Đằng sau danh hiệu "Tiếng hát vàng mười"... Danh ca Lệ Thu tên thật là Bùi Thị Oanh, sinh năm 1943 tại Hải Phòng. 10 tuổi, bà theo gia đình di cư vào Sài Gòn, theo học bậc trung học Pháp tại trường Les Lauriers. Kỳ thực, cô nữ sinh Bùi Thị Oanh khi ấy không hề có ý định theo nghiệp ca sĩ. Năm 1959, trong lần đi ăn sinh nhật ở nhà hàng Bồng Lai, được bạn bè vận động, Bùi Thị Oanh đánh liều lên sân khấu hát ca khúc Tà áo xanh (khi ấy có tên Dang dở) - một tình khúc nổi tiếng của Đoàn Chuẩn.
Tiếng hát của cô nữ sinh Oanh khiến vị giám đốc nhà hàng đắm đuối. Ông nhận ra đây là giọng trời phú nên hết lời thuyết phục theo nghề ca sĩ. Ban đầu, Bùi Thi Oanh từ chối vì biết gia đình chắc chắn phản đối; song vì ông chủ tuyên bố ký độc quyền với phòng trà của mình cùng mức lương hấp dẫn 1 triệu đồng/tháng nên đã nhận lời, lấy tên là Mộng Thu. Sau đó vì thấy chữ "Mộng" quê mùa quá mới đổi thành Lệ Thu. Như vậy, vốn dĩ, cái tên Lệ Thu không được bà đặt có chủ đích. Đơn giản là, để giấu bố mẹ đi hát, bà chọn bừa một cái tên. Giới văn nghệ Sài Gòn khi ấy chia làm hai cách hiểu: Thứ nhất, "lệ thu" có nghĩa là "nước mắt mùa thu". Người tiêu biểu cho cách hiểu này là cố nhạc sĩ Phạm Duy. Ông viết ca khúc Nước mắt mùa thu tặng riêng Lệ Thu trong đó có ca từ: Nước mắt mùa thu khóc than một mình / Một đời ca sĩ hát trong buồn tênh / Giọng ca buồn bã vào trong đời úa. Bên cạnh đó, chính Lệ Thu lại thích cách giải nghĩa thứ hai, tức "lệ" có nghĩa là đẹp, "lệ thu" là mùa thu đẹp đẽ, mỹ lệ.
Song dù với nghĩa nào, trùng hợp một cách kỳ diệu, 60 năm sự nghiệp của Lệ Thu luôn gắn chặt hoặc với các tình khúc buồn, giai điệu đẹp (lệ); hoặc với các ca khúc về mùa thu (thu). Các nhạc phẩm bất hủ qua giọng hát Lệ Thu có: Xin còn gọi tên nhau; Thu sầu; Mùa thu chết; Thu, hát cho người; Hương xưa... Nhà văn Mai Thảo nhận định: "Lệ Thu bất tử với Hương xưa". Nói thêm về Lệ Thu và nhạc Trịnh, khán giả chỉ công nhận 2 nàng thơ của cố nhạc sĩ là Khánh Ly và Hồng Nhung. Nhưng thực tế, giới chuyên môn nhận định, Lệ Thu xứng đáng là người hát nhạc Trịnh hay thứ nhì chỉ sau Khánh Ly và nhỉnh suýt soát hơn Ngọc Lan. Trịnh Công Sơn từng nói, Lệ Thu hát bài Hạ trắng của ông hay nhất. Ngoài bài Nước mắt mùa thu của Phạm Duy kể trên, ít ai biết, bài Lệ đá trứ danh (thơ: Hà Huyền Chi; nhạc: Trần Trịnh) cũng được "biếu không" Lệ Thu. Nói để thấy, vốn dĩ, với giọng hát trời phú, Lệ Thu đã mang định mệnh của một ngôi sao. Từ khán giả bình dân đến giới chuyên môn, giới nhà văn, nhà báo Sài Gòn thập niên 60 - 70 đều mê đắm bà. Lệ Thu hát toàn phòng trà, vũ trường top đầu. Đời tư Lệ Thu có nhiều nốt trầm đẫm lệ Sau này, khi định cư Mỹ, Lệ Thu từng bước tiến đến đỉnh cao trong sự nghiệp. Lệ Thu cùng Thái Thanh và Khánh Ly vượt lên trên cả hàng danh ca, là bộ ba huyền thoại của nền tân nhạc Việt Nam.
Trái với sự nghiệp lẫy lừng, đời tư Lệ Thu có nhiều nốt trầm đẫm lệ. Ba cuộc hôn nhân của bà lần lượt tan vỡ vì lấy nhầm chồng trăng hoa, bạc bẽo. Khán giả đồn đoán những bài thu ca thê lương bà hát đã vận vào đời danh ca. Sau 3 lần đò, Lệ Thu thôi tìm bạn đời. Các con gái trưởng thành, có gia đình riêng, bà lại sống một mình an nhiên, tĩnh tại. Bà cô đơn nhưng không cô độc, thi thoảng buồn nhưng không bi quan. Ca sĩ Quang Thành nói, trước mọi người, Lệ Thu luôn giữ nụ cười trên môi và trong ánh mắt. Song biết đâu, chỉ là bà giỏi giấu nỗi buồn sâu kín vào trong. Sự nghiệp Lệ Thu trải dài hơn 60 năm nhưng bà chưa từng chịu cảm giác hẩm hiu xuống dốc. Một số bầu show hải ngoại thông tin cho VietNamNet, Lệ Thu vẫn là ngôi sao đến cuối đời, giữ vị trí đặc biệt trong các chương trình lớn nhỏ.
Lệ Thu vốn giọng nữ trung trầm (mezzo-alto), giọng bà thời trẻ ít khào nhưng vẫn đanh, sắc lạnh, có đủ vang - rền - nền - nẩy tuyệt vời. Về già, màu giọng bà tối dần, khào hơn, sâu và lạnh thêm, như tải cả một đời mình vào từng câu hát. Người chị cả của bộ ba nữ danh ca huyền thoại là Thái Thanh ra đi đầu tiên, giờ đến Lệ Thu giã từ cõi tạm. Khán giả lo lắng Khánh Ly sẽ buồn, sốc, nhất là ca sĩ Quang Thành kể, danh ca luôn miệng gọi "Thu ơi" khi hay tin dữ. Liệu sau thế hệ vàng ấy, âm nhạc Việt Nam còn có thể tìm lại một "Tiếng hát vàng mười" như Lệ Thu? Lê Thị Mỹ Niệm  Ca sĩ Quang Thành, Mỹ Hạnh và Phương Thanh chia sẻ với VietNamNet câu chuyện về danh ca Lệ Thu - người không chỉ có sự nghiệp lừng lẫy mà còn là một nhân cách đẹp.
Danh ca Lệ Thu - Ảnh: GIA TIẾN Sáng 16-1 (giờ Việt Nam), MC Jimmy Nhựt Hà cho Tuổi Trẻ Online biết anh nhận thông tin danh ca Lệ Thu qua đời từ chị Tú, con gái của bà. Lệ Thu qua đời lúc 19h ngày 15-1 sau một thời gian nguy kịch khi điều trị bệnh COVID-19. Ca sĩ Quang Thành, quản lý của danh ca Khánh Ly, cũng xác nhận với Tuổi Trẻ Online thông tin trên. Hôm 3-1, con gái danh ca Lệ Thu cho biết bà đang trong tình trạng nguy kịch vì COVID-19. Lệ Thu được đưa vào Bệnh viện Memorial Coast (California, Mỹ) và phải nằm phòng điều trị tích cực (ICU). Hôm 14-1, một ngày trước khi bà mất, gia đình cho biết danh ca Lệ Thu vẫn hôn mê và thở máy. Gia đình cùng bạn bè, nghệ sĩ tại Mỹ vẫn đang cầu nguyện cho bà. Danh ca Lệ Thu sinh ngày 16-7-1943, tên thật là Bùi Thị Oanh. Bà là một trong những giọng ca hàng đầu của nền tân nhạc Việt Nam. Lệ Thu, Thái Thanh, Khánh Ly là 3 cái tên lẫy lừng, để lại ảnh hưởng sâu đậm nhất. Tiếng hát Lệ Thu lan tỏa với các ca khúc của Phạm Duy, Cung Tiến, Đoàn Chuẩn, Trịnh Công Sơn, Phạm Đình Chương, Trường Sa... cũng như nhiều nhạc phẩm tiền chiến, tình khúc 1954-1975. Năm 1980, Lệ Thu sang Mỹ định cư cùng gia đình. Bà vẫn ca hát không ngơi nghỉ cho đến nay. Trong một chia sẻ vào năm 2011, danh ca Lệ Thu hoài niệm con đường nghệ thuật: “Tôi rất tin vào định mệnh. Ca hát là cái nghiệp, bởi vì nghề thì đâu có lâu như vậy”. Về biệt danh “giọng ca vàng mười, giọng ca vàng ròng”, bà bật cười và nói đó là danh xưng được các nghệ sĩ khác khen tặng. Ca sĩ Lệ Thu hát cùng Khánh Ly - Ảnh: GIA TIẾN Khánh Ly liên tục gọi 'Thu ơi' Ca sĩ Quang Thành, quản lý của danh ca Khánh Ly và là một người em của danh ca Lệ Thu, cho biết: "Cách đây một tiếng hơn tôi có nói chuyện với cô Khánh Ly, cô nói với tôi cô mong cô Lệ Thu sẽ sớm khoẻ lại để tham gia chương trình Vòng tay nhân ái với chúng tôi lần nữa vào tháng 4 sắp tới. Nhưng đã không thể rồi, cô Lệ Thu đã bỏ chúng tôi rồi. Cô Khánh Ly liên tục gọi 'Thu ơi'". Ca sĩ Quang Thành cũng cho biết thêm hiện tại tình hình dịch COVID-19 ở Mỹ đang rất căng thẳng, các nhà tang lễ đang quá tải nên việc an táng cho danh ca Lệ Thu sẽ phải trì hoãn trong khoảng thời gian vài tuần. Thông tin về tang lễ của Lệ Thu tại Mỹ sẽ được cập nhật sau. Tuổi Trẻ Online cập nhật.
|
