Chúng ta cần hiểu rằng thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng đối với các bệnh do vi khuẩn (bacteria), không có tác dụng đối với các bệnh do siêu vi (virus). Show  Ảnh minh họa. Nguồn: Bệnh Viện Sản Nhi Ninh Bình Hiện nay, nhiều trẻ em đang được sử dụng kháng sinh trong các trường hợp không cần thiết hoặc dùng kháng sinh không cần đơn thuốc của bác sỹ hay tự ý mua thuốc kháng sinh về dùng… Chính điều này làm gia tăng khả năng kháng thuốc kháng sinh, dẫn đến việc điều trị bệnh khó khăn, kéo dài, tốn kém. Hậu quả khi sử dụng kháng sinh không đúng cách Mặc dù thuốc kháng sinh có tác dụng tích cực song chính việc dùng thuốc thiếu khoa học đã dẫn đến trình trạng đa kháng thuốc. Hiện nay có rất nhiều quan niệm sai lầm trong việc sử dụng kháng sinh như: Sốt, ho là phải dùng kháng sinh hay đã có viêm là phải dùng kháng sinh; khi bệnh thuyên giảm thì có thể giảm liều hoặc thậm trí ngừng hẳn kháng sinh… Chúng ta cần hiểu rằng thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng đối với các bệnh do vi khuẩn, không có tác dụng đối với các bệnh do virus. Vì vậy, trong hầu hết các trường hợp như sốt do virus, viêm họng cấp, viêm thanh quản, viêm phế quản, tiêu chảy… thì không nên dùng kháng sinh. Thuốc kháng sinh ngoài tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh còn tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi. Vì vậy, nếu cho trẻ sử dụng kháng sinh quá nhiều thì cơ thể trẻ lại có nguy cơ dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn hơn. Ngoài ra, việc phụ huynh tự ý cho trẻ giảm liều kháng sinh thậm trí dừng hẳn kháng sinh khi thấy trẻ khỏe hơn hoặc các triệu trứng thuyên giảm cũng tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng kháng sinh phát triển. Tuy nhiên, thực tế các triệu chứng thường được cải thiện trước một khoảng thời gian, khi các vi khuẩn đã bị tiêu diệt và xử lý. Nếu tự ý giảm liều lượng hoặc dừng việc sử dụng thuốc kháng sinh, lượng kháng sinh sẽ không đủ để tiêu diệt những vi khuẩn gây bệnh còn sót lại. Những vi khuẩn còn sót lại này có thể sẽ sinh sản và tái tạo và phát triển trở lại. Kết quả là trẻ sẽ dễ bị tái phát bệnh sau một thời gian, gây tổn hại sức khỏe cho trẻ, lãng phí thời gian, tiền bạc cho gia đình và xã hội. Việc cho trẻ dùng kháng sinh không đúng cách gây ra các tác dụng phụ như: Nôn, tiêu chảy, dị ứng, các phản vệ hay nặng hơn là sốc phản vệ nguyên nhân có thể dẫn tới tử vong. Nguy hiểm hơn, lạm dụng kháng sinh dễ dẫn đến đề kháng kháng sinh (hay còn gọi là nhờn kháng sinh), về sau khi cần sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi trùng gây bệnh thì nó không còn tác dụng nữa, trẻ sẽ dễ bị nguy cơ bệnh nặng hơn, điều trị khó hơn và có thể góp phần tăng tỷ lệ tử vong. Sử dụng kháng sinh hợp lý là phải có đơn thuốc của bác sỹ Trẻ em ở mỗi độ tuổi khác nhau thì có thể trạng khác nhau, cân nặng khác nhau nên thuốc cũng được bào chế ở các dạng bào chế khác nhau cho phù hợp. Vì vậy, các bậc phụ huynh không nên xem trẻ em là người lớn thu nhỏ và không nên nghĩ rằng người lớn dùng thuốc gì thì trẻ em cũng dùng được, chỉ cần giảm liều, bớt liều lượng đi là được. Đặc biệt khi trẻ bị ốm và phải dùng tới kháng sinh, phụ huynh nhất thiết phải cho trẻ đi khám tại các cơ sở y tế hợp pháp để bác sỹ chẩn đoán và kê đơn thuốc chính xác, đúng bệnh. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc kháng sinh tại các quầy thuốc, nhà thuốc… cho trẻ cho sử dụng hoặc điều trị theo sự mách nước của những người không có chuyên môn. Khi trẻ có các dấu hiệu cảm sốt, ho, sổ mũi… phụ huynh có thể hạ sốt cho trẻ bằng các phương pháp tự nhiên như lau mát, mặc quần áo thông thoáng dễ hút mồ hôi, cho trẻ uống nhiều nước. Các loại thuốc ho được bào chế từ thảo dược an toàn cho trẻ có thể dùng trong trường hợp này. Phụ huynh có thể dùng dung dịch sát khuẩn thông dụng như nước muối sinh lý NaCl 0,9% để làm sạch mũi cho trẻ, giúp cho đường hô hấp của trẻ được thông thoáng. Nếu đã áp dụng những phương pháp trên mà tình trạng bệnh của trẻ không thuyên giảm, phụ huynh nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế có chuyên khoa nhi như Bệnh viện Sản Nhi Ninh Bình để khám và điều trị bệnh. Khi trẻ được bác sỹ chỉ định thuốc, phụ huynh cũng nên hỏi bác sỹ về đơn thuốc của trẻ (Trong đơn này loại thuốc nào là kháng sinh và loại nào không phải là kháng sinh). Trong trường hợp bé đã từng dị ứng với loại thuốc nào hoặc với loại thức ăn nào thì phụ huynh cần phải thông báo với bác sỹ để bác sỹ có thể lựa chọn một loại thuốc khác cùng tác dụng nhưng không gây dị ứng cho trẻ. Đối với những bệnh thật sự cần dùng kháng sinh, phụ huynh nên cho con uống đầy đủ theo đơn thuốc mà bác sỹ đã chỉ định: Đảm bảo đúng thuốc (tên thuốc, hàm lượng thuốc, dạng bào chế), đúng liều dùng, đúng đường và thời gian dùng. Sau khi uống hết đơn thuốc, phụ huynh cần đưa con đi tái khám đúng hẹn. Không nên khi uống thuốc được vài ngày, thấy trẻ đỡ hơn, khỏe hơn thì phụ huynh tự động giảm liều hoặc ngưng thuốc, đến hẹn không tái khám. Bởi vì mặc dù các biểu hiện như ho, sưng họng, sốt… trên cơ thể trẻ đã giảm nhưng các vi khuẩn vẫn còn, vì thế nên cho trẻ uống đủ liều và đủ thời gian đã được chỉ định để tiêu diệt hết vi khuẩn, tránh cho bệnh tái phát và tránh kháng thuốc./. Dược sĩ: Hà Ngọc Sơn_khoa dược- BV Sản nhi NB
"Kháng sinh là loại thuốc cứu sống, nếu chúng ta tiếp tục sử dụng không phù hợp, chúng ta sẽ mất công cụ mạnh mẽ nhất mà chúng ta có để chống lại các bệnh nhiễm trùng đe dọa tính mạng" - Đây là lời cảnh báo của Giám đốc Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật CDC Hoa Kỳ Tom Frieden, còn bạn, bạn có đang sử dụng kháng sinh đúng cách không? 1. Thuốc kháng sinh là gì?Kháng sinh là loại thuốc nhằm kìm hãm hoặc tiêu diệt sự phát triển, sinh sôi của vi khuẩn. Chỉ khi nào trẻ bị bệnh do vi khuẩn mới có thể dùng kháng sinh để trị. Nếu trẻ bị bệnh nhiễm khuẩn do siêu vi (virus), không có kháng sinh nào có thể trị được, chỉ có thể chờ hệ miễn dịch của cơ thể chống lại siêu vi đó. Thuốc kháng sinh dùng để chữa các bệnh do vi khuẩn gây ra. 2. Kháng sinh trị bệnh gì?Những bệnh lý sau đây có thể do vi khuẩn thông thường gây nên và được điều trị bằng kháng sinh:
Đối với các nhiễm trùng do vi khuẩn như viêm tai giữa (nhiễm trùng tai), nhiễm trùng xoang có thể tự hồi phục sau vài ngày mà không cần sử dụng kháng sinh. 3. Kháng sinh KHÔNG trị được bệnh gì?Thuốc kháng sinh không có tác dụng đối với những bệnh nhiễm khuẩn do siêu vi, chẳng hạn như:
Đa số bệnh do siêu vi sẽ thuyên giảm và tự hết sau 2 tuần. Trẻ sẽ có triệu chứng ban đầu như sốt, ho, sổ mũi... và sau đó sẽ khỏi. Cha mẹ có thể sử dụng thuốc giảm triệu chứng hoặc một số biện pháp hỗ trợ để giảm khó chịu cho trẻ. Trên thực tế, để xác định được tác nhân gây bệnh là do siêu vi hay do vi khuẩn, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám và làm xét nghiệm máu để kiểm tra chỉ số bạch cầu. Nếu chỉ số bạch cầu bình thường, nhiều khả năng là do nhiễm siêu vi. Chỉ số bạch cầu tăng cao đột biến rất có thể trẻ bị nhiễm vi khuẩn. Từ đó sẽ kê thuốc kháng sinh cho trẻ. 4. Kháng sinh KHÔNG phòng được bội nhiễmBội nhiễm là tình trạng cơ thể bị nhiễm trùng thêm vi khuẩn khi đang bệnh do siêu vi với các biểu hiện trẻ ho nặng hơn, sốt nhiều hơn, có thể li bì, mệt mỏi, bỏ ăn. Lúc này, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám và có thể sử dụng kháng sinh nếu trẻ bị bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn đã được bác sĩ chẩn đoán. Việc cho trẻ uống kháng sinh sớm hoàn toàn không có tác dụng phòng ngừa bội nhiễm, thậm chí còn làm tăng nguy cơ bội nhiễm cao hơn và khiến việc điều trị về sau phức tạp hơn. Kháng sinh không phân biệt được vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại. Do đó, kháng sinh tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi cho cơ thể, làm mất cân bằng hệ sinh thái, càng tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có hại phát triển, khiến trẻ dễ mắc bệnh nhiễm khuẩn hơn. Trên thực tế, tỷ lệ trẻ bị bội nhiễm không cao. Đó là lý do vì sao không nên dùng kháng sinh sớm, chỉ khi có nhiễm vi khuẩn mới cần điều trị kháng sinh. 5. Sử dụng kháng sinh đúng cáchKhi trẻ bị bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn đã được bác sĩ chẩn đoán và kê đơn thuốc kháng sinh, cha mẹ cần lưu ý những điều sau đây để sử dụng kháng sinh cho trẻ an toàn và hiệu quả: - Không nên ngừng uống kháng sinh giữa chừng: Khi cha mẹ thấy con khỏe lại thường tự cho con ngừng thuốc giữa chừng, không tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ. Việc này vô hình trung khiến một số vi khuẩn còn sót lại sẽ sinh sôi nảy nở tiếp và làm triệu chứng quay trở lại, thậm chí vi khuẩn có thể đề kháng kháng sinh. Vì vậy, trẻ cần uống đủ liều kháng sinh để ức chế vi khuẩn hoàn toàn. - Không tự ý dùng kháng sinh cho lần ốm sau của trẻ: Là một dược sĩ, tôi đã từng gặp trường hợp người mẹ mang theo đơn của bác sĩ từ đợt ốm trước để mua kháng sinh cho trẻ uống với lý do "lần này con tôi cũng có những biểu hiện y như lần đó". Có cùng biểu hiện không có nghĩa là lần trước và lần này trẻ đều nhiễm vi khuẩn, có thể lần này trẻ nhiễm siêu vi thì cũng có những biểu hiện như vậy. Do đó, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để biết trẻ có cần uống kháng sinh hay không. Chỉ dùng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. 6. Tác dụng phụ của kháng sinhKháng sinh không giúp phòng ngừa các biến chứng bội nhiễm như viêm hô hấp, viêm phổi, viêm tai giữa... Song việc cho trẻ uống kháng sinh có thể khiến trẻ gặp phải một số tác dụng phụ của thuốc như phát ban, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, sốc phản vệ thậm chí tử vong. 7. Đề kháng kháng sinh nguy hiểm thế nào?Lạm dụng kháng sinh (hay còn gọi sử dụng thuốc kháng sinh không đúng cách) khiến trẻ phải đối mặt với nguy cơ đề kháng kháng sinh. Kháng kháng sinh là hiện tượng vi khuẩn có thể chống lại tác dụng của thuốc kháng sinh. Vi khuẩn đã biến đổi, làm giảm hoặc mất hiệu quả của thuốc kháng sinh. Điều này rất nguy hiểm và nó đã trở thành một trong những mối nguy hại lớn nhất đến sức khỏe con người. Khi cần kháng sinh để trị bệnh thì nó không còn tác dụng. Vì vậy, người bệnh sẽ dễ bị nguy cơ bệnh nặng hơn và có thể tử vong. Có thể nói, đây là hậu quả tất yếu nếu chúng ta cứ tiếp tục lạm dụng và sử dụng kháng sinh không đúng cách như hiện nay. Trong cuộc đua giữa nghiên cứu khoa học và vi khuẩn, con người luôn phải đuổi theo sự thay đổi tinh vi của vi khuẩn. Nếu không chủ động nâng cao nhận thức, thế hệ tương lai có thể gặp nguy hiểm trước khi những loại kháng sinh thế hệ mới được ra đời. Vì vậy, các bậc cha mẹ cần hiểu về việc sử dụng kháng sinh để chăm sóc con đúng cách và hiệu quả. |
