Thế nào là đất mặn và đất mặn phân bố ở đầu

Đất mặn là loại đất có chứa nhiều cation natri. Nồng độ các loại muối tan cao hơn bình thường. Để đánh giá độ mặn của đất người ta dùng chỉ số EC – độ dẫn điện của đất. Đơn vị: dS/m (1dS/m = 0,64‰).

Trắc nghiệm: Đất mặn phân bố nhiều ở

A. Đồng bằng

B. Ven biển

C. Vùng phù sa mới

D. Đồng bằng ven biển

Trả lời

Đáp án: D. Đồng bằng ven biển

Đất mặn phân bố nhiều ở đồng bằng ven biển.

Lí do chọn đáp án D

Đặc điểm, tính chất của đất mặn

Đất mặn có thành phần cơ giới nặng, tỉ lệ sét từ 50 – 60%.

Đất chặt, thấm nước kém. Khi bị ướt, đất dẻo, dính. Khi bị khô, đất co lại, nứt nẻ, rắn chắc, khó làm đất.

Đất chứa nhiều muối tan: NaCl, Na2SO4 nên áp suất thẩm thấu dung dịch đất lớn, ảnh hưởng quá trình hút nước, chất dinh dưỡng.

Phản ứng trung tính hoặc kiềm yếu.

Hoạt động của vi sinh vật yếu

Kiến thức vận dụng trả lời câu hỏi

1. Đất mặn là gì?

Đất mặn là loại đất có chứa nhiều cation natri. Nồng độ các loại muối tan cao hơn bình thường. Để đánh giá độ mặn của đất người ta dùng chỉ số EC – độ dẫn điện của đất. Đơn vị: dS/m (1dS/m = 0,64‰).

Chỉ số EC của đất mặn thường lớn hơn 4 dS/m ở 25oC (Richards 1954) tương đương với nồng độ của muối hòa tan khoảng 2,56 ‰ (theo cách tính thông thường tại Việt Nam).

2. Nguyên nhân hình thành đất mặn

Đất mặn có thể hình thành do xâm thực của nước biển vào đất liền, theo sông hoặc các mạch nước ngầm làm tích tụ các thành phần gây mặn trong nước. Thời gian lâu dần khiến cho đất bị nhiễm mặn.

Ngoài ra, đất nhiễm mặn cũng có thể do trong quá trình canh tác, người nông dân sử dụng nước tưới tiêu được dẫn trực tiếp từ sông về. Tuy nhiên nước ở sông lại chứa một lượng muối khoáng lớn, tích tụ lâu dần làm đất nhiễm mặn.

Đất mặn khiến cho dung dịch đất chứa nhiều thành phần muối tan như: NaCl, Na2SO4nghèo đạm, nghèo mùn và hoạt động của vi sinh vật trong đất yếu hơn khiến cho cây trồng không thể phát triển được.

Chúng ta có thể đo độ mặn của đất chính xác bằng cách sử dụng cácthiết bị đo độ mặn.

Xem thêm:

>>> Nguyên nhân hình thành đất phèn

3. Đất mặn có tốt cho cây trồng không?

Bà con nông dân cần nắm rõ tính chất của các loại đất mặn, để từ đó có những cáchcải tạo và sử dụng đất mặnphù hợp. Nếu phân theo mức độ nhiễm mặn của đất, chúng sẽ bao gồm 4 loại sau:

Đất không mặn chứa và lượng muối hoà tan ít hơn 0,35%;

Mặn yếu từ 0,3-0,6% và lượng muối hòa tan trong đất;

Mặn mạnh chiếm khoảng 0,6-1% lượng muối hòa tan;

Muối lớn có lượng muối hòa tan chiếm hơn 1%.

Vậy đất nhiễm mặn có tốt cho cây trồng hay không?Thực tế cho thấy, khi đất bị dư thừa hàm lượng muối sẽ gây nên hiện tượng tăng áp suất thẩm thấu trong đất. Cây trồng chỉ hấp thu hiệu quả nước và chất khoáng từ đất thì áp suất thẩm thấu và sức hút nước của rễ cây > áp suất thẩm thấu và sức hút nước trong đất.

Điều này có nghĩa là nếu độ mặn nhiễm đất tăng cao, thì sức hút nước của đất sẽ vượt quá sức hút nước của rễ cây. Chẳng những cây trồng không có nước mà còn ảnh hưởng tới quá trình sinh trưởng và phát triển. Trường hợp xấu hơn là cây sẽ chết và chết đồng loạt. Đây chính là lý do vì sao người trồng cây luôn phải thực hiệncải tạo và sử dụng đất mặnhợp lý.

4. Biện pháp cải tạo đất mặn

a. Biện pháp canh tác

- Thủy lợi là một biện pháp quan trọng. Lợi ích của việc áp dụng thủy lợi rửa mặn: Đất mặn có chứa chủ yếu là các muối hòa tan như chloride, sulfate Na, Ca và Mg, nên chúng có thể dễ dàng được rửa trôi mà không làm tăng pH nhiều. Chỉ cần rửa với nước mưa, nước thủy lợi ngọt hoặc có chứa Na hàm lượng nhỏ.

- Cày sâu, đưa CaCO3và CaSO4ở các lớp đất sâu lên mặt đất, cày phá đáy làm tơi xốp tầng đế cày. Đây là biện pháp thường áp dụng đối với các loại đất mặn được hình thành trong điều kiện khô hạn và bán khô hạn.

b. Biện pháp sinh học

- Tuyển chọn và lai tạo các giống cây chống chịu mặn, xác định các loại cây trồng có khả năng chịu mặn khác nhau, phù hợp với từng giai đoạn cải tạo đất và từng vùng canh tác với các hệ thống canh tác khác nhau. Ví dụ chọn lọc các giống mía chịu mặn cho vùng trồng ở Cù Lao Dung (Tỉnh Sóc Trăng) vụ sản xuất năm 2015 đã bị mặn xâm nhập gây thiệt hại nặng. Chọn lọc các giống lúa chịu mặn cho vùng sản xuất dễ bị nhiễm mặn và cho vùng lúa-tôm.

c. Biện pháp luân canh

Đây cũng gần như biện pháp canh tác nhưng có tính chất đặc biệt riêng. Ở nước ta là biện pháp thích nghi sản xuất rất quan trọng nhất là trong điều kiện ứng phó với biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn. Nhiều tỉnh đã có phương án giảm diện tích lúa 2-3 vụ/năm sang trồng lúa 1 vụ luân canh với nuôi tôm hoặc nuôi trồng thủy sản trong thời gian nhiễm mặn. Nhiều vùng lúa-tôm đã đem lại hiệu quả cao và thu nhập ổn định cho nông dân

d. Biện pháp bón vôi

Bón vôi giúp rửa mặn, tháo nước ngọt vào rửa mặn, bổ sung chất hữu cơ cho đất. Ngoài vôi ra nhà nông có thể bón thêm phân xanh, phân hữu cơ để tăng lượng mùn cho đất giúp vi sinh vật phát triển. Nhờ vậy giúp giảm tỷ lệ sét, tăng tỷ lệ hạt limon, keo, giúp đất tơi xốp hơn.

Đất được chia theo mức độ bị nhiễm mặn thành đất không mặn, mặn yếu và đất muối. Đất không mặn chứa lượng muối hoà tan ít hơn 0,35%, mặn yếu từ 0,3-0,6%, mặn mạnh 0,6-1% và đất muối lớn hơn 1%.

A. Phản ứng trung tính, hơi kiềm.

B. Phản ứng chua.

C. Phản ứng kiềm.

D. Phản ứng vừa chua vừa mặn.

Đáp án đúng A.

Đất mặn có đặc điểm Phản ứng trung tính, hơi kiềm.

Lý giải việc chọn đáp án A là do:

Đất được chia theo mức độ bị nhiễm mặn thành đất không mặn, mặn yếu và đất muối. Đất không mặn chứa lượng muối hoà tan ít hơn 0,35%, mặn yếu từ 0,3-0,6%, mặn mạnh 0,6-1% và đất muối lớn hơn 1%.

Dựa theo lượng anion trong đất, người ta phân đất mặn ra thành: mặn clorit, sunfat-clorit, clorit-sunfat và cacbonat. Trong các kiểu đất mặn theo anion, mặn cacbonat natri là kiểu mặn độc hại nhất vì rằng xođa trong đất phân giải, hình thành kiềm mạnh (Hidroxit natri). Theo hàm lượng cation (mặc dầu cation chiếm ưu thế là Na+). Đất mặn được phân thành mặn Ca, Mg hay Ca–Na, Na-Ca, Na-Mg…

Đặc điểm tính chất của đất mặn:

– Có thành phần cơ giới nặng, tỉ lệ sét từ 50% đến 60%, thấm nước kém. Khi ướt thì dẻo, dính. Khi khô thì co lại, nứt nẻ, rắn chắc, khó làm đất.

– Đất chứa nhiều muối tan dưới dạng NaCl, Na2SO4 nên áp suất thẩm thấu của dung dịch đất lớn, ảnh hưởng đến quá trình hút nước và chất dinh dưỡng.

– Đất có phản ứng trung tính hoặc kiềm yếu.

– Hoạt động của vi sinh vật yếu.

Đất mặn ảnh hưởng đến đến các hoạt động sinh lý của cây:

– Sự trao đổi nước: mặn thường cản trở sự hấp thu nước của cây và có thể gây nên hạn sinh lý và cây bị héo lâu dài…

– Sự tổng hợp xytokinin bị ngừng vì rễ là cơ quan tổng hợp phithormon nay nên cây thiếu xytokinin ảnh hưởng đến sinh trưởng của các cơ quan trên mặt đất.

– Sự hút khoáng của rễ cây bị ức chế nên thiếu chất khoáng. Do thiếu P nên quá trình phosphoryl hoá bị kìm hãm và cây thiếu năng lượng.

– Sự vận chuyển và phân bố các chất đồng hoá trong mạch libe bị kìm hãm nên các chất hữu cơ tích luỹ trong lá ảnh hưởng đến quá trình tích luỹ vào cơ quan dự trữ…

– Sự dư thừa các ion trong đất làm rối loạn tính thấm của màng nên không thể kiểm tra được các chất đi qua màng, rò rỉ các ion ra ngoài rễ. Quá trình trao đổi chất, đặc biệt là trao đổi protein bị rối loạn, dẫn đến tích luỹ các axit amin và amit trong cây…

Áp dụng đúng các biện pháp cải tạo đất mặn, cải tạo đất phèn sẽ giúp mở rộng diện tích canh tác, nuôi trồng thủy sản và nâng cao sản lượng cây trồng cho bà con. Cùng chúng tôi đi tìm hiểu các giải pháp đó là gì trong bài viết sau đây.

Bạn đang xem: Đất mặn là gì

Đất nhiễm mặn là gì?

Đất mặn là loại đất có chứa nhiều cation natri hấp phụ trên bề mặt keo đất và trong dung dịch đất. Loại đất này thường xuất hiện tại các tỉnh tiếp giáp biển, thường xuyên xảy ra xâm nhập mặn như ĐBSCL, Nam Định, Thái Bình,…

Nguyên nhân hình thành đất mặn

Đất mặn có thể hình thành do xâm thực của nước biển vào đất liền, theo sông hoặc các mạch nước ngầm làm tích tụ các thành phần gây mặn trong nước. Thời gian lâu dần khiến cho đất bị nhiễm mặn. 

Ngoài ra, đất nhiễm mặn cũng có thể do trong quá trình canh tác, người nông dân sử dụng nước tưới tiêu được dẫn trực tiếp từ sông về. Tuy nhiên nước ở sông lại chứa một lượng muối khoáng lớn, tích tụ lâu dần làm đất nhiễm mặn.

Đất mặn khiến cho dung dịch đất chứa nhiều thành phần muối tan như: NaCl, Na2SO4 nghèo đạm, nghèo mùn và hoạt động của vi sinh vật trong đất yếu hơn khiến cho cây trồng không thể phát triển được. 

Chúng ta có thể đo độ mặn của đất chính xác bằng cách sử dụng các thiết bị đo độ mặn.

Biện pháp cải tạo đất mặn

Bón vôi giúp cải tạo đất mặn

Biện pháp thủy lợi

Là phương pháp sử dụng nước mưa hoặc nước tưới để loại bỏ muối thừa ra khỏi đất. Để thực hiện phương pháp này thì người dân cần xây dựng hệ thống thủy lợi hoàn chính để đưa nước vào cánh đồng nhằm rửa mặn và tiêu nước đi. Ngoài ra cũng cần tiêu nước ngầm, hạ mực nước ngầm dưới mức cho phép. Đồng thời kiên cố lại hệ thống đê điều, xây dựng mương máng tưới tiêu để ngăn nước biển xâm nhập do hoạt động của sóng biển và thủy triều làm nước biển tràn vào.

Biện pháp canh tác

Sử dụng kỹ thuật canh tác cày sâu không lật, xới nhiều lần, cắt đứt mao quản làm cho muối bốc lên mặt ruộng. Nên nuôi thêm thủy sản, trồng cói và cây chịu mặn ở trước sau cùng mới trồng lúa để đạt hiệu quả tốt nhất và nâng cao năng suất nuôi trồng trên vùng đất nhiễm mặn

Biện pháp bón vôi

Bón vôi giúp rửa mặn, tháo nước ngọt vào rửa mặn, bổ sung chất hữu cơ cho đất. Ngoài vôi ra nhà nông có thể bón thêm phân xanh, phân hữu cơ để tăng lượng mùn cho đất giúp vi sinh vật phát triển. Nhờ vậy giúp giảm tỷ lệ sét, tăng tỷ lệ hạt limon, keo, giúp đất tơi xốp hơn.

Biện pháp sinh học

Là phương pháp chọn và lai tạo các giống cây trồng mới có khả năng chịu mặn cao hơn để trồng trên vùng đất nhiễm mặn.

Đất nhiễm mặn trồng cây gì phù hợp nhất?

Chuyên gia mách nhà nông cách lọc nước mặn thành nước ngọt

Cách nhận biết nước bị nhiễm mặn và phương pháp xử lý

Nguyên nhân hình thành và biện pháp cải tạo đất phèn

Đất nhiễm phèn là gì?

Đất nhiễm phèn là gì?

Đất phèn là đất chứa nhiều gốc sunfat và độ PH thấp khiến cho môi trường đất bị ô nhiễm nặng và thực vật không thể phát triển được. Loại đất này thường được hình thành tại các vùng đồng bằng ven biển có nhiều xác sinh vật chứa lưu huỳnh.

Xem thêm: Thành Phần Gia Đình Sau Cải Cách Ruộng Đất Là Gì Trong Sơ Yếu Lý Lịch Xin Việc?

Nguyên nhân hình thành đất phèn

Loại đất này thường xuất hiện ở khu vực có chứa các loại đá trầm tích. Đất phèn sinh ra do mực nước biển dâng lên làm ngập đất khiến cho muối sunfat có trong nước biển trộn lẫn với các trần tích đất chứa oxit sắt và các chất hữu cơ. Đất khi nhiễm phèn sẽ có tầng mặt đất khi khô thì cứng, nhiều vết nứt nẻ. Đất rất chua khiến hoạt động của vi sinh vật trong đất kém đi.

Biện pháp cải tạo đất phèn

Ứng dụng biện pháp thủy lợi để cải tạo đất phèn

Biện pháp thủy lợi

Tương tự như khi xử lý đất nhiễm mặn, nhà nông có thể xây dựng hệ thống tưới tiêu nước để thau chua rửa mặn, rửa phèn trong đất và hạ thấp mạch nước ngầm.

Biện pháp bón vôi/phân

Việc bón vôi cũng có thể giúp khử chua và giảm độc hại của nhôm tự do. Ngoài ra chúng ta cũng có thể bón phân hữu cơ, lân, đạm và phân vi lượng để nâng cao độ xốp, phì nhiêu của đất.

Biện pháp canh tác

Áp dụng kỹ thuật cày sâu, phơi ải để quá trình chua hóa diễn ra mạnh sau đó sử dụng nước mưa, nước tưới để rửa trôi phèn cho đất.

Ngoài ra có thể dùng phương pháp lên luống (liếp) bằng cách lật úp đất thành luống cao, lớp đất phèn phía dưới được lật lên trên còn phần gốc rạ và cỏ bị úp ngược xuống dưới để tạo lớp đệm hữu cơ. Bằng cách này khi tưới nước vào liếp, chất phèn được hòa tan và trôi xuống rãnh tiêu.

Trên đây là toàn bộ các kiến thức liên quan đến sự hình thành và biện pháp cải tạo đất mặn, đất phèn cho bà con. Hy vọng với những chia sẻ trên bà con sẽ biết cách cải tạo đất để tăng năng suất cho cây trồng.