Việc sử dụng các thực phẩm không được bảo quản đúng cách, hết hạn sử dụng sẽ khiến cơ thể bị ngộ độc. Vì vậy, người dân cần phải trang bị kiến thức cần thiết để phòng ngừa ngộ độc thực phẩm. BSCKI. Nguyễn Thị Diễm Hà - khoa Cấp cứu Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết ngộ độc thực phẩm là hội chứng cấp tính xảy ra do ăn, uống phải thức ăn có chất độc, biểu hiện bằng những triệu chứng dạ dày - ruột, thần kinh hoặc những triệu chứng khác tùy theo tác nhân gây ngộ độc.
Tác nhân gây ngộ độc thực phẩm có thể do các độc tố của vi khuẩn (thường gặp vi khuẩn Salmonella, E.Coli); do nhiễm virus hay ký sinh trùng; hay do thực phẩm bị nhiễm độc (chất hóa học, chất độc tự nhiên có sẵn trong thực phẩm hoặc do thực phẩm bị hư hỏng, biến chất sinh ra). Khi bị ngộ độc thực phẩm, ở trường hợp nhẹ, cơ thể sẽ bị mất nước, mệt mỏi. Đối với trường hợp bệnh nặng, có thể gây sốc, tổn thương cơ quan và thậm chí tử vong. Những biểu hiện để nhận biết sớm cơ thể bị ngộ độc thực phẩm gồm: buồn nôn, nôn nhiều lần hay nôn liên tục, đau bụng, tiêu chảy, tiêu ra máu, sốt. Thêm vào đó, dấu hiệu để nhận biết cơ thể bị mất nước bao gồm mệt mỏi, khát nước, khô miệng, co rút cơ, chóng mặt, lú lẫn, nước tiểu vàng sậm, tiểu ít hoặc không đi tiểu trong nhiều giờ. Khi bệnh tiến triển nặng, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn: tiêu phân lỏng trên 6 lần ngày, đi tiêu ra máu, ói ra máu, sốt trên 38,5 độ không giảm sau 24 giờ, đau bụng dữ dội… \n BS Nguyễn Thị Diễm Hà cho biết ngay khi nhận thấy những dấu hiệu của ngộ độc thực phẩm, người bệnh nên bù đủ chất sớm (nhất là ở người già và trẻ em) bằng cách uống dung dịch có chất điện giải, ăn thức ăn lỏng, nhẹ và ít chất béo. Khi các dấu hiệu mất nước hay dấu hiệu tăng lên đến mức báo động, bệnh nhân phải nhanh chóng đến các cơ sở y tế để được cấp cứu và điều trị kịp thời. Để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, người dân nên lựa chọn thực phẩm tươi sống và đã được kiểm định an toàn vệ sinh. Đối với các loại thức ăn đã được chế biến sẵn, nên chọn mua những nơi có uy tín, đáng tin cậy, hợp vệ sinh và còn thời hạn sử dụng. Bên cạnh đó, nên bảo quản thực phẩm trong điều kiện nhiệt độ thích hợp để ngăn ngừa vi khuẩn phát triển, các loại thịt, cá, hải sản cần phải được bảo quản ở ngăn đá tủ lạnh. Cần nấu chín thức ăn với nhiệt độ thích hợp, các thức ăn như rau sống cần phải rửa thật kỹ nhiều lần trước khi ăn. Nên sử dụng thức ăn trong vòng 2 giờ, tốt nhất là ăn ngay khi còn nóng, nếu để quá 2 giờ thì cần bảo quản lạnh và hâm lại trước khi ăn. Nên loại bỏ các thức ăn dư thừa bởi đây là nguyên nhân thường gặp nhất của ngộ độc thức ăn. Bên cạnh đó, nên rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
Bạn đọc có thể gửi những thắc mắc của mình cho chuyên mục này qua email: Câu hỏi sẽ được chuyển đến các bác sĩ, chuyên gia... để trả lời cho bạn đọc. Tin liên quan
Tác giả còn dẫn một nghiên cứu đăng trên tạp chí dược khoa Journal of Clinical Pharmacology năm 2006 cho thấy 88% thuốc, nếu bảo quản trong điều kiện tốt vẫn còn hiệu lực tối thiểu 12 tháng, và trung bình đến 5 năm sau ngày hết hạn... Có đúng thế không? Hiện nay, một số người có thói quen tốt là khi mua thuốc tại nhà thuốc lưu ý rất kỹ hạn dùng. Họ từ chối mua thuốc nếu thuốc đó có hạn dùng quá gần (gọi là cận đát, tức thay vì dùng chữ “hạn dùng”, nhiều người lại quen gọi là “đát” xuất phát từ tiếng Tây đã dùng lâu đời là “date”), nguyên do không thể tích trữ ở nhà lâu dài như mong muốn. Vẫn thờ ơ với hạn dùng Tuy nhiên, còn nhiều người không thấy tầm quan trọng của hạn dùng đối với thuốc, không những không lưu tâm đến sự hiển hiện của hạn dùng ghi trên bao bì, nhãn thuốc, mà xem xét hạn dùng với sự thận trọng không đúng mực. Như có người trữ lọ thuốc bổ chứa vitamin, chất khoáng thuộc loại to chứa hàng mấy trăm viên, dùng một thời gian thì ngưng khi thuốc vẫn còn nhiều, sau đó tính chuyện dùng lại để “tẩm bổ” thì hạn dùng cho biết đúng lúc hết hạn. Nhìn bề ngoài thấy viên thuốc vẫn còn bóng lưỡng, màu sắc vẫn tươi rói, người này cho rằng dùng chắc chẳng sao, thế là tiếp tục dùng để không lãng phí. Việc dùng thuốc quá hạn có thể nguy hiểm. Hạn dùng được định nghĩa là khoảng thời gian sử dụng được ấn định cho một lô thuốc (thuốc được sản xuất theo lô) mà sau thời hạn này thuốc không còn giá trị sử dụng. Thí dụ, hạn dùng của thuốc được ghi 30-6-2016 nghĩa là trong thời gian từ lúc người dùng mua thuốc đến ngày 30-6-2016 là thuốc có giá trị sử dụng và được phép dùng, còn từ ngày 1-7-2016 trở về sau là thuốc quá hạn dùng, không còn giá trị sử dụng. Nên lưu ý, thuốc hết hạn dùng sẽ không giữ được các tính chất cần thiết như đã đăng ký trong tiêu chuẩn chất lượng dù vẻ bề ngoài, đặc tính cảm quan của thuốc không có sự thay đổi. Nhiều người thấy thuốc bề ngoài còn tốt nghĩ rằng thuốc quá hạn dùng trong thời gian ngắn không sao nên cứ dùng để tránh lãng phí nhưng thực tế có thể gặp nguy hiểm. Thuốc quá hạn dùng không chỉ giảm hoặc mất tác dụng điều trị làm người bệnh bị bệnh nặng thêm mà còn có thể gây độc. Điển hình là thuốc kháng sinh tetracyclin - tetracyclin quá hạn dùng trở thành rất độc, gây hại thận. Xác định hạn dùng: không thể làm bừa! Để xác định hạn dùng của một thuốc, không phải nhà sản xuất ấn định bừa mốc thời gian nào đó, đặc biệt mốc thời gian đủ dài có lợi cho việc kinh doanh thuốc, mà trải qua công việc nghiên cứu gọi là thử độ ổn định của thuốc. Đó là tập hợp các thí nghiệm với độ tin cậy cao được thiết kế để xác định tuổi thọ và hạn dùng của thuốc. Phương pháp thử độ ổn định thường dùng là phương pháp thử độ ổn định cấp tốc. Gọi là cấp tốc vì phương pháp chỉ thử thuốc trong vòng 3 tháng ở điều kiện môi trường khắc nghiệt với nhiệt độ cao đến 50 độ C, độ ẩm 75% để suy diễn ra tuổi thọ và hạn dùng của thuốc trong thực tế diễn ra trong nhiều năm ở điều kiện môi trường bình thường. Bên cạnh đó còn có phương pháp thử độ ổn định dài hạn, tức người ta theo dõi độ ổn định của thuốc với điều kiện tồn trữ, bảo quản trong thực tế cho đến khi thuốc bị sút giảm chất lượng để xác định hạn dùng (có thể theo dõi đến 2, 3 năm). Phương pháp thử dài hạn cho kết quả tin cậy và một số thuốc có yêu cầu bảo quản đặc biệt như chế phẩm vắcxin hay thuốc là hormone cần chọn điều kiện thích hợp để thử theo phương pháp này. Như vậy ta thấy hạn dùng được tìm ra dựa vào nghiên cứu khoa học nghiêm túc và đúng quy cách, cũng vì thế bắt buộc phải tuyệt đối tuân thủ hạn dùng. Lĩnh vực y tế và sức khỏe bao giờ cũng đề cao phương châm “loại trừ nguy cơ” cho sức khỏe và tính mạng con người. Vì vậy, cần khẳng định lần nữa rằng: “Tất cả thuốc chỉ có một hiệu lực và tuyệt đối không dùng sau ngày hết hạn nếu thật sự muốn an toàn”.
Nếu bạn vừa nhận ra rằng loại vitamin hàng ngày bạn đã dùng thực sự đã hết hạn cách đây vài tháng, thì không cần phải lo lắng. Ngày hết hạn ghi trên vitamin dựa trên hiệu lực chứ không phải an toàn. Miễn là không có nấm mốc phát triển trên sinh tố của bạn, bạn có thể dễ dàng thở. Bạn có thể không gặt hái được lợi ích tương tự từ những viên thuốc đó, nhưng bạn cũng có thể đã không gây nguy hiểm cho sức khỏe của mình. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) không yêu cầu ngày hết hạn của thực phẩm chức năng , bao gồm cả vitamin và khoáng chất. Các nhà sản xuất có thể chọn in chúng trên các sản phẩm — và nếu vậy, chúng có thể được diễn giải là “hết hạn vào”, “tốt nhất là” hoặc “sử dụng trước”. Nếu nhà sản xuất chọn bao gồm ngày tháng, FDA yêu cầu họ phải có “dữ liệu hợp lệ chứng minh rằng ngày đó không sai hoặc gây hiểu nhầm”. Nói cách khác, các nhà sản xuất nên có nghiên cứu nội bộ để xác minh rằng hiệu lực được duy trì cho đến ngày đó.  Thời hạn sử dụng của thực phẩm bổ sung phụ thuộc vào hình thức, nội dung của nó và cách người nào đó bảo quản nó. Vitamin dạng nhai hoặc dạng kẹo dẻo dễ bị ẩm hơn dạng viên nang hoặc viên nén. Vitamin ở dạng viên nén hoặc viên nang có thể vẫn còn hiệu lực trong vài năm. Ngoài ra, một số loại vitamin có thể tồn tại lâu hơn những loại khác. Một nghiên cứu cũ hơn , từ năm 2008, chỉ ra rằng vitamin C, vitamin K và vitamin B-1, đôi khi được gọi là thiamine, có thể bị phân hủy nhanh hơn những loại khác. Các yếu tố khác có thể góp phần làm vitamin mất tác dụng bao gồm:
Các chất bổ sung vitamin chưa mở có nhiều khả năng giữ được hiệu lực của chúng hơn vì độ ẩm, ánh sáng và oxy ít ảnh hưởng đến chúng hơn. Cần lưu ý rằng cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) không yêu cầu các nhà sản xuất thực phẩm bổ sung cung cấp hạn sử dụng của các sản phẩm bổ sung vitamin hoặc khoáng chất. Uống một loại vitamin hết hạn không nguy hiểm, nhưng nó có thể lãng phí thời gian – và tiền bạc – nếu nó mất tác dụng. Nếu loại vitamin được đề cập có mùi bất thường hoặc đã đổi màu, bạn không nên dùng. Vứt bỏ nó ngay lập tức và mua một gói mới. v Để đảm bảo thời hạn sử dụng tối đa của vitamin bổ sung, tốt nhất nên bảo quản chúng trong hộp đựng ban đầu và ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Để giảm nguy cơ nhiệt và độ ẩm ảnh hưởng đến các chất bổ sung, có thể không nên bảo quản chúng trong nhà bếp hoặc phòng tắm. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải đọc kỹ hướng dẫn bảo quản cho mỗi chất bổ sung – trên chai, bao bì hoặc tờ rơi -. Hướng dẫn có thể khác nhau đối với các chất bổ sung cụ thể. Ví dụ, một người có thể đông lạnh một số chất bổ sung dầu cá để làm giảm dư vị của chúng, nhưng các sản phẩm dầu cá khác không nên được bảo quản ở nhiệt độ dưới 15ºC . Điều này cũng đúng đối với men vi sinh: Một số được giữ tốt nhất trong tủ lạnh, trong khi những loại khác không nên để trong tủ lạnh. Xem thêm: Axit Ferulic: Thành phần chăm sóc da tăng cường chất chống oxy hóa
|
