- 1. VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG…………….. LUẬN VĂN Hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật liệu kỹ thuật điện.
- 2. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 1 LỜI MỞ ĐẦU Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, các doanh nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh tạo ra các loại sản phẩm và cung cấp dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu của thị trường với mục tiêu là lợi nhuận, hay nói cách khác nhiệm vụ kinh doanh chủ yếu của các doanh nghiệp là không ngừng nâng cao hiệu quả và mở rộng sản xuất kinh doanh, không ngừng nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng, tăng sức cạnh tranh. Thực tế cho thấy khách hàng không những muốn mua hàng hóa chất lượng cao mà giá cả còn phải phù hợp. Vấn đề này đang là thách thức của tất cả các doanh nghiệp tham gia vào cạnh tranh trên phạm vi toàn thế giới đặc biệt là các doanh nghiệp Việt Nam, khi mà nước ta vừa tham gia vào thị trường kinh tế thế giới WTO. Qua quá trình tìm hiểu về tổ chức công tác kế toán tại Công ty cổ phần vật liệu kỹ thuật điện, từ những kiến thức đã được học và thực tiễn, em quyết định chọn đề tài “Hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật liệu kỹ thuật điện. ” cho bài khóa luận của mình. Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung khóa luận của em gồm 3 chương chính sau: Chương I : Những vấn đề lý luận cơ bản về công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp. Chương II: Thực trạng tổ chức công tác kế toán daonh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật liệu kỹ thuật điện. Chương III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần Vật liệu kỹ thuật điện. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa quản trị kinh doanh trường Đại học dân lập Hải Phòng, đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo , thạc sỹ Vũ Hùng quyết. Đồng thời em xin cảm ơn sự giúp đỡ của Ban lãnh đạo và
- 3. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 2 tập thể nhân viên phòng Kế toán-Tài chính Công ty cổ phần vật liệu kỹ thuật điện đã tạo điều kiện để em hoàn thành bài khóa luận này. Do thời gian và trình độ có hạn nên bài viết không thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô để bài viết của em được hoàn thiện hơn. Hải phòng. Ngày 25 tháng 06 năm 2011 Sinh viên Phạm Thúy Mai
- 4. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 3 CHƢƠNGI. LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP. 1.1.Những vấn đề chung về doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp. 1.1.1. Doanh thu 1.1.1.1.Khái niệm -Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là toàn bộ số tiền thu được hoặc sẽ thu được từ các giao dịch và nghiệp vụ phát sinh doanh thu như bán sản phẩm, hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho khách hàng bao gồm cả các khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có). -Doanh thu tiêu thụ nội bộ là số tiền thu được do bán hàng hóa, sản phẩm, cung cấp dịch vụ tiêu thụ nội bộ giữa các đơn vị trực thuộc trong cùng một công ty, tổng công ty tính theo giá bán nội bộ. -Doanh thu tài chính là các khoản thu nhập liên quan đến hoạt động tài chính bao gồm doanh thu tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức, lợi nhuận được chia và doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh nghiệp. 1.1.1.2 Các phƣơng thức tiêu thụ hàng chủ yếu trong doanh nghiệp -Phương thức bán hàng trực tiếp cho khách hàng: Theo phương thức này, người mua đến nhận hàng tại kho bán của doanh nghiệp. Sau khi doanh nghiệp giao hàng, người mua ký vào chứng từ bán hàng, nếu hội tụ đủ các điều kiện ghi nhận doanh thu, không kể người mua đã thanh toán hay chỉ mới chấp nhận thanh toán , số hàng chuyển giao được xác định tiêu thụ và giá trị của nó được ghi nhận là doanh thu.
- 5. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 4 -Phương thức gửi hàng đi cho khách hàng: Là phương thức bên bán gửi hàng đi cho khách hàng theo các điều kiện của hợp đồng kinh tế đã ký kết. Số hàng gửi đi vẫn thuộc quyền kiểm soát của bên bán, khi khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì lợi ích và rủi ro được chuyển giao toàn bộ cho người mua, giá trị hàng hóa đã được thực hiện và là thời điểm bên bán được ghi nhận doanh thu bán hàng. -Phương thức đại lý, ký gửi bán đúng giá hưởng hoa hồng: Đối với đơn vị có hàng ký gửi ( chủ hàng): khi xuất hàng cho các đại lý hoặc các đơn vị nhận bán hàng ký gửi thì số hàng này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp cho đến khi được tiêu thụ. Khi bán hàng ký gửi, doanh nghiệp sẽ trả cho đại lý hoặc bên nhận ký gửi một khoản hoa hồng tính theo tỷ lệ % trên giá ký gửi của số hàng ký gửi đã bán được. Khoản hoa hồng phải trả này được doanh nghiệp hạch toán vào chi phí bán hàng. Đối với đại lý hoặc đơn vị nhận bán hàng ký gửi, số sản phẩm, hàng hóa nhận bán ký gửi không thuộc quyền sở hữu của đơn vị này. Doanh thu của các đại lý chính là khoản hoa hồng được hưởng. -Phương thức bán hàng trả góp, trả chậm: Theo phương thức này, khi giao hàng cho người mua thì lượng hàng chuyển giao được xác định là tiêu thụ. Khách hàng sẽ thanh toán một phần tiền hàng ở ngay lần đầu để được nhận hàng, phần còn lại sẽ được trả dần trong một thời gian nhất định và phải chịu một khoản lãi suất đã được quy định trước trong hợp đồng. Khoản lãi do bán trả góp không được phản ánh vào tài khoản doanh thu (TK 511), mà được hạch toán như khoản doanh thu hoạt động tài chính của doanh nghiệp (TK515). Doanh thu bán hàng trả góp phản ánh vào TK 511 được tính theo giá bán tại thời điểm thu tiền 1 lần. -Phương thức hàng đổi hàng : Là phương thức bán hàng mà doanh nghiệp đem sản phẩm, vật tư, hàng hóa để đổi lấy vật tư, hàng hóa khác không tương tự. Giá trao đổi là giá hiện hành của vật tư , hàng hóa tương ứng trên thị trường.
- 6. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 5 1.1.1.3 Phân loại doanh thu Doanh thu được tạo ra từ nhiều nguồn khác nhau từ đó mà có rất nhiều loại doanh thu và nhiều cách phân loại doanh thu. Doanh thu được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau và tùy theo điều kiện cụ thể phù hợp. Mỗi cách phân chia doanh thu lại có một ưu điểm riêng phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi doanh nghiệp. Doanh thu có thể phân loại theo cách sau đây: Doanh thu theo mặt hàng kinh doanh: Phân chia theo mặt hàng kinh doanh là hình thức phân loại được các doanh nghiệp sử dụng chủ yếu để phân loại doanh thu của doanh nghiệp mình. Tùy theo các loại mặt hàng kinh doanh mà doanh nghiệp phân chia doanh thu của mình thành các loại tương ứng. Có thể phân loại doanh thu theo hình thức sau đây: Doanh thu bán hàng hóa: Là giá trị các khoản lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp thu được từ việc cung cấp hàng hóa , sản phẩm cho các đơn vị. Doanh thu cung cấp dịch vụ: Là giá trị các khoản lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp thu được từ việc cung cấp dịch vụ cho các đơn vị. Việc phân chia doanh thu theo mặt hàng kinh doanh giúp cho doanh nghiệp thấy được các mặt hàng kinh doanh nào có doanh thu lớn đem lại lợi nhuận cao cho doanh nghiệp, từ đó có các chiến lược phát triển thích hợp đối với các mặt hàng đó để doanh nghiệp ngày càng phát triển. Doanh thu theo kênh bán hàng: Việc phân loại doanh thu theo kênh bán hàng có thể giúp cho doanh nghiệp thấy được mặt hàng kinh doanh nào đem lại nhiều doanh thu cho doanh nghiệp để từ đó có những biện pháp thích hợp để tăng doanh thu tại các nơi đó và rút kinh nghiệm để tăng doanh thu cho các nơi tiêu thụ khác. Doanh thu xuất khẩu và hàng bán nội địa: Doanh thu hàng xuất khẩu: Là giá trị các khoản lợi tức kinh tế mà doanh nghiệp thu được từ việc xuất khẩu sản phẩm, hàng hóa ra thị trường nước ngoài hay vào các khu chế xuất, khu công nghiệp cho các dự án đầu tư nước ngoài.
- 7. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 6 Doanh thu bán hàng nội địa: Là giá trị các khoản lợi tức kinh tế mà doanh nghiệp thu được từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ cho các đơn vị, tổ chức, cá nhân trong nước. Việc phân chia hàng hóa theo hàng xuất khẩu và hàng nội địa giúp cho các doanh nghiệp thấy được ưu thế của mình là bán hàng trong nước hay nước ngoài. Việc phân chia này giúp cho các doanh nghiệp có các chiến lược phát triển, tăng tiêu thụ hàng hóa trong nước hoặc tăng cường xuất khẩu hàng hóa đến những khu vực tiềm năng. Mỗi một cách phân loại doanh thu có những ưu điểm khác nhau, các doanh nghiệp khi phân loại doanh thu có thể kết hợp nhiều cách phân loại khác nhau để đáp ứng được nhu cầu quản lý, từ đó đưa ra các chiến lược phù hợp với doanh nghiệp của mình. 1.1.1.4 Các khoản giảm trừ doanh thu - Chiết khấu thương mại : Là khoản mà người bán thưởng cho người mua do người mua đã mua hàng (sản phẩm, hàng hóa), dịch vụ với khối lượng lớn trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận về chiết khấu thương mại đã ghi trên hợp đồng kinh tế mua bán hoặc cam kết về mua, bán hàng. - Giảm giá hàng bán: Là khoản giảm trừ được doanh nghiệp( bên bán ) chấp thuận một cách đặc biệt trên giá đã thỏa thuận trên hóa đơn, vì lí do bán hàng kém phẩm chất, không đúng quy cách, hoặc không đúng thời hạn ghi trong hợp đồng. - Hàng bán bị trả lại: Là khối lượng hàng bán đã xác định là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán. - Thuế xuất nhập khẩu: Thuế xuất nhập khẩu hay thuế xuất –nhập khẩu hoặc thuế quan là tên gọi chung để gọi hai loại thuế trong lĩnh vực thương mại quốc tế . Đó là thuế nhập khẩu và thuế xuất khẩu. Thuế nhập khẩu là thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, còn thuế xuất khẩu là thuế đánh vào hàng hóa xuất khẩu . - Thuế tiêu thụ đặc biệt: Thuế tiêu thụ đặc biệt là thuế gián thu, thuế được nộp vào giá bán và do người tiêu dùng phải gánh chịu khi mua hàng hóa, dịch vụ nhưng qua các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ.
- 8. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 7 - Thuế GTGT của doanh nghiệp nộp thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp : Là thuế tính trên phần giá trị gia tăng thêm của hàng hóa, dich vụ phát sinh từ quá trình sản xuất , lưu thông đến tiêu dùng. Thuế GTGT của doanh nghiệp nộp thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp phải tương ứng với doanh thu phát sinh trong kỳ. Đây là các khoản thuế được xác định trực tiếp trên trên doanh thu bán hàng theo quy định hiện hành của luật thuế tùy thuộc vào từng mặt hàng khác nhau. 1.1.2 Chi phí 1.1.2.1 Khái niệm Chi phí nói chung là sự hao phí được thể hiện bằng tiền trong quá trình kinh doanh với mong muốn mang về một sản phẩm dịch vụ hoàn thành hoặc một kết quả kinh doanh nhất định. Chi phí phát sinh trong các hoạt động sản xuất, thương mại, dịch vụ nhắm đến việc đạt được mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp: Doanh thu và lợi nhuận. 1.1.2.2 Phân loại chi phí Giá vốn hàng bán: Giá vốn hàng bán là giá trị thực tế xuất kho của số sản phẩm, hàng hóa (hoặc bao gồm cả chi phí mua hàng phân bổ cho hàng hóa bán ra trong kỳ đối với doanh nghiệp thương mại), hoặc là giá thành thực tế lao vụ, dịch vụ hoàn thành và đã được xác định là tiêu thụ và các khoản chi phí liên quan trực tiếp khác phát sinh được tính vào giá vốn hàng bán để xác định kết quả kinh doanh. Chi phí bán hàng Chi phí bán hàng là toàn bộ chi phí có liên quan đến việc tiêu thụ thành phẩm, hàng hóa của doanh nghiệp bao gồm: -Chi phí nhân viên bán hàng: phản ánh các khoản phải trả cho nhân viên bán hàng , nhân viên đóng gói, vận chuyển, bảo quản sản phẩm, hàng hóa...bao gồm tiền lương, tiền ăn giữa ca, tiền công và các khoản trích BHXH, BHYT, BHTN, kinh phí công đoàn...
- 9. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 8 -Chi phí vật liệu, bao bì: phản ánh các chi phí vật liệu, bao bì xuất dùng cho việc giữ gìn, tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, như chi phí vật liệu đóng gói sản phẩm, hàng hóa, chi phí vật liệu, nhiên liệu dùng cho bảo quản, vận chuyển sản phẩm, ... dùng cho bọ phận bán hàng. -Chi phí dụng cụ, đồ dùng: Phản ánh chi phí về công cụ, dụng cụ phục vụ cho quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa như dụng cụ đo lường, phương tiện tính toán, phương tiện làm việc, ... -Chi phí khấu hao TSCĐ phản ánh khoản chi phí khấu hao ở bộ phận bảo quản, bán hàng như nhà kho, cửa hàng,... -Chi phí bảo hành: dùng để phản ánh chi phí dùng để bảo hành hàng hóa, sản phẩm. -Chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh các chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho bán hàng như chi phí chi phí thuê ngoài sửa chữa TSCĐ phục vụ trực tiếp cho bán hàng, tiền thuê kho, bến bãi... -Chi phí khác bằng tiền: Phản ánh các chi phí bằng tiền khác phát sinh trong khâu bán hàng ngoài các chi phí kể trên như chi phí tiếp khách ở bộ phận bán hàng, chi phí giới thiệu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quảng cáo... Chi phí quản lý doanh nghiệp Chi phí quản lý doanh nghiệp là toàn bộ chi phí liên quan đến hoạt động quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và quản lý điều hành chung của toàn doanh nghiệp bao gồm: -Chi phí nhân viên quản lý: phản ánh các khoản phải trả cho cán bộ nhân viên quản lý doanh nghiệp, như tiền lương, các khoản phụ cấp, BHXH, BHYT, BHTN, kinh phí công đoàn của Ban Giám đốc, nhân viên quản lý ở các phòng, ban của doanh nghiệp. -Chi phí vật liệu quản lý : phản ánh chi phí vật liệu xuất dùng cho công tác quản lý doanh nghiệp như văn phòng phẩm,... vật liệu sử dụng cho sửa chữa TSCĐ, công cụ, dụng cụ...
- 10. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 9 -Chi phí đồ dùng văn phòng: phản ánh chi phí dụng cụ, đồ dùng văn phòng dùng cho công tác quản lý. -Chi phí khấu hao TSCĐ: Phản ánh chi phí khấu hao TSCĐ dùng chung cho doanh nghiệp như: nhà cửa làm việc của các phòng ban, kho tàng, vật kiến trúc ... -Thuế, phí và các lệ phí: phản ánh chi phí về thuế, phí và lệ phí như thuế môm bài, tiền thuê đất, ... và các khoản phí, lệ phí khác. -Chi phí dự phòng: phản ánh các khoản dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng phải trả tính vào chi phí sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. -Chi phí dịch vụ mua ngoài:phản ánh các chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho công tác quản lý doanh nghiệp, các khoản chi mua và sử dụng các tài liệu kỹ thuật, bằng sáng chế,... -Chi phí bằng tiền khác: Phản ánh các chi phí khác thuộc quản lý chung của doanh nghiệp ngoài các chi phí đã kể trên, như chi phí hội nghị, tiếp khách, công tác phí, tàu xe,... Chi phí hoạt động tài chính Chi phí hoạt động tài chính bao gồm: các khoản chi phí hoặc các khoản lỗ liên quan đến các hoạt động đầu tư tài chính, chi phí cho vay và đi vay vốn, chi phí góp vốn liên doanh, liên kết, lỗ chuyển nhượng chứng khoán ngắn hạn, chi phí giao dịch bán chứng khoán, dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán, khoản lỗ phát sinh khi bán ngoại tệ, lỗ tỷ giá hối đoái... Chi phí khác Chi phí khác của doanh nghiệp bao gồm: - Chi phí thanh lý, nhượng bán TSCĐ và giá trị còn lại của TSCĐ thanh lý, nhượng bán (nếu có) - Tiền phạt do vi phạm hợp đồng kinh tế. - Bị phạt thuế. Truy nộp thuế - Các khoản chi phí do kế toán bị nhầm, hoặc bỏ sót khi ghi sổ kế toán. - Các khoản chi phí khác.
- 11. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 10 Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp Thuế thu nhập doanh nghiệp là thuế thu trên kết quả hoạt động sản xuât, kinh doanh cuối cùng của doanh nghiệp. Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp là khoản chi phí phát sinh trong năm làm căn cứ xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong năm tài chính hiện hành. Căn cứ tính thuế thu nhập doanh nghiệp là thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế và thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp. Thu nhập chịu thuế trong kỳ bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hóa dịch vụ và thu nhập khác. Thuế TNDN phải nộp = Thu nhập chịu thuế x Thuế suất thuế TNDN 1.1.3Xác định kết quả kinh doanh Kết quả kinh doanh là kết quả tài chính cuối cùng mà doanh ngiệp đạt được trong một kỳ nhất định do các hoạt động sản xuất kinh doanh và do hoạt động khác mang lại được biểu hiện thông qua chỉ tiêu lãi lỗ. Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm: -Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh: là số chênh lệch giữa doanh thu thuần và trị giá vốn hàng bán (Gồm cả sản phẩm, hàng hóa , bất động sản đầu tư và dịch vụ, giá thành sản xuất của sản phẩm xây lắp, chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh bất động sản đầu tư như: chi phí khấu hao, chi phí sửa chữa nâng cấp, chi phí cho thuê hoạt động,...), chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. -Kết quả hoạt động tài chính: là số chênh lệch giữa thu nhập của hoạt động tài chính và chi phí hoạt động tài chính. -Kết quả hoạt động khác: là số chênh lệch giữa các khoản thu nhập khác và các khoản chi phí khác và chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp. 1.2 Ý nghĩa và nhiệm vụ của kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh 1.2.1 Ý nghĩa của tổ chức công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh Doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh có ý nghĩa rất lớn đối với toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường các doanh
- 12. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 11 nghiệp tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh tạo ra các loại sản phẩm và cung cấp dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu của thị trường và thu được lợi nhuận. Trước hết doanh thu là nguồn tài chính đảm bảo trang trải mọi chi phí hoạt động kinh doanh, đảm bảo cho doanh nghiệp có thể tái sản xuất giản đơn cũng như tái sản xuất mở rộng, là nguồn thu để doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ đối với nhà nước, là nguồn để tham gia liên doanh liên kết với các đơn vị khác. Ý nghĩa quan trọng nhất của doanh thu được thể hiện qua quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ... nó đóng vai trò quan trọng không chỉ đối với mỗi đơn vị kinh tế mà còn đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Để thực hiện qua trình bán hàng và cung cấp dịch vụ doanh nghiệp phải chi ra các khoản chi phí. Đó là tổng giá trị làm giảm lợi ích kinh tế trong một thời kỳ, dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ vào tài sản hoặc các khoản nợ làm giảm vốn chủ sở hữu. Đồng thời doanh nghiệp cũng thu được những khoản doanh thu và thu nhập khác, là tổng giá trị các lợi ích kinh tế thu được trong kỳ phát sinh từu các hoạt động góp phần là tăng vốn chủ sở hữu. Xác định kết quả kinh doanh giúp doanh nghiệp biết được tình hình sản xuất kinh doanh của mình trong kỳ. Biết được xu hướng phát triển của doanh nghiệp đưa ra các biện pháp tác động vào doanh thu, chi phí nhằm nâng cao lợi nhuận, đồng thời từ đó doanh nghiệp sẽ đưa ra các quyết định, chiến lược sản xuất kinh doanh trong các kỳ sản xuất kinh doanh tiếp theo. Mặt khác, việc tác động này còn là cơ sở để tiến hành hoạt động phân phối và sử dụng kết quả kinh doanh theo đúng mục đích phù hợp với cơ chế tài chính quy định cho từng loại doanh nghiệp cụ thể. 1.2.2 Nhiệm vụ của công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh. Việc ghi chép phản ánh đúng các khoản chi phí, doanh thu rất quản trọng . Bởi vậy nếu không phản ánh đúng đủ các khoản chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh sẽ rất khó khăn cho nhà quản trị trong việc quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh. Hơn nữa việc phản ánh các khoản chi phí còn ảnh hưởng tới kết quả kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp, nó có thể làm giảm lợi
- 13. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 12 nhuận của doanh nghiệp, mà kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp còn thể hiện nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với nhà nước. Vì vậy, kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh còn thể hiện đầy đủ nghĩa vụ cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho người quản lý trong ngoài đơn vị đưa ra được các quyết định hữu hiệu. Do đó kế toán doanh thu, chi phí, xác định kết quả kinh doanh cần thực hiện các nhiệm vụ sau: -Phán ánh đầy đủ, chính xác, kịp thời và thực hiện phân loại doanh thu, chi phí theo đúng nguyên tắc chuẩn mực kế toán đã quy định. -Tổ chức kế toán chứng từ, tài khoản doanh thu chi phí, xác định kết quả kinh doanh phù hợp với loại hình kinh doanh của doanh nghiệp theo đúng quy định. -Lựa chọn phương pháp xác định đúng giá vốn bán hàng đúng để đảm bảo độ chính xác của chỉ tiêu lãi gộp hàng hóa. -Tham gia kiểm kê, đánh giá, lập báo cáo về tình hình tiêu thụ sản phẩm, kết quả bán hàng và phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp. -Xác định đúng và tập hợp đầy đủ chi phí bán hàng phát sinh trong quá trình bán hàng cũng như chi phí quản lý, phân bổ chi phí hợp lý. -Cuối kỳ kết chuyển doanh thu, các khoản chi phí hợp lý vào tài khoản 911 để xác định kết quả kinh doanh và các khoản thuế phải nộp nhà nước, đảm bảo cung cấp thông tin về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh cho nhà quản trị kịp thời, chính xác. -Cung cấp thông tin kinh tế cần thiết cho các đối tượng sử dụng thông tin liên quan. Định kỳ tiến hành phân tích kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình phân phối lợi nhuận để từ đó tham mưu cho ban lãnh đạo về các giải pháp gia tăng lợi nhuận . 1.3 Nội dung tổ chức hạch toán kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp. 1.3.1 Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 1.3.1.1Điều kiện ghi nhận doanh thu Đối với doanh thu bán hàng . Doanh thu bán hàng chỉ được ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn 5 điều kiện sau:
- 14. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 13 -Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích kinh tế gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hàng hóa của doanh nghiệp cho người mua, có nghĩa là khi đã chuyển giao rồi nếu xảy ra các hiện tượng như mất, bị hỏng thì sự thiệt hại này các đơn vị mua hàng phải gánh chịu, doanh nghiệp không phải chịu bất kỳ một tổn thất nào. -Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hàng hóa hoặc quyền kiểm soát hàng hóa. -Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn. -Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng. -Xác định được chi phí liên quan đến bán hàng. Doanh thu cung cấp dịch vụ. Doanh thu cung cấp dịch vụ được ghi nhận khi kết quả của giao dịch đó được xác định một cách đáng tin cậy. Trường hợp giao dịch về cung cấp dịch vụ liên quan đến nhiều kỳ kế toán thì doanh thu được ghi nhận trong kỳ kế toán theo kết quả phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập bảng cân đối kế toán của kỳ đó. Kết quả của giao dịch cung cấp dịch vụ được xác định khi thỏa mãn 4 điều kiện sau: -Doanh thu có được tương đối chắc chắn. -Có khả năng thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch cung cấp dịch vụ đó. -Xác định được phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập bảng cân đối kế toán. -Xác định được chi phí phát sinh cho giao dịch và chi phí để hoàn thành giao dịch cung cấp dịch vụ đó. Việc ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ chỉ thực hiện khi các doanh nghiệp đã cung cấp dịch vụ và dịch vụ được bên giao dịch mua dịch vụ chấp thuận. Giá trị của dịch vụ được bên nhận dịch vụ chấp nhận thanh toán. Khoản thu từ việc cung cấp dịch vụ này tại thời điểm cung cấp dịch vụ là chắc chắn có thể thu được do sự chấp nhận của bên nhận dịch vụ.
- 15. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 14 Trường hợp giao dịch về cung cấp dịch vụ thực hiện trong nhiều kỳ kế toán thì việc xác định doanh thu của dịch vụ trong từng kỳ thường được thực hiện theo phương pháp tỷ lệ hoàn thành. Theo phương pháp này , doanh thu được ghi nhận trong kỳ kế toán được xác định theo tỷ lệ phần công việc đã hoàn thành. Doanh thu từ tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức lợi nhuận được chia. Doanh thu phát sinh từ tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia của doanh nghiệp được ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời 2 điều kiện sau -Có khả năng thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch đó -Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn. Doanh thu từ tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức và lợi nhuận được chia được ghi nhận trên cơ sở: -Tiền lãi được ghi nhận trên cơ sở thời gian và lãi suất thực tế từng thời kỳ. -Tiền bản quyền được ghi nhận trên cơ sở dồn tích phù hợp với hợp đồng. -Cổ tức và lợi nhuận được chia được ghi nhận khi cổ đông được quyền nhận cổ tức hoặc các bên tham gia góp vốn được quyền nhận lợi nhuận từ việc góp vốn. Trên đây là một số những quy định chung khi ghi nhận doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ . Do đó những khoản thu nào không thỏa mãn những điều kiện nêu trên không thể được ghi vào doanh thu trong kỳ của các doanh nghiệp. 1.3.1.2 Một số nguyên tắc khi hạch toán doanh thu -Doanh thu và chi phí của hoạt động sản xuất kinh doanh thực tế phát sinh phải được ghi nhận đồng thời theo nguyên tắc phù hợp và phải theo năm tài chính. -Doanh thu chỉ được hạch toán khi khối lượng các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được xác định là tiêu thụ trong kỳ. -Doanh thu bán hàng( kể cả bán hàng nội bộ) phải được theo dõi cụ thể và riêng biệt theo từng loại hình kinh doanh. Trong từng loại doanh thu lại được chi tiết theo từng loại sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ... nhằm phục vụ cho việc xác định đầy đủ, chính xác kết quả kinh doanh trong kỳ theo yêu cầu quản lý tài chính và lập báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- 16. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 15 Khi ghi nhận một khoản doanh thu các doanh nghiệp phải xác định khoản doanh thu này chịu thuế gì và tỷ lệ là bao nhiêu phần trăm(%). Việc xác định một khoản doanh thu có chịu thuế hay không các doanh nghiệp phải căn cứ vào luật thuế của nhà nước ban hành từ đó tính đúng được giá trị doanh thu đem lại từ việc bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ của đơn vị mình. Việc xác định xem doanh thu của doanh nghiệp mình chịu thuế hay không giúp cho doanh nghiệp thấy được phần doanh thu thực tế đạt được, từ đó cho thấy được sự phát triển thực sự của doanh nghiệp qua các kỳ kinh doanh. 1.3.1.3 Quy trình hạch toán doanh thu bán hàng 1.3.1.3.1 Chứng từ sử dụng Doanh thu được hạch toán phải có căn cứ cụ thể, hợp pháp. Mỗi một loại doanh thu được ghi nhận theo từng phương pháp bán hàng lại có những chứng từ phù hợp để ghi nhận doanh. Chứng từ doanh thu gồm những loại sau đây: Đối với bán hàng thông thường -Hóa đơn GTGT (đối với những đơn vị hạch toán thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ). -Hóa đơn bán hàng thông thường -Phiếu xuất kho -Phiếu thu tiền hoặc giấy báo có của ngân hàng. Đối với bán hàng đại lý Ngoài những chứng từ sử dụng như trong bán hàng thông thường còn có bảng kê hàng hóa bán ra, bảng kê hàng hóa nhập vào... Đối với bán lẻ Nếu hàng hóa bán lẻ dưới 100.000 đồng thì không cần lập hóa đơn nếu khách hàng không yêu cầu.Ngoài những chứng từ sử dụng như trong trường hợp bán hàng thông thường thì đối với bán lẻ cần phải lập bảng kê bán ra.
- 17. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 16 1.3.1.3.2 Tài khoản sử dụng Tài khoản 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Tài khoản này dùng để phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán của hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản: Bên nợ: -Số thuế TTĐB, thuế xuất khẩu phải nộp tính trên doanh thu bán hàng thực tế của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã cung cấp cho khách hàng và được xác định là đã bán trong kỳ kế toán. -Số thuế GTGT phải nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. -Doanh thu hàng bán bị trả lại kết chuyển cuối kỳ. -Khoản giảm giá hàng bán kết chuyển cuối kỳ. -Kết chuyển doanh thu thuần vào tài khoản 911 “Xác định kết quả kinh doanh”. Bên có : Doanh thu bán hàng sản phẩm, hàng hóa, bất động sản đầu tư và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp thực hiện trong kỳ kế toán. Tài khoản này không có số dư cuối kỳ. Tùy theo điều kiện hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu mỗi doanh nghiệp sẽ xây dựng chi tiết các tài khoản cấp hai cho phù hợp với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mình. Tài khoản 511 chi tiết thành 6 tiểu khoản cấp 2 -Tài khoản 5111 – Doanh thu bán hàng hóa - Tài khoản 5112 – Doanh thu bán các thành phẩm - Tài khoản 5113 –Doanh thu cung cấp dịch vụ - Tài khoản 5114 –Doanh thu trợ cấp giá - Tài khoản 5117 –Doanh thu kinh doanh bất động dản đầu tư - Tài khoản 5118 –Doanh thu khác
- 18. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 17 Tài khoản 512 – Doanh thu bán hàng nội bộ Tài khoản này dùng để phản ánh doanh thu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu thụ trong nội bộ doanh nghiệp. Doanh thu nội bộ là lợi ích kinh tế thu được từ việc bán hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ nội bộ giữa các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc trong cùng một công ty, tổng công ty tính theo giá bán nội bộ. Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản: Bên nợ: -Trị giá hàng bán bị trả lại, khoản giảm giá hàng bán đã chấp nhận trên khối lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã bán nội bộ kết chuyển cuối kỳ kế toán. -Số thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp của số sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã bán nội bộ. -Số thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp của số sản phẩm , hàng hóa, dịch vụ đã bán nội bộ. -Kết chuyển doanh thu bán hàng nội bộ thuần vào tài khoản 911 “Xác định kết quả kinh doanh” Bên có: Tổng số doanh thu bán hàng nội bộ của đơn vị thực hiện trong kỳ kế toán. Tài khoản 512 không có số dư cuối kỳ Tài khoản 512 có 3 tiểu khoản cấp 2: -Tài khoản 5121 –Doanh thu bán hàng hóa -Tài khoản 5121 –Doanh thu bán các thành phẩm -Tài khoản 5121 –Doanh thu cung cấp dịch vụ 1.3.1.3.3 Quy trình hạch toán một số nghiệp vụ ghi nhận doanh thu chủ yếu Quy trình hạch toán doanh thu của doanh nghiệp được thể hiện thông qua sơ đồ kế toán như sau:
- 19. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 18 Sơ đồ 1.1: Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 3331,3332,3333 511,512 111,112,131 Nộp thuế TTĐB, Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ thuế xuất khẩu (DN tính thuế GTGT theo phương pháp thuế GTGT theo khấu trừ) phương pháp trực tiếp 3331 3387 521,531,532 Cuối kỳ, k/c chiết khấu DN bán hàng theo phương thức thương mại, hàng bán bị trả chậm, trả góp trả lại,giảm giá hàng bán phát sinh trong kỳ Doanh thu bán hàng &cung cấp dịch vụ 911 (DN tính thuế GTGT theo phương pháp Cuối kỳ kết chuyển trực tiếp) doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 1.3.2 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu Trong quá trình kinh doanh, doanh nghiệp bị giảm doanh thu bán hàng do các nguyên nhân: thực hiện chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, doanh nghiệp nộp thuế tiêu thụ đặc biệt hoặc thuế xuất khẩu phải nộp hoặc thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp, được tính vào doanh thu ghi nhận ban đầu để xác định doanh thu thuần làm cơ sở tính kết quả kinh doanh trong kỳ kế toán. Các khoản giảm trừ doanh thu phải được phản ánh theo dõi trực tiếp, riêng biệt trên những tài khoản kế toán phù hợp để lập trên báo cáo tài chính. 1.3.2.1 Chứng từ sử dụng -Hóa đơn GTGT -Phiếu chi, giấy báo nợ -Phiếu nhập kho -Các chứng từ khác có liên quan
- 20. dân lập Hải Phòng Khóa luận tốt nghiệp SINH VIÊN: PHẠM THÚY MAI – LỚP QTL302K 19 1.3.2.2 Tài khoản sử dụng 1.3.2.2.1 Tài khoản 521 “Chiết khấu thương mại” Khi hạch toán tài khoản này cần chú ý một số quy định sau: - Chỉ hạch toán vào tài khoản này khoản chiết khấu thương mại người mua được hưởng đã thực hiện trong kỳ theo đúng quy định của doanh nghiệp. - Trường hợp người mua hàng nhiều lần mới đạt lượng hàng mua được hưởng chiết khấu thì khoản chiết khấu này được ghi giảm trừ vào giá bán trên hóa đơn GTGT hoặc hóa đơn bán hàng làn cuối cùng. - Trường hợp người mua hàng với khối lượng lớn được hưởng chiết khấu thương mại, giá bán phản ánh trên hóa đơn là giá đã giảm giá (đã trừu chiết khấu thương mại) thì khoản chiết khấu thương mại nàu không được hạch toán vào tài khoản 521. Doanh thu bán hàng phải phản ánh theo giá đã trừ chiết khấu thương mại. - Phải theo dõi chi tiết chiết khấu thương mại đã thực hiện cho từng khách hàng và từng loại hàng bán . Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản: Bên nợ: Số chiết khấu thương mại đã chấp nhận thanh toán cho khách hàng. Bên có: Cuối kỳ kế toán kết chuyển toàn bộ số chiết khấu thương mại sang tài khoản 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” để xác định doanh thu thuần kỳ báo cáo. Tài khoản 521 không có số dư cuối kỳ 1.3.2.2.2Tài khoản 531 “Hàng bán bị trả lại” Tài khoản này phản ánh giá trị số hàng bán bị trả lại tính theo đúng đơn giá bán ghi trên hóa đơn. Hàng bán bị trả lại phải nhập kho thành phẩm, hàng hóa và xử lý theo chinh sách tài chính, thuế hiện hành.
|
