Nguy cơ có thể xảy ra trong quá trình phẫu thuật kết hợp xương: – Biến chứng do thuốc gây mê/tê lên hệ thống tim mạch và hô hấp như: suy hô hấp, rối loạn tim mạch,… sẽ xử trí được bằng cấp cứu tùy từng trường hợp cụ thể. – Biến chứng do phẫu thuật: + Đau sau mổ. + Chảy máu: thông thường vết mổ sẽ tự cầm máu sau 24 – 48 giờ. Tuy nhiên, bệnh nhân có thể bị rỉ máu, dịch sau khoảng 7 – 10 ngày. + Tác dụng phụ do dùng thuốc hậu phẫu: dùng kháng sinh gây loạn khuẩn đường ruột dẫn đến tiêu chảy. + Nhiễm trùng: tỷ lệ nhiễm trùng sau mổ cao hơn ở bệnh nhân có thói quen hút thuốc lá. + Sưng phù: phẫu thuật kết hợp xương gây sự chèn ép các mạch máu, cản trở lưu thông máu, gây sưng phù sau mổ. + Một số biến chứng tại chỗ: xương chậm liền, xương không liền, xương liền bị lệch, viêm xương tủy xương, đứt dập mạch máu, tổn thương thần kinh lân cận, teo cơ, xơ cứng, hạn chế vận động,… Các biến chứng này là do tác động của lực chấn thương vào vị trí gãy xương và tổ chức phần mềm xung quanh hoặc do phương pháp điều trị không phù hợp, quá trình phục hồi sai nguyên tắc. + Một số biến chứng toàn thân: loét các điểm tỳ đè, viêm phổi, viêm tiết niệu, táo bón, khó tiêu, chướng bụng, nhiễm trùng tiểu,… do bệnh nhân nằm lâu, ít vận động. Đây là biến chứng gặp trong thời gian phục hồi sức khỏe sau phẫu thuật kết hợp xương. 6. Những điều cần biết trước – sau phẫu thuật và sau khi ra viện. – Nếu bệnh nhân là nữ cần cung cấp thông tin về vấn đề kinh nguyệt, nghi ngờ mang thai. 6.1.2. Những điều bệnh nhân cần thực hiện trước mổ để đảm bảo an toàn cho cuộc mổ – Có người nhà chăm sóc trong quá trình nằm viện. – Trong thời gian điều trị, nếu muốn sử dụng các lọai thuốc, thực phẩm chức năng ngoài y lệnh cần phải xin ý kiến của bác sỹ. – Phải làm đầy đủ các xét nghiệm trước mổ như: công thức máu, chức năng đông máu, chức năng gan, chức năng thận, HIV, viêm gan B, chụp phim phổi, điện tâm đồ, siêu âm tim. – Phải nhịn ăn uống hoàn toàn trước mổ (kể cả uống nước, sữa, café, kẹo cao su) ít nhất 6h, để tránh biến chứng trào ngược thức ăn gây sặc, ảnh hưởng đến tính mạng trong quá trình mổ. Nếu đã lỡ ăn uống thì phải báo lại nhân viên y tế. – Cởi bỏ tư trang cá nhân, răng giả, kính áp tròng, lông mi giả (nếu có) giao cho người nhà giữ hoặc nếu không có người nhà có thể ký gửi tại phòng hành chính khoa. – Cắt ngắn và tẩy sạch sơn móng tay chân (nếu có), búi tóc gọn gàng đối với nữ. – Lau người bằng nước ấm hoặc tắm trước mổ nếu có thể làm được. – Đi tiểu trước khi chuyển mổ. – Không xóa ký hiệu đánh dấu vị trí vết mổ. – Theo dõi tình trạng chi gãy nếu có các biểu hiện sau cần báo nhân viên y tế ngay: chi căng tức, tê bì, cảm giác kiến bò ở đầu ngón; tăng cảm giác đau ngoài da; đầu chi tím và lạnh hơn bình thường; mạch quay yếu hoặc mất mạch; liệt vận động và mất cảm giác 6.1.3. Những vấn đề nhân viên y tế sẽ làm cho bệnh nhân trước mổ – Bệnh nhân hoặc người nhà >18 tổi (gồm ba/mẹ/vợ/chồng) cần phải ký cam kết trước mổ. – Truyền dịch nuôi dưỡng giúp bệnh nhân đỡ đói và khát trong thời gian nhịn ăn chờ mổ. – Tiêm kháng sinh dự phòng nhiễm trùng vết mổ. – Được nhân viên y tế vận chuyển xuống phòng mổ bằng xe lăn. 6.2. Những điều cần lưu ý trong thời gian nằm viện điều trị sau mổ – Ngày đầu còn tác dụng của thuốc mê/ tê nên người bệnh sẽ có cảm giác tê hai chân kèm cảm giác hơi chóng mặt và buồn nôn. Tình trạng này sẽ giảm khi hết tác dụng của thuốc tê. 6.2.2. Các biến chứng cần theo dõi và báo nhân viên y tế – Đau nhiều vết mổ quá sức chịu đựng. – Vết thương có máu tươi ướt đẫm toàn bộ băng. – Dấu hiệu chèn ép khoang như: chi căng tức, tê bì, cảm giác kiến bò ở đầu ngón.; tăng cảm giác đau ngoài da; đầu chi tím và lạnh hơn bình thường; mạch quay yếu hoặc mất mạch; liệt vận động và mất cảm giác. – Sốt. – Biểu hiện dị ứng nổi mẩn ngứa, mề đay, tức ngực, khó thở, chóng mặt, nôn,… sau sử dụng thuốc. 6.2.3. Chế độ ăn – Ngày đầu sau mổ, nếu không nôn, không buồn nôn, bệnh nhân có thể ăn cháo, sữa, yến chia nhiều bữa nhỏ trong ngày. – Ngày thứ 2 sau mổ có thể ăn uống bình thường, tăng cường các thức ăn giàu canxi như: tôm, cua, sữa, trứng, bổ sung thêm rau củ quả, sinh tố cam chanh. – Chế độ ăn tránh các chất kích thích như: tiêu, cay, ớt, rượu, bia, không hút thuốc lá vì làm chậm lành vết mổ và hạn chế công dụng của thuốc điều trị. 6.2.4. Chế độ vận động – Ngay sau mổ khi hết cảm giác chóng mặt, buồn nôn bệnh nhân có thể ngồi dậy, vận động nhẹ nhàng tại giường, cử động nhẹ nhàng chi phẫu thuật: co duỗi khớp gối (mức độ gập gối từ nhẹ đến hết tầm), xoay khớp cổ chân, gấp duỗi các ngón chân để tuần hoàn tại chi mổ được lưu thông tốt và phòng tránh teo cơ cứng khớp. – Kê cao chân khi nằm. 6.2.5. Chế độ sinh hoạt – Mặc quần áo bệnh viện và thay hằng ngày để đảm bảo vệ sinh tránh nhiễm trùng vết mổ. – Cần vệ sinh thân thể bằng khăn ấm, không nên tắm vì sẽ tăng nguy cơ nhiễm trùng vết thương nếu nước dính vào vết thương. – Nếu có đặt dẫn lưu hố mổ, bệnh nhân không được tự ý rút dẫn lưu, không làm gập tắc ống dẫn lưu. 6.2.6. Chăm sóc vết thương – Vết thương sẽ được thay băng 1 lần/ ngày hoặc nhiều hơn nếu dịch thấm băng lượng nhiều. – Vết mổ sẽ được cắt chỉ sau 7-10 ngày kể từ ngày mổ. – Nếu có dẫn lưu hố mổ, dẫn lưu sẽ được rút khi có y lệnh của bác sỹ. 6.3. Những điều cần biết sau khi ra viện 6.3.1. Cách chăm sóc vết mổ – Nên thay băng ngày 1 lần tại bệnh viện hoặc có thể đăng ký dịch vụ thay băng tại nhà của bệnh viện Gia Đình để được điều dưỡng và bác sỹ theo dõi tình trạng vết thương. Hoặc thay băng tại cơ sở y tế địa phương nếu bệnh nhân ở xa bệnh viện. – Phải giữ vết mổ sạch và khô, nếu bị ướt phải thay băng ngay. – Vết mổ sẽ được cắt chỉ sau 7-10 ngày kể từ ngày phẫu thuật. 6.3.2. Chế độ dinh dưỡng – Ăn uống bình thường, tăng cường dinh dưỡng, khẩu phần ăn bổ sung thêm thực phẩm giàu canxi như tôm, cua, trứng, sữa. Bổ sung nhiều rau và trái cây, uống sữa. – Tránh các chất kích thích như thức ăn quá cay nóng, rượu, bia, thuốc lá (vì các thực phẩm này làm chậm lành vết thương và giảm tác dụng của thuốc điều trị). 6.3.3. Chế độ sinh hoạt và tập luyện – Bệnh nhân cần sử dụng nạng hỗ trợ khi đi lại. – Cố định chân bằng nẹp đùi khi đi lại trong vòng 1 tuần sau mổ. – Nghỉ ngơi và tiếp tục tập phục hồi chức năng theo hướng dẫn trong vòng 2 tháng đầu, tốt nhất cần tới trung tâm phục hồi chức năng để tập luyện bài bản với các dụng cụ và phương tiện chuyên dụng. – Không leo cầu thang trong vòng 2 tháng đầu sau mổ (đối với phẫu thuật đóng đinh nội tủy, ổ gãy có tổn thương khớp gối), không nâng vật nặng. – Có thể đi lại bình thường sau 3 tháng hoặc theo chỉ định của bác sĩ. 6.3.4. Cần theo dõi và tái khám theo chỉ định của bác sĩ tại các thời điểm – Tái khám theo định kỳ sau mỗi 2,6,12 tuần. – Tái khám ngay nếu có dấu hiệu: đau mà không đỡ sau khi dùng thuốc, sưng nề vết mổ nhiều, chảy dịch mủ nơi vết mổ. – Tái khám để tháo phương tiện sau 12-24 tháng theo chỉ định của bác sĩ phẫu thuật.
1. Định nghĩa Cẳng chân gồm có 2 xương: xương chày và xương mác, xương chày lớn hơn và chịu trách nhiệm chính cho chịu lực tỳ nén của cơ thể. Gãy xương cẳng chân rất thường gặp trong cả chấn thương trực tiếp và gián tiếp, có thể gặp trường hợp gãy 1 xương hoặc cả 2 xương, xương cẳng chân rất dễ gãy hở do xương nằm sát da.
Hình ảnh 1: Cấu tạo hai xương cẳng chân
2. Nguyên nhân gây gãy xương cẳng chân – Gãy xương do tai nạn giao thông. – Gãy xương do tai nạn lao động. – Gãy xương gặp trong thể thao. – Gãy xương do mỏi: hay gặp nhất ở những người đi bộ dài ngày hay những vận động viên chạy marathon. – Gãy xương do bệnh lý: viêm xương tủy xương, ung thư xương gây gãy. 3. Triệu chứng thường gặp – Sau chấn thương sẽ đau chói tại ổ gãy, chân gãy không vận động được. Chân cong vẹo, biến dạng gập góc, ngắn hơn bình thường. – Cẳng chân sưng nề nhiều, có thể có phỏng nước, sờ thấy đầu gãy dưới da hoặc gãy hở. – Có thể có choáng chấn thương. – Phim XQ: chẩn đoán gãy xương, kiểu gãy và di lệch, số lượng mảnh gãy và các chấn thương khác.
4. Biến chứng nếu không điều trị – Gãy hở do đầu xương gãy chọc ra da. – Tổn thương mạch máu thần kinh: bó mạch chày sau. – Sốc mất máu, sốc chấn thương do đau. – Chèn ép khoang cấp tính. – Gãy thiếu da, tổn thương phần mềm rộng, yêu cầu làm vạt che phủ. – Nếu không phẫu thuật có thể gây tình trạng: nhiễm trùng, cal lệch, cứng khớp. 5. Điều trị bảo tồn Điều trị bảo tồn là phương pháp điều trị nội khoa dùng thuốc giảm đau, canxi và bó bột cố định xương gãy, không can thiệp ngoại khoa. – Điều trị bảo tồn được áp dụng trong một số ít trường hợp: gãy kín, đơn giản, ít di lệch, người già,… – Thời gian điều trị: bó bột đùi bàn chân 4- 6 tuần; sau đó thay bột dưới gối trong 2 tuần. Tổng thời gian điều trị khoảng 6-8 tuần.
– Nguy cơ có thể gặp sau bó bột? + Biến chứng do bột chèn ép sẽ có biểu hiện sưng đau, tê, tím đầu chi cần phải tháo bột. + Biến chứng do lỏng bột do chi giảm sưng nề, làm mất tác dụng cần thay bột. + Dị ứng với bột: biểu hiện bỏng da, ngứa, viêm da,… + Biến chứng do vật lạ rơi vào trong bột biểu hiện ngứa, khó chịu. + Biến chứng do rối loạn dinh dưỡng nguyên nhân do bất động lâu ngày thiếu tập luyện, biểu hiện teo cơ, cứng khớp, loãng xương, tăng calci máu, bệnh nhân thấy đau khi vận động sau tháo bỏ bột, chức năng chi bị giảm. + Hư bột do di chuyển, va chạm nhiều, làm mất tác dụng cần thay bột. 6. Những điều cần biết khi bó bột? Bệnh nhân được bó bột và kiểm tra chụp phim cẳng chân để kiểm tra kết quả sau bó bột tốt, bệnh nhân sẽ được ra viện điều trị ngoại trú tại nhà. – Các dấu hiệu cần theo dõi sau bó bột: + Cảm giác chật chội, căng tức phần cẳng chân: cần báo lại cho nhân viên y tế nếu căng tức nhiều để bác sĩ can thiệp nới bột kịp thời tránh tình trạng chèn ép bột. + Nằm kê cao chân bó bột để giảm sưng nề, nếu thấy tím các đầu ngón chân thì báo ngay cho nhân viên y tế để xử lý. – Các vấn đề cần chăm sóc theo dõi sau khi xuất viện: + Nằm kê cao chân bó bột để tránh sưng nề và chèn ép. + Luôn giữ bột khô ráo, nếu để bị ẩm ướt bột sẽ gây ngứa ngáy kích ứng da. + Theo dõi các đầu chi nếu sưng đau nhiều hoặc bột chặt phải tái khám ngay để bác sĩ kiểm tra tháo bột. + Theo dõi nếu thấy bột bị lỏng không ôm sát do chân giảm sưng nề, lúc đó bột không còn tác dụng nên cần tái khám để bác sĩ kiểm tra thay bột. + Không dùng que đưa vào trong để gãi sẽ gây xây xát da dễ dẫn đến nhiễm trùng vết thương. + Không được tự ý cắt ngắn bột hoặc cắt xén mép bột khi chưa hỏi ý kiến của bác sĩ. + Luôn giữ cho bột sạch sẽ và vệ sinh sạch sẽ phần đầu chi không có bột. + Chú ý màu sắc quanh mép bột, nếu thấy trầy xướt, tấy đỏ thì cần tái khám ngay. – Tái khám sau 04 tuần để bác sĩ kiểm tra bột hoặc tái khám ngay khi có các dấu hiệu bất thường như vỡ bột, đau tức chân bó bột, các đầu chi tím tái sưng nề,…
Là một trong những chuyên khoa trọng yếu của bệnh viện Gia Đình, Khoa Ngoại thực hiện điều trị ngoại khoa cho mọi lứa tuổi, tập chung chẩn đoán, xử lý, phẫu thuật,… tất cả những tổn thương và bệnh lý ảnh hưởng tới cơ thể. |
