Tại sao chất trung gian hóa học không bị ức đọng lại ở màng sau xinap

Chia sẻ tài liệu: Bài 30. Truyền tin qua xináp thuộc Sinh học 11

Kiểm tra bài cũCâu 1: Điện thế hoạt động là gì? Hãy trình bày cơ chế hình thành điện thế hoạt động?Câu 2: Có mấy cấu trúc sợi thần kinh? Đặc điểm và cách lan truyền xung thần kinh trên từng sợi thần kinh đó?Khi xung điện truyền đến cuối sợi thần kinh thì nó sẽ tiếp tục đi đến đâu?BÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPI. Khái niệm xinap: 1.khái niệm: 2.Cấu tạo:II. Quá trình truyền tin qua xinap:Tế bào thần kinhTế bào cơXinápTế bào tuyếnXinápHãy cho biết tên gọi các loại xinap qua hình ?BÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPI. Khái niệm xinap: 1.khái niệm: Xináp là diện tiếpxúc giữa tế bàothần kinh với tế bàothần kinh, giữa tếbào thần kinh với tếbào cơ và giữa tếbào thần kinh với tếbào tuyến.I. Khái niệm xinap: 1.khái niệm: 2.Cấu tạo:II. Quá trình truyền tin qua xinap:BÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPI.2. Cấu tạo của xináp1 ?2 ?3 ?4?5 ?Màng trướcMàng sauchất tg hhKhe xináp1 ?2 ?3 ?4?5 ?Màng trướcMàng sauchất tg hhKhe xinápChùy xinápBÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPChất trung gian hóa học phổ biến ở lớp thú là acetincolin và noradrenalin. Cấu tạo của một xináp bao gồm:Màng trước, màng sau, khe xináp và chùy xináp. Chùy xináp có chứa các chất trung gian hóa học.I. Khái niệm xinap: 1.khái niệm: 2.Cấu tạo:II. Quá trình truyền tin qua xinap:BÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPII. Quá trình truyền tin qua xinap:“Tin” là gì?BÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPIon Ca2+ có nguồn gốc từ đâu? Có chức năng gì khi vào trong chùy xinap?I. Khái niệm xinap: 1.khái niệm: 2.Cấu tạo:II. Quá trình truyền tin qua xinap:BÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPTại sao tin được truyền qua xinap chỉ theo một chiều, từ màng trước sang màng sau mà không thể theo chiều ngược lại?Chất trung gian hóa học có thể bị ứ đọng lại màng sau không? Vì sao? Chất trung gian không bị ứ đọng lại ởmàng sau xináp bởi vì: Chất trung gian khi chạm vào màng sauxináp thì bị enzim có ở màng sau thủy phânthành các chất không hoạt động, nó được tái hấp thu ở màng trước và dùng để tái tạo lại chất hóa học trung gian chứa trong túi.BÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPVậy xung thần kinh khi truyền qua xinap gọi là gì? Vì sao?Tin điệntin hóa  tin điệnBÀi 30: TRUYỀN TIN QUA XINAPI. Khái niệm xinap: 1.khái niệm: 2.Cấu tạo:II. Quá trình truyền tin qua xinap:Củng cố:Xinap là gì?Một xinap gồm những bộ phận chủ yếu nào?Tin được truyền qua xinap gồm những giai đoạn nào?Trắc nghiệm:Câu 1: Cấu tạo xináp gồm:Màng trước xináp, màng sau xináp, khe xináp, ti thể.Màng trước xináp, màng sau xináp, khe xináp, chùy xináp.Màng trước xináp, màng sau xináp, túi chứa chất trung gian hóa học, ty thể.Màng trước xináp, màng sau xináp, khe xináp, túi chứa chất trung gian hóa học.Câu 2: Xung thần kinh lan truyền đến chùy xináp sẽ làm mở kênh ion nào sau đây:Kênh Na+Kênh K+Kênh Ca2+Kênh Cl- Câu 3: Tốc độ lan tryền của điện thế hoạt động khi đi qua xináp chậm hơn so với trên sợi thần kinh là do:Lan tryền qua xináp trải qua nhiều giai đoạn.Lan truyền qua xináp nhờ quá trình khuyếch tán chất trung gian hóa học qua một dịch lỏng.Lan truyền trên sợi thần kinh giống kiểu lan truyền trên dây dẫn điện.a và b đúng.Câu 4: Acêtylcôlin được phân hủy thành Acêtat và Côlin nhờ có tác dụng của enzim:AcêtylcôlinazaAcêtylcôlin erazaAcêtylcôilin esterazaAcêtylcôlin terazaCâu 5: Sau khi túi chứa chất trung gian hóa học bị vỡ, chất trung gian hóa học sẽ được giải phóng tới: Màng trước xinápMàng sau xináp qua khe xinapTúi chứa chất trung gian hóa học khácKhe xinápDặn dòHọc thuộc bài và trả lời câu hỏi trang 123 sgk.Đọc mục “ em có biết”.Chuẩn bị bài 31: “TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT” qua các gợi ý sau:Tập tính là gì?Phân loại tập tính?Cơ sở thần kinh của tập tính?Chuỳ xinápMàng trước xinápKhe xinápMàng sau xinápThụ thể tiếp nhận chất trung gian hoá học Bóng chứa chất trung gian hoá học

* Một số tài liệu cũ có thể bị lỗi font khi hiển thị do dùng bộ mã không phải Unikey ...

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Bộ môn: Sinh học 11 CB Người soạn: Nguyễn Thị Thu ThảoNgày soạn: Lớp dạy:

<b>Bài 30: TRUYỀN TIN QUA XINAP</b><b>I.Mục tiêu:</b>

<b>1.Kiến thức: </b>

-Vẽ và mô tả được cấu tạo của xinap.

-Trình bày được quá trình truyền tin qua xinap.<b>2.Kỹ năng:</b>

-Rèn luyện kỹ năng quan sát H30.1; H30.2; H30.3 rút ra kiến thức về cấu tạo của xinap, quá trình truyền tin qua xinap.

-Kỹ năng hợp tác khi tìm kiếm và xử lí thơng tin về khái niệm xinap, đặc điểm cấu tạo của xinap và quá trình truyền tin qua xinap.

<b>3.Thái độ:</b>

-Biết vận dụng những kiến thức đã học để giải thích những hiện tượng trong thực tế.-Bồi dưỡng quan điểm duy vật biện chứng, có niềm tin vào khoa học, u thích bộ mơn.<b>II. Chuẩn bị:</b>

<b>1.Giáo viên:</b>-Giáo án<b> 2.Học sinh:</b>

-Xem bài mới trước ở nhà<b>III.Tiến trình tiết dạy:</b><b> 1.Ổn định lớp:</b>

<b> 2.Kiểm tra bài cũ:</b>

<b>-Sự lan truyền xung TK ở 2 loại sợi TK?</b><b> 3.Bài mới:</b>

<b> Xung thần kinh lan truyền trên dây thần kinh khi di chuyển sang tế bào thần kinh khác hay tế</b>bào khác thì chúng sẽ truyền tin như thế nào? Hơm nay, chúng ta tìm hiểu bài mới: Bài 30: Truyền tin qua xinap để biết xinap là gì, cấu tạo xinap và quá trình truyền tin của nó.

<b>TL</b> <b>Hoạt động của giáo viên</b> <b>Hoạt động của học sinh</b> <b>Nội dung</b>

15’

<b>HĐ 1: Khái niệm xinap và </b><b>cấu tạo của xinap</b>

<b>PP: trực quan+vấn đáp</b>-Cho HS quan sát Slide 2

-Xác định vị trí của xinap? -A: ở chỗ tiếp xúc giữa hai_{tế bào thần kinh} B: ở chỗ tiếp xúc giữa tbthần kinh và tb cơ.

C: ở chỗ tiếp xúc giữa tbthần kinh và tb tuyến.

-Xinap là diện tiếp xúc giữatế bào thần kinh với tế bào

<b>I. Khái niệm xinap</b><b> 1. Khái niệm</b>

<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

-Vậy xinap là gì?

-Quan sát lại hình và cho biết có các kiểu xinap nào?

-Dựa vào đâu mà người ta gọitên xinap như vậy?

<b>HĐ 2: Tìm hiểu cấu tạo </b><b>xinap</b>

<b>PP: Vấn đáp trực quan</b><b>-Có những loại xinap nào? </b>Loại nào là phổ biến ở động vật?

Hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu loại xinap phổ biến đó là cấu tạo của xinap hố học.-Quan sát Slide 3 mơ tả cấu tạo hoá học của xinap hoá học?

Màng trước xinap thuộc norontrước, cịn màng sau thuộc noron sau. Màng trước phình to thành chuỳ xinap.

thần kinh, giữa tế bào thầnkinh với tế bào khác (tế bàocơ, tế bào tuyến…).

-Có 3 kiểu: xinap thần thần kinh, xinap thần kinh-cơ, xinap thần kinh- tuyến.

- Tên gọi của các kiểu xinapnày được gọi theo tên TB mà thần kinh tiếp xúc.Ví dụ xinap thần kinh- thầnkinh là diện tiếp xúc giữahai tế bào thần kinh

-Có 2 loại xinap: xinap điệnvà xinap hố học.Trong đó xinap hoá học là phổ biến.

-Xinap gồm: màng trước, màng sau, khe xinap và chuỳ xinap.

- Có ti thể và các bóngxinap chứa chất trung gianhóa học.

-Cung cấp năng lượng.

với tế bào thần kinh,giữa tế bào thần kinhvới tế bào khác (tế bàocơ, tế bào tuyến…).<b>2. Các kiểu xinap</b>- Xinap thần kinh- thầnkinh.

- Xinap thần kinh- cơ.- Xinap thần kinh-tuyến.

<b>II.Cấu tạo xinap</b>

-Màng trước: Phình to làm thành chuỳ xinap

-Chuỳ xinap có các túi nhỏ chứa chất mơi giới hố học như:

(axetylcholin,

<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

-Chuỳ xinap có chứa gì?

- Vấn đáp tái hiện chức năngcủa ti thể? ( Ti thể có chứcnăng OXH các chất tạo nănglượng cung cấp cho các hoạtđộng của xinap)

mỗi xinap chỉ có 1 loại chất trung gian hố học.

-Nghiên cứu SGK và kể tên có những loại chất trung gian hố học phổ biến ở động vật?

+những chất kích thích: axetylcholin,

+ những chất ức chế: axit gamma-aminobutylic, glyxin, axit glutamic…

+Những chất có thể kích thíchhoặc ức chế: adrenalin,

noradrenalin, dopamin, serotonin…

- Vị trí của khe xinap?

Khe xinap là một khoảng hởnên xung thần kinh không thểlan truyền liên tục. Tại đây cóchứa các enzym đặc hiệu cóchức năng phân giải chấttrung gian hóa học để điềuhòa sự dẫn truyền qua xináp.Khi các enzym này bị bấthoạt, cơ thể có thể gặp nguy

Chất trung gian phổ biến ở động vật là: axetylcholin, noradrenalin, ngồi ra cịn có chất trung gian khác như dopamin, serotorin.

-Khe xinap: là khoảng hở giữa màng trước và màng sau xinap.

- Màng sau: có nhiều enzim,thụ thể nhận chất trung gianhoá học.

-Khe xinap: là một khoảng hở giữa màng trước và màng sau.Chất trung gian phổ biến ở động vật là axetylcholin,

noradrenalin, ngồi ra cịn có chất trung gian khác như dopamin, serotorin.

<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

hiểm.

Kích thước của khe xinap thay đổi tuỳ theo loại xinap. - Màng sau có chứa gì?

Mỗi thụ thể gồm có 2 thànhphần: Thành phần gắn vàochất trung gian hóa học vàthành phần nối với các kênhion hoặc nối với các enzym.Mỗi thụ thể chỉ tiếp nhận một chất trung gian hóa học đặc hiệu mà thơi.

15’

<b>HĐ 2: Tìm hiểu qúa trình</b><b>truyền tin qua xinap</b>

<b>PPDH: TQ+VĐ</b>

-Chiếu Slide 4 và cho biết quátrình truyền tin qua xinap diễnra như thế nào?

Đây là ví dụ đối với xinap có chất trung gian là

axetylcholin.

Xung thần kinh→chuỳ xinap, ion Ca2+_{đi vào chuỳ có tác}

dụng làm giải phóng chất trung gian hố học→qua khe xinap.Tác dụng này gây ra 2 trạng thái hoặc hưng phấn hoặc ức chế.

- Nếu chất trung gian hóa học gây hưng phấn  tác dụng lên màng sau làm thay đổi tính thấm của màng đối với ion Na+

 màng sau xuất hiện hưng phấn và tiếp tục truyền đi.

- Nếu chất trung gian hóa học có tác dụng gây ức chế  tác

<b>III.Qúa trình truyền </b><b>tin qua xinap</b>

-Giai đoạn 1: Xung thần kinh lan truyền đến xináp làm cho Ca2+

đi vào trong chuỳ xináp.

-Giai đoạn 2: Ca2+_vào

làm bóng chứa chất trung gian hố học gắn vào màng trước và vỡ ra, giải phóng chất trung gian hoá học vào khe xináp.

<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

dụng lên màng sau làm thay đổi trạng thái của màng từ phân cực thành tăng phân cực  xuất hiện điện thế ức chế sau xinap. Vậy xung đến xinap dừng lại không được truyền đi nữa.

-Tốc độ lan truyền xung TK qua xinap so với lan truyền xung thần kinh trên sợi TK nhưthế nào? Tại sao lại như vậy?

- Thông tin được truyền qua xináp nhờ đâu?

- Chất trung gian hóa học có vai trị gì trong q trình truyền tin qua xinap?

- Chất trung gian hóa học có bị ứ đọng ở màng sau xinap khơng? Vì sao?

- Khi các bóng xinap đến màng trước vỡ ra giải phóng nhiều chất trung gian hố học như vậy thì liệu các bóng xinap ở màng trước có bị cạn kiệt khơng?

-Hiện tượng chậm xinap là gì?

- Chậm hơn.Vì trải qua nhiều giai đoạn và qua môi trường dịch mô.

- Nhờ chất trung gian hóa học.

- Chất trung gian hóa học làm thay đổi tính thấm ở màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp.

-Không, vì màng sau xinap có Ezim axetincolinesterase phân huỷ Axetincolin thành axetat và colin.

<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

-Điều gì xảy ra nếu màng sau xinap mất khả năng nhận cảm axetylcholin?

-Vì sao xung thần kinh chỉ truyền 1 chiều từ màng trước qua màng sau xinap mà khôngthể truyền theo chiều ngược lại?

<b>- Tóm lại: Một xung động</b>thần kinh muốn truyền quađược xináp phải có đủ nhữngđiều kiện nào?

Tất cả những yếu tố nào ảnhhưởng đến 2 điều kiện trênđây đều làm thay đổi sự dẫntruyền qua xináp. Có nhữngchất làm giảm sự dẫn truyềnluồng XTK ở xinap như thuốcgiảm đau, thuốc gây mê.Ngược lại có những chất giúpvận chuyển hưng phấn quaxinap dễ dàng như cafein,alcalose, strychnin.

Trong cơ thể cịn có loại xinapít phổ biến đó là xinap điện.

đến các xung thần kinh không thể truyền đi tiếp đếnmàng sau gọi là hiện tượng chậm xinap.

-Hưng phấn ở màng sau không được hình thành.

-Màng sau khơng có chất trung gian hố học để đi về phía màng trước. Màng trước khơng có thụ thể tiếp nhận chất trung gian hố học.

-Có đủ 2 điều kiện:

<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Xinap điện cấu tạo từ các kênh ion nối giữa 2 màng tế bào bên cạnh nhau nên xung thần kinh có thể lan truyền thẳng từ noron này sang noronkhác. (loại xinap này cho phép thông tin dẫn truyền theo2 chiều)

Xinap điện chỉ có ở cơ tim, thành ống tiêu hố, khí quản, một số vùng trên vỏ não.

3’

- Nêu một số ứng dụng liên quan quá trình truyền tin qua xinap?

Những hiểu biết về quá trìnhtruyền tin qua xinap được ứngdụng khá nhiều trong thực tế,đặc biệt trong lĩnh vực y học. -Atropin là một loại thuốc giảm đau. Atropin là alcaloid chiết xuất từ Atropa belladonaSolanaceae. Do atropin phongbế màng sau xinap làm mất khả năng nhận cảm với chất axetincolin của màng sau, làmhạn chế hưng phấn và giảm cothắt, gây giảm đau.

-Aminazin cũng có tác dụng tương tự như enzim

aminoxidaza làm phân giải adrenalin. Vì thế làm giảm bớtlượng thông tin về não nên dẫn đến an thần.

-Thuốc tẩy giun sán cho lợn
(dipterec), sau khi uống vào,thuốc ngấm vào giun sán, làmphá hủy enzim ở các xinap

-Ứng dụng trong y học như chế tạo thuốc giảm đau Atropin, aminazin đối với người và thuốc tẩy giun sán Dipterex ở lợn.

<b>IV.Ứng dụng</b>

<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

gây co cơ telanos, làm giunsán cứng đờ, không bám đượcvào niêm mạc ruột, cơ trơncủa ruột lơn tăng cường cobóp đẩy giun sán ra ngồi.+ Cho học sinh đọc phần emcó biết ở cuối bài để thấy từxưa con người cũng đã cónhững ứng dụng về quá trìnhtruyền tin qua xinap trongcuộc sống.

<b>4. Củng cố: (2’)</b>

.Tại sao mặc dù có cả xinap điện lẫn xinap hoá học nhưng đại bộ phận các xinap ở động vật lại là xinap hoá học? (Ưu điểm của xinap hố học so với xinap điện)

-Truyền thơng tin tại xinap hoá học dễ được điều chỉnh hơn so với ở xinap điện nhờ điều
chỉnh lượng chất truyền tin được tiết vào khe xinap.

- Mức độ đáp ứng với tín hiệu ở màng sau xinap cũng dễ được điều chỉnh hơn.- Dẫn truyền xung thần kinh theo 1 chiều.

- Chất trung gian hoá học khác nhau ở mỗi xinap gây ra các đáp ứng khác nhau.<b>5. Hướng dẫn học bài ở nhà</b>