Làm giàu nhanh chóng, dễ dàng mà không mất công sức gì là những câu được những thủ lĩnh tiêm nhiễm cho người mới gia nhập mạng lưới kinh doanh đa cấp. Vậy kinh doanh đa cấp là gì?
Đa cấp hay kinh doanh đa cấp (tiếng Anh: Multi-Level Marketing) hoặc kinh doanh theo mạng lưới (Network Marketing) là một chiến lược tiếp thị để bán dịch vụ/sản phẩm thông qua hệ thống mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhánh khác nhau.
Người tham gia hệ thống kinh doanh đa cấp được hưởng tiền hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế khác từ hoạt động kinh doanh của mình và của mạng lưới do mình xây dựng.
Trong Nghị định về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp do Chính phủ ban hành, tại Điều 2 đã định nghĩa:
Bán hàng đa cấp là một phương thức tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp thông qua nhiều cấp khác nhau, trong đó người tham gia sẽ được hưởng tiền hoa hồng, tiền thưởng và/hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả bán hàng hóa của mình và của người khác trong mạng lưới do người đó tổ chức ra và được doanh nghiệp bán hàng đa cấp chấp thuận.
Lịch sử hình thành
Ra đời vào đầu thập niên 90, bán hàng đa cấp đã nhanh chóng tạo nên cơn sốt mạnh mẽ trên toàn cầu. Trong giai đoạn bùng nổ (từ năm 1979 – 1990), hàng trăm công ty đa cấp được thành lập mỗi ngày. “Sức nóng” của bán hàng đa cấp mạnh mẽ đến mức các công ty kinh doanh truyền thống như Ford, Colgate, Coca-Cola cũng dần áp dụng phương thức này vào việc phân phối sản phẩm.
Tại Việt Nam, kinh doanh đa cấp bắt đầu bước chân vào thị trường Việt Nam vào khoảng đầu thế kỷ 21. Kinh doanh đa cấp có nhiều công ty lừa đảo núp bóng và một bộ phận không nhỏ nhà phân phối sai trái đã làm cho dư luận bắt đầu lên tiếng phản đối kinh doanh đa cấp.
Đến thời điểm cuối năm 2004, tại Việt Nam đã có khoảng 20 Công ty bán hàng đa cấp phân phối sản phẩm chủ yếu về ngành chăm sóc sức khoẻ và sắc đẹp.
Đầu tháng 10, năm 2009, Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam được thành lập. Hiệp hội được thành lập và bổ nhiệm bà Trương Thị Nhi (Tổng giám đốc công ty TNHH TM Lô Hội, nhà đại diện tại Việt Nam của tập đoàn Forever Living Products Hoa Kỳ) là chủ tịch nhiệm kỳ 2009-2014.
Tính đến tháng 6/2011, theo báo cáo của Bộ Công Thương, nước Việt Nam đã có 63 doanh nghiệp được cấp giấy đăng ký tổ chức bán hàng đa cấp.
Tính tới năm 2013, Việt Nam có hơn 1 triệu người bán hàng đa cấp
Bán hàng đa cấp tốt hay xấu?
Trên thực tế, bán hàng đa cấp không hề xấu, nó còn được thế giới công nhận là mô hình kinh doanh có hiệu quả cao.
Theo mô hình kinh doanh truyền thống, “con đường” sản phẩm tới tay người tiêu dùng sẽ trải qua các giai đoạn như:
Nhà sản xuất => Nhà Phân Phối => Đại lý cấp 1 => Đại lý cấp 2 => Cửa hàng bán lẻ => Người tiêu dùng.
Ngoài những khâu trung gian như vậy, nhà sản xuất còn phải bỏ thêm chi phí marketing sản phẩm, khuyến mãi, nhân viên…
Đối với mô hình kinh doanh đa cấp, quá trình phân phối trở nên đơn giản hơn rất nhiều.
Nhà sản xuất => Người tiêu dùng.
Theo lý thuyết, người tham gia hệ thống kinh doanh đa cấp vừa là khách hàng của công ty, vừa là một thành viên của công ty đó. Công ty kinh doanh đa cấp vừa bán được dịch vụ/ sản phẩm nhưng lại không phải trả lương cho người tham gia.
Marketing trong mô hình kinh doanh đa cấp chính là marketing truyền miệng. Do đó giá thành sản phẩm sẽ được giảm xuống, và người hưởng lợi chính là khách hàng.
Dấu hiệu đa cấp lừa đảo
Mặc dù hiện nay Việt Nam đã có nhiều văn bản pháp luật quy định về việc kinh doanh đa cấp, nhưng chưa có luật đủ mạnh để xử lý những mô hình như vậy. Dưới đây là một số dấu hiệu để xác định hoạt động kinh doanh đa cấp lừa đảo.
- Yêu cầu người khác đặt cọc hoặc nộp một khoản tiền nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp.
- Yêu cầu người khác phải mua một số lượng hàng hóa nhất định để được ký hợp đồng.
- Không cam kết mua lại hàng hóa trong thời gian luật qui định và không cam kết mua lại với giá tối thiểu là 90% mức đã bán.
- Lợi nhuận không đến từ việc bán sản phẩm mà đến từ việc lôi kéo được nhiều người tham gia hệ thống
- Buộc và hối thúc người khác tham gia mua hàng mặc dù biết không bán được hàng gây rối người tiêu dùng.
- Khuyến khích, dạy người khác tuyển người bằng việc hứa trả tiền thưởng.
- Không quan tâm tới hàng hóa hoặc hàng hóa chỉ để tượng trưng, không có giá trị sử dụng như mong muốn và khó tìm thấy để so sánh trên thị trường.
- Thông tin sai lệch về lợi ích tham gia mạng lưới và hàng hóa để dụ dỗ người khác tham gia bán hàng đa cấp.
- Tốt nhất là tham gia từ lúc ban đầu, càng vào sau cơ hội của bạn càng thấp.
Thông qua bài viết này chắc hẳn các bạn đã đã hiểu kinh doanh đa cấp là gì và trang bị cho mình được những kiến thức để nhận ra đâu là kinh doanh đa cấp, đâu là lừa đảo ăn theo bán hàng đa cấp. Chúc bạn luôn sáng suốt để không trở thành nạn nhân của trò lừa này.
Đa cấp là gì? Bán hàng đa cấp là gì? Đặc điểm của những công ty bán hàng đa cấp ra sao? Phân biệt công ty đa cấp chân chính và công ty đa cấp lừa đảo? Những lợi ích mang lại từ loại hình kinh doanh này là gì? Thực tế bán hàng đa cấp tại Việt Nam ra sao? Và những kinh nghiệm để nhận biết công ty đa cấp lừa đảo là gì?
Xem thêm về : Khóa điện tử
Những kiến thức chúng tôi cung cấp dưới đây sẽ giúp bạn có nhiều hơn những thông tin cần thiết để bạn có thể trang bị tốt hơn cho mình đồng thời bảo vệ bản thân trước những tình huống xấu ảnh hưởng đến các bạn.
ĐA CẤP LÀ GÌ? BÁN HÀNG ĐA CẤP LÀ GÌ?
Đa cấp là gì?
Đa cấp là được hiểu là tên gọi của một chiến lược phân phối hàng hóa hay một kênh phân phối sản phẩm thông qua một hệ thống người tham gia gồm nhiều cấp và nhánh khác nhau.
Thuật ngữ Đa cấp khá phổ biến mà gần như bất kỳ sinh viên theo học ngành marketing, thương mại hay ngoại thương nào cũng đã từng phải học qua.
Bán hàng đa cấp hay kinh doanh đa cấp là gì?
Bán hàng đa cấp hay còn gọi là kinh doanh đa tầng là hình thức bán hàng đưa sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng bằng một phương thức tổ chức kinh doanh đó là thông qua nhiều cấp khác nhau, trong đó người tham gia sẽ được hưởng tiền hoa hồng, tiền thưởng và/hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả bán hàng hóa của mình và của người khác trong mạng lưới do người đó tổ chức ra và được doanh nghiệp bán hàng đa cấp chấp thuận. Người sau vào sẽ mở hình chân rết lôi kéo những người khác tham gia vào và chia % lợi nhuận.
ĐẶC ĐIỂM CỦA CÔNG TY ĐA CẤP
– Bán hàng đa cấp là một hình thức bán hàng: Có rất nhiều người nhầm tưởng rằng bán hàng đa cấp là việc đầu tư sinh lợi nhuận nhưng thực chất đây đây là một hình thức bán hàng bằng cách đưa hàng hóa từ nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng.
– Việc bán hàng được thực hiện bởi các nhà phân phối: Điểm khác biệt của đa cấp chính là việc bán hàng không phải thông qua hệ thống đại lý, cửa hàng, siêu thị mà hàng hóa được các nhà phân phối trực tiếp sử dụng hoặc giới thiệu và bán cho người tiêu dùng.
– Trả hoa hồng: Hay còn được gọi là tiền công mà doanh nghiệp trả cho các nhà phân phối đã giúp doanh nghiệp phân phối hàng hóa đến tay người tiêu dùng. Cũng như đã đề cập ở trên đây là hình thức bạn tham gia để giúp doanh nghiệp bán hàng và được doanh nghiệp trả hoa hồng chứ không phải bạn tham gia đầu tư để hưởng lợi nhuận.
– Nhà phân phối: Đây là đặc trưng nổi bật của bán hàng đa cấp. Những người tham gia vào mạng lưới kinh doanh đa cấp sẽ trực tiếp sử dụng sản phẩm sau đó có trách nhiệm chia sẻ lại thông tin về sản phẩm và giới thiệu cho những người khác có nhu cầu tham gia vào công việc. Càng có nhiều người tham gia thì họ càng được chia hoa hồng nhiều.
– Người bảo trợ: Đây là những người đỡ đầu, có trách nhiệm mời hỗ trợ trực tiếp cho một người tiêu dùng trở thành một thành viên mạng lưới kinh doanh đa cấp.
– Tầng, Tuyến trên, Tuyến dưới và Tuyến ngang: Bên dưới còn rất nhiều các tầng lớp, tuyến người ăn theo cấp trên. Cứ thế lôi kéo được mạng lưới mới thì các tầng tuyến bên trên sẽ được ăn chia lợi nhuận.
PHÂN BIỆT CÔNG TY ĐA CẤP CHÂN CHÍNH VÀ LỪA ĐẢO
Bán hàng đa cấp chân chính
Một doanh nghiệp bán hàng đa cấp chân chính, thực hiện đúng chức năng bán hàng, cần phải đáp ứng các tiêu chí cơ bản sau:
Có sản phẩm tốt:
Sản phẩm ở đây là một hàng hóa/ dịch vụ nào đó phải đảm bảo chất lượng, mang đến giá trị sử dụng thực sự cho người tiêu dùng. Đặc biệt, giá cả phù hợp với giá trị của sản phẩm.
Đào tạo nhà phân phối tốt:
Nhà phân phối là những người giúp doanh nghiệp giới thiệu và bán hàng cho người tiêu dùng. Do đó, muốn thực hiện chức năng bán hàng một cách tốt nhất, doanh nghiệp bán hàng đa cấp cần phải đào tạo kỹ càng cho nhà phân phối của mình để họ hiểu về sản phẩm và có kỹ năng bán hàng tốt.
Bán hàng là chính yếu, tuyển dụng là thứ yếu:
Một doanh nghiệp bán hàng đa cấp chân chính trước hết phải là doanh nghiệp thực hiện việc bán hàng một cách thực sự. Và bán hàng là hoạt động chính, mục tiêu cuối cùng là bán được nhiều hàng nhất.
Hoạt động bán hàng đa cấp được thực hiện qua hệ thống nhà phân phối. Do đó song song với việc bán hàng, doanh nghiệp cũng phải tuyển dụng và xây dựng hệ thống nhà phân phối.
Tuy nhiên, việc bán hàng phải được chú trọng hàng đầu. Việc tuyển dụng cũng chỉ nhằm phục vụ cho mục tiêu bán hàng. Doanh nghiệp bán hàng đa cấp chân chính phải tồn tại dựa trên doanh thu từ hoạt động bán hàng.
Bán hàng đa cấp bất chính – lừa đảo
Chúng ta sẽ cùng điểm lại một vài đặc điểm của đa cấp bất chính:
Sản phẩm không tốt:
Thường là các sản phẩm kém chất lượng, không có giá trị sử dụng. Giá bán rất cao, không tương ứng với giá trị thực. Thậm chí là sản phẩm ảo, không thể nhìn thấy hoặc không tồn tại.
Tuyển dụng là hoạt động chính:
Vì sản phẩm là kém chất lượng hoặc không có thực, nên hoạt động của “đa cấp bất chính” chỉ là hoạt động tuyển dụng. Tuyển dụng đem lại nguồn thu cho thành viên của hệ thống.
Người tham gia phải đóng tiền:
Người trước tuyển người sau, khi vào thì phải đóng một khoản tiền nào đó. Đôi khi chúng lấy cớ là khoản này dùng để mua sản phẩm, hay phí hoạt động, hay tiền đặt cọc,… Thực chất, tiền thu từ người tuyến dưới sẽ là thu nhập của người tuyến trên.
Hứa hẹn những khoản lợi nhuận hấp dẫn nhưng không thực tế:
Người tuyến trên sẽ vẽ ra một thiên đường thu nhập trong mơ để chiêu dụ người khác tham gia làm tuyến dưới. Nào là không cần làm vẫn có tiền, thu nhập thụ động từ các cấp dưới. Rồi nào là lợi nhuận khủng, làm giàu cấp tốc chỉ sau một thời gian ngắn…
Lợi ích của hình thức kinh doanh đa cấp
Với việc mỗi người trong hệ thống bán hàng đa cấp đều cố gắng để bán được nhiều sản phẩm/ dịch vụ nhất có thể. Khi đó, hoa hồng của họ sẽ càng nhiều, tưởng thưởng xứng đáng cho công sức mà họ bỏ ra. Hơn nữa, nếu những nhà phân phối tuyến dưới cũng bán tốt, người tuyến trên sẽ được nhận thêm phần hoa hồng và thưởng khác nữa. Dưới đây là những lợi ích của bán hàng đa cấp chân chính:
- Mỗi có nhân thuộc hệ thống đều có lợi vì thu được nhiều hoa hồng.
- Công ty cũng có lợi vì bán được nhiều hàng hóa.
- Lượng hàng hóa lưu thông tốt đem đến nhiều giá trị sử dụng cho người tiêu dùng.
- Đồng thời, góp phần giúp xã hội phát triển và tăng trưởng nền kình tế.
- Giảm thiểu chi phí trung gian cho nhà sản xuất: Vì hàng hóa đi trực tiếp đến tay người tiêu dùng nên sẽ cắt giảm được rất nhiều chi phí cho các điểm phân phối.
- Giải quyết được vấn đề việc làm cho xã hội: Từ các chị em nội trợ, sinh viên, đến dân văn phòng,… đều có thể tham gia bán hàng đa cấp để kiếm thêm thu nhập. Đặc biệt là môi trường làm việc rất linh động về địa điểm và thời gian. Theo đó, mô hình này không chỉ giúp xã hội giải quyết vấn đề việc làm mà còn góp phần tăng trưởng kinh tế.
- Người tiêu dùng sớm được tiếp cận sản phẩm chất lượng: Do không phải đầu tư quá nhiều vào các khâu trung gian, nên chất lượng sản phẩm từ công ty bán hàng đa cấp đều khá cao. Ngoài ra, người tiêu dùng còn nhanh chóng được tiếp cận, sử dụng sản phẩm.
THỰC TẾ ĐA CẤP TẠI VIỆT NAM
Về cơ bản, Đa cấp tại Việt Nam đã bị biến tướng và trở nên xấu xa. Với những đặc điểm sau đây:
- Người tham gia đa cấp lôi kéo bạn bè và người thân tham gia và dùng mọi cách dụ dỗ, bất kể những người đó có nhu cầu hay không.
- Khuếch đại và khoa trương về khả năng xóa đói giảm nghèo của mô hình đa cấp dù nó chỉ là một kênh bán hàng.
- Dụ dỗ những người ít cơ hội học hành, dân trí thấp và đa số sinh viên nghèo đang muốn đi làm thêm giúp gia đình và hỗ trợ việc học.
- Thích hô khẩu hiệu ở những nơi đông người, khoa trương và đối nghịch với tính cách khiêm tốn của người Việt và những người thành công thực sự.
- Trên thế giới thì mô hình bán hàng đa cấp được xem là hình thức kinh doanh hiệu quả nhưng ở Việt Nam thì mô hình kinh doanh đa cấp này đã trở thành hiệu ứng xấu như lừa đảo, xúi giục và bị phanh phui nhiều vụ việc.Bộ Công đã thành lập đoàn kiểm tra hoạt động bán hàng đa cấp với 7 công ty đa cấp, trong đó có những cái tên đáng chú ý như Thiên Ngọc Minh Uy, Amway, Unicity…
CÁCH NHẬN BIẾT CÔNG TY ĐA CẤP LỪA ĐẢO
– Người tham gia phải đặt cọc, mua hàng hoặc đóng tiền: Một trong những lưu ý khi được mời tham gia một doanh nghiệp bán hàng đa cấp nhưng phải bỏ ra một khoản tiền để đặt cọc, mua hàng thì chúng ta nên cẩn trọng. Hiên nay, khá nhiều công ty bán hàng đa cấp bất chính tồn tại nhờ số tiền những người mới gia nhập bỏ ra mua hàng.
– Chỉ tập trung tìm kiếm người tham gia vào hệ thống: Đáng ra Công ty phải tiến hành hoạt động kinh doanh mua bán của mình là chủ yếu nhưng đối với những Công ty đa cấp bất chính thì họ xem đây như một việc làm tất yếu. Họ cho người tham gia bán hàng đa cấp nhận “hoa hồng” từ việc giới thiệu người khác tham gia vào hệ thống mà không phải từ việc mua, bán hàng hóa của người được giới thiệu đó.
– Hứa hẹn những khoản lợi nhuận hấp dẫn: Và đi đôi với việc hứa hẹn này chính là sự không thực tế vì Bán hàng đa cấp là một hình thức bán hàng, phân phối hàng hóa chứ không phải một hình thức đầu tư dễ dàng sinh lợi nhuận. Bạn phải hiểu rằng, bạn chỉ có thu nhập khi bán được hàng hóa và những người trong cùng hệ thống bán được hàng hóa.
– Không có giấy phép bán hàng đa cấp
Truy cập website của Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng: //www.vca.gov.vn/DNBHDC.aspx?CateID=424 để kiểm tra.
Trên đây là những thông tin về thuật ngữ đa cấp và bán hàng đa cấp là gì? Thực tế cho thấy về bản chất bán hàng đa cấp là hình thức kinh doanh có lợi cho người tiêu dùng nhưng đối với thị trường Việt Nam nó đã bị ‘biến chất’ và trở thành hiện tượng khá xấu khiến mọi người phải dè chừng. Với những thông tin trên, Chúng tôi hi vọng bạn sẽ có thêm những kiến thức cũng như kỹ năng để có thể bảo vệ tốt hơn quyền lợi của mình trước hiện trạng trên.