Người bán đảm bảo đề tài giống nhau không bị kiện tụng, miễn người mua ở các tỉnh khác nhau. Cùng một sản phẩm, bán 3 tỉnh đều không sao Trong vai một phụ huynh phụ đồng hành cùng nhóm học sinh thực hiện đề tài sáng tạo KHKT, chúng tôi đăng nhập vào trang có tên "Sáng tạo khoa học kỹ thuật" (KHKT), với 13.000 người theo dõi. Ở đây, mọi đề tài được rao bán công khai. Có nhiều đề tài bắt kịp xu hướng thời sự mùa Covid -19, chỉ cần có nhu cầu, nhắn riêng đến tác giả để được báo giá sản phẩm. … "Mình có một số sản phẩm về môi trường, hóa sinh, bạn nào cần thì nhắn tin mình nhé. Mình có sản phẩm hệ thống kiến thức dành cho học sinh lớp 4-5, bạn cần thì nhắn tin nhé - Phí mềm.  Công trình Gác tàu này đang được rao bán với giá 1,5 triệu đồng (Ảnh: T.L). Mình nhận làm các sản phẩm về lĩnh vực điện, vật lí, hệ thống nhúng, covid, đồ dùng học tập thông minh, học online mùa covid.... Các thầy cô cần tư vấn ý tưởng và làm sản phẩm có thể hoặc liên hệ số điện thoại 0385…", một số tài khoản đăng tin lên nhóm "Sáng tạo khoa học kỹ thuật". Thậm chí, một số đề tài được tác giả cho biết, đã từng đoạt giải ở tỉnh nào, hiện giờ vẫn tiếp tục rao bán công khai. Với mong muốn tìm một công trình hoàn thiện ở cấp THCS để mua lại giúp cho học sinh của lớp con mình, chúng tôi liên lạc với một tài khoản ở Cần Thơ. Ngay sau khi nhắn tin, một người đàn ông nhận là chủ nhân tài khoản này gọi lại ngay cho chúng tôi. Theo đó, sản phẩm "Thùng rác thông minh" có giá 4 triệu đồng, muốn mua phải đặt trước một tuần. Sản phẩm "Ca rót nước tự động" 1 triệu đồng và "Gác tàu" giá 1,5 triệu đồng. Tài khoản này cho biết, mình đã đăng bán nhiều công trình, một số công trình đã "quay vòng" tới nhiều người mua ở các địa phương khác nhau. "Nếu có vấn đề về bản quyền, học sinh bị kiện thì làm thế nào"?, tôi tỏ vẻ băn khoăn. "Bạn mới tham gia thi hay sao? Thi sáng tạo KHKT hoặc sáng tạo Nhi đồng thì đâu có kiện cáo gì. Chỉ sợ một đề tài mà trong cùng một tỉnh mua lại thì mới có vấn đề vì ban giám khảo ở các tỉnh chấm. Nhiều năm nay, mình trao đổi khác tỉnh đều không sao. Thậm chí ở miền Tây, mình bán mấy sản phẩm cấp 2, có mấy tỉnh đoạt giải cũng không sao cả. Cùng một sản phẩm, mình giao cả 3 tỉnh miền Tây gồm: An Giang, Cần Thơ, Trà Vinh "vẫn ok". Nếu bạn ở miền Bắc, mình chỉ mới bán sản phẩm cho một khách ở Tuyên Quang, bạn có thể yên tâm", người bán giải thích để trấn an tôi. Liên lạc với tài khoản khác trên nhóm có tên L.P, chủ nhân cho biết, với công trình năng lượng điện, người này muốn bán với giá 3 triệu đồng. Ngoài ra, người bán chịu trách nhiệm hướng dẫn thực hiện và các thuyết trình cần thiết. Người bán khẳng định, chỉ cần khác tỉnh thì đề tài nhiều người mua giống nhau vẫn không sao (Ảnh: T.L). 50- 100 triệu đồng/công trình nếu đoạt giải Điều đáng nói, ngoài việc rao bán sản phẩm, nhiều người còn đăng tải cả video, hình ảnh về mô hình, sản phẩm, giấy chứng nhận giải thưởng cuộc thi Sáng tạo KHKT cấp tỉnh để tăng uy tín cho sản phẩm. "Chào mọi người, mình có một máy đo thân nhiệt không tiếp xúc, có loa thông báo nhiệt độ. Bạn nào mua thì nhắn, mình sẽ hỗ trợ code, báo cáo, bản vẽ,…". Đặc biệt tài khoản N.T.N cho biết: "Chào quý thầy cô, em có bài thi khoa học hành vi đạt giải Nhì cấp tỉnh thành. Bài học sinh vừa thi, đầy đủ tài liệu (có phí ạ); Mỗi tỉnh em chuyển giao cho một thầy/cô ạ"… Dòng trạng thái trên đã thu hút hàng chục bình luận và sự quan tâm. Nhiều người đăng tải cả giấy chứng nhận giải thưởng cuộc thi Sáng tạo KHKT cấp tỉnh để tăng uy tín cho sản phẩm. Trao đổi với PV Dân trí, Dương Thế Long, Giám đốc kỹ thuật và là người đồng sáng lập của Học viện Công nghệ BrickOne cho biết, do công ty chuyên làm robot, thiết bị điện tử … nên rất nhiều người chủ động liên hệ để thuê làm sản phẩm theo yêu cầu hoặc mua sản phẩm sẵn có của công ty nhằm tham dự cuộc thi "Sáng tạo khoa học kỹ thuật". "Ban đầu người mua còn dè dặt nhưng sau đó đặt vấn đề thẳng với chúng tôi, rằng họ cần mua công trình để con tham dự cuộc thi, từ phụ huynh cấp THCS đến THPT đều có nhu cầu. Một số người còn hỏi thẳng, liệu có cam kết đoạt giải quốc gia được không, nếu được, họ sẵn sàng trả từ 50- 100 triệu đồng tùy vào mức độ giải đoạt được từ nhất, nhì, ba. Đặc biệt, đợt đầu mùa dịch Covid-19, sau khi nhóm được lên sóng truyền thông với sản phẩm "Máy rửa tay diệt khuẩn tự động", tôi nhận "bão" đơn hàng các sản phẩm để tham dự các cuộc thi ở nhiều cấp. Tất nhiên, tôi đã từ chối các lời đề nghị mua bán này vì khi sáng lập công ty, mục tiêu của chúng tôi là thay đổi tốt đẹp trong giáo dục nên tất nhiên tôi không thể đồng ý với trò mua bán nhằm gian lận", Thế Long nói. Bài 2: Vì sao sân chơi khoa học bị biến tướng, trao đổi mua bán? Người bán đảm bảo "không trùng đề tài" Trên fanpage Ý tưởng sáng tạo trẻ, một nhóm công khai có khoảng 13.700 thành viên, được giới thiệu là nhóm Club Ươm mầm khoa học kỹ thuật phổ thông nhưng thay vì là nơi chia sẻ kinh nghiệm, ý tưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật như tên gọi của nó thì hằng ngày hàng loạt bài đăng trao đổi, mua bán các sản phẩm dự thi khoa học kỹ thuật. Tương tự, một nhóm công khai trên facebook có tên Cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật – Sáng tạo thanh thiếu niên có hơn 3100 thành viên cũng chẳng khác nào một "chợ online" mua bán các dự án khoa học kỹ thuật học sinh phổ thông. Các dự án được quay video clip để chào mời khách hàng, kèm theo số điện thoại liên hệ. Không chỉ rao bán các sản phẩm, thậm chí thành viên của nhóm cũng nhận hỗ trợ giáo viên, phụ huynh, học sinh trong việc thực hiện các đề tài. Trước nhu cầu tìm kiếm một dự án đạt giải khoa học kỹ thuật hoặc sáng tạo thanh thiếu niên, lập tức hàng loạt các bình luận rao giá, PR sản phẩm ở các lĩnh vực từ môi trường, sinh hóa, vật liệu, phần mềm sáng tạo, app di động... Trong đó có đầy đủ cả sản phẩm, hồ sơ với giá từ vài trăm ngàn đến hàng triệu đồng.
Một tài khoản tên N.Q.K quảng cáo “Mình nhận làm các sản phẩm về lĩnh vực điện, vật lý, hệ thống nhúng, covid, đồ dùng học tập thông minh, học online mùa covid... Các thầy cô cần tư vấn ý tưởng và làm sản phẩm inbox hoặc liên hệ số điện thoại zalo. Tài khoản V.V.T cho biết, có luôn sản phẩm giá chỉ 1.2 triệu đồng, có video, inbox để trao đổi. Trong vai người muốn mua sản phẩn dự thi khoa học kỹ thuật cho con trai học chuẩn bị vào lớp 9 để được cộng điểm khi vào lớp 10, phóng viên liên hệ theo số điện thoại của một tài khoản có tên Duy điện tử. Người đàn ông tự nhận ở Quảng Nam, học chuyên ngành về điện tử, đã hỗ trợ cho nhiều dự án. Khi biết được nhu cầu của khách, người đàn ông giới thiệu hiện đang có đề tài “đàn tích điện 4 trong 1”, có thể sạc điện, có chức năng ghi âm, chống cận, chống gù lưng. Nếu đồng ý, bên bán sẽ hỗ trợ sản phẩm, quá trình lắp ráp, đưa ra sườn bài, làm mẫu sẵn... với tổng chi phí trọn gói 3 triệu đồng. Khi phóng viên thắc mắc, với sản phẩm này khả năng đạt giải và được cộng điểm như thế nào thì đầu dây bên kia khẳng định khả năng cộng điểm rất cao vì sản phẩm chưa được công bố trên mạng. Đồng thời tiết lộ đã làm sản phẩm này ở Nghệ An có giải và Quảng Nam có giải Nhất tỉnh. Người đàn ông cũng cho biết, trước đó từng hỗ trợ nhiều đề tài trong đó có dự án “chống lũ bằng giọng nói phát thanh”. Nếu đồng ý, khách hàng kết bạn Zalo, bên kia sẽ gửi sản phẩm cho xem. Giáo viên cũng rao bán sản phẩm công khai? Trên nhóm “Sáng tạo khoa học kỹ thuật”, một số thành viên tự xưng là giáo viên cũng chụp giấy chứng nhận các dự án đạt giải đăng lên group. Tài khoản T.H không ngần ngại up lên group ảnh chụp chứng nhận của nhóm tác giả đạt giải Nhì Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng tỉnh Đắk Nông lần thứ 7 với mô hình “Hướng dẫn tạo Ebook điện tử”. Còn trong một bài đăng ngày 7/4/2022, tài khoản N.N tự xưng là giáo viên của một trường THCS ở Điện Biên đã tải lên 3 bức ảnh chụp các giấy chứng của Sở Giáo dục và Đào tạo Điện Biên về các đề tài khoa học kỹ thuật đã đạt giải cấp tỉnh của học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS xã Mường Nhà trong các năm 2021-2022, 2018-2019.
Đáng chú ý, tài khoản này đã đăng tải cả Giấy chứng nhận của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên đối với giáo viên hướng dẫn dự án đạt giải Nhất Cuộc thi Khoa học kỹ thuật học sinh trung học cấp tỉnh, năm học 2020-2021. Khi được thắc mắc “Đề tài đã đem đi thi rồi thì có tác dụng gì?”, tài khoản này trả lời “nhảy số đi vì mỗi tỉnh một khác”. Trong khi đó, một tài khoản có tên Huỳnh Tâm giải thích “đi mua về thì cũng phải nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung cho phù hợp với tỉnh mình, trường mình. Đi mua là tham khảo cách làm, tham khảo ý tưởng”. Sân chơi khoa học kỹ thuật bị biến tướng vì đâu? Theo quy chế tuyển sinh mới nhất của Bộ GD&ĐT, thí sinh đoạt giải trong các cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia đã tốt nghiệp THPT sẽ được xét tuyển thẳng vào đại học theo ngành phù hợp với môn thi, hoặc nội dung đề tài dự thi mà thí sinh đã đoạt giải. Còn tại nhiều địa phương, học sinh lớp 9 sẽ được cộng điểm trong Kỳ thi vào lớp 10 nếu có giải của các cuộc thi khoa học kỹ thuật. Việc tồn tại những “chợ online” mua bán các dự án khoa học kỹ thuật học sinh trung học khiến dư luận bức xúc. Bạn Phạm Gia Khánh ở Hà Nam từng tham gia nhiều cuộc thi sáng tạo cả trong nước và nước ngoài bức xúc “Tại sao các thầy cô lại đi mua sản phẩm khoa học kỹ thuật? Em đi thi thấy đa số sản phẩm đều đã qua mua bán, và đáng lẽ ra những sản phẩm đó không đáng để được giải. Tuy nhiên, những sản phẩm này lại được giải cao hơn những sản phẩm mà học sinh thực sự lên ý tưởng, thực sự làm”. Nhìn vào các dự án, Khánh cho rằng những sản phẩm này quá sức so với một học sinh trung học, đa số nằm ở lĩnh vực sinh hoá... “Học sinh trung học nghiên cứu được công nghệ gen, chống ung thư, nực cười. Có vẻ như các ban giám khảo đã cố tình lờ đi những điều này ở các sản phẩm”. “Em là một trong số ít học sinh trung học có niềm đam mê với khoa học kỹ thuật. Em thực sự thấy khó chịu khi một sản phẩm mà em mất gần 2 tháng để lên ý tưởng, lập trình và hơn 30 phút trình bày và phản biện, bảo vệ ý tưởng... lại không bằng 1 sản phẩm đi mua”. Theo dõi các fanpage sáng tạo khoa học kỹ thuật, tài khoản Long Sỹ Ngô cho rằng, sản phẩm khoa học kĩ thuật hay ý tưởng sáng tạo khoa học của học trò đang được một số thầy cô rao bán và mua như tôm cá ngoài chợ. Những việc làm trên đang giết chết thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước và bán rẻ nhân phẩm nhà giáo. "Mua về để phát triển là ngụy biện không thể chấp nhận được. Thầy cô giáo hãy gieo điều tử tế cho học trò, còn không hãy ngồi yên, như vậy là may mắn cho quốc gia"./. |
