"Anh là ai, tôi là ai" (Tựa tiếng anh Psychological Types) là một tác phẩm quan trọng của Tâm lý gia Carl Jung, được xuất bản lần đầu bằng tiếng Đức vào năm 1921. Cuốn sách mô tả những mẫu hình tâm lý cơ bản, đây cũng được coi là một khái niệm cốt lõi trong học thuyết của ông.  Trước khi đi vào tìm hiểu, dưới đây là đôi nét về Carl Jung và trường phái của ông, để bạn có thể tiếp cận cuốn sách này dễ hơn. Carl Jung (26/7/1875 - 6/6/1961) có tên đầy đủ là Carl Gustav Jung, sinh tại Thụy Sĩ. Ông từng có thời gian cộng tác và bị ảnh hưởng rất nhiều từ những quan điểm của Sigmund Freud. Tuy nhiên, sau này vì những bất đồng giữa hai bên mà Jung đã tách ra, thành lập nên trường phái Tâm lý học Phân tích (Analytical Psychology). Theo Carl Jung, tâm thức bao gồm 3 phần: Cái tôi (ý thức), vô thức cá nhân, vô thức tập thể. Trong đó, vô thức tập thể (collective unconscious) nằm ở tầng dưới cùng của tâm trí, cất giữ tất cả những kinh nghiệm chung của nhân loại, được thừa hưởng từ di truyền mà không bị ảnh hưởng bởi trải nghiệm cá nhân. Jung tin rằng vô thức tập thể chứa các nguyên mẫu (trong sách dịch là Cổ mẫu - archetypes). Đây là xu hướng tâm thức không cần được học nhưng được sử dụng như một kênh chung để con người khắp nơi trên hành tinh có những kinh nghiệm tâm lý hiện tượng rất giống nhau. Mặt khác, trong lý thuyết về nhân cách của mình, Carl Jung phân biệt hai loại thái độ khác nhau: hướng nội và hướng ngoại, kèm theo đó là các chức năng lý trí, cảm xúc, cảm giác, trực giác. Về sau, từ những nền tảng trong lý thuyết của Carl Jung, Myers và Briggs đã phát triển bộ trắc nghiệm MBTI nổi tiếng. Đây cũng chính là khía cạnh mà cuốn sách Anh là ai, tôi là ai tập trung truyền tải. Mỗi người phản ánh hiện thực theo một cách riêng biệt và đặc biệt. Ở những người khác nhau, ý thức hoạt động khác nhau, nhưng trong vô vàn sự khác biệt cá nhân ấy, tâm lý con người cũng tồn tại những đặc điểm chung điển hình. Một số người dành sự quan tâm chú ý và tập trung vào các sự kiện bên ngoài, luôn duy trì một liên hệ tích cực với đối tượng. Số khác thì hướng năng lượng tinh thần của mình đến thế giới bên trong riêng biệt và chiết tách. Tuy vậy, cả hai kiểu thái độ đều thể hiện một mối quan hệ thích nghi với xã hội.
Với những người hướng ngoại, các sự kiện khách quan có sức hấp dẫn gần như vô hạn. Vì vậy, bạn có thể thấy những quyết định và hành động của họ đa phần đều dựa trên hoàn cảnh. Ngay cả các quy tắc đạo đức chi phối hành động của người hướng ngoại cũng thường ứng với những đòi hỏi của xã hội, nghĩa là: quan điểm đạo đức - phẩm hạnh đó phải được hầu hết mọi người chấp nhận. Trong cuộc sống, những cô gái thuộc mẫu người cảm xúc hướng ngoại thường yêu và kết hôn với những người đàn ông hợp chuẩn mực. Họ sẽ trở thành những người bạn đồng hành thân thiết và gắn bó với chồng. Hay những nhà Khoa học luôn cần dựa trên bằng chứng khách quan để tìm kiếm sự thật, quy luật ẩn đằng sau chúng... Mặt khác, đôi khi những người hướng ngoại hay coi nhẹ thân thể mình, họ thuần túy chỉ điều chỉnh bản thân theo hoàn cảnh nên có thể dễ mắc các chứng cuồng loạn (hysteria).
Khác với người hướng ngoại, người hướng nội lại bị chi phối bởi các yếu tố chủ quan hoặc họ thường đan xen một quan điểm chủ quan vào giữa các nhận thức về đối tượng và hành động của riêng mình. Họ cũng muốn được kết nối với người khác và ham muốn chiếm ưu thế biến thành một dạng cầu tình đáng thương. Tuy nhiên, đôi khi cách họ thể hiện còn quá vụng về để những người xung quanh hiểu và chấp nhận. Ở bề mặt ý thức, những đối tượng khách quan luôn không ngừng áp đặt lên người hướng nội những ấn tượng choáng ngợp, kích động những tâm cảm khó chịu và dai dẳng nhất, bắt buộc họ phải đấu tranh nội tâm dữ dội. Điều này tạo nên ở họ những nỗi sợ vô hình, khiến họ tự động xây dựng một bức tường phòng vệ thường trực để giữ gìn ảo tưởng về ưu thế vượt trội của nó.
Kết hợp hai kiểu thái độ điển hình với các chức năng tư duy - cảm xúc (lý trí) cảm giác - trực giác (phi lý trí), ta sẽ hình dung ra những kiểu người đặc trưng trong cuộc sống. Mỗi kiểu sẽ có cấu trúc tâm lý, lối xử thế và vấn đề tâm lý thường gặp riêng. Song bên cạnh những chức năng chính được ý thức, vẫn còn có một chức năng phụ trợ vô thức và thường khác với tính chất của chức năng chính ở mọi mặt.
Thật trái lương tâm nếu nói đây là một cuốn sách dễ đọc, dễ hiểu bởi đặc tính chuyên môn và cũng một phần do việc dịch sang tiếng Việt. Tuy nhiên, mình tin rằng khi bạn chinh phục được nó thì đây chính là một cuốn sách vô cùng giá trị. Ít nhất, nó sẽ mang đến cho bạn một góc nhìn mới về bản thân và những con người xung quanh mình.
Đã có một quãng thời gian, mình như con tàu lạc hướng, chật vật tìm kiếm lối đi giữa biển cả mênh mông. Mình chìm đắm trong niềm đau bị những người bạn mà mình tin nhất phản bội, trốn tránh khỏi mọi mối quan hệ và vô cùng tự ti khi cứ tự so sánh bản thân với người khác. Mình không rõ mình là ai, tại sao mình làm việc này, mình thích gì và có khả năng gì. Lúc ấy, mình hoàn toàn trống rỗng, đến mức sẵn sàng vơ đại bất cứ thứ gì để lấp đầy, dù chỉ một chút khoảng trống trong lòng... Thực ra, mình không nghĩ rằng chỉ vì một cuốn sách hay thậm chí việc học Tâm lý đã giúp mình vượt qua sự hoang mang ấy để tìm lại bản ngã. Với mình, đó là một hành trình rất dài, lặp đi lặp lại chuỗi hành động đọc (học) - hiểu - dấn thân - trải nghiệm yêu thương. Sẽ không có một mô thức chung cho tất cả mọi người, nhưng nếu bạn cũng đang loay hoay tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi "Tôi là ai?", mình hy vọng cuốn sách sẽ giúp bạn rõ thêm một chút về mẫu hình tâm lý của bản thân.
(*) Freud: Tên đầy đủ Sigmund Freud (6/5/1856 - 23/9/1939), nhà thần kinh học người Áo và là cha đẻ của trường phái Phân tâm học (psychoanalysis). (**) Adler: Tên đầy đủ Alfred Adler (7/2/1870 - 28/5/1937), là nhà tâm thần học người Áo. Adler và Jung đều từng là học trò của Freud, sau này ông tách ra tạo lập nên trường phái Tâm lý học cá nhân (Individual psychology).
ANH LÀ AI TÔI LÀ AI (Psychological Types) - Đây là những nền tảng bí mật của nhân cách - Những tri thức kinh điển giúp bạn hiểu mình sâu sắc hơn bao giờ hết - Những mô hình tâm lí giúp bạn thấu suốt bất kì ai Ta là ai giữa đời này? Có bao giờ bạn tự hỏi mình như vậy không? Chắc chắn là có chứ! Hoang mang không biết chính mình là ai. Lạc lõng vì mãi hoài đi sai con đường. Mất phương hướng vì không biết sức mạnh của mình nằm ở đâu. Chúng ta đầy lo âu giữa một đời nhiều sợ hãi. Làm một điều không hiểu tại sao mình làm. Thấy bản thân quá phức tạp, ngay chính mình cũng không hiểu nổi mình. Cuộc đời trao cho bạn quá nhiều định danh, và chính bạn đầy những hiểu lầm về mình. Rút cùng bạn không biết những định danh ấy từ đâu đến. Bạn không biết nhân cách mình được cấu thành như thế nào. Hướng nội hay hướng ngoại là những kiểu người nhất thành bất biến, hay chỉ là một thái độ sống giúp xác lập bản thân? Quá nhiều câu hỏi giữa một đời nhộn nhạo phải không? Thực ra bạn đã có câu trả lời ngay trong tay đây rồi. Cuốn sách này sẽ: Giúp bạn thực sự nhận biết những nền tảng bí mật của nhân cách Trao cho bạn những tri thức kinh điển giúp bạn hiểu mình sâu sắc hơn bao giờ hết Soi sáng những mô hình tâm lí nhờ đó bạn có thể thấu suốt bất ai Và nếu bạn vẫn loanh quanh đi tìm Tôi là ai - Anh là ai? Thì phải nói rằng, đây chắn chắn không phải là một cuốn sách cố gắng định danh và định vị bạn đâu. Đây là một nỗ lực để giải quyết mối quan hệ giữa cá nhân bạn với thế giới, với con người và với chính bạn. Thái độ làm nên tính cách, tính cách làm nên cuộc đời. Sau cùng, hướng nội hay hướng ngoại chỉ là cách bạn LỰA CHỌN một thái độ sống. Bạn chọn điều gì, hãy thật rõ ràng và công bằng với mình. Bạn làm điều gì, hãy kiên tâm và nhẫn nại với mình. Bạn tin tưởng điều gì, hãy quyết liệt với điều ấy và với chính mình. DÙ LÀ AI, BẠN CHẮC CHẮN MỘT MAI TỎA SÁNG BỞI THẤU SUỐT RỒI BẢN THÂN LẪN CUỘC ĐỜI VÀ CON ĐƯỜNG BƯỚC ĐI PHÍA TRƯỚC CUỐN SÁCH MANG LẠI CHO BẠN ĐIỀU GÌ ? Đây là những nền tảng bí mật của nhân cách Và ta còn chưa nói hết với nhau, những lời về một con đường đẹp đẽ. Bạn có cần vài chỉ dẫn gần gũi hơn không nhỉ? Đây chắc chắn là điều bạn không nên bỏ lỡ. Vì đây là những chỉ dẫn giúp bạn: > Hiểu tường tận sự hình thành cách suy nghĩ và hành động của mình; > Nắm bắt xu hướng suy nghĩ và hành động của những người xung quanh; > Lựa chọn công việc phù hợp với tính cách và sở trường của bản thân; > Rèn luyện và phát huy ưu điểm của bản thân để ngày càng tỏa sáng; > Giao tiếp khéo léo, linh hoạt, khôn ngoan nhờ hiểu mình hiểu người và hiểu đời; > Trở thành một nhà lãnh đạo tuyệt nhờ giúp người khác tự tin vào chính mình; > Thắt chặt các mối quan hệ bởi thấu hiểu, đồng cảm với con người theo cách bạn chưa bao giờ từng biết. Và còn gì nữa nhỉ? Chính bạn chứ ai, đẹp tuyệt vời! Trong mỗi lời bạn nói, mỗi việc bạn làm, mỗi lựa chọn bạn sống. THÔNG TIN TÁC GIẢ Những tri thức kinh điển giúp bạn hiểu mình sâu sắc hơn bao giờ hết CARL GUSTAV JUNG (1875-1961) Bác sĩ tâm thần, nhà tâm lí học, tâm lí trị liệu người Thụy Sĩ. Sáng lập một trường phái Tâm lí học mới là "Tâm lí học Phân tích"(Analytical Psychology’) nhằm phân biệt với trường phái Phân tâm học của Sigmund Freud. Psychological Types là một trong những tác phẩm quan trọng nhất của nhà tâm lí học trị liệu Carl Jung, là cuốn sách nổi tiếng nhất của ông. Psychological Types (Các mẫu hình tâm lí) xuất hiện bằng tiếng Đức vào năm 1921 sau một "thời kì bỏ hoang" tám năm Jung xuất bản rất ít. Ông gọi nó là "thành quả của gần hai mươi năm làm việc trong lĩnh vực tâm lí học thực tiễn". Trong cuốn tự truyện của mình, ông viết: "Cuốn sách này xuất phát từ nhu cầu của tôi, xác lập cách nhìn khác của tôi so với Freud và Adler. Cố gắng trả lời câu hỏi về mẫu hình tâm lí này, tôi đã gặp phải rất nhiều vấn đề cần giải quyết. Tâm lí của một người ngay từ đầu đã xác định và hạn chế phán đoán của người đấy. Do đó, cuốn sách của tôi là một nỗ lực giải quyết mối quan hệ giữa cá nhân với thế giới, với mọi người và mọi thứ. Đó là các thái độ khác nhau mà ý thức nảy sinh trước thế giới này.” |
