Tại sao danh mục phụ gia lại thay đổi theo thời gian

Mục lục bài viết

  • 1. Cơ sở pháp lý:
  • 2. Phụ gia thực phẩm là gì?
  • 3. Quy định pháp luật và thực trạng vi phạm pháp luật về sử dụng phụ gia thực phẩm ở Việt Nam
  • 3.1. Hành vi vi phạm trong sản xuất, chế biến, kinh doanh, nhập khẩu phụ gia thực phẩm
  • 3.2. Hành vi vi phạm trong sản xuất, chế biến, kinh doanh và sử dụng các thực phẩm có chứa phụ gia thực phẩm
  • 4. Biện pháp, chế tại xử phạt đối với hành vi vi phạm về sản xuất, kinh doanh, sử dụng chất phụ gia thực phẩm
  • 4.1. Xử phạt vi phạm hành chính
  • 4.2. Biện pháp truy cứu trách nhiệm hình sự

Thưa luật sư, hiện nay trên thị trường việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng chất phụ gia thực phẩm trái pháp luật vô cùng phổ biến. Vậy pháp luật quy định như thế nào về vấn đề này? Rất mong nhận được giải đáp từ luật sư. Tôi xin chân thành cảm ơn!

Người hỏi: Đoàn Hiếu - Hà Nam

Câu hỏi được biên tập từ chuyên mục tư vấn luật Dân sự của Công ty luật Minh Khuê

>> Luật sư tư vấn pháp luật Dân sự, gọi: 1900.6162

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn luật đến Bộ phận luật sư tư vấn pháp luật của Công ty Luật Minh Khuê. Nội dung câu hỏi của bạn đã được đội ngũ luật sư của Chúng tôi nghiên cứu và tư vấn cụ thể như sau:

1. Cơ sở pháp lý:

- Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017)

- Luật an toàn thực phẩm năm 2010

- Nghị định số 98/2020/NĐ-CP

>> Xem thêm: Quy định của luật đấu thầu về nhãn hiệu, xuất xứ hàng hóa trong chào thầu cạnh tranh?

- Nghị định số 115/2018/NĐ-CP

2. Phụ gia thực phẩm là gì?

Khoản 13 Điều 2 Luật An toàn thực phẩm năm 2010: “Phụ gia thực phẩm là chất được chủ định đưa vào thực phẩm trong quá trình sản xuất, có hoặc không có giá trị dinh dưỡng, nhằm giữ hoặc cải thiện đặc tính của thực phẩm”.

Khái niệm trên cho thấy, phụ gia thực phẩm không phải là thực phẩm và nó được cố ý đưa vào thực phẩm nhằm một số mục đích nhất định, nó được lưu lại trong thực phẩm ở dạng nguyên thể hoặc dẫn xuất nhưng vẫn đảm bảo an toàn cho người dùng. Tuy không phải là thực phẩm, có ít hoặc không có giá trị dinh dưỡng, nhưng phụ gia thực phẩm ngày càng được sử dụng rộng rãi và giữ vai trò quan trọng trong việc chế biến và bảo quản thực phẩm bởi nó có thể giúp bảo quản thực phẩm được lâu hơn, cải thiện hương vị và bề ngoài của thực phẩm.

Các chất phụ gia thực phẩm nếu sử dụng đúng loại, đúng liều lượng thì sẽ có một số tác dụng tích cực như: tạo được nhiều sản phẩm phù hợp với sở thích và khẩu vị của người tiêu dùng; giữ được chất lượng toàn vẹn của thực phẩm cho tới khi sử dụng; tạo sự dễ dàng trong sản xuất, chế biến thực phẩm và làm tăng giá trị thương phẩm hấp dẫn trên thị trường và kéo dài thời gian sử dụng của thực phẩm.

Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng liều lượng, chủng loại đặc biệt là sử dụng các chất phụ gia bị cấm hoặc kết hợp nhiều phụ gia trong quá trình chế biến có thể làm phát sinh những chất độc hại do phản ứng hóa học hay do tác động vật lý, thì không chỉ gây nguy cơ ảnh hưởng tới chất lượng thực phẩm như phá hủy các chất dinh dưỡng, vitamin… mà còn gây nhiều tác hại khôn lường cho sức khỏe con người như: gây ngộ độc cấp tính (nếu dùng quá liều cho phép); gây ngộ độc mạn tính (khi dùng liều lượng nhỏ, thường xuyên, liên tục, một số chất phụ gia thực phẩm tích lũy trong cơ thể, gây tổn thương lâu dài); nguy cơ gây hình thành khối u, ung thư, đột biến gen, quái thai, nhất là khi sử dụng các chất phụ gia tổng hợp…

3. Quy định pháp luật và thực trạng vi phạm pháp luật về sử dụng phụ gia thực phẩm ở Việt Nam

Luật an toàn thực phẩm có những quy định về việc bảo đảm an toàn thực phẩm trong sử dụng chất phụ gia như sau:

Đối với hoạt động kiểm nghiệm thực phẩm trong đó phải bao gồm cả việc đánh giá sự phù của việc sử dụng phụ gia thực phẩm có tương ứng với quy chuẩn kỹ thuật hay không.

Bên cạnh đó tại khoản 3 Điều 5 Luật an toàn thực phẩm quy định một trong những hành vi cấm đó là: “3. Sử dụng phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm đã quá thời hạn sử dụng, ngoài danh mục được phép sử dụng hoặc trong danh mục được phép sử dụng nhưng vượt quá giới hạn cho phép; sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc, hóa chất bị cấm sử dụng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm.”

>> Xem thêm: Giấy xác nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự của hộ kinh doanh cá thể ?

Theo quy định tại khoản 6 Điều 2 Thông tư số 27/2012/TT-BYT (sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 08/2015/TT-BYT) về Hướng dẫn việc quản lý phụ gia thực phẩm thì sử dụng phụ gia thực phẩm bao gồm hai nhóm hoạt động: (i) Sản xuất, chế biến, kinh doanh, nhập khẩu phụ gia thực phẩm; (ii) Sản xuất, chế biến, kinh doanh và sử dụng các sản phẩm thực phẩm có chứa phụ gia thực phẩm. Do đó, các hành vi vi phạm trong sử dụng phụ gia thực phẩm có thể chia thành hai nhóm như sau:

3.1. Hành vi vi phạm trong sản xuất, chế biến, kinh doanh, nhập khẩu phụ gia thực phẩm

- Sản xuất, chế biến, kinh doanh hàng giả phụ gia thực phẩm: đường, bột ngọt, dầu ăn là các chất phụ gia thực phẩm thường bị làm giả ở Việt Nam (theo báo tuoitre),số lượng vụ việc được cơ quan chức năng phát hiện ngày càng nhiều với khối lượng lên đến hàng tấn trong mỗi vụ việc. Đặc biệt thời gian gần đây, Trung Quốc đã phát hiện “muối giả” – là một loại muối dùng trong sản xuất công nghiệp chứa hàm lượng lớn nitơ độc hại nhưng lại được đóng gói dưới mác muối ăn cao cấp (theo báo anninhthudo). Thực tế hầu hết các chất phụ gia nguy hại Việt Nam đều có bao bì nhãn mác Trung Quốc (có thể suy luận nguồn gốc loại phụ gia độc hại này đến từ chính quốc gia đó). Do vậy, bất kể loại phụ gia nào nguy hiểm chúng ta phát hiện tại Trung Quốc, rất có thể đã và sẽ xâm nhập vào thị trường Việt Nam.

- Vi phạm các qui định về cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh phụ gia thực phẩm theo các yêu cầu quy định tại Thông tư số 15/2012/TT-BYT của Bộ Y tế quy định về điều kiện chung bảo đảm an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

- Nhập lậu phụ gia thực phẩm: nhu cầu sử dụng phụ gia thực phẩm ở Việt Nam rất lớn nhưng số sản phẩm phụ gia thực phẩm được sản xuất trong nước mới chỉ chiếm khoảng 5-10% tổng lượng phụ gia thực phẩm tiêu thụ trên thị trường, hơn 90% còn lại phải nhập khẩu. Trong số này, chỉ một số ít nhập khẩu chính ngạch, còn lại là… nhập lậu.[7] Hậu quả của việc nhập lậu này là làm cho thị trường Việt Nam xuất hiện hàng loạt chất phụ gia thực phẩm trôi nổi, không hóa đơn chứng từ, không được kiểm định chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hạn sử dụng… Đây chính là nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ mất an toàn thực phẩm ở Việt Nam.

- Kinh doanh phụ gia thực phẩm hết hạn sử dụng, không có sổ sách ghi chép, hợp đồng, hóa đơn, chứng từ lưu giữ thông tin liên quan đến việc mua bán bảo đảm truy xuất được nguồn gốc phụ gia thực phẩm (vi phạm Điều 4, 12 Thông tư số 16/2012/TT-BYT). Những hành vi vi phạm này xuất hiện tràn lan ở các khu “chợ hoá chất” (như chợ Kim Biên – Tp.HCM, chợ Ngọc Hà, Đồng Tâm – Hà Nội), phụ gia thực phẩm được bày bán trong các can nhựa hoặc túi nylon không nhãn mác, không có tên hóa chất, không có hướng dẫn sử dụng, nguồn gốc sản xuất ở đâu, sử dụng với hàm lượng bao nhiêu, hay dùng trong lĩnh vực gì… Điều này dẫn đến hậu quả phụ gia thực phẩm được bày bán có thể là các loại không nằm trong danh mục phụ gia được phép sử dụng. Nghiêm trọng hơn, các loại phụ gia thực phẩm này lại được bày bán chung với các loại phụ gia công nghiệp (cũng không có nhãn mác) dẫn đến nguy cơ nhầm lẫn hóa chất rất cao. Trong khi đó, các loại phụ gia công nghiệp phần lớn đều là những chất có hại cho sức khỏe con người.

3.2. Hành vi vi phạm trong sản xuất, chế biến, kinh doanh và sử dụng các thực phẩm có chứa phụ gia thực phẩm

Theo quy định tại khoản 3 Điều 6 Thông tư số 27/2012/TT-BYT thì trong quá trình sản xuất, chế biến thực phẩm cần hạn chế tới mức thấp nhất lượng phụ gia thực phẩm cần thiết phải sử dụng để đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật; lượng phụ gia được sử dụng trong trong quá trình sản xuất, chế biến, bảo quản, bao gói và vận chuyển thực phẩm phải đảm bảo không làm thay đổi bản chất của thực phẩm và phải ghi nhãn phụ gia thực phẩm theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, khoản 3 Điều 5 Luật An toàn thực phẩm năm 2010 và Điều 3 Thông tư số 27/2012/TT-BYT cũng có quy định các hành vi bị cấm trong sử dụng phụ gia thực phẩm. Tuy nhiên, trên thực tế hành vi vi phạm trong lĩnh vực này rất phổ biến và mức độ khá nghiêm trọng. Cụ thể, có một số hành vi vi phạm phổ biến như:

- Sử dụng phụ gia thực phẩm không có trong danh mục chất phụ gia thực phẩm được phép sử dụng: Theo quy định tại Phụ lục 1 Thông tư số 27/2012/TT-BYT thì Việt Nam cho phép sử dụng 400 loại phụ gia thực phẩm với một số công dụng như: phẩm màu, chất điều chỉnh độ acid, chất chống đông vón, chất làm rắn chắc, chất xử lý bột, chất ổn định, chất bảo quản, chất oxy hóa, chất nhũ hóa, chất ổn định, chất làm dày, chất tạo ngọt, chất điều vị… Đây là những phụ gia thực phẩm đã được nghiên cứu, thử nghiệm và được đánh giá là an toàn cho sức khỏe con người nếu sử dụng không vượt quá liều lượng cho phép. Do đó, việc sử dụng các phụ gia thực phẩm nằm ngoài danh mục này là hết sức nguy hiểm cho sức khỏe con người, vì đó có thể là những chất đã bị cấm sử dụng do đã được chứng minh là gây ra bệnh tật hoặc có thể gây nguy hiểm cho con người, hoặc đó là những chất phụ gia chưa có kết luận thử nghiệm, chưa đảm bảo tính an toàn cho con người. Nguy hiểm hơn, trên thực tế còn phát hiện nhiều trường hợp dùng chất phụ gia công nghiệp để chế biến thực phẩm như các trường hợp dùng hóa chất nhuộm vải để nhuộm ruốc, dùng chất tẩy công nghiệp để tẩy trắng bún, phở… Đây có thể được xem là những hành vi đầu độc con người.

- Sử dụng phụ gia thực phẩm trong danh mục nhưng vượt quá giới hạn cho phép: Phụ gia thực phẩm chỉ an toàn nếu được sử dụng trong hàm lượng cho phép. Do đó, Phụ lục II của Thông tư số 27/2012/TT-BYT Bộ Y tế đã quy định hàm lượng tối đa một chất phụ gia thực phẩm được phép sử dụng cho mỗi loại thực phẩm hoặc nhóm thực phẩm. Việc lạm dụng phụ gia thực phẩm dẫn đến nhiều tác hại xấu cho sức khỏe như gây ngộ độc thực phẩm cấp tính, ngộ độc mạn tính, các bệnh mạn tính hoặc ung thư, đột biến gen, quái thai… Ví dụ như phẩm màu tartrazine (chỉ làm tăng cảm quan, hoàn toàn không có giá trị dinh dưỡng) nếu hấp thụ vào cơ thể một lượng quá ngưỡng cho phép có thể có tác động xấu lên hoạt động và sự chú ý của trẻ em, phẩm màu tartrazine còn có liên quan với bệnh hen suyễn, gây phát ban da và đau nửa đầu. Một số nước trên thế giới hiện đã cấm sử dụng chất này. Còn phẩm màu brilliant blue có thể gây ra một số dị ứng ở một số người. (theo báo congannhandan)

>> Xem thêm: Mức phí và thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm ? Khi nào bị thu hồi giấy an toàn thực phẩm ?

- Sử dụng phụ gia thực phẩm không đúng đối tượng thực phẩm: Phụ lục II Thông tư số 27/2012/TT-BYT quy định về hàm lượng tối đa của một chất phụ gia thực phẩm, Bộ Y tế cũng đã xác định cụ thể từng loại phụ gia thực phẩm được phép sử dụng cho loại thực phẩm hoặc nhóm thực phẩm nào. Điều này rất quan trọng vì mỗi loại phụ gia thực phẩm chỉ phát huy tác dụng và an toàn với một hoặc một số nhóm thực phẩm nhất định chứ không thể kết hợp với tất cả các loại thực phẩm và nếu kết hợp không đúng loại thực phẩm thì khả năng gây ra tác hại xấu cho sức khỏe con người là rất cao.

Một ví dụ điển hình cho hành vi vi phạm này là hiện nay có rất nhiều trường hợp sử dụng phụ gia thực phẩm để làm giả thực phẩm như biến thịt trâu thành thịt bò hoặc thịt lợn thành thịt bò nhằm lừa dối người tiêu dùng, thu lợi bất chính bằng cách thêm hóa chất sodium metalbisulfite – một loại phụ gia thực phẩm chỉ được sử dụng trong nhóm rau quả, tinh bột chứ không được phép dùng trong sản phẩm thịt nên dù cho thịt trâu bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm nhưng sau khi được xử lý bằng chất cấm này sẽ gây nguy hại cho người dùng.(theo báo nguoilaodong)

- Sử dụng phụ gia thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ hoặc quá thời hạn sử dụng: việc sử dụng các loại phụ gia thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có hướng dẫn sử dụng hoặc quá hạn sử dụng là một điều vô cùng nguy hiểm. Thực tế hiện nay, việc sử dụng các loại phụ gia thực phẩm này hoàn toàn dựa theo lời quảng cáo công dụng của người bán hàng mà ngay bản thân người bán hàng cũng không có đủ chuyên môn để nắm được công dụng, tác hại của loại phụ gia đó, hoặc ngay cả bản thân người bán hàng cũng không dám sử dụng loại phụ gia thực phẩm đó vì biết chắc chúng độc hại với sức khỏe con người.

- Sử dụng quá nhiều loại phụ gia thực phẩm cho một sản phẩm: Hành vi này thường thấy khi chế biến một sản phẩm mà chất lượng nguyên liệu không tốt hay dễ bị hư thì người ta sẽ cho phụ gia vào để đánh lừa người tiêu dùng. Chẳng hạn hạt bắp rang đen rồi xay, cho thêm màu caramel, hương cà phê, chất tạo đắng, chất tạo độ dính, chất chống mốc, chất chống vón… là có ngay sản phẩm cà phê hấp dẫn mà không cần có hạt cà phê. Hoặc các sản phẩm làm từ thịt, chỉ cần cho thêm hương thịt là có ngay sản phẩm “đầy” thịt… Điều này gây hậu quả là người tiêu dùng phải sử dụng thực phẩm không hề chứa hàm lượng chất dinh dưỡng nào mà toàn chứa chất phụ gia, mặt khác còn có thể gây hại cho sức khỏe nếu xảy ra phản ứng hóa học giữa các chất phụ gia đó.(theo báo plo)

Thực trạng vi phạm pháp luật trong sử dụng phụ gia thực phẩm tại Việt Nam xuất phát từ một số nguyên nhân chủ yếu: Trước hết, phải kể đến đó là công tác kiểm soát việc kinh doanh chất phụ gia thực phẩm chưa được nghiêm túc và mạnh mẽ dẫn đến tình trạng mua bán tràn lan; Thứ hai, đó là do chế tài xử phạt có phần còn chưa tương xứng với lợi ích mà chủ thể vi phạm nhận được nên không có sức răn đe. Cuối cùng đó là ý thức của người dân trong việc bảo vệ chính mình chưa cao.

Trên thực tế hiện nay, việc mua bán hóa chất trong đó có phụ gia thực phẩm ở Việt Nam đã vượt quá tầm kiểm soát của cơ quan nhà nước. Điển hình như tại Thành phố Hồ Chí Minh, chợ hóa chất Kim Biên (quận 5) được mệnh danh là “chợ tử thần”, bởi vì các loại hóa chất, đặc biệt là các loại phụ gia thực phẩm (độc hại và không độc hại) được bày bán công khai, tràn lan, không nhãn mác, không xuất xứ, để lẫn lộn với các hóa chất công nghiệp và bất cứ ai cũng có thể dễ dàng mua được các loại hóa chất này. Thực trạng mua bán hóa chất tràn lan không chỉ tồn tại ở Thành phố Hồ Chí Minh mà hầu hết các tỉnh, thành trong cả nước đều đối mặt với vấn đề này.

Mặt khác, cùng với sự phát triển của mạng xã hội, việc mua bán hóa chất – phụ gia thực phẩm không chỉ tràn lan ở các chợ truyền thống mà còn lan nhanh trên các mạng xã hội, chỉ cần đặt hàng thì hóa chất sẽ được giao đến tận nơi, cũng phong phú, đa dạng về chủng loại và không rõ về nguồn gốc, xuất xứ cũng như tính nguy hại của chúng đối với sức khỏe.

4. Biện pháp, chế tại xử phạt đối với hành vi vi phạm về sản xuất, kinh doanh, sử dụng chất phụ gia thực phẩm

4.1. Xử phạt vi phạm hành chính

Hiện nay, việc xử phạt vi phạm hành chính (VPHC) đối với hành vi sử dụng phụ gia thực phẩm chủ yếu đang được điều chỉnh bởi Nghị định 98/2020/NĐ-CP và Nghị định 115/2018/NĐ-CP

(i) Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quy định:

– Đối với hành vi sản xuất phụ gia thực phẩm giả không có giá trị sử dụng, công dụng (Điều 10) thì mức tiền phạt cụ thể phụ thuộc vào giá trị tương đương của hàng giả đối với hàng thật, nhưng tối đa là 200 triệu đồng/ cá nhân, 400 triệu đồng/ tổ chức; hành vi buôn bán phụ gia thực phẩm giả không có giá trị sử dụng, công dụng (Điều 9) thì mức tiền phạt cụ thể phụ thuộc vào giá trị tương đương của hàng giả đối với hàng thật, nhưng tối đa là 140 triệu/ cá nhân, 280 triệu/ tổ chức;

– Đối với hành vi sản xuất phụ gia thực phẩm giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa (Điều 12) thì mức tiền phạt cụ thể phụ thuộc vào giá trị tương đương của hàng giả đối với hàng thật, nhưng tối đa là 100 triệu/ cá nhân, 200 triệu/ tổ chức; hành vi buôn bán phụ gia thực phẩm giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa hình phạt tiền tương tự.

– Đối với hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu (Điều 15) thì mức tiền phạt cụ thể phụ thuộc vào giá trị tương đương của hàng nhập lậu, nhưng tối đa là 100 triệu/ cá nhân, 200 triệu/ tổ chức;

– Đối với hành vi kinh doanh phụ gia thực phẩm vi phạm hạn sử dụng ghi trên nhãn hàng hóa hoặc bao bì hàng hóa; đánh tráo, thay đổi nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa hoặc tẩy xóa, sửa chữa thời hạn sử dụng trên nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa nhằm kéo dài thời hạn sử dụng của hàng hóa; kinh doanh phụ gia thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ thì mức tiền phạt cụ thể phụ thuộc vào giá trị hàng hoá vi phạm, nhưng tối đa là 100 triệu/ cá nhân, 200 triệu/ tổ chức;

- Hình thức xử phạt bổ sung đối với những hành vi là tịch thu tang vật, phương tiện, đình chỉ hoạt động tối đa 24 tháng và tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề trong trường hợp vi phạm nhiều lần hoặc tái phạm.

(ii) Nghị định 115/2018/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm chủ yếu quy định việc xử phạt đối với nhóm hành vi vi phạm trong sản xuất, chế biến, kinh doanh và sử dụng các sản phẩm thực phẩm có chứa phụ gia thực phẩm. (Điều 5, Điều 6). Theo đó mức xử phạt từ 10 triệu cho đến 100 triệu đối với cá nhân, và gấp đôi đối với tổ chức.

– Về hình thức xử phạt bổ sung, thì đối với các hành vi này sẽ bị áp dụng những hình phạt sau:

Đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất, chế biến thực phẩm từ 01 tháng đến 12 tháng tùy hành vi vi phạm. Bên cạnh đó có thể bị tước quyền sử dụng Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm từ 20 tháng đến 24 tháng đối với sản phẩm thuộc diện đăng ký bản công bố sản phẩm vi phạm quy định.

Những quy định trên cho thấy hình thức xử phạt đối với các hành vi vi phạm trong sử dụng phụ gia thực phẩm đã có sự điều chỉnh tăng lên hơn so với quy định xử phạt trước đây, nhưng so với lợi nhuận mà người bán có thể nhận được vẫn là thấp. Do vậy, mức phạt có phần nhẹ so với mức độ nguy hiểm của hành vi gây ra cho an toàn tính mạng và sức khỏe con người. Vì vậy, chưa đủ sức răn đe với các chủ thể vi phạm và chưa đủ sức ngăn ngừa các hành vi vi phạm mới. Cùng với nguyên nhân thứ nhất, việc kiểm soát lỏng lẻo, chủ thể vi phạm lại càng chủ quan vì nghĩ rằng hành vi của mình khó có thể bị phát hiện.

4.2. Biện pháp truy cứu trách nhiệm hình sự

BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã có quy định rõ đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là phụ gia thực phẩm tại Điều 193 với mức hình phạt cao nhất là tù chung thân; Tội vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm trong đó có hành vi chế biến, cung cấp hoặc bán thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm không bảo đảm quy chuẩn kỹ thuật, quy định về an toàn thực phẩm; sử dụng hóa chất, phụ gia, chất hỗ trợ chế biến ngoài danh mục được phép sử dụng hoặc không rõ nguồn gốc xuất xứ trong sản xuất, sơ chế, chế biến, bảo quản thực phẩm tại Điều 317 với mức hình phạt cao nhất là 20 năm tù. Như vậy, cơ sở pháp lý để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những hành vi trong lĩnh vực này đã rõ ràng, vấn đề còn lại là cần phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh đối với loại tội phạm này

Do việc sử dụng phụ gia thực phẩm đem lại nhiều lợi ích như tạo cho sản phẩm có màu sắc, mùi vị khác nhau, thơm ngon hơn, kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm, đáp ứng được khẩu vị, sở thích của người tiêu dùng và đặc biệt là đem lại lợi nhuận cao nên ngày càng có nhiều cá nhân, tổ chức bất chấp đạo đức kinh doanh và sức khỏe cộng động lạm dụng các chất phụ gia thực phẩm, thậm chí còn có nhiều trường hợp sử dụng chất phụ gia công nghiệp (rất độc hại) để chế biến sản phẩm, làm cho tình hình an toàn thực phẩm ở Việt Nam rơi vào tình trạng báo động nghiêm trọng.

Hiện nay, việc sử dụng phụ gia thực phẩm trong sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm rất phổ biến đặc biệt là các hoạt động chế biến, kinh doanh nhỏ lẻ, nhưng vì lợi nhuận nên người dùng thường chỉ quan tâm đến tác dụng của chất phụ gia mà không quan tâm (hoặc cố tình không quan tâm) đến tác hại của các chất phụ gia. Mặt khác, do hàng hóa thường không rõ nguồn gốc, xuất xứ, nên người dùng chỉ biết tác dụng của chất phụ gia thông qua lời giới thiệu của người bán và nhiều trường hợp người bán cũng không biết hoặc không nói tác hại của chất phụ gia đó. Bên cạnh đó, tác hại của các chất phụ gia đối với sức khỏe con người thường diễn biến âm thầm, kéo dài theo dạng tích tụ dần dần, hậu quả thường không xảy ra ngay lập tức nên người bán và người dùng thường không quan tâm đến vấn đề này.

Tóm lại, một trong những nguyên nhân dẫn đến mất an toàn thực phẩm trong giai đoạn hiện nay là xuất phát từ những hành vi vi phạm trong sử dụng phụ gia thực phẩm. Do đó kiểm soát được việc sử dụng phụ gia thực phẩm, hạn chế được các hành vi vi phạm chính là góp phần đảm bảo an toàn thực phẩm cho người dân.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.6162 để được giải đáp.

Rất mong nhận được sự hợp tác!

Trân trọng./.

Luật Minh Khuê - Sưu tầm & biên tập