TTO - Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) vừa có văn bản gửi Bộ Công thương kiến nghị sửa đổi biểu giá chi phí tránh được (ACT) cho các nhà máy thủy điện nhỏ. Hơn 5.000MW thủy điện nhỏ đang được huy động vào hệ thống điện quốc gia - Ảnh: N.LINH Cụ thể, theo quy định của thông tư 32 về trình tự xây dựng, áp dụng biểu giá chi phí tránh được và ban hành hợp đồng mua bán điện mẫu cho các nhà máy thủy điện nhỏ, chi phí tránh được là chi phí để sản xuất 01 kWh của tổ máy phát có chi phí cao nhất trong hệ thống điện quốc gia, được huy động thay thế từ một nhà máy thủy điện nhỏ. Tuy nhiên, EVN cho rằng hiện nay phương pháp tính ACT không còn phù hợp, bởi để xác định được phần chi phí này, điều độ quốc gia sẽ sắp xếp thứ tự huy động nhà máy theo chi phí nhiên liệu trung bình tháng. Trong khi đó, thứ tự vận hành thực tế lại theo bản chào giá của nhà máy trên thị trường điện. Việc tính toán dựa trên chi phí nhiên liệu trung bình tháng nên giá điện năng giờ cao điểm, thấp điện, giữa mùa mưa và mùa khô không chênh lệch nhau nhiều, không phản ánh chính xác huy động thực tế của các nhà máy. Vì thế, EVN kiến nghị Bộ Công thương sửa đổi quy định liên quan. Cụ thể, với các nhà máy thủy điện nhỏ đã ký hợp đồng mua bán điện (PPA), cần áp dụng cố định biểu giá chi phí tránh được năm 2021 cho đến hết thời hạn; mở rộng đối tượng được lựa chọn hình thức tham gia trực tiếp thị trường điện. EVN cũng kiến nghị được áp dụng linh hoạt các giải pháp thực hiện PPA đã ký với chủ đầu tư như thỏa thuận thay đổi giờ phát điện cao điểm, thay đổi khung thời gian các mùa ở cả ba miền trên nguyên tắc tránh quá tải, đảm bảo an ninh hệ thống điện và không ảnh hưởng đến lợi ích của chủ đầu tư. Với nhà máy thủy điện nhỏ chưa ký PPP, EVN đề nghị Bộ Công thương xây dựng cơ chế, chính sách mới thay thế biểu giá chi phí tránh được phù hợp với điều kiện vận hành hệ thống điện và thị trường phát. Điều chỉnh giảm quy mô công suất định mức của nhà máy điện được hưởng cơ chế, chính sách mới. Theo phản hồi từ một số doanh nghiệp nhỏ, nếu chính sách này được sửa đổi thì sẽ tác động đến doanh nghiệp. Trong đó, thay vì giá bán điện được ban hành hằng năm theo biến động thị trường điện, thì với cơ chế nếu được thay đổi, chi phí mua điện từ các nhà máy thủy điện nhỏ sẽ thấp hơn. Đồng thời, thay vì quy định thống nhất và áp dụng công bằng, công khai minh bạch giữa các nhà máy điện như hiện nay, EVN sẽ được áp dụng với mỗi nhà máy mỗi khác, mỗi vùng miền một cơ chế, một quy định khác nhau. Đến nay, trên toàn hệ thống có 457 nhà máy thủy điện ACT với tổng công suất lắp đặt 4.698MW. Tiềm năng của thủy điện nhỏ cũng còn khá lớn, được phê duyệt trong quy hoạch gần 3.800MW và đang bổ sung gần 2.000MW. Hiện nay việc huy động nguồn năng lượng tái tạo trên hệ thống điện quốc gia được thực hiện theo quy định quy trình điều độ hệ thống điện quốc gia. Vì thế, nếu không có ràng buộc lưới điện hoặc ảnh hưởng đến an ninh hệ thống thì cấp điều độ không có quyền thay đổi kế hoạch vận hành. Thông tư số 32/2021/TT-BCT ngày 9/10/2014 của Bộ Công Thương quy định về trình tự xây dựng, áp dụng biểu giá chi phí tránh được, Thông tư số 29/2019/TT-BCT ngày 15/11/2019 của Bộ trưởng Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 32 quy định giờ cao điểm của các nhà máy thủy điện (NMTĐ) nhỏ trong ngày phù hợp với quy định biểu giá bán lẻ hiện hành gồm các ngày từ thứ Hai đến thứ Bảy, từ 09h30 đến 11h30 và 17 giờ 00 đến 20 giờ 00 (tổng số 05 giờ). Theo đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các NMTĐ nhỏ được phép thỏa thuận việc chuyển giờ cao điểm các NMTĐ nhỏ khác với giờ cao điểm theo quy định các trường hợp sau: 1/ Khu vực có quá tải đường dây truyền tải điện. 2/ Các NMTĐ trên cùng bậc thang. 3/ Các NMTĐ cung cấp nước cho hạ du theo yêu cầu của UBND cấp tỉnh. Ngày 30/12/2020, Bộ Công Thương đã nhận được Văn bản số 8608/EVN-TTĐ của EVN về việc điều chỉnh giờ phát điện cao điểm NMTĐ áp dụng chi phí tránh được do khung giờ cao điểm của thủy điện nhỏ đang quy định từ 9h30 đến 11h30 trùng với thời gian các nguồn điện năng lượng tái tạo phát cao gây ra hiện tượng thừa nguồn hệ thống nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh hệ thống điện quốc gia. Để giải quyết các vấn đề liên quan, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 478/QĐ-BCT ngày 9/2/2021 về việc dịch chuyển giờ phát điện cao điểm các nhà máy thủy điện nhỏ. Trong đó, Quyết định 478 quy định về việc dịch chuyển giờ phát điện cao điểm nhà máy thủy điện nhỏ từ khung thời gian 9h30 đến 11h30 sang khung thời gian 06h00 đến 08h00 trong các ngày từ thứ Hai đến thứ Bảy, không ảnh hưởng tới tổng số giờ cao điểm theo quy định của các NMTĐ nhỏ. Thứ hai: Về biểu giá chi phí tránh được năm 2021: Căn cứ Thông tư số 32/2014/TT-BCT ngày 9/10/2021 của Bộ Công Thương quy định về trình tự xây dựng, áp dụng biểu giá chi phí tránh được, Thông tư số 29/2019/TT-BCT ngày 15/11/2019 của Bộ trưởng Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 32, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 650/QĐ-BCT ngày 9/2/2021 về việc biểu giá chi phí tránh được năm 2021. Như Tạp chí Năng lượng Việt Nam đã đưa tin, để đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của bên mua và bên bán được quy định tại Hợp đồng mua bán điện theo nội dung Hợp đồng mẫu của Thông tư 32/2014/TT-BCT do Bộ Công Thương ban hành, trung tầu tháng /2021, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương và Cục Điều tiết Điện lực quan tâm và giải quyết, cụ thể như sau: 1/ Về số giờ tính giá cao điểm trong mùa khô: Giữ nguyên thực hiện tính 5 giờ/ngày từ thứ 2 đến thứ 7 hàng tuần trong 8 tháng mùa khô theo đúng nội dung quy định tại Thông tư 32/2014/TT-BCT và Thông tư 29/2019/TT-BCT để đảm bảo tính ổn định và nhất quán về Pháp luật đầu tư. Nếu theo đề xuất của EVN, về việc không áp dụng khung giờ cao điểm trong các ngày thứ 7 (là 35 ngày/8 tháng) và các ngày nghỉ lễ chính thức trong năm (9 ngày) thì cần bổ sung thêm 2 tháng mùa khô (22 ngày/tháng) vào các tháng 9 và tháng 10 để đảm bảo tổng số giờ cao điểm mùa khô/năm. 2/ Khung giờ cao điểm áp dụng cho thủy điện vừa và nhỏ: Giữ nguyên khung giờ cao điểm từ 17h00 đến 20h00 theo quy định trong Thông tư 32/2014/TT-BCT và Thông tư 29/2019/TT-BCT. Xem xét thay đổi giờ cao điểm áp dụng cho thủy điện vừa và nhỏ (từ 9h30 đến 11h30) theo quy định hiện tại, sang khung giờ 6h00 đến 8h00 để phù hợp hơn với biểu đồ phụ tải Hệ thống điện Quốc gia trong giai đoạn 2021 và các năm tiếp theo do xu thế phát triển của hệ thống điện mặt trời trong nước. 3/ Về biểu giá chi phí tránh được năm 2021: Tính toán Biểu giá chi phí tránh được năm 2021 được tuân thủ theo đúng nội dung Thông tư 29/2019/TT-BCT ngày 15/11/2019 đảm bảo quyền lợi bên mua và bên bán (theo bảng tính Chi phí tránh được năm 2021 do EVN tính toán tại Văn bản số 42/EVN-TTĐ ngày 05/01/2021). Thực tế trong 12 năm qua, kể từ khi áp dụng Biểu giá chi phí tránh được (từ 01/01/2009 đến hết năm 2020) thì chỉ số CPI đã tăng đến 95% dẫn đến chi phí đầu tư cho thuỷ điện vừa và nhỏ tăng tương ứng, giá bán điện thương phẩm bình quân của EVN cũng tăng tới 96,6% (từ 948,5 đồng lên 1864,5 đồng) trong khi giá mua điện chỉ tăng 36% (từ 810 đồng lên 1.110 đồng) thì việc tăng giá mua điện năm 2021 thêm 13,6% (khoảng 5,43 cent) cho các nhà đầu tư thuỷ điện vừa và nhỏ cũng chưa tương xứng, nên việc chấp thuận các đề xuất trên là vô cùng cần thiết, tránh cho các nhà đầu tư thua lỗ và gây nợ xấu cho hệ thống ngân hàng, giúp cho các nhà đầu tư an tâm, tiếp tục đầu tư các dự án thuỷ điện vừa và nhỏ còn lại khoảng 2.500 MW (theo Báo cáo Hội thảo quy hoạch điện VIII của Bộ Công Thương tháng 7/2020), sẽ giảm sản lượng thuỷ điện EVN phải nhập khẩu giá cao từ Lào và Trung Quốc (6,86 cent/kWh). Một thực tế là hiện nay đều là nguồn năng lượng tái tạo nhưng thủy điện vừa và nhỏ đang là nguồn năng lượng có giá mua thấp hơn rất nhiều so với năng lượng mặt trời, trong khi đó thời gian đầu tư lâu hơn, suất đầu tư cao hơn, đây là điều rất không công bằng cho các nhà máy thủy điện vừa và nhỏ./. |
