Bệnh tiểu không kiểm soát ở phụ nữ

Tiểu không kiểm soát thường gặp ở cả hai giới, gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống của người bệnh. Tình trạng này có thể mắc phải ở nhiều bệnh lý khác nhau và có khả năng cải thiện phụ thuộc vào việc hiểu và điều trị đúng cách. Hãy cùng tìm hiểu về tình trạng này qua bài viết của bác sĩ Ngô Minh Quân.

1. Tiểu không kiểm soát là gì?

Tiểu không kiểm soát là tình trạng khi bệnh nhân không tự chủ được việc đi tiểu, có tình trạng rò rỉ nước tiểu hay tiểu són.

Tiểu không kiểm soát khá thường gặp. Hiện nay có nhiều phương pháp hỗ trợ, nhiều biện pháp mà bệnh nhân có thể tự tập luyện để giúp giảm hoặc ngừng tình trạng này.

2. Triệu chứng của tiểu không kiểm soát là gì?

Có nhiều cách phân loại tiểu không kiểm soát khác nhau. Mỗi nhóm có những triệu chứng đặc trưng. 3 nhóm thường gặp là :

• Không kiểm soát do căng thẳng: những bệnh nhân này thường không kiểm soát, rò rỉ nước tiểu khi cười, khi ho, hắc xì hoặc bất cứ sự căng thẳng nào ở vùng bụng. Không kiểm soát do căng thẳng thường gặp nhất ở giới nữ, đặc biệt là sau sinh.
• Tiểu không kiểm soát đột xuất: bệnh nhân nhóm này thường đột nhiên mắc tiểu dữ dội. Sự đột ngột này làm cho bệnh nhân không thể đến phòng vệ sinh kịp thời. Bàng quang hoạt động quá mức cũng là thuật ngữ thường được dùng để mô tả tình trạng này.
• Nhóm hỗn hợp: bệnh nhân thường có hỗn hợp triệu chứng của hai nhóm kể trên.

3. Chẩn đoán bệnh tiểu không kiểm soát thế nào?

Để đánh giá tình trạng tiểu không tự chủ thường là hỏi tiền sử bệnh và thăm khám lâm sàng:

• Tiền sử bệnh: Người bệnh có thể phải ghi chú lại các triệu chứng và vấn đề gặp phải vào một cuốn nhật ký trong vài ngày để thông báo cho bác sĩ dễ dàng và chính xác hơn
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thực hiện thăm khám vùng chậu để xem người bệnh có bị sa các cơ quan ở vùng chậu hay không và để tìm kiếm các vấn đề khác thuộc về giải phẫu. Nghiệm pháp ho có thể được thực hiện để chẩn đoán tình trạng tiểu không tự chủ do gắng sức.

Đôi khi bác sĩ phải chỉ định cho bệnh nhân thực hiện xét nghiệm hình ảnh và xét nghiệm chức năng bàng quang nếu cần thêm thông tin.

4. Làm gì để cải thiện triệu chứng tiểu không kiểm soát?

4.1. Những lưu ý giúp cải thiện triệu chứng của bệnh

• Giảm lượng nước uống, đặc biệt là trước khi đi ngủ.
• Ngừng hoặc giảm các loại thức ăn hoặc nước uống làm cho các triệu chứng khởi phát hoặc trầm trọng hơn. Thông thường các loại thực phẩm này là rượu, cafe hay các loại thức ăn cay hoặc nóng.
• Giảm cân nếu bạn đang thừa cân.
• Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường hãy cố gắng hạn chế lượng đường để kiểm soát đường huyết nhiều nhất có thể.
• Nếu bạn có sử dụng các loại thuốc nhóm lợi tiểu hãy lưu ý. Nhóm thuốc lợi tiểu tăng nhu cầu đi tiểu do đó hãy uống khi cần thiết và gần nhà vệ sinh.

4.2. Các phương pháp luyện tập 

• Phương pháp tập luyện bàng quang: Bạn nên tập thói quen cho bàng quang bằng việc đi tiểu vào một số khung giờ cố định. Việc này đôi khi khó khăn và nên được thực hiện ngay cả khi bạn chưa cần đi tiểu ngay. Việc đi tiểu vào khung giờ cố định giúp cho bàng quang có thói quen tối từ đó làm quen với nhịp độ cố định.
• Phương pháp tập luyện cơ vùng chậu: việc tập luyện giúp cơ vùng chậu thêm vững chắc giúp kiểm soát tốt hơn nước tiểu. Việc luyện tập cần được sự hướng dẫn của các kỹ thuật viên vật lý trị liệu để đảm bảo đúng kỹ thuật và mang lại hiệu quả tốt nhất

5. Khi nào cần đi khám?

Khi xuất hiện các triệu chứng tiểu không kiểm soát kể trên bạn nên đến các cơ sở y tế để thăm khám chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Có nhiều loại thuốc làm cho tình trạng tiểu không kiểm soát trầm trọng hơn, do đó hãy thông báo cho bác sĩ biết những loại thuốc bạn đang sử dụng để được tư vấn.

6. Điều trị tiểu không tự chủ

Việc điều trị phụ thuộc vào loại tiểu không tự chủ của bệnh nhân mắc phải, ngoài ra còn phụ thuộc vào giới tính. Đối với việc chữa trị tiểu không tự chủ, trước tiên bác sĩ sẽ đề nghị các phương pháp điều trị không can thiệp phẫu thuật, bao gồm thay đổi lối sống, luyện tập cơ bàng quang, vật lý trị liệu và sử dụng một số thiết bị hỗ trợ bàng quang. Khi điều trị són tiểu cấp kỳ, bệnh nhân có thể phải dùng đến thuốc.

Các phương pháp điều trị có thể gồm có:

• Thuốc giúp giảm co thắt cơ bàng quang.
• Phẫu thuật sửa chữa hỗ trợ chức năng bàng quang và đường tiểu.
• Điện kích thích dây thần kinh chi phối bàng quang nhằm giảm co thắt.

Thông thường, bệnh nhân được chỉ định phối hợp nhiều phương pháp khác nhau để đạt được hiệu quả điều trị cao nhất.

7. Thay đổi lối sống như thế nào để khắc phục tiểu không tự chủ?

Nhiều bệnh nhân tiểu không tự chủ có thể làm quen, thay đổi lối sống phù hợp để cải thiện cũng như lấy lại khả năng tiểu kiểm soát. Quá trình thay đổi lối sống cần được sự hỗ trợ của nhân viên y tế để tìm được cách hiệu quả nhất cho từng bệnh nhân khác nhau

Việc thay đổi lối sống có thể bao gồm như:

• Giảm cân: Ở phụ nữ thừa cân, nếu giảm đi một lượng cân nặng ngay cả rất nhỏ (dưới 10% tổng trọng lượng cơ thể) cũng có khả năng làm giảm rò rỉ nước tiểu.
• Hạn chế nạp thêm nước: Nếu bị són tiểu vào sáng sớm hoặc ban đêm, người bệnh nên hạn chế uống nước vài giờ trước khi đi ngủ. Không nên nạp vào cơ thể quá 2 lít nước mỗi ngày. Hạn chế rượu, caffeine và các chất kích thích khác.
• Tập luyện cơ bàng quang: Mục tiêu của việc tập luyện cơ bàng quang là giúp kiểm soát việc đi tiểu và tăng khoảng thời gian giữa hai lần đi tiểu liên tiếp lên mức thời gian bình thường (mỗi 3 – 4 giờ trong ngày và mỗi 4 – 8 giờ vào ban đêm).

Trên đây là những thông tin cơ bản tình trạng tiểu không kiểm soát. Hi vọng cung cấp được những thông tin bước đầu giúp người đọc dễ dàng tiếp tục tìm hiểu thêm về bệnh lý đặc biệt này.

Các tác động của chứng són tiểu có thể bao gồm rò rỉ nước tiểu nhỏ khi ho hoặc hắt hơi, cho đến cảm giác buồn tiểu quá mạnh khiến bạn khó đi vệ sinh kịp thời. Ngay cả chứng tiểu không tự chủ cũng có thể khiến bạn khó chịu và đảo lộn cuộc sống, nhưng bạn có thể làm rất nhiều điều để giải quyết mối lo này. Bước đầu tiên chính là xác định nguyên nhân cụ thể để tìm ra hướng điều trị hiệu quả.

Các loại đi tiểu không kiểm soát

Denicia Dwarica, một nhà nghiên cứu về tiết niệu tại Đại học Missouri Health Care, cho biết chứng són tiểu có thể xảy ra theo nhiều cách. Các loại này bao gồm:

• Tình trạng mất kiểm soát căng thẳng, xảy ra khi áp lực lên bàng quang khiến bạn bị rò rỉ nước tiểu. Điều này có thể xảy ra khi bạn cười, ho, hắt hơi hoặc nâng một vật.
• Tiểu không tự chủ, hoặc rò rỉ xảy ra khi bàng quang của bạn không tự chủ co bóp. Nhìn chung, bạn sẽ cảm thấy đột ngột muốn đi tiểu trước khi nước tiểu bắt đầu rỉ ra.
• Tiểu không kiểm soát hỗn hợp, loại phổ biến nhất, là sự kết hợp của căng thẳng và tiểu không kiểm soát.
• Són tiểu tràn ra ngoài, xảy ra khi bàng quang của bạn quá đầy và bạn không chủ ý bị rò rỉ nước tiểu.
• Rối loạn cơ năng, xảy ra khi bạn có chức năng bàng quang bình thường nhưng các triệu chứng về sức khỏe thể chất hoặc tinh thần, như đi lại khó khăn hoặc suy giảm khả năng suy luận, khiến bạn không thể đến phòng tắm kịp thời.

Bất cứ ai cũng có thể bị tiểu không kiểm soát, nhưng nó phổ biến hơn trong số:

• Phụ nữ.
• Người cao tuổi.
• Người mà hút thuốc.
• Những người có tiền sử gia đình mắc chứng tiểu không kiểm soát.
• Những người đang sống với các tình trạng y tế như tiểu đường, đa xơ cứng, béo phì hoặc sa sút trí tuệ.

Nguyên nhân của tiểu không kiểm soát

Các nguyên nhân chính của chứng đi tiểu không kiểm soát bao gồm:

• Sử dụng thuốc lợi tiểu và thực phẩm có tác dụng lợi tiểu.
• Một số loại thực phẩm, đồ uống và thuốc có thể góp phần thúc đẩy chứng tiểu không kiểm soát vì chúng kích thích bàng quang và hoạt động như thuốc lợi tiểu bằng cách tăng sản xuất nước tiểu của cơ thể.

Thực phẩm và đồ uống có tác dụng lợi tiểu bao gồm:

• Rượu.
• Cà phê.
• Đồ uống có ga.
• Trái cây có múi.

Thuốc lợi tiểu bao gồm:

• Lasix (furosemide).
• HCTZ (Hydrochlorothiazide).
• Torasemide.
• Spironolactone.

Nếu chứng đi tiểu không kiểm soát của bạn được kích hoạt bởi thức ăn hoặc đồ uống có tác dụng lợi tiểu, thì việc cắt giảm lượng thức ăn hoặc đồ uống cụ thể đó có thể tạo ra sự khác biệt.

Nếu bạn nghĩ rằng một trong những loại thuốc của bạn đang gây ra tình trạng tiểu không kiểm soát, hãy cho bác sĩ biết. Họ có thể thảo luận về các lựa chọn của bạn đối với các loại thuốc thay thế hoặc cung cấp thêm hướng dẫn về cách giải quyết tình trạng tiểu không kiểm soát.

Mang thai và sinh con

Có đến 40% người bị tiểu không kiểm soát khi mang thai do trọng lượng của thai nhi gây áp lực lên bàng quang và cơ sàn chậu.

Việc sinh nở cũng có thể làm hỏng cơ sàn chậu của bạn và trong một số trường hợp có thể dẫn đến tình trạng tiểu không kiểm soát liên tục sau khi chuyển dạ. Nếu bạn vẫn bị tiểu không kiểm soát sau sáu tuần sau khi sinh con, bạn nên đến gặp bác sĩ để kiểm tra.

Thực hiện các bài tập cơ sàn chậu và Kegel cả trước và sau khi sinh con có thể giúp giảm chứng tiểu không tự chủ, vì những bài tập này giúp tăng cường các cơ kiểm soát bàng quang.

Những thay đổi liên quan đến tuổi tác

Hai nguyên nhân thường xuyên gây ra chứng tiểu không kiểm soát liên quan đến tuổi già là:

• Làm suy yếu cơ bàng quang hoặc sàn chậu.
• Phì đại tuyến tiền liệt.
• Đối với các cơ sàn chậu yếu, bác sĩ có thể đề nghị vật lý trị liệu cơ sàn chậu.

Angela Fishman, chủ sở hữu của My Pelvic Therapy, cho biết: “Tăng cường cơ sàn chậu thường là nền tảng của điều trị và một nhà trị liệu vật lý có thể thiết lập một chương trình toàn diện để giải quyết tình trạng mất cân bằng cơ”.

Phì đại tuyến tiền liệt, hoặc BPH, có thể góp phần gây ra chứng tiểu không kiểm soát theo hai cách chính:

• Nó có thể gây áp lực lên bàng quang và dẫn đến rò rỉ nước tiểu.
• Nó có thể cản trở một phần dòng chảy của nước tiểu, có thể dẫn đến chứng tiểu không kiểm soát.

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc:

• Giúp giảm áp lực lên cơ bàng quang, giúp việc đi tiểu được kiểm soát tốt hơn.
• Cho phép niệu đạo của bạn thư giãn, giúp nước tiểu đi qua dễ dàng hơn
• Nếu thuốc không hiệu quả, bác sĩ có thể khuyên bạn nên xem xét các lựa chọn phẫu thuật để điều trị chứng tiểu không kiểm soát.

Thời kỳ mãn kinh

Trong thời kỳ mãn kinh, mức độ estrogen của bạn bắt đầu giảm xuống. Thay đổi nồng độ hormone có thể gây ra những thay đổi về chức năng và sức mạnh của cơ sàn chậu và bàng quang, có thể dẫn đến tiểu không kiểm soát.

Cũng giống như trong thời kỳ mang thai và sinh nở, các bài tập sàn chậu có thể giúp cải thiện chứng tiểu không kiểm soát ở thời kỳ mãn kinh.

Một đánh giá năm 2018 của 31 nghiên cứu đã kết luận rằng luyện tập cơ sàn chậu có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng của chứng tiểu không tự chủ và cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người tham gia nghiên cứu.

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng tiểu thường gây ra cảm giác muốn đi tiểu thường xuyên, mạnh và có thể dẫn đến tiểu không tự chủ tạm thời. Các dấu hiệu khác của nhiễm trùng đường tiết niệu bao gồm:

• Đau hoặc áp lực ở vùng xương chậu.
• Đau và rát khi đi tiểu.
• Nước tiểu có máu hoặc đục.
• Sốt.

Bác sĩ có thể chẩn đoán nhiễm trùng tiểu và kê đơn thuốc kháng sinh. Những điều này thường sẽ bắt đầu hết các triệu chứng của bạn trong vòng một hoặc hai ngày, mặc dù các triệu chứng có thể kéo dài đến một tuần. Khi tình trạng nhiễm trùng khỏi hẳn, chứng tiểu không tự chủ cũng sẽ được cải thiện.

Phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt

Từ 6 đến 8% số người bị tiểu không kiểm soát kéo dài sau khi phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt. Phẫu thuật có thể ảnh hưởng đến các cơ và dây thần kinh ở vùng chậu và bàng quang, gây căng thẳng và tiểu tiện không tự chủ.

Các phương pháp điều trị tiềm năng bao gồm:

• Hạn chế uống chất lỏng.
• Tránh các chất kích thích bàng quang.
• Vật lý trị liệu vùng chậu.

Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật nếu tình trạng tiểu không tự chủ vẫn tiếp diễn. Hai thủ tục phổ biến là:

• Một thủ thuật đeo thắt lưng, giúp di chuyển vị trí của niệu đạo để giảm tình trạng tiểu không tự chủ.
• Một cơ vòng tiểu nhân tạo, cho phép bạn kiểm soát dòng nước tiểu ra ngoài bằng cách bóp vào một máy bơm.

Táo bón

Táo bón cũng có thể dẫn đến tiểu không kiểm soát. Ruột căng đẩy vào bàng quang và có thể ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát, và căng thẳng mãn tính có thể làm căng quá mức các cơ sàn chậu, khiến chúng hoạt động kém hiệu quả hơn.

Nếu táo bón gây ra chứng tiểu không kiểm soát, việc khắc phục tình trạng táo bón cũng có thể giúp ngăn chặn tình trạng rò rỉ nước tiểu.

Để giảm táo bón mãn tính, hãy thử:

• Tăng lượng chất xơ bằng cách bổ sung nhiều trái cây tươi và rau quả vào chế độ ăn uống của bạn.
• Uống nhiều nước.
• Dùng thử thuốc nhuận tràng không kê đơn hoặc thuốc làm mềm phân.
• Cắt giảm ngũ cốc tinh chế và thực phẩm chiên hoặc chế biến nhiều.

Khi nào cần đến phải đến gặp bác sĩ?

Nếu tình trạng són tiểu diễn ra thường xuyên, đến mức bạn phải điều chỉnh cuộc sống hàng ngày và tránh các hoạt động thường ngày vì nó, liên hệ với bác sĩ là một bước tiếp theo để giúp bạn điều trị tình trạng này.

Bên cạnh đó, miếng lót hoặc tã dành cho người lớn có thể giúp kiểm soát việc rò rỉ.

Bác sĩ của bạn rất có thể sẽ yêu cầu bạn ghi nhật ký từ 3 - 4 ngày để theo dõi:

• Chất lỏng tiêu thụ.
• Bạn đi tiểu thường xuyên như thế nào?
• Khi nào thì tình trạng rò rỉ thường có xu hướng xảy ra?

Họ cũng có thể đề xuất các thử nghiệm, chẳng hạn như:

• Xét nghiệm nước tiểu còn sót lại sau khi đi tiểu để giúp xác định xem bàng quang của bạn có trống hoàn toàn khi bạn đi tiểu hay không.
• Phân tích nước tiểu để giúp loại trừ nhiễm trùng.
• Xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng thận.
• Kiểm tra niệu động học để đảm bảo rằng bàng quang của bạn đang hoạt động bình thường.
• Soi bàng quang để kiểm tra đường tiết niệu xem có dấu hiệu viêm nhiễm, tắc nghẽn hay chít hẹp hay ung thư dẫn đến đại tiện không.

Trên đây là 7 nguyên nhân gây đi tiểu không kiểm soát và cách điều trị. Nếu bạn sống chung với chứng tiểu không kiểm soát, bạn có thể gặp khó khăn khi trình bày mối quan tâm này với bác sĩ. Tuy nhiên, hãy biết rằng điều đó không có gì phải xấu hổ và bạn có nhiều lựa chọn để kiểm soát nó, bao gồm thay đổi lối sống, các bài tập bạn có thể thực hiện tại nhà và điều trị từ bác sĩ.

Bảo Hân

Nguồn tham khảo: Insider