Những chương trình đưa dữ liệu vào cho phép đưa dữ liệu từ bàn phím hoặc từ đĩa vào gán cho các biến và những chương trình đưa dữ liệu ra màn hình, giấy và trên đĩa được gọi là các thủ tục chuẩn vào/ra đơn giản. Show ❖ Những chương trình đưa dữ liệu vào cho phép đưa dữ liệu từ bàn phím hoặc từ đĩa vào gán cho các biến và những chương trình đưa dữ liệu ra màn hình, giấy và trên đĩa được gọi là các thủ tục chuẩn vào/ra đơn giản. ❖ Các thủ tục chuẩn vào/ra đơn giản của Pascal để nhập dữ liệu vào từ bàn phím và đưa thông tin ra màn hình: 1. Nhập dữ liệu vào từ bàn phím Việc nhập dữ liệu từ bàn phím được thực hiện bằng thủ tục chuẩn: read () ; hoặc readln() ; trong đó danh sách biến vào là một hoặc nhiều tên biến đơn (trừ biến kiểu boolean). Trong trường hợp nhiều biến thì các tên biến được viết cách nhau bởi dấu phẩy. Ví dụ: read(N); readln(a,b,c); - Khi gặp câu lệnh read (hoặc readln), chương trình sẽ chờ người dùng nhập giá trị cho danh sách biến và nhấn phím Enter, chỉ sau khi nhấn phím Enter thì việc nhập giá trị cho danh sách biến mới kết thúc và thực hiện lệnh tiếp theo. - Khi nhập giá trị cho danh sách biến phải chú ý các giá trị được nhập có kiểu tương ứng với các biến trong sách, giữa hai giá trị liên tiếp phải gõ phím Space hoặc phím Enter. - Việc nhập giá trị của biến từ bàn phím được kết thúc bởi việc nhấn phím Enter nên không phân biệt read và readln. Do đó, khi nhập từ bàn phím nên dùng readln. 2. Đưa dữ liệu ra màn hình Để đưa dữ liệu ra màn hình được thực hiện bằng thủ tục chuẩn: write() , hoặc writeln() , trong đó, danh sách kết quả ra có thể là tên biến đơn, biểu thức hoặc hằng. Các hằng xâu thường được dùng để tách các kết quả hoặc đưa ra chú thích. Các thành phần trong kết quả ra được viết cách nhau bởi dấu phẩy. Với thủ tục write, sau khi đưa các kết quả ra màn hình, con trỏ không chuyển xuống dòng tiếp theo. Với thủ tục Writeln. Sau khi đưa thông tin ra màn hình, con trỏ sẽ xuống đầu dòng tiếp theo. Ví dụ: Để nhập giá trị cho biến M từ bàn phím, người ta thường dùng cặp thủ tục: write ('Hay nhap gia tri cua M:') readln (M); Để chương trình được sử dụng một cách thuận tiện, khi nhập giá trị từ bàn phím cho biến, ta nên có thêm xâu kí tự nhắc nhở việc nhập giá trị cho biến nào, kiểu dữ liệu gì,... Chú ý: - Các thủ tục readln và writeln có thể không có tham số. - Trong thủ tục write hoặc writeln, sau mỗi kết quả ra (biến, hằng, biểu thức) có thể có quy cách ra. Quy cách ra có dạng: • Đối với kết quả thực :<độ rộng>:<số chữ số phần thập phân> • Đối với các kết quả khác :<độ rộng> trong đó độ rộng và chữ số phần thập phân là các hằng nguyên dương. Loigiaihay.com - Câu lệnh gán (:=): <Tên biến>:=<Biểu thức>; - Các lệnh xuất nhập dữ liệu: READ/READLN, WRITE/WRITELN. - Lời gọi hàm, thủ tục. 1.2. Câu lệnh có cấu trúc- Câu lệnh ghép: BEGIN ... END; - Các cấu trúc điều khiển: IF.., CASE..., FOR..., REPEAT..., WHILE... 1.3. Các lệnh xuất nhập dữ liệu1.3.1. Lệnh xuất dữ liệuĐể xuất dữ liệu ra màn hình, ta sử dụng ba dạng sau:
Các thủ tục trên có chức năng như sau:
Các tham số có thể là các hằng, biến, biểu thức. Nếu có nhiều tham số trong câu lệnh thì các tham số phải được phân cách nhau bởi dấu phẩy. Khi sử dụng lệnh WRITE/WRITELN, ta có hai cách viết: không quy cách và có qui cách: - Viết không quy cách: dữ liệu xuất ra sẽ được canh lề ở phía bên trái. Nếu dữ liệu là số thực thì sẽ được in ra dưới dạng biểu diễn khoa học. Ví dụ: WRITELN(x); WRITE(sin(3*x)); - Viết có qui cách: dữ liệu xuất ra sẽ được canh lề ở phía bên phải. Ví dụ: WRITELN(x:5); WRITE(sin(13*x):5:2);
1.3.2. Nhập dữ liệuĐể nhập dữ liệu từ bàn phím vào các biến có kiểu dữ liệu chuẩn (trừ các biến kiểu BOOLEAN), ta sử dụng cú pháp sau đây:
READLN(<biến 1> [,<biến 2>,...,<biến n>]); Chú ý: Khi gặp câu lệnh READLN; (không có tham số), chương trình sẽ dừng lại chờ người sử dụng nhấn phím ENTER mới chạy tiếp. 1.3.4. Các hàm và thủ tục thường dùng trong nhập xuất dữ liệu
Page 2Viết chương trình tính chu vi và diện tích của hình chữ nhật có chiều dài hai cạnh là a, b (được nhập từ bàn phím). Hướng dẫn: - Nhập hai cạnh vào hai biến a, b. - Chu vi hình chữ nhật bằng 2*(a+b); Diện tích hình chữ nhật bằng a*b. Bài tập 1.2:Viết chương trình tính chu vi, diện tích hình vuông có cạnh a (được nhập từ bàn phím). Hướng dẫn: - Nhập cạnh vào biến canh. - Chu vi hình vuông bằng 4*canh; Diện tích hình vuông bằng canh*canh. Bài tập 1.3:Viết chương trình tính chu vi và diện tích hình tròn có bán kính r (được nhập từ bàn phím). Hướng dẫn: - Nhập bán kính vào biến r. - Chu vi đường tròn bằng 2*p*r. - Diện tích hình tròn bằng p*r*r. Bài tập 1.4:Viết chương trình tính diện tích của tam giác có ba cạnh là a,b,c (được nhập từ bàn phím) Hướng dẫn: - Nhập ba cạnh của tam giác vào ba biến a,b,c. - Nửa chu vi của tam giác p = (a+b+c)/2. - Diện tích của tam giác: s =. Bài tập 1.5:Viết chương trình cho phép tính trung bình cộng của bốn số. Hướng dẫn: - Nhập bốn số vào bốn biến a, b, c, d - Trung bình cộng của a, b, c, d bằng (a + b + c + d)/4. Bài tập 1.6:Viết chương trình cho phép tính trung bình cộng của bốn số với điều kiện chỉ được sử dụng hai biến. Hướng dẫn: - Dùng một biến S có giá trị ban đầu bằng 0. - Dùng một biến để nhập số. - Sau khi nhập một số cộng ngay vào biến S. Bài tập 1.7:Viết chương trình cho phép tính trung bình nhân của bốn số với điều kiện chỉ được sử dụng hai biến. Hướng dẫn: - Dùng một biến S có giá trị ban đầu bằng 1. - Dùng một biến để nhập số. - Sau khi nhập một số nhân ngay vào biến S. - Trung bình nhân bốn số là căn bậc 4 tích của chúng (Dùng hai lần căn bậc hai). Bài tập 1.8:Viết chương trình nhập hai số, đổi giá trị hai số rồi in ra hai số. Hướng dẫn: - Dùng các biến a, b để lưu hai số được nhập từ bàn phím; - Gán cho biến tam giá trị của a. - Gán giá trị của b cho a. (Sau lệnh này a có giá trị của b). - Gán giá trị của tạm cho cho b (Sau lệnh này b có giá trị của tam = a). Bài tập 1.9:Giải bài tập 1.8 mà chỉ được sử dụng hai biến (Tức không được dùng thêm biến tạm). Hướng dẫn: - Cộng thêm b vào a. (Giá trị hai biến sau lệnh này là: a+b, b) - Gán b bằng tổng trừ đi b (Sau lệnh này b có giá trị bằng a); - Gán giá trị a bằng tổng trừ đi b mới (Sau lệnh này a có giá trị bằng b). Bài tập 1.10:Viết chương trình cho biết chữ số hàng trăm, hàng chục, hàng đơn vị của một số có ba chữ số. Ví dụ khi nhập số 357 thì máy in ra: - Chữ số hàng trăm: 3. - Chữ số hàng chục: 5. - Chữ số hàng đơn vị: 7. Hướng dẫn: Sử dụng hàm mov để lấy số dư. Khi chia cho 10 để lấy số dư ta được chữ số hàng đơn vị. Sử dụng DIV để lấy phần nguyên. Khi chia cho 10 để lấy phần nguyên ta đã bỏ đi chữ số hàng đơn vị để số có ba chữ số còn số có hai chữ số. |
