Bài tập vật lý trị liệu cho người tai biến

Việc tập luyện và điều trị vật lý trị liệu là phương pháp hữu hiệu giúp người mắc tai biến mạch máu não có thể phục hồi dần trở lại. Vậy có những bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến nào? Cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé.

Bài tập vật lý trị liệu cho người tai biến
Tổng hợp các bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến

Tình trạng tai biến mạch máu não xảy ra do lượng máu lên não bị giảm đột ngột, gây tắc hoặc vỡ mạch máu não. Người bị tai biến nếu được cấp cứu kịp thời sẽ có thể qua khỏi cơn nguy kịch, tránh nguy cơ tử vong. Tuy nhiên, sau đó họ dễ phải đối mặt với những di chứng nặng nề như: liệt nửa người, méo miệng, suy giảm trí nhớ, trầm cảm,…

Theo thống kê hiện nay, có khoảng:

  • 20-30% bệnh nhân mắc tai biến trong vòng 1 năm có thể tự đi lại được.
  • 20-25% có thể hoạt động nhưng cần sự hỗ trợ của người khác.
  • 15-25% bệnh nhân tai biến bị liệt và phụ thuộc sự hỗ trợ của người thân hoàn toàn.

Ngay sau khi được cấp cứu, nếu bệnh nhân tai biến xuất hiện các di chứng thì nên điều trị vật lý trị liệu càng sớm càng tốt, kể cả đang nằm trên giường bệnh. Các bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến thường sẽ tập trung củng cố bộ não cũng như các chi của người bệnh. Phương pháp này sẽ giúp người bệnh phục hồi các chức năng vận động, duy trì máu huyết lưu thông cũng như lực của cơ.

Đối với người bị liệt nửa người, việc tập luyện cũng giúp giảm nguy cơ mắc các tình trạng như loét da do nằm lâu, viêm phổi,… Bên cạnh đó, nếu tập vật lý trị liệu đúng cách sẽ tạo hiệu quả tốt cả về mặt thể chất lẫn tinh thần cho bệnh nhân. Họ sẽ cảm thấy thoải mái, được hòa nhập với cuộc sống bình thường, hạn chế nguy cơ bị trầm cảm.

Khi kết hợp những bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến với chế độ dinh dưỡng, cùng điều trị nội khoa sẽ giúp phục hồi nhanh chóng, ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả. Tuy nhiên, mức độ phục hồi của mỗi bệnh nhân sẽ khác nhau, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: độ tuổi, tình trạng sức khỏe, mức độ bệnh,…

Dưới đây là các giai đoạn cơ bản và lưu ý của quá trình tập vật lý trị liệu cho bệnh nhân mắc tai biến mạch máu não mà bạn nên biết:

Phần đầu tiên trong bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến đó là cải thiện tinh thần. Cụ thể, người bệnh cần thường xuyên tưởng tượng về những sự chuyển động của bộ phận bị yếu, khó hoạt động, thậm chí là liệt. Việc này sẽ giúp kích thích hoạt tính dẻo dai của bộ phận đó, giống như chúng thực sự đang hoạt động.

Trong giai đoạn này, người bệnh mắc tai biến còn yếu nên sẽ cần thực hiện những bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến nhẹ nhàng, đều đặn hàng ngày như:

  • Tập lăn nghiêng sang 2 bên: Bệnh nhân thực hiện bài tập này ở tư thế nằm ngửa. Người thân hỗ trợ nâng tay, chân bị liệt của bệnh nhân lên, đưa ra phía trước. Sau đó, lăn người bệnh về phía cơ thể không bị liệt.
  • Tập vận động vai, tay: Bệnh nhân nằm ngửa, 2 tay chạm nhau, cánh tay giữ thẳng. Hai tay người bệnh đưa ra phía trước, rồi đưa cao lên đầu, đưa xuống dưới phía chân. Lưu ý, việc tập vai tay nếu càng đưa tay ra xa thì càng tốt.
  • Tập dồn trọng lượng lên chân liệt: Người bệnh đứng thẳng để trọng lượng cơ thể dồn đều lên 2 chân. Người hỗ trợ bệnh nhân tập luyện đứng về phía bên chân liệt, giúp người bệnh đưa tay duỗi thẳng sang ngang, song song với mặt đất. Sau đó, người bệnh chuyển và dồn trọng lực sang bên chân liệt, chân còn lại bước lên 1 vật cao khoảng 15-20 cm.
Bài tập vật lý trị liệu cho người tai biến
Quá trình tập vật lý trị liệu đối với bệnh nhân tai biến mạch máu não

Sau một thời gian đã luyện tập những bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến như trên, chúng ta nên để bệnh nhân kết hợp luyện tập ở những tư thế khác nhau. Ví dụ như: chuyển từ tư thế nằm sang quỳ chống tay, tập đứng lên, đi lại,… Khi tập người bệnh nên thở sâu và đều.

Đặc biệt, trong quá trình tập luyện cần lưu ý tránh tình trạng co cứng cơ, co rút khớp vai, cổ tay, khuỷu tay ở bệnh nhân. Chỉ nên để người bệnh tập ở mức độ vừa phải.

Để phòng ngừa co rút khớp vai, chúng ta có thể áp dụng bài tập sau:

  • Để bệnh nhân nằm ngửa, hai tay đan nhau, ngón tay bị liệt ở phía ngoài.
  • Duỗi thẳng 2 tay ra phía trước, sau đó đưa lên cao quá đầu.
  • Khi tay chạm mặt giường thì đưa tay xuống phía chân.
  • Bài tập 1: Bệnh nhân tai biến đứng cạnh bàn, ngón tay đan xen vào nhau. Sau đó lòng bàn tay ngửa lên và áp xuống mặt bàn. Người bệnh duỗi thẳng tay, người ngả nhẹ về phía trước, dồn trọng lực vào 2 tay để khớp cổ tay được duỗi nhiều nhất.
  • Bài tập 2: Người bệnh ngồi trên giường, lấy tay bình thường làm duỗi các ngón tay và cổ tay bên bị liệt. Sau đó, giữ khớp khuỷu tay bên liệt duỗi thẳng, rồi nghiêng người sang bên liệt để dồn trọng lượng cơ thể lên tay đó.
  • Bài tập 3: Bệnh nhân đan các ngón tay vào nhau, đưa bàn tay lên sát cằm và duỗi cổ tay tối đa. Người bệnh có thể tựa tay vào cằm, má rồi giữ yên trong thời gian lâu.

Bài tập này được thực hiện khi bệnh nhân nằm ngửa, ngón tay đan vào nhau. Sau đó, người bệnh co 2 gối, vòng 2 tay qua gối. Tiếp đó, bệnh nhân kéo gối về phía ngực đồng thời nâng đầu lên, rồi về vị trí như lúc đầu.

Phía dưới ngón chân bị liệt của bệnh nhân chúng ta đặt một cuộn băng thun. Sau đó, người bệnh đứng lên, di chuyển chân lành ra phía trước, phía sau. Với những ai chưa đứng vững thì có thể vịn vào một chỗ cố định nào đó.

Lưu ý, các bài tập vật lý trị liệu trị bệnh tai biến nên được tập đúng cách ít nhất từ 3-6 tháng. Trong khoảng thời gian này nếu tập luyện tích cực sẽ giúp vùng não bị tổn thương phục hồi lại nhanh chóng. Tuy nhiên, việc tập luyện vẫn nên duy trì đều đặn và kéo dài sau đó để cơ thể bệnh nhân luôn được hoạt động.

Bài tập vật lý trị liệu cho người tai biến
Cách phòng ngừa co rút gân gót và gấp ngón chân

Bên cạnh thực hiện các bài tập vật lý trị liệu, người mắc tai biến mạch máu não cũng nên kết hợp sử dụng những sản phẩm hỗ trợ hồi phục di chứng tai biến. Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại khác nhau, song sản phẩm có thành phần chính gồm: Ginkgo biloba, cao Blueberry, Chondroitin, Pyridoxine kết hợp với các thành phần tiền vitamin B1, B2, B6 đang được rất nhiều chuyên gia khuyên dùng, cũng như nhiều người lựa chọn. Một số ưu điểm của sản phẩm này đó là:

Thành phần được chọn lọc có công dụng hiệu quả, cụ thể:

  • Ginkgo biloba: giúp tăng tuần hoàn não, tốt cho các bệnh về máu và vấn đề trí não, hạn chế tình trạng đông máu.
  • Cao Blueberry: có công dụng ngăn chặn các bệnh về tim mạch, điều chỉnh và ổn định huyết áp, cải thiện sức khỏe hệ thần kinh của người bệnh.
  • Chondroitin: giúp hàn gắn các màng dây thần kinh, hạn chế tổn thương dây thần kinh.
  • Các thành phần tiền vitamin B1, B2, B6: đóng vai trò kích thích sự phục hồi của dây thần kinh diễn ra nhanh chóng hơn. Cùng với đó, những chất này cũng góp phần làm hạn chế bệnh nhân bị suy giảm nhận thức, trí nhớ.

Sản phẩm được bào chế từ các thảo dược thiên nhiên đảm bảo an toàn, lành tính, không gây tác dụng phụ cho người sử dụng. Ví dụ như: Cao Blueberry được chiết xuất từ quả việt quất, hay Ginkgo biloba chiết xuất từ cao chế của lá cây bạch quả.

Không chỉ có tác dụng hỗ trợ cải thiện, giảm các di chứng do bệnh tai biến gây ra, sản phẩm chứa những thành phần trên còn là phương pháp hữu hiệu để ngăn ngừa bệnh tái phát.

Ngoài ra, bạn cũng nên lắng nghe PGS.TS Trần Đình Ngạn, Nguyên Chủ nhiệm khoa Tim thận khớp nội tiết, Nguyên PGĐ Viện Quân y 103 tư vấn cách phòng ngừa hiệu quả và phục hồi tốt nhất nếu chẳng may bị tai biến mạch máu não, đột quỵ hiệu quả TẠI ĐÂY.

Trên đây là tổng hợp các bài tập vật lý trị liệu cho người bị tai biến, cùng lưu ý cần biết trong quá trình tập luyện. Mong rằng bài viết đã đem tới nhiều thông tin hữu ích và giúp bạn đọc có phương pháp điều trị, ngăn ngừa căn bệnh nguy hiểm này tốt nhất.

Bài viết liên quan:

Tập luyện và điều trị vật lí trị liệu là biện pháp hữu hiệu hỗ trợ phục hồi di chứng sau tai biến mạch máu não. Biện pháp này giúp những bệnh nhân bị liệt, cứng cơ có thể khắc phục được tình trạng của mình để sớm trở lại sinh hoạt bình thường.

Vật lí trị liệu phục hồi hiệu quả di chứng sau tai biến

Theo thống kê hiện nay, có khoảng 20% bệnh nhân tai biến mạch máu não tử vong trong vòng 1 tháng, 5-10% trong vòng 1 năm, 20-30% có thể tự đi lại; 20-25% cần sự hỗ trợ của người khác, 15-25% bị liệt và phải phụ thuộc hoàn toàn vào người khác. Sau khi bị tai biến việc điều trị kết hợp nội khoa, chế dộ dinh dưỡng và vật lí trị liệu giúp phục hồi tai biến cũng như phòng bệnh tái phát hiệu quả.

Các bác sĩ chuyên khoa đột quỵ khuyến cáo bệnh nhân: Ngay sau khi cấp cứu thoát khỏi nguy hiểm, nếu có di chứng người bệnh nên tập luyện phục hồi ngay. Kể cả lúc còn nằm trên giường bệnh. Thời gian điều trị phục hồi nhanh hay chậm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như sức khỏe bệnh nhân, việc điều trị thuốc, độ tuổi, mức độ bệnh…

Tập vật lí trị liệu giúp người bệnh phục hồi chức năng vận động, duy trì sức của các cơ, giúp lưu thông máu huyết. Bệnh nhân bị liệt việc tập luyện và chăm sóc đúng cách sẽ giúp người bệnh sớm hòa nhập với xã hội. Việc luyện tập nên thực hành từ đơn giản đến phức tạp.

Qúa trình tập luyện

1.Giai đoạn đầu:

 Lúc này bệnh nhân còn yếu nên hướng dẫn người bệnh tập các động tác nhẹ, đều đặn, vận động tốt chân tay hoặc phần thân bị liệt.

- Tập lăn sang 2 bên: Để bệnh nhân nằm ngửa, hộ lí hoặc người nhà giúp bệnh nhân nâng chân, tay bên liệt, sau khi nâng được chân lên thì tiếp tục làm động tác đưa ra phía trước, sau đó lăn người bệnh sang bên lành. Việc tập luyện động tác này lặp đi lặp lại hàng ngày.

- Tập vận động vai, tay: Đặt bệnh nhân nằm ngửa, 2 tay chạm nhau, giữ cánh tay thẳng, đưa 2 tay ra phía trước, sau đó tiếp tục đưa cao lên đầu, rồi đưa xuống phía chân, cố gắng đưa càng xa càng tốt.

- Tập bên liệt: Dồn trọng lượng cơ thể bên liệt, để bệnh nhân nằm ngửa, 2 gối gập lại, 1 người giữ chân liệt cho bệnh nhân, tránh để bệnh nhân đổ. Bệnh nhân từ từ nâng chân bên liệt, qua khỏi mặt giường, lặp đi lặp lại động tác này để trọng lượng dồn sang bên liệt giúp mềm cơ và tăng cường tuần hoàn phần thân liệt.

2. Giai đoạn sau:

Khi giai đoạn đầu người bệnh nên tiếp tục tập luyện ở nhiều tư thế như: ngồi, nằm, đứng, đi… Có thể tập luyện kết hợp tập chuyển tư thế từ nằm sang quỳ chống tay, tập đứng lên. Chú ý thở sâu trong lúc tập. Các bài tập cần chú ý tránh tình trạng co cứng cơ cho bệnh nhân.

Các bài tập giúp phòng ngừa co rút khớp vai, khuỷu tay, cổ tay ngón tay bị co rút

Phòng ngừa co rút khớp vai: bệnh nhân nằm ngửa, cài các ngón tay 2 bên vào nhau, ngón cái bên liệt ở ngoài ngón cái bên lành. Duỗi thẳng 2 tay ra trước, đưa 2 tay lên quá đầu cho đến khi 2 tay chạm vào mặt giường rồi đưa tay xuống phía chân.

Các bài tập phòng ngừa khuỷu tay, cổ tay và ngón tay bị co rút

Bài tập 1: Giúp bệnh nhân đứng cạnh bàn, cài các ngón tay 2 bên vào nhau. Xoay ngửa lòng bàn tay và áp lòng bàn tay xuống mặt bàn. Duỗi thẳng 2 tay, ngả người về phía trước để dồn trọng lượng lên 2 tay cho tới khi khớp cổ tay duỗi tối đa.

Bài tập 2: bệnh nhân ngồi. Dùng tay lành làm duỗi các ngón tay bên liệt và làm duỗi cổ tay rồi đặt xuống mặt giường cạnh thân. Dùng tay lành giữ khớp khuỷu bên liệt duỗi thẳng và nghiêng người sang bên liệt để dồn trọng lượng lên tay liệt.

Bài tập 3: Cài các ngón tay 2 bên vào nhau. Đưa 2 bàn tay lên sát cằm, dùng lực của bàn tay làm duỗi tối đa cổ tay bên liệt. Có thể tựa vào má và cằm rồi giữ yên trong thời gian lâu.

Phòng ngừa co cứng chân ở tư thế duỗi: bệnh nhân nằm ngửa, cài các ngón tay 2 bên vào nhau. Co 2 gối lại và vòng 2 tay qua 2 gối. Kéo 2 gối về phía ngực và nâng đầu lên. Sau đó, trở về vị trí ban đầu.

Phòng ngừa co rút gân gót và gấp ngón chân: dùng một cuộn băng thun đặt dưới ngón chân bên liệt. Đứng lên, bước chân lành ra phía trước, phía sau. Bệnh nhân có thể vịn vào một chỗ nếu đứng chưa vững.

Sản phẩm giúp hỗ trợ phục hồi di chứng sau tai biến và phòng bệnh tái phát 

Ngoài các bài tập trên, người bệnh nên giữ tinh thần vui vẻ, tránh căng thẳng, người nhà không gây áp lực cho người bệnh. Người nhà luôn tạo không khí thoải mái, giúp bệnh nhân tự tin, chăm chỉ luyện tập, tinh thần cầu tiến để kiên trì với các bài tập hàng ngày. Chế độ ăn và sử dụng thuốc đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ cũng rất quan trọng.

Hiện nay, để hỗ trợ điều trị và phòng ngừa nguy cơ tái phát tai biến mạch máu não, nhiều bác sĩ và bệnh nhân tin tưởng lựa chọn các sản phẩm nguồn gốc thiên nhiên, không gây tác dụng phụ đã được khẳng định qua những nghiên cứu khoa học mà đi đầu là thực phẩm chức năng Nattospes. Với thành phần chính là enzym nattokinase được chiết xuất từ đậu tương lên men giúp làm giảm độ nhớt, độ dính của máu, ổn định huyết áp, Nattospes có tác dụng phòng ngừa tai biến mạch máu não ở bệnh nhân tăng huyết áp, hỗ trợ điều trị, cải thiện di chứng của bệnh và ngăn chặn tái phát.

GS Nguyễn Văn Thông sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về enzyme Nattokinase có trong Nattospes:

Minh Hòa