Cô Nguyễn Thị Thu Trang, giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI đã đưa 4 cách lập ý kiểu văn biểu cảm, giúp học sinh có thể triển khai bài viết đa dạng, phong phú. Cách lập ý kiểu văn biểu cảm Theo cô giáo Thu Trang, để lập dàn ý, cách đầu tiên học sinh có thể làm là liên hệ từ hiện tại hướng đến tương lai. Ví dụ: Qua tác phẩm "Cây tre Việt Nam" của nhà văn Thép Mới đã cho thấy, từ việc khẳng định vị trí cây tre trong truyền thống văn hóa của dân tộc, nhà văn đã thể hiện sự liên hệ đến tương lai khi nói rằng: "Dù ngày mai sau thì cây tre vẫn luôn giữ một vị trí quan trọng và sự tồn tại vĩnh cửu trong nền văn hóa của dân tộc". Cô Nguyễn Thị Thu Trang, giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI. Thứ hai là cách hồi tưởng về quá khứ và suy nghĩ về hiện tại. Từ hiện tại chúng ta có thể hồi tưởng về quá khứ những kỉ niệm, kí ức trong quá khứ và nhắc lại. Ví dụ: Trong tác phẩm "Tiếng gà trưa", từ âm thanh tiếng gà trưa đã khơi gợi và thức dậy trong lòng người cháu tất cả những kí ức về người bà. Thứ ba là cách tưởng tượng tình huống hứa hẹn, mong ước: Đưa ra giả định và thể hiện cảm xúc của chúng ta trong các tình huống ở tương lai. Ví dụ: Tưởng tượng 10 năm sẽ quay trở lại trường và cảm xúc của chúng ta lúc ấy như thế nào? Thứ tư là cách quan sát, suy ngẫm. Đối với cảm thụ văn học nói chung và bài văn biểu cảm nói riêng thì kĩ năng quan sát và sự suy ngẫm là điều vô cùng quan trọng, từ đó có thể đem vào bài viết của mình để làm tư liệu viết bài. Ví dụ: Biểu cảm về người thân, nhưng có thể dừng lại để miêu tả về một chi tiết nào đó (đôi bàn tay, đôi mắt, dáng hình...). Các dạng bài văn biểu cảm Dạng thứ nhất là kiểu đề bài biểu cảm về người. Học sinh nên triển khai cách lập ý bằng cách dựa trên sự quan sát (vóc dáng, cử chỉ, lời nói) của người thân rồi sau đó hồi tưởng về quá khứ, suy nghĩ về hiện tại (kỉ niệm, cảm xúc). Ví dụ, đề bài yêu cầu: Biểu cảm về người mẹ của mình. Các em tham khảo cách làm như sau: Mở bài: Giới thiệu về mẹ và tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý, hi sinh suốt đời vì con. Thân bài: Giới thiệu công việc, tuổi tác của mẹ; Dáng vóc: thanh mảnh, làn da trắng trẻo, mái tóc đen và dài, đôi mắt to trong và khuôn mặt phúc hậu; Phẩm chất của mẹ: qua các việc làm, hành động cụ thể; Một số kỉ niệm mà em nhớ mãi về mẹ: một lần em ốm được mẹ chăm sóc, một lần em mắc lỗi; Suy ngẫm về vai trò của mẹ đối với em và gia đình: Với em mẹ mãi là người vĩ đại với tình yêu thương vô bờ bến dành cho con cái, mẹ là nguồn sống là nguồn động lực giúp em học tốt nhất. Kết bài: Bày tỏ tình cảm, sự yêu thương đối với mẹ. Cô Nguyễn Thị Thu Trang cũng nhấn mạnh, điều quan trọng nhất đối với bài văn biểu cảm chính là cảm xúc chân thật, khi đó bài văn mới có thể lay động lòng người. Kiểu dạng bài thứ hai là biểu cảm về tác phẩm văn học, mức độ khó hơn so với biểu cảm về đồ vật, người... Bài văn phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học cũng có 3 phần: Mở bài (giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm), Thân bài (những cảm xúc,suy nghĩ do tác phẩm gợi lên, Kết bài (Ấn tượng chung về tác phẩm). Ví dụ: Phát biểu cảm nghĩ của em về bài thơ "Tiếng gà trưa" của Xuân Quỳnh. Mở bài: Giới thiệu tình bà cháu trong bài thơ "Tiếng gà trưa". Thơ ca là sự giãi bày của tâm hồn. Trong thơ ta thấy một tấm lòng yêu nước, thấy một thâm hồn yêu quê hương và cũng thấy cả những dòng bình dị về tình cảm gia đình thân thương. "Tiếng gà trưa" của Xuân Quỳnh chính là những dòng thơ bình dị ấy. Thân bài: Cảm nghĩ về tình bà cháu trong bài thơ. Đầu tiên phải kể đến tình bà cháu hiện lên qua dòng kí ức của người cháu, bao gồm: Dòng cảm xúc từ hiện tại của người chiến sĩ đã trôi về miền quá khứ với nỗi xúc động tràn trề. Tiếng gà trưa đã gợi lên bao kỉ niệm thơ ấu với bao nhọc nhằn gian khó được sống nơi làng xóm với bà, trong tình yêu thương và bàn tay chăm sóc của bà. Hình ảnh người bà hiện lên trong những kỉ niệm đẹp, gắn liền với đàn gà cục ta cục tác. Dù đã lớn nhưng cháu vẫn mang theo mình kỉ niệm rất đỗi giản dị mà chan chứa yêu thương này. Bà hiện lên với dáng vẻ tần tảo, vất vả, chắt chiu, dành dụm để cho cháu được cuộc sống ấm no. Những "cái quần chéo go", những "cái áo cánh chúc bâu" chẳng phải là món quà đắt tiền, chẳng sang trọng nhưng nó lại là niềm vui lớn nhất của người cháu mỗi khi tết đến xuân về. Tiếp theo, tác giả muốn nói đến tình cảm bà cháu gắn bó thiêng liêng: Bà đã cùng người chiến sĩ đồng hành gắn bó trên suốt chặng đường hành quân. Những ý nghĩ về bà, những kỉ niệm ấu thơ có bóng dáng người bà tảo tần, tình yêu thương của bà đã tiếp sức cho người chiến sĩ. Bà đã trở thành nguồn sức mạnh tinh thần cho cháu. Cô Nguyễn Thị Thu Trang lưu ý điệp từ "vì" đã làm nổi bật nguyên nhân người chiến sĩ quyết tâm lên đường hành quân. Không phải bắt nguồn từ những gì to lớn mà đó chính là vì bà, vì cháu biết những tần tảo chịu thương chịu khó của bà. Tình yêu gia đình gắn với người bà đã lớn lên thành tình yêu quê hương, nơi có tiếng "cục tác". Từ tình yêu quê hương, mà lớn dần thành tình yêu tổ quốc, thành quyết tâm đứng lên bảo vệ những điều bình dị mà thiêng liêng ấy trong tâm tưởng người cháu. Kết bài: Nêu cảm nhận về tình bà cháu trong bài thơ. Nhà văn I-li-a-Ê-ren-bua từng viết: "Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở thành lòng yêu Tổ quốc". Quyết tâm lên đường của người cháu trong bài thơ "Tiếng gà trưa" cũng bắt nguồn từ những tình cả giản dị ấy. Ấy là tình bà cháu, bình dị nơi làng quê ngõ xóm nhưng thật thiêng liêng bởi nó làm nên tình yêu Tổ quốc. Xem thêm phương pháp học tốt môn Ngữ văn 7 tại đây. (Nguồn: HOCMAI)
Để viết bài cảm nhận, bạn cần phân tích tác phẩm và đưa ra bình luận gắn liền với tác phẩm đó. Trong học thuật, bài tập này rất phổ biến: nó cần đến các kỹ năng đọc kỹ, nghiên cứu và viết. Chỉ dẫn dưới đây sẽ hỗ trợ bạn trong nhiệm vụ này.
-
1
Hiểu mục tiêu của bài cảm nhận. Bài cảm nhận được giao để bạn có thể suy nghĩ cẩn thận về cảm nhận hay suy nghĩ của mình về tác phẩm sau khi đọc xong.[1]
Khi viết bài cảm nhận, bạn cần đánh giá điểm mạnh và điểm yếu của tác phẩm, liệu tác phẩm đó đã đạt được mục tiêu của nó hay chưa và đã làm tốt đến mức nào. Bài phát biểu không chỉ là đơn thuần là một bài viết phát biểu ý kiến. [2]
Để viết bài cảm nhận, bạn cần đọc kỹ tác phẩm để có thể hiểu được ý nghĩa ẩn sâu của nó. Bạn phải trình bày cảm nhận về các hàm ý, làm rõ thêm, đánh giá và phân tích mục tiêu cũng như các quan điểm chính của tác giả. Trong nhiều trường hợp, bạn có thể dùng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất "tôi" khi viết bài cảm nhận. [3]
- Trong bài cảm nhận, bạn cần kết nối các ý, các đoạn văn và khái niệm bao quát cũng như sử dụng dẫn chứng từ chính tác phẩm đó để hỗ trợ cho các luận điểm của mình. Nếu được hỏi đồng ý hay không đồng ý với quan điểm của tác giả, bạn cần có bằng chứng thuyết phục cho thấy vì sao bạn lại cảm nhận như vậy.[4]
- Nếu cần viết bài cảm nhận về nhiều tác phẩm, bạn phải phân tích được cách mà chúng liên kết với nhau. Nếu đang viết bài cảm nhận cho một tác phẩm, có lẽ bạn nên liên hệ nó với những khái niệm và chủ đề bao quát đã được thảo luận trên lớp.
- Bạn có thể được giao viết bài cảm nhận cho phim ảnh, bài diễn thuyết, chuyến đi thực tế, giờ thí nghiệm hay thậm chí là buổi thảo luận trên lớp. [5]
- Bài cảm nhận không phải là tóm tắt của một tác phẩm. Đó cũng không phải là lời tuyên bố "Tôi thích quyển sách này vì nó thú vị" hay "Tôi thấy ghét vì nó thật nhàm chán".[6]
-
2
Xác định yêu cầu của đề bài. Trước khi bắt đầu viết, bạn phải xác định được chính xác giáo viên đang yêu cầu gì ở bạn. Một số giáo viên sẽ muốn bạn phân tích hoặc đánh giá tác phẩm. Một số khác muốn một bài cảm nhận mang tính cá nhân. Hãy đảm bảo là bạn nắm rõ loại bài cảm nhận mà mình cần viết.
- Nếu không chắc, bạn có thể hỏi giáo viên để biết rõ điều mà họ mong đợi ở bài viết của bạn.
- Có thể bạn sẽ được yêu cầu viết bài cảm nhận về tác phẩm này trong mối liên hệ với tác phẩm khác. Trong trường hợp đó, bạn nên sử dụng trích dẫn từ cả hai tác phẩm cho bài viết của mình.
- Có thể bạn sẽ được yêu cầu viết bài cảm nhận về một tác phẩm trong mối liên hệ với các chủ đề thảo luận trên lớp. Chẳng hạn như ở trường hợp đọc sách trong môn Xã hội học về Vai trò Giới, bạn nên đọc, ghi chú và viết bài cảm nhận dựa trên cách mà vai trò của giới được trình bày trong quyển sách này.
- Có thể bạn sẽ được yêu cầu trình bày cảm nhận mang tính cá nhân về một tác phẩm. Dù ít khi xảy ra hơn, nhưng đôi khi giáo viên chỉ muốn biết liệu bạn đã đọc tác phẩm hay chưa và suy nghĩ của bạn về nó là gì. Trong trường hợp này, bạn nên tập trung vào quan điểm của mình về tác phẩm.
-
3
Đọc tác phẩm ngay khi được giao. Viết bài cảm nhận không phải chỉ là đọc, đưa ra ý kiến và nộp bài. Bài cảm nhận cần tổng hợp các đoạn văn bản, nghĩa là bạn phải lấy thông tin đã đọc được và liên kết chúng với nhau để có thể phân tích và đánh giá. Bạn cần dành thời gian để đọc và quan trọng hơn là để thẩm thấu những gì mà mình vừa đọc nhằm kết hợp các ý tưởng với nhau.[7]
- Một trong những sai lầm lớn nhất mà sinh viên vẫn thường mắc phải là chờ đến phút chót mới đọc và viết bài: cảm nhận là chiêm nghiệm sâu sắc sau khi đọc đi đọc lại vài lần.
- Bạn nên đọc lại tác phẩm vài lần. Lần thứ nhất, đọc và làm quen với tác phẩm. Lần tiếp theo, bắt đầu nghĩ về đề ra và cảm nhận của bạn.
-
4
Viết ra những cảm nhận ban đầu của bạn. Sau lần đọc đầu tiên, hãy ghi lại những cảm nhận đầu tiên của bạn dành cho tác phẩm. Làm tương tự cho mọi lần đọc sau. - Hãy cố hoàn thành vài trong những câu sau sau khi đọc xong: Tôi nghĩ rằng..., Tôi thấy rằng..., Tôi cảm thấy..., Dường như..., hay Theo quan điểm của tôi...[8]
-
5
Ghi chú trong quá trình đọc. Khi đọc lại tác phẩm, hãy tiến hành ghi chú. Việc ghi chú trên lề sách cho phép bạn dễ dàng tìm được trích dẫn, cốt truyện, sự phát triển nhân vật hay cảm nhận dành cho tác phẩm. Nếu không ghi chú kỹ lưỡng, bạn sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc viết được một bài cảm nhận có tính kết dính về mặt nội dung.
-
6
Đặt câu hỏi trong lúc đọc. Trong quá trình đọc, bạn phải bắt đầu đặt câu hỏi cho tác phẩm. Đây chính là xuất phát điểm của đánh giá và cảm nhận của bạn. Một số câu hỏi cần cân nhắc bao gồm:
- Tác giả đề cập đến vấn đề gì?
- Luận điểm chính của tác giả là gì?
- Tác giả đưa ra các luận điểm và giả định nào và chúng đã được hỗ trợ ra sao?
- Điểm mạnh và điểm yếu của tác phẩm là gì? Vấn đề liên quan đến chủ đề này nằm ở đâu?
- Các tác phẩm liên kết với nhau như thế nào? (Nếu viết bài cảm nhận về nhiều tác phẩm)
- Những ý tưởng này kết nối với ý tưởng tổng thể của lớp học/cả bài/v.v. như thế nào? [9]
-
1
Viết tự do. Bắt đầu bằng cách viết tự do bài cảm nhận và đánh giá về ý tưởng của tác giả. Hãy cố diễn đạt thành lời điều mà bạn cho rằng tác giả đang cố làm và liệu bạn có đồng ý với tác giả hay không. Tiếp đến, tự vấn bản thân và giải thích vì sao bạn lại có suy nghĩ như vậy. Viết tự do là cách rất tuyệt để bắt đầu đưa ý tưởng của bạn lên mặt giấy cũng như vượt qua bế tắc ban đầu. [10]
- Khi hoàn thành, hãy đọc lại những gì bạn vừa viết. Xác định đâu là những cảm nhận tốt và thuyết phục nhất của bạn. Sắp xếp thứ tự ưu tiên cho các luận điểm.
-
2
Quyết định góc nhìn của bạn. Bài cảm nhận phải có tính bình phẩm và hàm chứa một số đánh giá dành cho tác phẩm. Nếu không, đó sẽ chỉ là một bản tóm tắt đơn thuần. Sau khi viết tự do xong, hãy xác định đâu là góc nhìn của bạn. Bạn cần không ngừng đặt câu hỏi đó cho bản thân trong lúc viết nháp phần cảm nhận có tính kết dính của mình. - Nghĩ về lý do tác giả viết bài hay câu chuyện này như cách mà họ đã làm. Vì sao họ lại sắp xếp mọi thứ theo cách cụ thể này? Nó có mối liên hệ thế nào với thế giới bên ngoài? [11]
-
3
Xác định luận đề của bạn. Lúc này, khi đã viết nháp và tìm được góc nhìn, bạn có thể chuyển chúng thành lý luận. Bạn cần nói điều thú vị gì về tác phẩm bạn vừa đọc được? Hãy bắt đầu giải thích vì sao điều bạn nói là thú vị và quan trọng. Đây chính là cốt lõi bài cảm nhận. Hãy kết hợp mọi luận điểm, ý kiến, bình phẩm của bạn thành một khẳng định mà bạn có thể chứng minh được. Đó chính là luận đề của bạn.
- Luận đề là câu giải thích điều bạn sẽ phân tích, bình phẩm hay cố chứng minh về tác phẩm. Nhờ có nó, bài cảm nhận của bạn sẽ không đi lạc hướng.
-
4
Sắp xếp bài viết. Bài viết cần tuân theo định dạng cơ bản của bài luận. Nó cần có mở bài, các đoạn thân bài và kết luận. Mỗi đoạn trong phần thân bài cần hỗ trợ trực tiếp cho luận đề. Các đoạn thân bài cần trình bày cảm nhận của bạn dành cho mỗi phần khác nhau của tác phẩm. Hãy sắp xếp các cảm nhận thành một vài chủ đề chung để có thể chuyển chúng thành các đoạn. - Ví dụ như, nếu viết cảm nhận về một chủ đề trong tác phẩm, bạn có thể chia các đoạn thành những phần trình bày về việc bối cảnh, nhân vật phản diện chính và hình ảnh ẩn dụ trong tác phẩm đã thành công hay thất bại thế nào trong việc truyền tải chủ đề của tác phẩm.
-
5
Thu thập trích dẫn. Sau khi sắp xếp ý tưởng thành đoạn, bạn cần tìm trích dẫn hỗ trợ cho luận điểm của mình. Mọi khẳng định đều phải được chứng minh bằng tác phẩm. Hãy nhìn vào phần ghi chú để tìm trích dẫn hỗ trợ cho luận đề của bạn. - Viết nháp các đoạn giới thiệu trích dẫn, phân tích và bình phẩm về chúng.[12]
-
6
Sắp xếp các đoạn văn. Các đoạn văn nên được bắt đầu bằng câu chủ đề. Tiếp đến, bạn phải xác định cách tổ chức đoạn văn của mình. Bạn có thể bắt đầu bằng những gì tác giả viết, tiếp đó là cảm nhận của bạn. Hoặc bạn có thể bắt đầu với tác giả, sau đó nêu lên cảm nhận của bạn trái ngược như thế nào. Nhìn chung, ở đây bạn nên bắt đầu với tác giả trước. Tiếp đến là cảm nhận của bạn.[13]
- Một cách hiệu quả để suy nghĩ về việc tổ chức đoạn văn là: chi tiết, ví dụ/trích dẫn, bình phẩm/đánh giá, lặp lại.
-
1
Viết phần mở bài. Mở bài cần nêu tên tác phẩm, tác giả và trọng tâm bài viết của bạn. Trong một số trường hợp, bạn nên bao gồm năm xuất bản và ấn phẩm mà tác phẩm được lấy từ đó ra, nếu có iên quan. Bạn cũng nên thêm chủ đề của tác phẩm và dụng ý của tác giả trong phần này. - Luận đề nên được đặt ở cuối phần mở bài.
-
2
Đọc lại các đoạn cảm nhận để chắc rằng bạn đã xác định được quan điểm của mình. Dù hầu hết bài cảm nhận đều không hỏi cụ thể ý kiến cá nhân, nhưng bạn vẫn nên bình phẩm, phân tích và đánh giá tác phẩm thay vì chỉ chăm chăm với các luận chứng. - Tìm những chỗ mà bạn chỉ đơn thuần tường thuật những gì tác giả đã viết thay vì bình phẩm hay đánh giá về những điều đó.
-
3
Giải thích ngụ ý sâu xa hơn của tác phẩm đối với lớp học, tác giả, người đọc hay chính bạn. Kết nối tác phẩm với những ý tưởng khác đã được thảo luận trên lớp là một cách hay để phân tích và đánh giá nó. So sánh tác phẩm với các tác phẩm, tác giả, chủ đề và thời đại khác. - Nếu đề bài yêu cầu trình bày quan điểm cá nhân thì phần kết luận có lẽ là nơi tốt nhất để bạn làm điều đó. Một số giáo viên sẽ cho phép bạn lồng ghép ý kiến cá nhân trong phần thân bài. Tuy nhiên, đừng quên xác nhận lại với giáo viên trước khi làm vậy.
-
4
Chỉnh sửa để bài viết được rõ ràng và có độ dài phù hợp. Bài cảm nhận thường được viết ngắn, vì vậy bạn đừng nên viết quá dài. Một bài cảm nhận có thể dài từ 500 từ đến 5 trang. Hãy đọc kỹ đề bài để không làm sai yêu cầu.
- Đọc hết một lượt, kiểm tra tính rõ ràng của bài viết. Câu cú đã diễn đạt đủ rõ hay chưa? Các luận điểm có được hỗ trợ và biện luận đầy đủ? Còn chỗ nào gây khó hiểu hay không?
-
5
Đọc lại và kiểm tra lỗi chính tả. Đọc và kiểm tra lỗi ngữ pháp. Tìm lỗi trong việc ngắt câu, câu rời rạc, thiếu liên từ hay chia động từ. Kiểm tra lỗi chính tả.
-
6
Tự hỏi liệu bạn đã đáp ứng đủ yêu cầu đề ra hay chưa. Hãy kiểm tra lại chỉ dẫn làm bài một lần nữa. Đảm bảo rằng bạn đã làm theo hướng dẫn của giáo viên. Khi đó, bài viết đã sẵn sàng để nộp.
- Khi luận cứ nào đó không đủ mạnh, hãy tìm những chỗ hổng trong tác phẩm hay đề xuất các ý kiến phản biện.
- Sau khi đọc xong, đừng chần chừ quá lâu chưa viết. Có thể bạn sẽ quên mất những chi tiết quan trọng.
- Bài cảm nhận không phải là tự truyện. Nó không viết về việc bạn cảm thấy thế nào, bạn sẽ ra sao trong tình huống đó hay mối liên hệ với cuộc sống của bạn.[14]
- Luôn kiểm tra định dạng mà giáo viên đã giao.
Cùng viết bởi: Tiến sĩ nghiên cứu văn học Bài viết này đã được cùng viết bởi Rachel Scoggins, PhD. Rachel Scoggins là Trợ lý Giáo sư Tiếng Anh tại Đại học Lander. Tác phẩm của Rachel đã được trình bày tại Hiệp hội Ngôn ngữ Hiện đại Nam Đại Tây Dương và Hội nghị Quốc tế Georgia về Thông tin Văn học. Cô nhận bằng Tiến sĩ về Nghiên cứu Văn học tại Đại học Bang Georgia vào năm 2016. Bài viết này đã được xem 93.282 lần. Chuyên mục: Viết lách và Soạn thảo Trang này đã được đọc 93.282 lần.
|
