Loãng xương là rối loạn chuyển hóa của xương: giảm khối lượng xương, thay đổi vi cấu trúc xương làm xương trở nên giòn và tăng nguy cơ gãy xương. Các xét nghiệm chẩn đoán loãng xương: Show
Tại Bệnh viện TƯQĐ 108 chúng tôi áp dụng thường quy đo mật độ xương bằng phương pháp DXA để đo mật độ xương cho bệnh nhân. Chỉ định đo mật độ xương bằng phương pháp DXA: - Tất cả phụ nữ sau mãn kinh, dưới 65 tuổi và có yếu tố nguy cơ. - Tất cả phụ nữ trên 65 tuổi. - Phụ nữ sau mãn kinh với tiền căn gãy xương. - Phụ nữ muốn được điều trị loãng xương. - Phụ nữ được điều trị liệu pháp hormone thay thế kéo dài. - Nam giới trên 70 tuổi. - Bệnh nhân dùng corticoid kéo dài. Chống chỉ định đo mật độ xương bằng phương pháp DXA - Phụ nữ có thai - Bệnh nhân sử dụng các chất sau trong 7 ngày: thuốc cản quang chứa iod, Baryt, đồng vị phóng xạ. Chẩn đoán loãng xương dựa vào chỉ số T – score T – score là khái niệm đưa ra để đối chiếu mật độ xương của đối tượng tại thời điểm đo với đối tượng của quần thể mẫu có cùng đặc điểm sinh lý khi mật độ xương đạt tối đa.Tiêu chẩn chẩn đoán loãng xương theo WHO - Bình thường: T – score ≥ - 1 - Thưa xương: - 2,5 < T – score < - 1 - Loãng xương: T – score ≤ - 2,5 - Loãng xương nặng: loãng xương + tiền sử gãy xương.Chuẩn bị bệnh nhân thực hiện đo mật độ xương bằng phương pháp DXA - Thông tin cá nhân: năm sinh, tiền sử bệnh lý, tiền sử sử dụng thuốc. - Chiều cao, cân nặng. - Đảm bảo không có vật dụng kim loại trong khu vực đo. Thông tin chi tiết về đo mật độ xương bằng phương pháp DXA xin liên hệ Khoa Y học hạt nhân – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 – Số 1 Trần Hưng Đạo, Hai Bà Trưng, Hà Nội. Điện thoại: 04. 62784155.Chia sẻ
Bệnh loãng xương được coi là căn bệnh nguy hiểm cho mọi đối tượng mắc phải. Nếu được kiểm tra mật độ xương từ sớm thì sẽ kịp thời phát hiện bệnh loãng xương đồng thời lựa chọn được phương pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất. Vậy phương pháp xét nghiệm mật độ xương là gì? Ai cần phải làm xét nghiệm này? 1. Xét nghiệm mật độ xương là gì?Mật độ xương là gì? Mật độ xương (có tên tiếng anh là bone mineral density) là một dạng thông số dựa trên lượng mô khoáng có trong cơ thể với đơn vị đo trên diện tích (g/cm2) hoặc đơn vị đo trên thể tích (g/cm3). Mật độ xương có thể đo bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và một số kỹ thuật khác. Chất lượng xương khỏe mạnh đồng nghĩa với việc bạn có một cơ thể khỏe mạnh bởi vai trò của xương rất quan trọng. Hệ thống xương khớp giúp nâng đỡ toàn bộ cơ thể, tạo hình dáng cơ thể và đặc biệt chính là nơi sản xuất ra các tế bào bạch cầu và tế bào hồng cầu. Việc đo mật độ xương chính là phương pháp đo mật độ khoáng xương sẽ giúp người bệnh chẩn đoán được tình trạng chất lượng xương và nguy cơ dẫn đến loãng xương. Có rất nhiều phương pháp đo mật độ xương mang lại kết quả chính xác lên tới 90%, trong đó phương pháp DEXA được xem là biện pháp xét nghiệm xương hiện đại nhất cũng như có ít tác dụng phụ gây tổn thương cho người bệnh. Phương pháp đo mật độ xương DEXA cho kết quả chính xác nhất Dựa vào tiêu chuẩn xác định mật độ xương của WHO (tổ chức y tế thế giới), kết quả xác định mật độ xương bằng phương pháp DEXA sẽ được thể hiện thông qua chỉ số T-score. Cụ thể:
2. Tại sao cần xét nghiệm mật độ xương?Xét nghiệm mật độ xương là gì? Tại sao cần xét nghiệm mật độ xương trước khi xảy ra sự cố gãy xương? Như ta đã tìm hiểu ở trên thì phương pháp xét nghiệm mật độ xương sẽ giúp người bệnh phát hiện tình trạng loãng xương. Không những thế, phương pháp này còn có thể kiểm tra được chất lượng xương hiện tại của người bệnh để có những biện pháp củng cố chất lượng xương, phòng ngừa bệnh loãng xương cũng như nguy cơ gãy xương xảy ra. Cụ thể thì phương pháp xét nghiệm mật độ xương sẽ chỉ ra 3 kết quả là:
Mặc dù trường hợp bệnh loãng xương xuất hiện nhiều hơn ở nữ giới và những người cao tuổi, tuy nhiên những bệnh nhân bị loãng xương còn có thể được xác định dựa vào các yếu tố khác nữa. Những đối tượng sau đây được chỉ định cần xét nghiệm mật độ xương sớm nhất có thể để tránh tình trạng loãng xương gây biến chứng nghiêm trọng:
Một số loại thuốc điều trị bệnh có thể gây ra loãng xương
3. Lưu ý khi xét nghiệm mật độ xươngPhương pháp đo mật độ xương là gì? Thực hiện phương pháp này cần lưu ý gì? Xét nghiệm mật độ xương (hay đo mật độ xương) chỉ nhằm mục đích xác định nguy cơ loãng xương chú không giống như phương pháp quét xương. Cụ thể thì phương pháp quét xương sẽ có nhiệm vụ kiểm tra tình trạng gãy xương, nhiễm trùng xương, các dạng ung thư hoặc các bất thường khác có trong cấu trúc xương. Phương pháp đo mật độ xương sẽ không cần tiêm bất kỳ loại thuốc nào vào cơ thể trước khi thực hiện. Không cần tiêm bất kỳ loại thuốc nào vào cơ thể khi thực hiện đo mật độ xương Phương pháp đo mật độ xương với công nghệ DEXA có kết quả cao nhất (90% độ chính xác) thế nhưng cũng sẽ có một lượng phóng xạ nhỏ chiếu vào cơ thể. Tuy nhiên, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm bởi lượng tia X vào cơ thể rất thấp, thậm chí thấp hơn lượng tia X khi chụp X-quang vùng ngực). Trường hợp không được thực hiện phương pháp đo mật độ xương DEXA là khi: Người bệnh có lượng bari hoặc tương phản đã được tiêm vào cơ thể trong việc chụp CT, hoặc đang nằm trong diện thử nghiệm y học hạt nhân. Quý bạn đọc cần thêm thông tin hữu ích về mật độ xương hoặc có nhu cầu chẩn đoán bệnh loãng xương thì hãy liên hệ với bệnh viện đa khoa MEDLATEC thông qua đường dây nóng 1900 56 56 56. Bạn nghĩ rằng những chấn động như té ngã, tai nạn… mới gây ra những hậu quả đến xương. Tuy nhiên, thực tế cho thấy chỉ một cái ho hay hắt hơi mạnh cũng khiến xương bị gãy. Làm cách nào để biết được tình trạng xương đang khỏe hay yếu? Thực hiện đo lường mật độ xương (đo loãng xương) sẽ giúp bạn có được câu trả lời. Đây là kỹ thuật thường được áp dụng trong những chẩn đoán thiếu xương và loãng xương, thậm chí xác định được nguy cơ gãy xương trong tương lai của bạn. Bài viết được tư vấn bởi THS.BS HỒ HOÀNG PHƯƠNG – Giám đốc Trung tâm Chẩn Đoán Hình Ảnh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – TP.HCM. Trước tiên bạn cần hiểu tình trạng loãng xương là gì? Loãng xương (còn được gọi là bệnh giòn xương hay xốp xương) là hiện tượng xương mỏng dần và mật độ các dưỡng chất trong xương ngày càng thưa dần, khiến xương giòn hơn, dễ tổn thương và gãy dù chỉ bị chấn thương nhẹ. Để chẩn đoán tình trạng xương bị loãng, các bác sĩ thường chỉ định áp dụng kỹ thuật đo mật độ xương BMD, còn gọi là kiểm tra mật độ khoáng xương hay đo loãng xương. Đo loãng xương hay đo mật độ xương (tên tiếng Anh Bone Mineral Density – BMD) là kỹ thuật sử dụng tia X hoặc hấp thụ tia X năng lượng kép (DEXA hay DXA), hay chụp CT để xác định hàm lượng canxi và các khoáng chất có trong xương. Những khu vực thường được thực hiện đo mật độ xương là cột sống, hông hoặc xương cẳng tay. Cũng thông qua kỹ thuật này, bạn có thể biết được bản thân có đang rơi vào tình trạng giảm khối lượng xương hay không. Nếu không may mắc phải, xương sẽ trở nên giòn và dễ gãy hơn. Kỹ thuật đo loãng xương sẽ giúp bạn chăm sóc bộ khung nâng đỡ cơ thể tốt hơn Mục đích thực hiện xét nghiệm mật độ xương là sớm phát hiện những vấn đề về loãng xương (xương mỏng, yếu) và mất xương (giảm khối lượng xương) để có hướng điều trị càng sớm càng tốt. Việc điều trị sớm giúp ngăn ngừa tình trạng gãy xương. Các biến chứng của xương bị gãy liên quan đến loãng xương thường nghiêm trọng, đặc biệt là ở người già. Do đó, phát hiện sớm tình trạng loãng xương sẽ giúp chẩn đoán, điều trị kịp thời để cải thiện tình hình hoặc ngăn cho vấn đề không trở nặng.(1) Theo đó, việc đo lường mật độ xương được thực hiện nhằm mục đích:
Có nhiều yếu tố nguy cơ gây loãng xương, trong đó nhóm đối tượng cần được tiến hành đo mật độ xương bao gồm:
Ngoài ra, các bác sĩ cũng có thể đề nghị thực hiện kiểm tra mật độ xương khi bạn rơi vào những trường hợp sau:
Để việc đo loãng xương diễn ra nhanh chóng và cho kết quả chính xác, bạn cần nắm những thông tin cơ bản sau: Bác sĩ có thể yêu cầu bạn ngừng việc bổ sung canxi trong khoảng 24 đến 48 giờ trước khi thực hiện đo loãng xương. Ngoài ra, bác sĩ cũng đưa lời khuyên không nên đeo đồ trang sức kim loại hoặc mặc quần áo có các chi tiết kim loại như nút, khóa kéo… khi thực hiện kỹ thuật này. Khi bước vào thực hiện việc đo mật xương, ngoài những lưu ý trên, bạn sẽ được hướng dẫn cụ thể trình tự các bước như sau:
Hoàn tất quá trình đo, bác sĩ sẽ hẹn bạn thời gian nhận kết quả. Tùy thuộc vào thế hệ máy, kinh nghiệm của bác sĩ đọc kết quả mà thời gian trả kết quả sẽ diễn ra nhanh hay lâu. Hiện nay, với những thế hệ máy móc hiện đại thì thời gian trả kết quả đã được rút ngắn rất nhiều. Thông qua kỹ thuật đo mật độ xương sẽ xác định mật độ khoáng xương của cơ thể có đang trong tình trạng suy yếu. Kết quả đo mật độ xương được so sánh với 2 chỉ số: điểm T và điểm Z. Thông qua điểm số T và Z bác sĩ sẽ đánh giá được mức độ loãng xương của bạn Đầu tiên, kết quả BMD của bạn được so sánh với kết quả BMD của Người 25 – 35 tuổi khỏe mạnh cùng giới tính và dân tộc với bạn. Độ lệch chuẩn (SD) chính là sự khác biệt giữa BMD của bạn với Người 25-35 tuổi khỏe mạnh. Đây gọi là điểm T. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), loãng xương được xác định dựa trên các mức mật độ xương sau:
Ngoài chỉ số T, BMD của bạn còn được so sánh với mật độ xương bình thường của Người khỏe mạnh cùng độ tuổi (điểm Z). Điểm Z thể hiện mật độ xương của bạn cao hay thấp hơn so với người khỏe mạnh ở cùng độ tuổi, giới tính, chiều cao, cân nặng và chủng tộc với bạn. Theo đó, điểm Z được Hiệp hội Đo mật độ lâm sàng quốc tế (ISCD) đánh giá như sau:
Ngoài xét nghiệm mật độ xương, bác sĩ cũng có thể đề xuất các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu để xem xét nguy cơ mắc bệnh thận, đánh giá chức năng tuyến cận giáp, đánh giá mức độ khoáng chất trong cơ thể liên quan đến sức khỏe xương (chẳng hạn như canxi). Theo lời khuyên của các chuyên gia y tế, để bảo vệ sức khỏe xương khớp và đề phòng những mối nguy khác về sức khỏe, bạn nên đi khám tổng quát 6 tháng/lần. Đặc biệt, với những người ngấp nghé U40 (cụ thể: nữ ở độ tuổi 40 đến 45, nam từ 50 đến 60) khi thấy có những dấu hiệu đau nhức xương, mỏi khớp hoặc dễ bị chấn thương do va chạm nhẹ cần đi khám ngay bởi những dấu hiệu này cho thấy bệnh đã chuyển nặng. Có thể thấy đo loãng xương là cách phòng ngừa và điều trị bệnh loãng xương đơn giản và hiệu quả. Thực tế cho thấy nhiều người dù đã có ý thức phòng bệnh xương khớp từ sớm thông qua dinh dưỡng nhưng vì chưa thực hiện đúng cách nên không đạt được hiệu quả. Ví như việc bổ sung canxi quá liều lại vô tình gây thêm bệnh cho cơ thể do không sử dụng kèm vitamin D3 để canxi dễ dàng hấp thụ từ ruột vào máu và đi nuôi dưỡng các tế bào. Có nhiều cách khác nhau để đo mật độ xương, trong đó phổ biến nhất là sử dụng một quy trình hấp thụ tia X năng lượng kép (quét DEXA). Quy trình đo mật độ loãng xương bằng phương pháp đo loãng xương Deax được diễn ra như sau:
Đo mật độ xương (hay quét mật độ xương) DXA cũng là kỹ thuật sử dụng tia X năng lượng kép để đo tình trạng mất xương. Là biện pháp định lượng mất xương và để theo dõi người đang điều trị. Kỹ thuật này thường được thực hiện ở cột sống và cổ xương đùi. Trong một số trường hợp có thể đo xương toàn bộ cơ thể. DXA cũng thường được sử dụng để chẩn đoán loãng xương ở những đối tượng: (3)
Hiện nay, hệ thống BVĐK Tâm Anh (Hà Nội và TP.HCM) đang là địa chỉ đáng tin cậy để bạn có thể yên tâm thực hiện việc đo loãng xương. Toàn bộ hệ thống máy móc tại bệnh viện đều là thế hệ máy đời mới và tiên tiến vì thế sẽ cho ra kết quả nhanh chóng và chính xác cao. Hơn nữa, tại đây còn có đội ngũ bác sĩ dày dặn kinh nghiệm, chuyên môn cao trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh sẽ đưa ra những chẩn đoán chính xác thông qua những hình ảnh thu được. Hệ thống máy đo mật độ khoáng xương hiện đại tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM Hệ thống máy đo loãng xương tại BVĐK Tâm Anh không chỉ có chức năng đo mật độ loãng xương mà còn được tích hợp nhiều công năng quan trọng khác như đánh giá nguy cơ gãy xương, vôi hóa… Ưu điểm vượt trội của máy so với các thế hệ trước là nguồn tia X năng lượng kép tần số cao, tính năng quét 1 lần OnePass loại bỏ lỗi biến dạng hình ảnh, độ phân giải cao, qua đó trả ra hình ảnh chất lượng và rõ nét. Kỹ thuật quét mật độ xương sử dụng liều bức xạ rất thấp nên an toàn với hầu hết mọi người, mọi độ tuổi. Tuy nhiên, kỹ thuật này không được khuyến khích cho phụ nữ mang thai để tránh gây hại cho thai nhi. Do đó, hãy nói cho bác sĩ tình trạng của bạn ngay cả khi bạn nghi ngờ mình đang có thai. Theo như đã nói ở trên, khi thấy mình nằm trong nhóm người dưới đây, bạn cần được thực hiện việc đo mật độ xương: Phụ nữ sau mãn kinh không dùng estrogen, người cao tuổi (phụ nữ trên 65 tuổi và nam giới trên 70 tuổi), hút thuốc, tiền sử gia đình bị gãy xương hông; sử dụng steroid lâu dài hoặc một số loại thuốc khác; người mắc một số bệnh, bao gồm viêm khớp dạng thấp, đái tháo đường loại 1, bệnh gan, bệnh thận, cường giáp hoặc cường cận giáp; tiêu thụ rượu quá mức; phụ nữ đã từng được điều trị bằng liệu pháp thay thế hormone trong khoảng thời gian 10 năm; đàn ông trong độ tuổi từ 50 đến 69 tuổi bị tăng glucocorticoid, lạm dụng thuốc lá và rượu, giảm năng tuyến sinh dục nam (Hypogonadism), suy thận… Bệnh lý về xương khớp rất khó được phát hiện vì thế chúng ta nên có tâm lý chủ động trong phòng bệnh. Theo đó, bên cạnh chế độ dinh dưỡng đúng cách, việc đo loãng xương định kỳ là cách đơn giản giúp phòng chống các bệnh nguy hiểm về xương khớp, kịp thời điều trị, duy trì một cuộc sống chất lượng và như ý. |