Chùa Kompông Chrây (có nghĩa là "bến cây đa") [1], còn có tên là Kompongnikroth (tên chính của chùa là Kompông Chrây, vì hồi xưa phía trước cổng chùa có một bến đò ở dưới gốc cây đa)[2]. Sau này, người dân thấy cổng phụ được thiết kế như một cái hang nên người ta mới gọi là "Chùa Hang." Ngôi chùa thuộc hệ phái Phật giáo Nam tông Khmer; tọa lạc tại khóm 4, thị trấn Châu Thành, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh, Việt Nam.
Cổng phụ chùa Kompông Chrây được thiết kế như một cái hang Từ chợ Trà Vinh, theo đường Điện Biên Phủ khoảng 6 cây số, qua cống ngăn mặn Tầm Phương là đến chùa Kompông Chrây. Chùa tọa lạc trong khuôn viên có diện tích hơn 6 ha, trong đó khoảng một nửa diện tích là vườn cây cổ thụ (đa phần là sao, dầu). Chùa được thành lập năm 1637 và đã trải qua 22 đời sư trụ trì. Năm 1968 trong sự kiện Tết Mậu Thân, chùa bị bom đạn tàn phá nặng nề. Năm 1977, sư Thạch Suông (nay là sư trụ trì đời thứ 23) trở về, và vận động phục dựng lại chùa. Từ đó đến nay, qua nhiều lần trùng tu, ngôi chùa trở nên khang trang và bề thế. Chính điện chùa Cổng chính Kompông Chrây hướng ra phía bờ sông. Hai bên cổng chính hai tượng chằn Yak[3] to bằng người thật. Cổng phụ nằm ven tỉnh lộ 36, xây dựng vòm cuốn, tường rất dày, dài 12 m, có hình dạng giống như cái hang, nên người ta quen gọi là chùa Hang. Chánh điện chùa tọa lạc trên nền cao 3 m, có nhiều bậc cấp dẫn lên, được trang trí lộng lẫy với nhiều hoa văn, họa tiết. Mái của chính điện được cấu tạo gồm nhiều lớp chồng lên nhau làm nên khoảng không gian cao vút, đỉnh nhọn như một chóp tháp. Ở các đầu cột đều có tượng vũ nữ Kẽn naarr dang đôi tay chống đỡ mái. Bên trong chánh điện là hai hàng cột cao lớn uy nghi. Giữa chánh điện là bàn thờ. Tượng Phật Thích Ca to lớn đặt trên cao, phía dưới là những tượng Phật Thích Ca nhỏ hơn trong nhiều tư thế khác nhau. Nhà trưng bày tác phẩm điêu khắc gỗ (trái) và cột cờ (phải) Cột cờ trước chánh điện chùa có cấu trúc tượng hình rắn thần Nara 7 đầu tượng trưng cho 7 ngày 7 đêm chuyên tâm bảo vệ Phật Thích Ca ngồi tu luyện [4]. Trước kia, trong khuôn viên chùa có rất nhiều dơi. Tết Mậu Thân (1968), bom đạn đã làm chùa hư hại nặng, khiến đàn dơi bay mất. Ngày nay, có nhiều loại chim đến trú ẩn ở nơi ấy, trong đó nhiều nhất là cò [5]. Cũng giống như bao ngôi chùa thuộc hệ phái Phật giáo Nam tông Khmer khác, chùa Kompông Chrây có vai trò rất quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Khmer ở đây. Bởi chùa không chỉ là nơi tu hành của các vị sư, mà còn là nơi giáo dục đạo đức cho các thanh niên Khmer và bảo tồn truyền thống văn hóa nghệ thuật của dân tộc. Điều đặc biệt nhất ở chùa Kompông Chrây là trong chùa có hẳn một xưởng thủ công điêu khắc gỗ. Theo lời sư cả Thạch Suông, vì trong chiến tranh, nhiều cây cổ thụ trong vườn chùa đã bị tàn phá, và hiện còn để lại trong lòng đất nhiều bộ gốc rễ nguyên vẹn với nhiều hình thù kỳ thú. Sư cả nghĩ rằng nếu được các bàn tay tài hoa của các nghệ nhân khắc gỗ điểm xuyết, chắc chắn nó sẽ trở thành những tác phẩm nghệ thuật quý giá. Từ ý nghĩ đó, sư cả đã tìm cách mời anh Thạch Buôl (một nghệ nhân điêu khắc gỗ nổi tiếng, quê ở Vĩnh Long) về chùa mở lớp dạy nghề cho các sư sãi và các thanh niên có năng khiếu. Từ đó cho đến nay, chùa đã đào tạo trên 20 học viên lành nghề. Những tác phẩm điêu khắc ở chùa rất đa dạng và phong phú như tượng Phật, tượng cầm thú, v.v... rất được du khách trong và ngoài nước tán thưởng[6].
Trà Vinh là tỉnh sở hữu hệ thống chùa chiền đồ sộ, lên tới 141 ngôi chùa của người Khmer. Trong hệ thống chùa đó, chùa Cò Trà Vinh là một trong những ngôi chùa đáng chú ý nhất. Du lịch Việt Vui xin giới thiệu đến du khách những thông tin chi tiết nhất về chùa Cò Trà Vinh để giúp du khách có một chuyến đi khám phá văn hóa Khmer thuận lợi. 1. Những nét chính về chùa CòChùa Cò có tên thật là chùa Nodol, ngoài ra nơi đây cũng được gọi với cái tên khác là chùa Giồng Lớn. Cái tên đặc biệt “Chùa Cò” bắt nguồn từ việc khuôn viên chùa là nơi cư ngụ của hàng trăm chủng loại cò như cò trắng, cò đầu vàng, cò mỏ đen... Cũng không ngoa khi người dân và du khách thập phương gọi đây là “sân chim lớn nhất tại Trà Vinh”. Đã hàng trăm năm kể từ ngày thành lập ngôi chùa cho đến tận bây giờ, mỗi năm các loại chim (nhiều nhất là cò) đều tìm đến đây làm tổ sinh sống. Nhà chùa thấy điều lạ nên cứ tiếp tục mở rộng diện tích vườn cây quanh chùa. Có lẽ chùa Cò chính là ví dụ tiêu biểu nhất cho câu thành ngữ “Đất lành chim đậu” mà các cụ ta vẫn truyền miệng bao đời nay.  Chùa là nơi trú ẩn của rất nhiều loài cò khác nhau Địa chỉ của chùa Cò nằm tại ấp Cây Da, xã Đại An, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh, cách thị xã Trà Vinh khoảng 40km về phía nam và cách trung tâm huyện Trà Cú 4km. Đến chùa Cò từ trung tâm thành phố Trà Vinh rất dễ dàng. Du khách có thể đi theo con đường QL54 đến huyện Trà Cú, sau đó hướng về phía cảng Định An. Đến cổng chào xã Đại An rẽ trái sẽ thấy tam quan sặc sỡ của chùa Cò. Lịch sử chùa Cò ghi lại, chùa được xây dựng từ năm 1677. Trải qua gần 300 năm tồn tại và phát triển, chùa Cò đã được trùng tu vô số lần lớn nhỏ. Cổng chùa được trùng tu vào năm 1968 và chánh điện được trùng tu năm 1944. Sau lần trùng tu gần nhất năm 2009 và 2012, chùa được hoàn thiện đưa vào sử dụng cho tới ngày nay. Ngôi chùa được hoàn thành nhờ vào một tấm lòng hảo tâm tại ngay huyện Trà Cú với số tiền quyên góp hàng chục tỉ đồng. Cho đến tận bây giờ, chùa Cò vẫn là một trong những ngôi chùa đồ sộ và hoành tráng nhất tại tỉnh Trà Vinh. 2. Kiến trúc chùa CòGiống như những ngôi chùa Phật giáo của người Khmer khác trên địa bàn tỉnh Trà Vinh nói riêng và miền Tây Nam Bộ nói chung, kiến trúc chùa Cò mang đặc trưng kiến trúc chùa chiền của người Khmer. Lối kiến trúc đặc sắc này được thể hiện trên tất cả các công trình lớn nhỏ trong chùa từ cổng chùa, chánh điện... cho đến nhà tăng, tháp cốt. Du khách đến với chùa Cò sẽ được chiêm ngưỡng nét độc đáo, màu sắc của các công trình. Chùa nằm trên mảnh đất rộng 4 ha được bao bọc bởi những lũy tre, hàng cây sao, dầu quanh năm tỏa bóng làm dịu mát không gian và bảo vệ cho ngôi chùa trải qua gần 300 năm lịch sử. Bước từ ngoài vào, du khách ngay lập tức bị thu hút bởi cổng tam quan đầy ấn tượng của chùa. Cổng được chạm trổ những hình thù cầu kì, trong đó phải kể đến là 4 bức tượng tiên đang giơ hai tay chống đỡ lấy mái được tạo tác rất tỉ mỉ. Ngoài ra, trên cổng còn được trang trí bằng những bức họa nổi hình hoa sen ở hai cột hai bên, trong cổng là những bức bích họa hình các vị thần. Cổng chùa được chạm khắc tỉ mỉ Đi theo con đường đất rợp bóng cây tre, bạch đàn, me tây, du khách sẽ tới được khu vực khuôn viên chùa Cò. Khu vực chính điện mang một vẻ đẹp lộng lẫy, những bức họa và tượng phật được chế tác đặc biệt tỉ mỉ và tinh xảo. Mái chính điện thiết kế với những đường nét cong uốn lượn mềm mại, đẹp mắt theo hình đuôi rồng. Ngoài ra trên mái còn được chạm khắc nhiều những họa tiết quen thuộc truyền thống như hình ngọn núi Xôme, tượng đầu bốn mặt Mohabrom, tượng thần Reahu, chim thần Kâyno... Khu vực điện Phật được bài trí một pho tượng Đức Phật Thích Ca rất lớn ở chính giữa cùng với 6 bức tượng nhỏ ở bên cạnh trong tư thế Phật thành đạo, hai bức tượng khác được tạo tác theo tư thế trì bình khất thực. Chính điện chùa Cò rực rỡ và trang nghiêm Hơn thế nữa, khi đến với chùa Cò, du khách còn được thưởng thức và đắm mình vào những tiếng nhạc ngũ âm rộn ràng. Âm thanh du dương mang người ta về lại thời khắc khai hoang mở cõi, gặp những bậc chân tu từ xa xưa đã phải trải qua nhiều những khó khăn, hiểm nguy trùng trùng, sống thiếu thốn nhưng vẫn luôn cố gắng tu tập để duy trì, phát triển đạo pháp cho đến ngày hôm nay. Đến nơi đây, du khách sẽ có cơ hội tìm hiểu và trải nghiệm nét văn hóa Phật pháp của người Khmer và được hòa mình vào không gian thiên nhiên với cây xanh và chim chóc. Chúc cho du khách có một chuyến đi bình an, may mắn và nhiều kỉ niệm. Du lịch Việt Vui tổng hợp |
