1. Dương Tử (hay Trường Giang) ở Trung Quốc là con sông dài nhất châu Á, thứ 3 thế giới sau sông Nile (châu Phi) và Amazon (Nam Mỹ). Với chiều dài 6.300 km, Dương Tử trải dài trên 10 tỉnh và có 8 nhánh sông, là tuyến đường thủy chính ở Trung Quốc. Những chuyến du thuyền trên sông là dịch vụ thu hút rất nhiều khách du lịch trải nghiệm. Ảnh: Nexus Holidays. Show
2. Hoàng Hà chảy qua 9 tỉnh và đổ vào biển Bột Hải, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Chiều dài của sông đạt 5.464 km. Tên sông "Hoàng Hà" có nghĩa là "sông vàng", để chỉ màu vàng của nước, do dòng sông mang nhiều vật liệu có nguồn gốc từ đất vàng (hoàng thổ). Hoàng Hà là một trong số những con sông quan trọng ở Trung Quốc. Ảnh: CGTN. 3. Sông Mekong chảy qua biên giới nhiều nước, đi từ khu vực đông nam Trung Quốc qua Tây Tạng, tỉnh Vân Nam sang Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia, cuối cùng đến Việt Nam và đổ ra biển Đông. Đây là con sông dài nhất Đông Nam Á, với chiều dài 4.909 km. Tên gọi của sông khác nhau ở các quốc gia. Ảnh: Jacada Travel. 4. Sông Lena nằm hoàn toàn trong biên giới của Nga và có tổng chiều dài 4.294 km. Con sông bắt đầu từ dãy Baikal và chảy chủ yếu qua CH Sakha của Nga. Sông Lena được tìm thấy trong một khu vực có nhiều động vật hoang dã và tài nguyên thiên nhiên, chẳng hạn vàng. Ảnh: Gracia Films. 5. Sông Irtysh: Tuyến đường thủy dài thứ 5 ở châu Á là sông Irtysh với chiều dài 4.248 km. Con sông này bắt nguồn từ sông băng trên dãy núi Altai của tỉnh Tân Cương, chảy về phía tây qua góc phía bắc của lãnh thổ Trung Quốc và qua Kazakhstan (tại đây nó được biết đến với tên gọi sông Ertis). Sau đó, Irtysh băng qua Nga và hợp nhất với sông Ob ở phía tây Siberia. Các tàu khách, tàu vận tải và tàu chở dầu có thể đi lại trên phần lớn chiều dài sông tháng 4-10, khi dòng chảy không bị đóng băng. Ảnh: CGTN. 6. Sông Brahmaputra là con sông dài thứ 6 ở châu Á, chảy qua Ấn Độ, Bangladesh và Tây Tạng (Trung Quốc). Con sông bắt nguồn từ hồ Mansarovar và nằm ở phía bắc của dãy Himalaya, có chiều dài 3.848 km. Người bản địa Ấn Độ và Bangladesh phụ thuộc vào con sông này. Vùng Kamrup, hồ Maijan, The Twin Rock, Accoland là các điểm thu hút khách du lịch. Ảnh: Mayuresh Hendre. 7. Sông Ob cũng là một trong những con sông dài nhất châu Á. Nó nằm ở Nga và có chiều dài 3.650 km. Đây là môi trường sống của nhiều sinh vật với hệ động thực vật đa dạng và các thung lũng sông có cảnh sắc tươi đẹp. Bảo tàng sông Ob, San Siti là những địa điểm du lịch dọc khu vực sông. Ảnh: World Atlas. 8. Sông Indus là con sông tiếp theo trong danh sách này, với chiều dài 3.610 km và chảy qua ba quốc gia Trung Quốc, Ấn Độ và Pakistan. Đây là con sông lớn nhất và quan trọng nhất ở Pakistan. Sông Indus bắt đầu từ cao nguyên Tây Tạng gần hồ Mansarovar và dãy Himalaya, chạy qua vùng lãnh thổ Jammu và Kashmir của Ấn Độ, sau đó chảy về phía nam qua toàn bộ đất nước Pakistan, rồi đổ ra biển Ả Rập. Ảnh: Pinterest. 9. Sông Yenisei là hệ thống sông lớn nhất chảy ra Bắc Băng Dương. Chiều dài của sông là 3.487 km và độ sâu tối đa đạt tới 24 m. Ở thượng nguồn từ Mông Cổ, với nhiều thác ghềnh, sông Yenisei chảy qua những vùng dân cư thưa thớt. Ở trung lưu, hệ thống sông bị kiểm soát bằng một loạt đập thủy điện lớn của Nga. Chảy theo những cánh rừng taiga, con sông tiếp nhận nước từ một loạt nhánh sông và cuối cùng đổ ra biển Kara trong một vùng đài nguyên hoang vu, bị đóng băng khoảng trên 6 tháng mỗi năm. Ảnh: Zenq.am. 10. Sông Nizhnyaya Tunguska dài 2.989 km, chảy qua Nga và Siberia. Đây là phụ lưu lớn thứ hai của sông Yenisei. Hai bờ sông có tầm nhìn tuyệt đẹp với những tảng đá, hẻm núi và cao nguyên. Đặc biệt, khu bảo tồn thiên nhiên Tunguska và Sự kiện Tunguska là nguồn thu hút khách du lịch chính. Ảnh: jxandreani/Flickr. Trường Giang dài khoảng 6.385 km, bắt nguồn từ phía tây Trung Quốc (Thanh Hải) và chảy về phía đông đổ ra Biển Hoa Đông, Trung Quốc. Thông thường sông này được coi như điểm phân chia giữa hai miền Hoa Bắc và Hoa Nam Trung Quốc, mặc dù sông Hoài (淮河) cũng đôi khi được coi như vậy. Cùng với Hoàng Hà, Trường Giang là sông quan trọng nhất trong lịch sử, văn hóa, và kinh tế của Trung Quốc. Đồng bằng châu thổ Trường Giang màu mỡ tạo ra 20% GDP của Trung Quốc. Trường Giang chảy qua nhiều hệ sinh thái đa dạng và bản thân nó cũng là nơi sinh sống cho nhiều loài đặc hữu và loài nguy cấp như Cá sấu Trung Quốc và Cá tầm Dương Tử. Qua hàng ngàn năm, người dân đã sử dụng con sông để lấy nước, tưới tiêu, ngọt hóa, vận tải, công nghiệp, ranh giới và chiến tranh. Đập Tam Hiệp trên Trường Giang là công trình thủy điện lớn nhất thế giới. Trong những năm gần đây, con sông phải chịu đựng những chất ô nhiễm từ công nghiệp, nông nghiệp, và mất nhiều vùng đất ngập nước và hồ, làm gia tăng yếu tố lũ theo mùa. Một số đoạn sông hiện đang được bảo vệ làm các khu bảo tồn thiên nhiên. Một đoạn sông Trường Giang chảy qua các hẻm núi sâu, hẹp ở phía đông Vân Nam được công nhận là một phần của khu bảo tồn Sông Vân Nam, một di sản thế giới của UNESCO. Tên gọi[sửa | sửa mã nguồn]Tên gọi Dương Tử nguyên thủy là tên gọi của người dân khu vực hạ lưu sông này để chỉ khúc sông chảy qua đó. Vì được phổ biến qua những nhà nhà truyền giáo châu Âu nên tên "Dương Tử" đã được dùng trong tiếng Anh để chỉ cả con sông (Yangtse, Yangtze Kiang). Bài này sẽ dùng tên Trường Giang để chỉ con sông này. Con sông này đôi khi còn được gọi là Thủy lộ Vàng (Golden Waterway). Con sông này mang nhiều tên khác nhau tùy theo khu vực mà nó chảy qua. Ở cao nguyên Thanh Tạng, Tây Tạng, nó được gọi là Vbri-chu (འབྲི་ཆུ་ trong tiếng Tây Tạng, nghĩa là "dòng sông bò yak cái"). Ở thượng nguồn, thuộc tỉnh Thanh Hải sông được gọi là Đà Đà hà (沱沱河), Đương Khúc hà (當曲河), Thông Thiên hà (通天河). Đoạn từ Thanh Hải chảy đến Nghi Tân tỉnh Tứ Xuyên được gọi là Kim Sa giang (金沙江). Đoạn từ Nghi Tân đến Nghi Xương được gọi là Xuyên giang (川江). Đoạn từ Nghi Đô tỉnh Hồ Bắc đến Nhạc Dương tỉnh Hồ Nam được gọi là Kinh giang (荊江) (xưa là đất Kinh Châu). Cuối cùng, khi chảy qua khu vực Dương Châu tỉnh Giang Tô nó từng được gọi là Dương Tử giang (揚子江). Các học giả cho rằng chữ "giang" 江 (sự kết hợp của bộ thủy 氵 và âm 工 mà nay đọc là gōng, nhưng đọc là *kˤoŋ trong tiếng Hán Cổ) có nguồn gốc từ một ngôn ngữ nào đó trong ngữ hệ Nam Á (cùng gốc với ကြုၚ် trong tiếng Môn và sông trong tiếng Việt). Địa lý[sửa | sửa mã nguồn] Con sông bắt nguồn từ một số nhánh ở thượng lưu thuộc địa phận các tỉnh Thanh Hải, Tứ Xuyên, Trùng Khánh, Vân Nam, Quý Châu, tuy nhiên hai trong số đó được xem là đầu nguồn của nó là nhánh Tuotuo và Dan Qu. Chính phủ Trung Quốc thì cho rằng nguồn nhánh Tuotuo bắt đầu từ chân của băng hà nằm ở phía tây của núi Geladandong ở Dãy núi Tanggula rìa phía đông của cao nguyên Thanh Tạng. Tuy nhiên theo các nguồn địa lý (như sông dài nhất tính từ biển) thì nguồn của nó nằm ở vùng đất ngập nước ở tọa độ 32°36′14″B 94°30′44″Đ / 32,60389°B 94,51222°Đ và độ cao 5170 m trên mực nước biển, chính là đầu nguồn của nhánh Dan Qu. Các nhánh này hợp lưu và sau đó chảy về phía đông qua Qinghai, rồi vòng về phía nam tạo thành một thung lũng sâu ở ranh giới của Tứ Xuyên và Tây Tạng rồi mới đến Vân Nam. Trong phạm vi thung lũng này, cao độ của sông giảm mạnh từ trên 5000m xuống dưới 1000m. Lưu vực trung lưu của sông thuộc các tỉnh Hồ Bắc, Hồ Nam, Giang Tây. Lưu vực hạ lưu thuộc các tỉnh An Huy, Chiết Giang, Thượng Hải, Giang Tô. Sông được hình thành từ Eocene, khoảng 45 triệu năm trước nhưng một số người không chấp nhận quan điểm này. Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]Sông Dương Tử góp phần quan trọng trong việc hình thành các nguồn gốc văn hóa miền nam Trung Quốc. Hoạt động của con người đã được phát hiện ở khu vực Tam Hiệp cách đây 27.000 năm. Đặc trưng[sửa | sửa mã nguồn]Trường Giang là con sông lớn nhất của Trung Quốc về chiều dài, lượng nước chảy, diện tích, lưu vực và ảnh hưởng kinh tế. Trường Giang bắt nguồn từ vùng cao nguyên tỉnh Thanh Hải, chảy về hướng nam, dọc theo ranh giới cao nguyên Tây Tạng vào địa phận tỉnh Vân Nam, sau đó rẽ sang hướng đông bắc vào tỉnh Tứ Xuyên, qua các tỉnh Hồ Bắc, Giang Tây, An Huy và Giang Tô rồi đổ ra biển ở giữa Hoàng Hải và Nam Hải. Vào tháng 6 năm 2003 công trình đập Tam Hiệp đã nối liền hai bờ sông, làm ngập lụt thị trấn Phụng Tiết, là khu dân cư đầu tiên trong các khu vực dân cư chịu ảnh hưởng của dự án kiểm soát lụt lội và phát điện này. Dự án này là lớn nhất so với các dự án thủy lợi khác trên thế giới. Nó sẽ giải phóng người dân hai bên bờ con sông này khỏi cảnh ngập lụt là mối đe dọa thường xuyên trong quá khứ cũng như cung cấp cho họ điện năng và vận tải đường thủy - mặc dù phải chấp nhận hy sinh vĩnh viễn một số thành phố và tạo ra sự thay đổi lớn trong hệ sinh thái khu vực. Con sông này cũng là nơi sinh sống duy nhất của một số động vật trong danh sách báo động nguy hiểm như cá heo sông Trung Quốc (năm 1998 chỉ còn khoảng bảy con) hay cá kiếm Trung Quốc (cá tầm thìa). Trường Giang là đầu mối giao thông quan trọng của Trung Quốc. Nó nối liền Trung Hoa lục địa với bờ biển. Việc vận chuyển trên sông rất đa dạng từ vận chuyển than, hàng hóa tiêu dùng và hành khách. Các chuyến tàu thủy trên sông trong vài ngày sẽ đưa ta qua các khu vực có phong cảnh đẹp như khu vực Tam Hiệp ngày càng trở nên phổ thông hơn làm cho du lịch Trung Quốc phát triển. Những trận ngập lụt dọc theo hai bờ sông đã từng là vấn đề lớn, lần gần đây nhất là năm 1998, nhưng gây thảm họa lớn hơn cả là năm 1954. Trận ngập lụt sông Dương Tử này đã giết chết khoảng 30.000 người. Những trận ngập lụt nặng nề nhất diễn ra năm 1911 giết chết khoảng 100.000 người, năm 1931 (145.000 người chết) và năm 1935 (142.000 người chết). Các thành phố nổi tiếng dọc bờ sông[sửa | sửa mã nguồn]
Một số sông nhánh[sửa | sửa mã nguồn]Sông Dương Tử có hơn 700 chi lưu. Các chi lưu chính được liệt kê bên dưới theo thứ tự từ thượng nguồn xuống và nơi mà nó hợp lưu với sông chính:
Hồ nổi tiếng[sửa | sửa mã nguồn]
Sinh vật[sửa | sửa mã nguồn]Sông Trường Giang là nơi sinh sống của một số loài cực kỳ nguy cấp như cá sấu Trung Quốc, cá heo không vây, cá kiếm Trung Quốc, và Cá heo sông Dương Tử. Đây là nơi duy nhất ngoài Hoa Kỳ có loài cá sấu bản địa và paddlefish. Cá heo không vây theo ước tính năm 2010 chỉ còn 1000 cá thể, sự suy giảm này do việc sử dụng tuyến sông phục vụ thương mại cùng với du lịch và ô nhiễm môi trường. Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]
Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]
|
