Chí Phèo là tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Nam Cao, trong đó nhân vật Chí Phèo đã bước thẳng từ văn học ra cuộc sống hàng ngày. Theo thông tin từ những người thân của nhà văn Nam Cao, nhân vật Chí Phèo được viết từ nguyên mẫu có thật. Theo đó, nhân vật Chí Phèo của nhà văn Nam Cao được "tổng hợp" của ba người đàn ông. Theo con gái của nhà văn Nam Cao, trong 3 nguyên mẫu được nhà văn lựa chọn để xây dựng nhân vật Chí Phèo, hai ông sống ở làng cho tới lúc già mới mất, ông còn lại đi biệt tích. Người đầu tiên tên là Chí, mổ lợn giúp người ta không đòi tiền mà chỉ xin phèo và rượu nhấm nháp. Khi say lảo đảo, ông không "rạch mặt ăn vạ" mà thường tìm lều chợ để ngủ, ai hỏi đi đâu luôn nói "đi phèo", ý là đi ngủ. Do vậy, người làng gọi luôn tên Chí Phèo. Sau này ông Chí bỏ làng đi biệt xứ. Người thứ hai tên là Trinh, vốn là đứa trẻ được nhặt từ cái lò gạch trong làng, có vợ và đàn con. Người này uống rượu nhiều như người ta uống nước, mỗi khi say thường chửi trời, chửi mọi người và ăn vạ. Người thứ ba tên Đào, là lực điền đi ở cho ông chánh Bính ở làng. Đào từ thanh niên hiền lành, sau khi bị tù trở về làng sa vào rượu chè và tính tình ngỗ ngược. Không chỉ Chí Phèo, Thị Nở, Bá Kiến, những nhân vật đặc sắc trong chuyện cũng được cho là lấy từ nguyên mẫu đời thực. Ngoài ra, các tác phẩm khác như Lão Hạc, Trăng sáng... cũng được cho là lấy cảm hứng từ những nhân vật, cuộc sống thực. Đây chính là lý do địa danh làng "Vũ Đại"- làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân - nay là thôn Nhân Hậu, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, Hà Nam nổi tiếng khắp nơi. Điều đáng nói, từ những nhân vật có thật, bằng tài năng, tác giả đã ít nhiều thay đổi so với nguyên mẫu, từ đó biến những con người bình thường ở làng quê thành những nhân vật điển hình văn học. Đặc biệt, những nhân vật này đã đi thẳng từ trang sách ra cuộc sống đời thực, được nhắc đến hàng ngày như: xấu như Thị Nở, vô duyên như Thị Nở, thâm như Bá Kiến, ác như Bá Kiến, cùn như Chí Phèo, ăn vạ như Chí Phèo… Tất cả các tác phẩm văn học của Nam Cao đều được lấy cảm hứng từ người thật, việc thật. Ngôi làng Vũ Đại trong truyện của ông mang hình bóng của làng Đại Hoàng, quê hương nhà văn này. Làng Đại Hoàng xưa thuộc tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân, nay là xóm 11, thôn 3, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Trong số các tác phẩm để đời của Nam Cao, truyện ngắn “Chí Phèo” đã quá nổi tiếng. Nhân vật Chí Phèo, Thị Nở, Bá Kiến gắn liền với tác phẩm này được cho là được lấy cảm hứng từ nguyên mẫu ngoài đời thực. Điều này được chính hàng xóm của nhà văn Nam Cao tại làng Đại Hoành xác nhận. Họ cho biết, hình tượng Chí Phèo xây dựng dựa trên nhân vật có thật. Đến nay, có 3 người được cho là nguyên mẫu của nhân vật Chí Phèo.  Hình ảnh trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy (đạo diễn - NSND Phạm Văn Khoa) giữa Thị Nở (NSƯT Đức Lưu đóng) và Chí Phèo (NSƯT Bùi Cường đóng). Ảnh: Internet Ông Trần Văn Đô, 74 tuổi, một giáo viên về hưu, người được xem là “pho sử sống” của làng Đại Hoàng. Ông Đô nhận định, có 3 người dân Đại Hoàng là cảm hứng cho Nam Cao viết ra nhân vật Chí Phèo, 2 người trong số đó có tên là Chí. Đầu tiên, bạn học của Nam Cao, ông Trần Khang Hộ cho biết, một anh Chí không rõ quê quán, không rõ tên họ. Chỉ biết anh Chí này chuyên đi đòi nợ thuê trong làng. Sau khi đòi nợ, người này được cho vài xu mua rượu. Anh ta thường nằm phèo ra trên cái điếm canh đê. Tật xấu của anh Chí này là thường ăn vạ mỗi khi say. Hình ảnh trong phim Làng Vũ Đại ngày ấy (đạo diễn - NSND Phạm Văn Khoa) giữa Thị Nở (NSƯT Đức Lưu đóng) và Chí Phèo (NSƯT Bùi Cường đóng). Người thứ hai là anh Chí quê gốc làng Đại Hoàng, mồ côi từ nhỏ, nhà nghèo nên đành đi làm thuê cho nhà Trương Pháo. Nhà Trương Pháo chuyên mổ lợn thuê, có tài làm món ruột non rất ngon. Mỗi khi làm thịt lợn xong, Chí lại xin một chai rượu và một đoạn phèo để ăn uống. No say rồi anh ta về cái điếm ở chợ để ngủ. Nhưng khác với anh Chí đầu tiên, anh Chí này rất hiền, không biết rạch mặt ăn vạ hay chửi bới ai bao giờ. Thầy Đô tin rằng cả 2 anh Chí đều là cảm hứng để tạo ra nhân vật Chí Phèo. Nhưng ông Trần Hữu Vịnh (người trông coi Khu tưởng niệm nhà văn, liệt sỹ Nam Cao) thì tiết lộ còn có thêm một người khác là nguyên mẫu của Chí Phèo. Người này tên Trinh, là dân ngụ cư, không thân thích, bị nghiện rượu. Mỗi lần Trinh uống say lại chửi bới cả làng, đặc biệt là ăn vạ khi có ai làm gì mình. Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Vinh thì nhận định: “Có thể nói, nếu ông Trần Viết D. đích thực là con ông Chí Phèo thì chị T., chị H. là cháu nội ông Chí Phèo. Cũng là điều mừng khi ông Trinh, một nguyên mẫu Chí Phèo, để lại hậu duệ của mình. Tổ tiên của họ là những người từng bị bần cùng hoá bởi chế độ thực dân phong kiến hà khắc”. |
