TS Trịnh Thu Tuyết hướng dẫn cách làm bài môn Ngữ văn đạt điểm cao trong kỳ thi THPT quốc gia sắp tới, học sinh cần lưu ý yêu cầu và phương pháp làm bài với mỗi kiểu câu hỏi. Show Mỗi tác phẩm cần nắm chắc các mảng kiến thức khái quát về tác giả, tác phẩm; các giá trị nội dung và nghệ thuật trên từng đơn vị kiến thức cụ thể của mỗi bài. Về kỹ năng, học sinh nên luyện tập viết đoạn văn, bài nghị luận văn học, phân biệt kỹ năng phân tích thơ với văn xuôi; kỹ năng thực hiện các kiểu bài nghị luận văn học cụ thể (phân tích, cảm nhận, so sánh). TS Trịnh Thu Tuyết nhấn mạnh để làm tốt đề thi môn Ngữ văn, học sinh lưu ý yêu cầu và phương pháp làm bài với mỗi kiểu câu hỏi. Ví dụ, phần đọc hiểu, câu hỏi một thường là nhận biết, kiểm tra kiến thức tiếng Việt. Các em nhanh chóng xác định chính xác yêu cầu, trả lời thẳng vào nội dung câu hỏi, không cần dẫn giải dài dòng nếu đề không yêu cầu giải thích. Câu hỏi số 2 và 3 thường kiểm tra khả năng đọc – hiểu thông điệp nội dung hoặc giá trị nghệ thuật của đơn vị ngôn từ nào đó trong ngữ liệu. Tùy thuộc yêu cầu của đề, các em cần kết hợp khả năng tư duy suy luận với những hiểu biết, kinh nghiệm vốn có để trả lời ngắn gọn, chính xác theo yêu cầu của đề hoặc giải thích ngắn gọn nếu đề bài yêu cầu. Câu hỏi vận dụng cuối phần đọc hiểu thường hướng tới yêu cầu tổng hợp, đánh giá toàn bộ ngữ liệu, rút ra thông điệp hoặc bài học cho bản thân. Ví dụ, “Điều anh/chị tâm đắc nhất trong đoạn trích là gì?”. Với kiểu câu hỏi này, học sinh nên thể hiện những suy nghĩ chân thành, sâu sắc được rút ra từ nội dung tổng quát của toàn bộ ngữ liệu. Theo nữ tiến sĩ, thời gian hợp lý dành cho nghị luận văn học khoảng 60-70 phút. Học sinh cần nhanh chóng xác định vấn đề nghị luận cơ bản theo yêu cầu của đề, phân tích hoặc trình bày cảm nhận về một nhân vật, đoạn thơ, đoạn văn xuôi… trên cơ sở những kiến thức đã được trang bị về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Thí sinh nên có 2 lần đọc. Lần 1 đọc nhanh toàn bộ văn bản và các câu hỏi. Chú ý phần ghi chú cuối văn bản, sự liên thông của các câu hỏi để hiểu nội dung, tìm ý và có thể loại suy khi trả lời. Lần 2 đọc chậm, kỹ, nên có thao tác đánh dấu vào văn bản (hoặc ghi ra giấy nháp) các từ ngữ/câu/đoạn tương ứng với câu hỏi. Tránh vội vàng hấp tấp, kiểu đọc đến đâu trả lời đến đó. Kỹ năng trả lời các câu hỏiCâu 1 và 2 thường là câu hỏi dạng nhận biết (xác định thể thơ, phương thức biểu đạt, chỉ ra/xác định từ ngữ trong văn bản...). Vì vậy yêu cầu thí sinh đọc kỹ văn bản và trả lời rõ ràng, dứt khoát, không chọn theo kiểu may rủi (chẳng hạn thể thơ thì chỉ có 1 phương án trả lời); đầy đủ (ví dụ câu hỏi theo văn bản/tác giả) thì phải ghi ra hết các ngữ liệu có trong văn bản. Tránh trả lời sơ sài, qua quýt hoặc dài dòng lan man. Hầu hết đáp án chấm thi các năm đều yêu cầu thí sinh phải trả lời đúng với các câu văn của văn bản và đủ số lượng câu nhất định. Nếu thấy lưỡng lự chưa tìm ra đáp án thì nên tạm cho qua để làm sau, tránh mất thời gian. Câu 3 phần đọc hiểu của đề thi các năm gần đây và đề thi tham khảo năm 2023 là câu hỏi về nội dung của một đoạn trong văn bản. Để trả lời câu hỏi này, thí sinh cần chú ý những điều sau: Do thang điểm của câu hỏi là 1 điểm nên phải trả lời nhiều ý, vì thiếu 1 ý có thể sẽ bị trừ 0,25 hoặc 0,5 điểm. Không nên diễn giải bằng đoạn văn dài dòng, mà trình bày bằng các ý gạch đầu dòng. Trả lời đúng vào trọng tâm ngữ liệu. Tuần sau, học sinh lớp 12 sẽ chính thức bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023 NHẬT THỊNH Câu 4 là câu vận dụng, mở rộng. Chẳng hạn nhận xét về một hình ảnh dân tộc trong đề tham khảo 2023, hay rút ra bài học về lẽ sống trong đề thi năm 2021. Cách tốt nhất là nên viết thành đoạn văn, không quá dài và cũng không quá ngắn. Cần bám sát vào nội dung, chủ đề của văn bản để viết cho đúng trọng tâm. Do câu hỏi này có liên hệ đến bản thân nên thí sinh cần thể hiện sự nhận thức đúng đắn, thái độ rõ ràng và tình cảm chân thành. Trình bày rõ ràng, sạch đẹp, khoa họcĐây là lợi thế cho những thí sinh có cách trình bày rõ ràng, sạch đẹp, khoa học. Mỗi câu được chia tách dễ thấy, mỗi ý trả lới phải có lời dẫn. Không bôi xóa, gộp ghép các ý làm cho bài làm rối rắm, khó đọc, khó có thiện cảm. Chữ viết không cần đẹp nhưng phải rõ ràng, dễ đọc. Đừng nên viết các câu văn quá dài, mà cần ngắn gọn, dứt khoát... Cô Đinh Thanh Hải – giáo viên môn Văn, Trường THPT Đông Triều (Quảng Ninh) cho biết, để đạt điểm tối đa phần đọc hiểu, học sinh cần nắm chắc kiến thức của tiếng Việt, nhận diện được các câu hỏi nhận biết, thông hiểu và vận dụng. Khi trả lời phải đúng trọng tâm câu hỏi và ngắn gọn theo mô thức hỏi gì - đáp đó, tránh lan man. Theo cấu trúc đề thi minh họa, câu hỏi số 1 (mức độ nhận biết) thường hỏi về thể thơ hoặc về hình ảnh, từ ngữ. Về thể thơ, học sinh cần nắm được một số thể thơ cơ bản như: thể thơ năm chữ, bảy chữ, tự do, lục bát... bằng cách đếm số chữ của từng câu thơ để trả lời. Nếu câu hỏi yêu cầu xác định các từ ngữ, hình ảnh, học sinh chỉ cần trả đúng, đủ, không viết dài dòng. “Câu hỏi nhận biết chiếm 0,75 điểm, rất dễ lấy điểm nhưng nhiều học sinh vẫn làm sai vì không nắm chắc thể thơ, dẫn đến đoán mò để trả lời. Hoặc các em viết dài dòng các từ ngữ, hình ảnh, dẫn đến bị trừ điểm, mất điểm tùy theo mức độ sai sót” cô Hải phân tích. Với câu hỏi số 2 (mức độ nhận biết), đề bài cho sẵn một đoạn văn bản, học sinh chỉ cần xác định đúng nội dung là đạt yêu cầu. Câu hỏi số 3 (mức độ thông hiểu), phần này học sinh cần hiểu nội dung, cách sử dụng biện pháp nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ. Ngoài ra, đề thi cũng có thể hỏi kiến thức liên quan đến tiếng Việt, yêu cầu nhận diện và nêu hiệu quả của một biện pháp tu từ nào đó. Bởi vậy, học sinh phải nắm chắc một số phép tu từ quen thuộc như: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, điệp, liệt kê..... Câu hỏi số 4 (mức độ vận dụng thấp), yêu cầu học sinh rút ra một thông điệp, bài học có ý nghĩa từ văn bản, hoặc ý kiến cá nhân về một vấn đề nào đó. Với phần này, học sinh nên đọc thêm nhiều sách để có thể ngôn từ phong phú, diễn đạt ý mạch lạc, rõ nghĩa. “Muốn lấy điểm tuyệt đối ở phần đọc hiểu, học sinh phải tránh tình trạng vừa đọc câu hỏi, vừa trả lời. Các em cần đọc hết ngữ liệu để hiểu nội dung. Tiếp đó, đọc lần lượt 4 câu hỏi và sau cùng trả lời các câu hỏi theo thứ tự, tránh trả lời lộn xộn, đảo thứ tự các câu, giám khảo khó chấm bài. Bên cạnh đó, học sinh cần phải biết phân phối thời gian hợp lý. Phần đọc hiểu chỉ nên làm trong khoảng 15 phút. Nếu dành nhiều thời gian cho phần này, các em sẽ không đủ thời gian khi chuyển sang phần nghị luận xã hội, nghị luận văn học” cô Hải lưu ý. Giúp trò yêu Văn hơnTheo cô Hải, Ngữ văn là môn học trừu tượng và thiên về cảm xúc, ngoài dạy về kiến thức cũng cần truyền “ngọn lửa” nhiệt huyết để học sinh yêu Văn hơn mỗi ngày. Trong quá trình giảng dạy, cô Hải lựa chọn phương pháp dạy học tùy vào đặc trưng của từng loại tác phẩm. Đơn cử, sân khấu hóa tác phẩm văn học để học sinh có cơ hội thể hiện tài năng hoặc thảo luận nhóm để bài học thêm phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, học tốt môn Văn cũng phải xuất từ sự cố gắng và nỗ lực của học sinh. Cô Hải chia sẻ, học sinh nên rèn thói quen tập trung nghe giảng hoặc đặt ra những câu hỏi, thắc mắc để trao đổi với thầy cô, bạn bè về vấn đề được đề cập trong tác phẩm. Qua đó, hiểu bài hơn và khơi gợi được niềm say mê với môn Văn. Ngoài ra, học sinh có thể học Văn bằng cách sử dụng sơ đồ tư duy, tư duy hình ảnh, học với giấy ghi nhớ màu sắc. Với mỗi tác phẩm, gạch chân các từ khóa quan trọng. Đặc biệt, nghe podcast về văn học, đọc nhiều tài liệu, ghi lại những câu nói, những nhận định hay, những điều tâm đắc để đưa vào bài viết, giúp bài thêm hay và sâu sắc. |
