Enzyme protease có ở đâu trong hệ tiêu hóa

Enzyme tiêu hoá là chất xúc tác sinh học có thành phần cơ bản là protein. Các protein này có khả năng tham gia xúc tác các phản ứng hóa học trong và ngoài cơ thể.

1. Các loại enzyme tiêu hoá

Là loại enzyme được tiết ra trong tuyến nước bọt, dạ dày, tuyến tụy và ruột non. Các loại enzyme tiêu hóa do trong bộ máy tiêu hóa sinh có vai trò tiêu hoá những thực phẩm được đưa vào cơ thể, bởi vậy các enzyme tiêu hoá rất quan trọng đối với sức khoẻ của hệ tiêu hoá. Hầu hết mọi người đều không có được sự cân bằng của các enzyme tiêu hoá trong cơ thể. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề tiêu hoá như – trào ngược acid, ợ hơi, hoặc cảm giác đau dạ dầy sau bữa ăn.

Enzyme tiêu hoá rất quan trọng đối với sức khoẻ của hệ tiêu hoá

Có loại 3 Enzyme được coi là các Enzyme tiêu hoá chính và quan trọng nhất cho sức khoẻ gồm:

• Protease là enzyme tiêu hóa protein, đồng thời cũng là loại enzyme phá bỏ các mảnh vỡ từ các tế bào ký sinh trùng, nắm, vi khuẩn, virus và màng protein của tế bào ung thư.
•  Amylase là loại enzyme tiêu hóa carbonhydrate. Amylase chủ yếu có trong dịch tụy và nước bọt.
• Lipase là loại enzyme tiêu hóa chất béo và các vitamin tan trong chất béo. Nó cũng được sử dụng để tiêu hóa omega-3 và omega-6.

• Enzyme pepsin: Là một loại enzyme phân hủy trực tiếp protein thành peptide nhỏ hơn. Pepsin được sản xuất trực trong dạ dày và là một trong những enzyme tiêu hóa chính trong hệ tiếu hóa. Chúng có nhiệm vụ cắt đứt liên kết giữ các axit amin, chúng phá vỡ các cấu trúc protein thức ăn thành các phần nhỏ hơn, để có thể hấp thụ dinh dưỡng ở ruột non. Nếu cơ thể chúng ta thiếu hoặc thừa enzyme pepsin, sẽ có một số triệu chứng ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa như: loét dạ dày do sự mấy cân bằng giữa axit hydrochloric và pepsin, rối loạn trao đổi chất,…

• Enzyme tripxin: Tripxin được tiết ra bởi tuyết tụy và ruột non. Tripxin giúp xúc tác quá trình thủy phân liên kết peptide, phân giải các protein thành các peptide nhỏ hơn. Các sản phẩm peptide sau đó tiếp tục được thủy phân thành các axit amin cơ bản như arginine và lysine, thông qua các protease khác, nhờ đó chúng có thể hấp thụ vào máu một cách dễ dàng . Ngoài làm chất xúc tác thì enzyme tripxin còn có nhiệm vụ hoạt hóa một số loại enzyme khác.

Enzyme tripxin được tiết ra bởi tuyến tuỵ và ruột non

• Enzyme chimotripxin: Cũng giống như enzyme tripxin, enzyme chimotripxin được tiết ra bởi tuyến tụy. Nó phá vỡ các protein thành các axit amin aromatic như tryptophan, phenylalanine và tyrosine.

• Enzyme cacboxypeptitdaza: Do tuyến tụy tiết ra, có chức năng thủy phân các liên kết peptit từ đầu C (đầu phía có nhóm COOH của chuỗi polipeptit).

• Enzyme aminopeptitdaza: Do tuyến ruột tiết ra, có chức năng thủy phân các liên kết peptit từ đầu N (đầu phía có nhóm NH2 của chuỗi polipeptit).

• Enzyme tripeptitdaza: Do tuyến ruột tiết ra, có chức năng thủy phân liên kết peptit của các đoạn peptit chỉ có axit amin.

• Enzyme dipeptitdaza:Do tuyến ruột tiết ra, có chức năng thủy phân liên kết peptit của các đoạn peptit chỉ có 2 axit amin.

2. Nên dùng enzyme tiêu hóa khi nào?

Enzyme tiêu hóa sẽ cần thiết cho các đối tượng có bằng chứng của thiếu hụt các loại enzyme trong đường ruột. Trong đó, đặc biệt thích hợp là các bệnh nhân bị xơ hóa hay tổn thương vĩnh viễn các tuyến nước bọt, bị xơ gan, cắt túi mật, viêm tụy mạn, hội chứng ruột ngắn…

Enzyme tiêu hoá là cần thiết đối với bệnh nhân xơ gan

Ngành Dược đã làm ra các chế phẩm của enzyme tiêu hóa dưới dạng thuốc viên hay ống thuốc nước, chứa thành phần enzyme được tổng hợp nhân tạo, mô phỏng tương tự như hoạt động tiêu hóa sinh lý trong thực tế.

Từ đó, enzyme tiêu hóa đưa từ ngoài vào sẽ giúp người bệnh tăng tốc độ tiêu thụ thức ăn, hấp thu nhiều chất dinh dưỡng và cũng giúp phần nào cải thiện chứng đầy hơi, biếng ăn, ăn chậm tiêu, suy dinh dưỡng… Lưu ý là khi bổ sung các chế phẩm hỗ trợ tiêu hóa dạng enzyme, cần uống kèm sau một bữa ăn chính, đa dạng các loại thức ăn, giàu dưỡng chất. Nếu được như vậy, enzyme tiêu hóa sẽ có cơ hội được phát huy tác dụng tốt nhất.

Tất cả những đối tượng bị rối loạn hoạt động tiết enzyme tiêu hóa như nêu trên, kể cả đối tượng là trẻ em, đều có thể dùng được enzyme tiêu hóa. Tuy nhiên, tuyệt đối không được lạm dụng mà luôn cần tham khảo ý kiến bác sĩ. Đôi khi người bệnh chỉ cần một loại enzyme chuyên biệt nào đó thay vì cả hệ enzyme với nhiều loại khác nhau, hoặc có khi người bệnh chỉ cần hỗ trợ một thời gian trong lúc chờ cơ quan hồi phục hay cần phải dùng thay thế suốt đời.

Vậy nên, chỉ nên dùng enzyme tiêu hóa khi thật cần thiết để tránh lệ thuộc và với liều lượng vừa đủ, không thiếu lẫn không dư thừa. Nếu dùng enzyme tiêu hóa tùy tiện trong thời gian dài, khả năng các tuyến tiết ra enzyme tiêu hóa nội sinh sẽ bị ức chế hoặc nồng độ enzyme quá cao dễ làm tổn thương cơ quan. Thông thường, thời gian sử dụng enzyme tiêu hóa mỗi đợt không nên quá 10-15 ngày.

Việc sử dụng enzyme tiêu hoá luôn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ

Tóm lại, enzyme tiêu hóa là các enzyme tổng hợp bổ sung từ bên ngoài có tác dụng hỗ trợ chuyển hóa thức ăn. Vì đây cũng là một dạng thuốc nên không tùy tiện sử dụng khi không có ý kiến bác sĩ, tránh tác dụng phụ đáng tiếc. Cần nắm vững đối tượng nên và không nên dùng, dùng enzyme tiêu hóa thế nào cho đúng cách để sản phẩm này thực sự đem lại tác dụng tốt, giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng từ những bữa ăn hàng ngày.

3. Những trường hợp không nên dùng enzyme tiêu hóa

Trước hết, cần phải khẳng định rằng, enzyme tiêu hóa cũng là một loại thuốc, việc sử dụng enzyme tiêu hóa cần tuân thủ đúng chỉ định riêng biệt cho đối tượng người lớn và cả trẻ em, và tùy theo từng bệnh lý cụ thể. Chính vì vậy, những trường hợp dùng enzyme tiêu hóa không đúng chỉ định thì có thể không mang lại hiệu quả tốt hơn mà còn có thể gây nguy hại.

Trong đó, một điều cơ bản nhất là không dùng enzyme tiêu hóa ở các bệnh nhân đang mắc các bệnh lý cấp tính tại đường ruột là viêm loét dạ dày – tá tràng, viêm tụy. Bởi lẽ, các bệnh nhân này hoàn toàn không có sự thiếu hụt enzyme để phải bổ sung từ bên ngoài mà thậm chí còn đang có hiện tượng bài tiết enzyme quá mức, làm tổn thương cả chính nhu mô ruột của cơ thể.

Người bị viêm loét dạ dày – tá tràng không nên sử dụng enzyme tiêu hoá

Việc dùng enzyme tiêu hóa với người đang bị chứng tăng tiết axit dạ dày, đang viêm tụy cấp chắc chắn càng làm bệnh tình trở nên nặng nề hơn. Thực thế là trong các bệnh cảnh này, bệnh nhân cần phải nhịn ăn hoặc ăn thực phẩm dễ tiêu, điều trị bằng các loại thuốc ức chế bài tiết đường ruột, giúp hệ tiêu hóa tạm thời được nghỉ ngơi, giảm thiểu tổn thương.

Bên cạnh đó, sự tham gia của enzyme tiêu hóa là để hỗ trợ quá trình phân giải thức ăn, vì vậy sẽ không còn gì ý nghĩa nếu chúng ta dùng enzyme tiêu hóa nhưng lại nhịn ăn hay bỏ bữa, ăn kiêng khem quá mức. Lúc này, khi không có sự hiện diện của các khối thức ăn trong đường ruột nhưng hệ enzyme đã được hoạt hóa, chúng sẽ tiêu hóa chính cơ thể của mình.

Cụ thể là nồng độ axit trong lòng dạ dày, men gan, men tụy trong lòng tá tràng tăng cao quá mức, vượt quá khả năng tự bảo vệ của thành ruột sẽ nhanh chóng dẫn đến tổn thương dạng viêm, bào mòn. Về lâu ngày, sang thương sẽ tiến triển dần đến loét và thủng, gây cơn đau bụng kiểu ngoại khoa dữ dội, buộc người bệnh phải đến bệnh viện và đôi khi cần phải can thiệp phẫu thuật cấp cứu.

Chính vì thế, khi dùng enzyme tiêu hóa, tuyệt đối không được uống trước bữa ăn, cũng không nên dùng quá muộn sau bữa ăn. Đồng thời, việc dùng enzyme tiêu hóa kéo dài khi không có bằng chứng suy giảm nồng độ các enzyme của các hệ cơ quan là điều cần cảnh báo.

Xem thêm: Enzyme tiêu hoá khác gì với men vi sinh?

Trước khi nghiên cứu về hoạt động của men tiêu hóa, chúng ta cần có những hiểu biết tổng quan về loại enzyme này. Có lẽ mọi người đều biết rằng enzyme tiêu hóa hay còn có tên gọi quen thuộc khác là men tiêu hóa, chúng vốn là một dạng protein. Đặc biệt, enzyme này đóng vai trò như một chất xúc tác trong cơ thể mỗi người, nhờ sự có mặt của chúng, các phản ứng hóa học bên trong cơ thể diễn ra hiệu quả hơn.

Có thể nói, nhờ loại enzyme này, cơ thể chúng ta có thể chuyển hóa tối đa dinh dưỡng thu được từ các loại thức ăn nạp vào hàng ngày. Chúng ta sẽ hạn chế được tình trạng chậm tiêu sau khi ăn, nuôi dưỡng cơ thể hiệu quả hơn.

Khá nhiều bạn thắc mắc không biết men tiêu hóa có nguồn gốc từ đâu, chúng có sẵn trong cơ thể người hay không? Câu trả lời là có, vốn dĩ enzyme kể trên là thành phần tự nhiên tồn tại trong cơ thể của mỗi người. Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng phát hiện sự tồn tại của chất này trong một số loại thực phẩm nhất định.

Khi ở trong cơ thể người, enzyme có chức năng tiêu hóa thường xuất hiện chủ yếu ở dịch tụy, hệ vi sinh đường ruột,… Ngoài ra, mọi người có thể tìm thấy sự có mặt của chúng ở nước bọt hoặc trong ruột.

2. Một số dạng thường gặp của enzyme tiêu hóa

Một vấn đề bạn không thể bỏ qua khi nghiên cứu về enzyme tiêu hóa đó là các dạng của men tiêu hóa. Trên thực tế, mỗi loại sẽ có những nhiệm vụ riêng biệt, giúp cho quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi và hiệu quả hơn.

Một trong những loại men tiêu hóa thường gặp đó là protease với nhiệm vụ chính đó là phân giải protein thành những đơn vị nhỏ hơn. Đặc biệt, chúng ta nên bổ sung loại enzyme này trong thời điểm cảm thấy đói. Bởi vì rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng loại enzyme kể trên có khả năng hỗ trợ cân bằng đường ruột cực kỳ tốt. Thông thường, protease xuất hiện chủ yếu tại ruột, tuyến tụy hoặc dạ dày của mọi người.

Đối với chất béo hoặc dầu, để chuyển hóa dinh dưỡng trên, tăng khả năng hấp thu của cơ thể, chúng ta cần sự có mặt của lipase. Loại men tiêu hóa này vốn có ở tuyến tụy, dạ dày hoặc trong miệng của mỗi chúng ta, góp phần tăng khả năng hấp thụ một số loại dinh dưỡng kể trên.

Nhắc tới các loại enzyme tiêu hóa, mọi người không thể bỏ qua amylase, chúng xuất hiện chủ yếu ở nước bọt của tuyến tụy. Sự có mặt của enzyme này giúp quá trình chuyển hóa tinh bột, các loại carbohydrate trở nên thuận lợi hơn rất nhiều.

Ngoài ra, mọi người có thể tham khảo, tìm hiểu thêm và các loại men tiêu hóa khác, ví dự như: lactase, cellulase, hemicellulase hoặc pectinase,…

3. Vai trò của enzyme tiêu hóa trong cơ thể

Không thể phủ nhận rằng enzyme tiêu hóa giữ vai trò vô cùng quan trọng đối với cơ thể, chúng ta hãy cùng tìm hiểu được nắm được một số tác dụng đặc biệt của men tiêu hóa nhé!

3.1. Tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể

Nhờ loại enzyme kể trên, cơ thể chúng ta hấp thụ chất dinh dưỡng tốt, hiệu quả hơn hẳn. Như mọi người đều biết, men tiêu hóa được ví như một con dao, tiến hành cắt nhỏ thức ăn để cơ thể hấp thụ tốt và nhanh chóng.

Khi khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng được cải thiện, mọi người luôn duy trì sức khỏe ổn định, tràn đầy năng lượng để làm việc, học tập. Đặc biệt, chúng ta có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các tác nhân bên ngoài.

3.2. Hạn chế các vấn đề có liên quan tới hệ tiêu hóa

Nhờ sự có mặt của enzyme tiêu hóa, mọi người có cơ hội ngăn ngừa, hạn chế các vấn đề liên quan tới hệ tiêu hóa. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng nếu như lượng men tiêu hóa trong cơ thể không đảm bảo, chúng ta phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng liên quan trực tiếp tới hệ tiêu hóa.

Trong đó, một số vấn đề bạn thường gặp phải là: tình trạng đầy hơi khó tiêu, hiện tượng táo bón mãn tính hoặc bệnh viêm loét đại tràng,… Đó là lý do vì sao mọi người nên tăng cường bổ sung men tiêu hóa cho cơ thể.

3.3. Ngăn ngừa hội chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thích thường xảy ra khi cơ thể không đảm bảo lượng enzyme tiêu hóa cần thiết. Đây là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn tồn tại trong ruột phát triển, tiêu thụ thức ăn không được phân giải, chuyển hóa.

Một số dấu hiệu đặc trưng của hội chứng ruột kích thích đó là cảm giác đầy hơi, khó tiêu,… Ngoài ra bệnh nhân thường xuyên đối mặt với tình trạng tiêu chảy, ảnh hưởng tiêu cực tới sinh hoạt và công việc hàng ngày.

Trong đó, cách tốt nhất để ngăn ngừa hội chứng ruột kích thích, hạn chế triệu chứng bệnh đó là bổ sung men tiêu hóa cơ thể đều đặn.

Bên cạnh những vai trò kể trên, loại enzyme này cũng góp phần không nhỏ trong quá trình điều trị bệnh ung thư, giúp người bệnh có cảm giác ngon miệng, hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. Không những vậy, nhờ có men tiêu hóa, mọi người có thể chủ động phòng ngừa tình trạng rò rỉ ruột và các vấn đề liên quan.

4. Gợi ý một số thực phẩm bổ sung men tiêu hóa

Như đã phân tích ở trên, enzyme tiêu hóa không chỉ là thành phần tự nhiên trong cơ thể mà còn có trong một số thực phẩm nhất định. Để bổ sung men tiêu hóa, chúng ta có thể tham khảo các sản phẩm như: dứa - loại hoa quả có lợi cho sức khỏe, ngăn ngừa tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy.

Ngoài ra, bạn nên tăng cường ăn đu đủ, chuối và bơ, đây đều là những loại trái cây chứa hàm lượng men tiêu hóa lớn, đem lại lợi ích cho quá trình hoạt động tiêu hóa.

Hy vọng rằng qua bài viết này, mọi người đã phần nào hiểu về enzyme tiêu hóa và nhiệm vụ của chúng đối với cơ thể. Không thể phủ nhận rằng men tiêu hóa giữ vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động tiêu hóa của cơ thể. Đó là lý do vì sao chúng ta nên bổ sung đầy đủ men tiêu hóa thường xuyên.

Có thể bạn quan tâm: Hướng dẫn sử dụng men tiêu hóa cho trẻ sơ sinh đúng cách

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh