Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng ThS.BS Nguyễn Huy Nhật - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Show Khói thuốc lào chứa những yếu tố nguy hiểm gây ra bệnh nhồi máu cơ tim và ảnh hưởng xấu đến tuần hoàn, hô hấp, đường ruột và hệ thống bài tiết của người hút chủ động và bị động. Cây thuốc lào có tên khoa học là Nicotiana rustica L, là một loài thực vật thuộc chi Thuốc lá (Nicotiana), họ Cà Solanaceae. Loài này có hàm lượng nicotin rất cao. Lá của nó ngoài việc dùng để hút còn sử dụng rộng rãi trong việc sản xuất các thuốc trừ dịch hại hữu cơ. Cây thân thảo, mọc quanh năm, cao chừng 1m, thấp hơn cây thuốc lá. Ở Việt Nam, cây thuốc lào được trồng chủ yếu để hút theo tập quán của người Việt vùng đồng bằng, trung du Bắc Bộ đến Đèo Ngang (tỉnh Quảng Bình) và các dân tộc thiểu số từ miền núi phía bắc đến miền tây Thanh Hóa - Nghệ An. Sau này, nó được trồng rộng rãi ở khắp nơi nhưng chỉ vài vùng được xem là cho sản phẩm thuốc lào nổi tiếng như Hải Phòng và Thanh Hóa. Ngoài ra, thuốc lào còn dùng làm phụ gia khi ăn trầu.  Cây thuốc lào được trồng rất phổ biến ở Việt Nam Thuốc lào sau khi gieo trồng và thu hoạch chủ yếu được chế biến thủ công, lá được rửa, lau sạch sau đó được thái, xắt nhỏ ra, phơi khô rồi hồ để tiện cho việc đóng thành bánh. Hút thuốc lào sử dụng dụng cụ gọi là điếu, có 3 loại điếu chính:
Ngoài ra khi không có sẵn điếu, người ta có thể dùng lá chuối, giấy cuộn lại, miệng ngậm một ngụm nước là có thể hút được thuốc lào. Sợi thuốc lào được vê tròn lại thành viên cỡ đầu ngón tay út và tra vào nõ điếu. Sau đó dùng lửa để đốt cho thuốc cháy tạo thành khói đồng thời dùng miệng để hút. Ngoài cách hút thuốc, thuốc lào còn dùng để nhai giống như trong trường hợp ăn trầu. Khi nhai riêng thì gọi là thuốc rê và người "ăn" sẽ ngậm một nhúm thuốc lào khô trong miệng, kẹp giữa răng và má, thỉnh thoảng nhai để chắt lấy nước chứ thực ra không nuốt phần bã thuốc. Khói thuốc lào chứa những yếu tố nguy hiểm gây ra bệnh nhồi máu cơ tim và ảnh hưởng xấu đến tuần hoàn, hô hấp, đường ruột và hệ thống bài tiết của người hút chủ động và bị động. Những người hút thuốc lào có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư vòm, ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư đại tràng, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), cơn đau thắt ngực, cơn nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não... Những người thường xuyên hít phải khói thuốc lào do người khác hút nhả ra cũng có tỷ lệ mắc các bệnh trên cao hơn người khác. Thuốc lào còn gây nghiện, tạo cảm giác chán ăn Khói thuốc lào thường được lọc một phần qua nước ở trong điếu, tuy nhiên rất nhanh sau đó nước điếu cày sẽ bão hoà và không giữ được nicotin nữa. Một giọt nicotin đủ để làm chết một con ngựa vì vậy những chất độc trong khói thuốc lào như chất nicotin và carbon oxyt dần dần tích tụ và để lại dấu vết trên thành mạch máu làm cho động mạch hẹp lại và có thể bị tắc, không cho máu lưu thông. Điều này ảnh hưởng đến cả những người ở xung quanh bắt buộc phải hít những chất độc của khói thuốc. Hút thuốc lào có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư phổi Thêm vào đó, cảm giác khi say thuốc lào mạnh đến mức những người mới hút thường bị mất thăng bằng, nếu tư thế ngồi của người hút không vững thì rất dễ bị ngã. Ngoài ra, người hút thuốc lào còn có thể sùi bọt mép, nôn nao, quằn quại... Nếu say thuốc lào mà không có người tỉnh táo ở bên cạnh còn có thể dẫn đến tử vong vì người say thuốc không tự kiểm soát được hành vi của mình. Khi gặp người bị say thuốc lào cần cho họ nằm nghỉ ở nơi thoáng mát, sau đó từ từ đỡ họ dậy, cho uống nước từng chút một để họ từ từ tỉnh. Nếu xảy ra hiện tượng co giật, sùi bọt mép, không có dấu hiệu cho thấy hết cơn say thuốc thì nên nhanh chóng đưa họ đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu. Thuốc lào có hàm lượng nicotin khoảng 9%, cao hơn nhiều so với thuốc lá thông thường (khoảng 1 - 3%). Dù hút thuốc lào hay thuốc lá đều có hại cho sức khỏe của chính bản thân người hút và những người xung quanh. Cả hai loại thuốc này đều dẫn đến nguy cơ ung thư phổi, ung thư vòm họng, nhồi máu cơ tim... Đối với thuốc lào, tác hại tương tự như thuốc lá, gây ra các bệnh đường hô hấp, kể cả ung thư cho người hút chủ động và thụ động. Ngoài ra, thuốc lào cũng có các chất độc, chủ yếu là nicotin, hàm lượng thay đổi, có thể tới 16%. Khi thuốc lào cháy sẽ tạo ra 56 loại chất độc khác nhau, trong đó nguy hiểm nhất là benzopyren. Trong khói thuốc lào có nhiều chất poloni - 20 phóng xạ ra hạt alpha. Còn đối với thuốc lá, đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới tử vong sớm trên toàn thế giới, gây ra khoảng 25 căn bệnh khác nhau cho người hút thuốc, trong đó có nhiều căn bệnh nguy hiểm như: ung thư, tim mạch, hô hấp và ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản. Tính chung trên thế giới thuốc lá gây ra 90% các trường hợp ung thư phổi... Phát hiện mới nhất của các nhà khoa học Mỹ vừa công bố, cho thấy có tới 7.000 chất độc hại chứa trong khói thuốc lá, trong đó có 70 chất là tác nhân gây ung thư. Như vậy, có thể khẳng định rằng thuốc lào và thuốc lá đều là những sát thủ giết người nguy hiểm, không cần dao vì nó chứa rất nhiều độc tố. Còn để khẳng định thuốc nào độc hại hơn thì hoàn toàn phụ thuộc vào nhóm đối tượng sử dụng nhiều hay dùng ít. Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn XEM THÊM: Hút thuốc lá là nguyên nhân đưa đến cái chết của hàng triệu người mỗi năm. Thống kê của tổ chức y tế thế giới (WHO) cho thấy, hàng năm có trên 8 triệu người trên toàn cầu chết vì hút thuốc lá, bao gồm 7 triệu người tử vong do sử dụng thuốc lá trực tiếp và khoảng 1,2 triệu người tử vong do tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá. Có thể nói, thuốc lá mang đến những tác hại vô cùng lớn đối với sức khỏe và cơ thể. Thuốc lá là gì?Thuốc lá có nguồn gốc từ một loài cây hoang dại đã có cách đây khoảng 4.000 năm. Về sau chúng được trồng để lấy lá, sau đó thái sợi, sao hoặc phơi khô rồi dùng cho việc hút thuốc. Thuở ban đầu khi thuốc lá điếu đầu lọc chưa xuất hiện, người ta thường dùng giấy manh cuộn với lá thuốc sao khô để hút hoặc hút với điếu cày (hay còn được gọi là thuốc lào). Cây thuốc lá thời ấy có tính cay, nóng dùng nên người ta dùng chúng để trị các chứng như phong hàn, tê thấp, trệ khí, đọng đờm… Khi hít khói thuốc vào cơ thể sẽ giúp khắp người có cảm giác thông khoái, lâu dần thành nghiện nên người ta còn gọi thuốc hút là tương tư thảo. Sở dĩ thuốc lá dễ gây nghiện là do trong thuốc lá có chất nicotin, đặc biệt là những lá thuốc già thường chứa một hàm lượng nicotin rất cao. Nếu sử dụng chất nicotin này với liều thấp sẽ mang lại một sự sảng khoái nhẹ nhàng, có khả năng giúp làm dịu cơn đói cũng như giảm mệt mỏi. Nhưng một khi dùng trong thời gian dài thì nó sẽ khiến bạn bị lệ thuốc, hơn nữa còn là sát thủ âm thầm giết chết bạn. Nhiều trường hợp người trưởng thành chết do dùng khoảng 15 – 20g thuốc lá dưới dạng thuốc nước để thụt tháo đại trực tràng, còn trẻ con thì có nguy cơ tử vong nếu chỉ cần uống một vài gram. Thuốc lá có thể mang lại những cái lợi trước mắt cho người hút, như giảm stress, điều chỉnh cân nặng, tâm trạng, do thói quen giao tiếp... Thế nhưng, hậu quả mà thuốc lá mang lại thì còn ghê gớm hơn cả những tác dụng mà nó mang đến. Tại sao hút thuốc lá có hại nghiệm trọng?Đưa một điếu thuốc lá vào cơ thể là vô tình bạn đã đưa kẻ thù đến gần mình hơn. Trong khói thuốc lá có đến hơn 4000 loại hóa chất khác nhau, trong đó có hơn 200 loại gây nguy hiểm cho sức khỏe. Những chất gây nghiện và chất độc này được chia làm 4 nhóm như sau: NicotineTên gọi nicotine được đặt theo tên của một nhà ngoại giao người Pháp Nicot (1530 – 1600). Ông là người đầu tiên nhập thuốc lá vào Pháp. Nicotine là một chất không màu cũng không mùi. Tuy nhiên, khi đốt cháy nó lại chuyển thành màu nâu và có mùi. Chất nicotine hấp thụ qua da, miệng lẫn niêm mạc mũi/hít vào phổi. Hàm lượng nicotine trong các loại thuốc này thay đổi từ 2 – 10%, thậm chí một số loại thuốc lào tốt hàm lượng nicotin có thể đến 16%. Hút thuốc lá là con đường đưa nicotin đến não nhanh chóng (khoảng 10 giây). Một người hút thuốc trung bình sẽ đưa từ 1-2mg nicotine/điếu vào cơ thể. Tương tự heroin và cocain, nicotine được xếp vào nhóm gây nghiện khi tác động lên hệ thần kinh trung ương với sự có mặt của các thụ thể nicotine trên các cấu trúc não. Tuy nhiên, nicotine trong cơ thể sẽ sớm được chuyển hóa thành cotinin, sau đó thải trừ qua đường tiểu. Là hóa chất nguy hiểm và gây nghiện cao, nicotin có thể làm tăng huyết áp, nhịp tim, lưu lượng máu đến tim và thu hẹp động mạch (mạch máu dẫn máu từ tim). Chất này còn góp phần làm xơ cứng thành động mạch, dẫn đến nhồi máu cơ tim. Hóa chất này có thể tồn tại trong cơ thể từ 6 - 8 tiếng tùy thuộc vào tần suất hút thuốc lá. Carbon monoxide (khí CO)Carbon monoxide là một loại khí độc có nồng độ cao mà bạn sẽ hít phải khi dùng thuốc lá. Khi được hấp thụ vào máu, khí CO sẽ gắn với hemoglobine với ái lực mạnh hơn 20 lần oxy. Khí CO có khả năng làm giảm lượng oxy dùng để vận chuyển các tế bào hồng cầu; đồng thời còn làm tăng lượng cholesterol tích tụ ở thành trong của động mạch. Hậu quả là theo thời gian các động mạch sẽ bị xơ cứng lại dẫn đến các bệnh nguy hiểm cho sức khỏe chúng ta như bệnh tim, bệnh động mạch, thậm chí có thể là nhồi máu cơ tim. Các phân tử nhỏ khácNgoài nicotin và carbon monoxide, trong khói thuốc lá còn chứa nhiều chất kích thích dạng khí hoặc dạng hạt nhỏ li ti. Chúng có khả năng làm thay đổi cấu trúc của niêm mạc phế quản, làm tăng sinh các tuyến phế quản, các tế bào tiết nhầy và làm mất các tế bào có lông chuyển gây ra đờm và ho. Các chất gây ung thưKhói thuốc lá chứa các hợp chất thơm có vòng đóng như Benzopyrene - một hợp chất có tính chất gây ung thư. Chúng có khả năng tác động đến tế bào bề mặt của đường hô hấp gây nên tình trạng viêm mạn tính, phá hủy tổ chức, biến đổi tế bào dẫn đến dị sản, loạn sản, ác tính hóa. Các bệnh lý do hút thuốc lá gây raBạn sẽ đối mặt với các nguy cơ ung thư với mọi cơ quan trong cơ thể của bạn khi hút thuốc lá như ung thư phổi, bàng quang, máu, cổ tử cung, đại tràng, thực quản, thận, vòm họng, gan, tụy, dạ dày. Bên cạnh đó, hút thuốc lá cũng đưa đến các bệnh tim mạch, tiểu đường, đột quỵ, bệnh phổi (khí phế thũng và viêm phế quản). Người hút thuốc lá còn có nhiều nguy cơ mắc các loại bệnh sau: Bệnh lao; cảm và cúm; vàng răng, các bệnh về lợi (nướu) và sâu răng; lão hóa da; loãng xương; khó thụ thai; bệnh đục thủy tinh thể; bệnh bất lực,... Lưu ý rằng, không phải chỉ có người hút thuốc mới bị ảnh hưởng sức khỏe bởi khói thuốc lá. Những người hít thuốc lá thụ động, đặc biệt là phụ nữ có thai và trẻ em cũng bị ảnh hưởng khi hít phải khói và hơi thuốc lá. Chưa kể, những người không hút thuốc bị cao huyết áp hoặc cholesterol trong máu cao thậm chí có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn khi hít khói thuốc lá. Đã có hàng ngàn ca tử vong sớm do bệnh tim và ung thư phổi mà nguyên nhân là do hút thuốc thụ động góp phần gây ra. Hút thuốc thụ động còn thúc đẩy bệnh tật. Trẻ em sinh ra từ người hút thuốc có nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cao hơn trẻ em sinh ra từ người không hút thuốc. Trên thị trường hiện có nhiều loại thuốc lá khác nhau, như thuốc lá thông thường, thuốc lá điện tử hay một số sản phẩm thuốc lá khác với những lời quảng cáo được “thổi phồng” trong việc giảm tác hại. Tuy nhiên, nên nhớ rằng loại thuốc là nào cũng chứa nhiều độc tố nguy hiểm cả. Điều tốt nhất mà bạn có thể làm để bảo vệ sức khỏe của mình là bỏ thuốc lá hoàn toàn. Không bao giờ quá muộn để cai thuốc lá. Việc bạn bao nhiêu tuổi và bạn đã hút thuốc thời gian bao nhiêu lâu không quan trọng, ngừng hút thuốc lá sẽ cải thiện sức khỏe của bạn. Những lợi ích thu được tức thì sau khi cai thuốc:
Trên đây là bài viết chia sẻ đến bạn những thông tin về thuốc lá là gì và tác hại của hút thuốc lá đối với sức khỏe. Bạn sẽ cảm nhận rõ rệt sự hồi phục của cơ thể sau khi cai thuốc. Dẫu biết việc bỏ thuốc là không hề dễ dàng nhưng kết quả thì rất đáng mong đợi. Bạn sẽ thấy những cải thiện của phổi và sức khỏe của mình. Như Quỳnh Nguồn tham khảo: Vinmec |
