Bạch hoa xà thiệt thảo là vị thuốc quan trọng trong các bài thuốc chữa ung thư của y học cổ truyền Trung Quốc, là một thành phần chính trong các bài thuốc điều trị ung thư trực tràng, ức chế một số dòng tế bào ung thư (bạch cầu, gan, phổi, vú, tử cung, tuyến tiền liệt, tủy…). Show
 Theo ThS-BS Nguyễn Đình Thục - Tổng Thư ký Hội Đông y Việt Nam, bạch hoa xà thiệt thảo là 1 trong số 23 cây thuốc, vị thuốc có tác dụng thay thế sừng tê giác. Bạch hoa xà thiệt thảo có tên gọi khác là cỏ lưỡi rắn hoa trắng, an điền bò. Tên khoa học: Hedyotis diffusa Willd. Họ thực vật: Cà phê- Rubiaceae. Đặc điểm hình thái: Cây thảo, phân nhánh nhiều, sống 1 năm, cao 20 - 25 cm; thân và cành tiết diện vuông, nhẵn. Lá mọc đối, gần như không cuống; phiến lá hình mác thuôn, nhọn đầu, kích thước 10-25 x 2 - 4 mm; 1 gân chính, rõ ở mặt dưới lá. Lá kèm nhỏ, xẻ răng cưa ở đầu. Cụm hoa gồm 1 - 2 cái mọc ở kẽ lá, có cuống mảnh. Đài 4 cánh nhỏ, có lông mi ở mép. Tràng hoa hình ống, xẻ 4 cánh hoa màu trắng hay phớt hồng. Nhị 4, đính ở họng ống tràng. Bầu 2 ô, đầu nhụy chẻ đôi. Quả khô, lá đài tồn tại bao quanh quả. Hạt nhỏ, màu nâu đen, có cạnh. Mùa hoa quả: Hoa tháng 5 - 7; Quả tháng 6 - 8 (có sự chênh lệch giữa cây mọc ở các tỉnh phía Bắc và phía Nam). Mùa thu hái và cách thu hái: Khi cây bắt đầu ra hoa. Nhổ cả cây, có thể cắt bỏ rễ, rửa sạch, để ráo nước, sau đem phơi hay sấy (ở nhiệt độ 50-60°C), cho đến khô. Phân bố và sinh thái: Ở Việt Nam, cây phân bố rộng rãi khắp các tỉnh, từ vùng núi có độ cao khoảng 800 m (ở phía nam) xuống vùng trung du, đồng bằng và cả các đảo lớn. Bạch hoa xà thiệt thảo cũng phân bố ở khắp các quốc gia nhiệt đới châu Á. Bạch hoa xà thiệt thảo là cây ưa ẩm, ưa sáng và hơi chịu bóng. Cây thường mọc trên các bãi đất hoang quanh làng bản, ở vườn gia đình, ven đường đi, bãi bồi ven sông và chỗ đất thấp trên nương rẫy. Hàng năm, cây mọc từ hạt vào mùa xuân, sinh trưởng nhanh trong vụ xuân - hè, sau mùa hoa quả, cây tự tàn lụi. Hạt giống phát tán ra xung quanh sẽ nảy mầm vào đầu năm sau. Cây trồng được bằng hạt. Bộ phận dùng: Toàn cây, đã làm khô (Herba Hedyotis diffusae). Bạch hoa xà thiệt thảo là vị thuốc quan trọng trong các bài thuốc chữa ung thư của y học cổ truyền Trung Quốc. Đến nay, người ta đã biết 171 hợp chất chứa trong cây thuốc này thuộc các nhóm osid, iridoid, triterpen, flavonoid, anthraquinon, acid phenolic, alcaloid tinh dầu, polysacharid và coumarin. Các hợp chất osid như asperulosid, scandosid methyl esther… Hợp chất methylanthraquinon có tác dụng ức chế nhiều dòng tế bào ung thư. Flavonoid và polysacharid đã được chứng minh là có tác dụng tăng cường miễn dịch, còn hợp chất asperulosid có tác dụng chống viêm. Công dụng: Dùng trong các trường hợp ho, hen suyễn do phế thực nhiệt, lâm lậu do bàng quang thấp nhiệt, viêm amidan, viêm họng cấp, sang chấn, rắn độc cắn, mụn nhọt ung bướu, dương hoàng (viêm gan cấp). Tính vị, quy kinh: Cam, khổ, hàn. Quy vào kinh Can, Vị, Đại trường, Tiểu trường Tác dụng: Thanh nhiệt giải độc, lợi niệu thông lâm, tiêu sưng tán kết. Liều lượng, cách dùng: 15 - 60 g/ngày (khô), hoặc 60 - 320 g/ngày (tươi) sắc uống. Dùng ngoài dạng tươi, giã nát đắp tại chỗ. Bạch hoa xà thiệt thảo là dược liệu có tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm, ức chế nguyên bào sợi, điều hòa miễn dịch, bảo vệ thần kinh; là một thành phần chính trong các bài thuốc điều trị ung thư trực tràng, ức chế một số dòng tế bào ung thư (bạch cầu, gan, phổi, vú, tử cung, tuyến tiền liệt, tủy…). Bạch hoa xà thiệt thảo (Herba Hedyotidis diffusae) đã được sử dụng từ hàng ngàn năm trong Y học cổ truyền như một loại thuốc thanh nhiệt giải độc, nhưng nó đã trở nên phổ biến vì tác dụng chống ung thư. Nhiều nghiên cứu gần đây đã làm rõ cơ chế tác dụng chống ung thư của vị thuốc này. Đồng thời, các nghiên cứu cũng cho thấy nhiều tác dụng khác như tác dụng điều hòa miễn dịch, chống oxy hóa, kháng viêm, bảo vệ thần kinh. Nội dung bài viết 1. Bạch hoa xà thiệt thảo là cây gì?Bạch hoa xà thiệt thảo có tên khoa học là Hedyotis diffusa Willd, thuộc họ cà phê (Rubiaceae) còn được gọi là cỏ lưỡi rắn hoa trắng, cây lữ đồng, giáp mãnh thảo… Cây thân thảo, dài 20 – 25 cm, thân vuông màu nâu nhạt. Lá mọc đối, hình mác thuôn, dài 1 – 3,5 cm, rộng 1 – 3 mm, gốc và đầu nhọn, gân giữa lá rõ và nổi gồ; lá kèm có răng nhỏ ở đầu. Hoa màu trắng, có cuống, mọc đơn độc hoặc đôi một ở kẽ lá. Tràng hoa 4 cánh, 4 nhị dính ở họng ống tràng. Cây có quả quanh năm. Toàn cây được dùng làm thuốc, thu hái vào mùa hạ, được rửa sạch. Sau đó đem phơi hoặc sấy khô. 2. Thành phần chứa trong Bạch hoa xà thiệt thảoTrong cây Bạch hoa xà thiệt thảo có các chất như asperulosid; scandosid methyl ester; p-coumaroylscardosid methyl ester; feruscandosid methyl ester, acid asperulosidic, deacetyl- asperulosidic, oleanolic; p-coumaric; stigmastatrienol; b-Sitosterol, b-Sitosterol-D-Glucoside. Những nghiên cứu gần đây đã phân lập được 171 hợp chất từ vị thuốc này, bao gồm: 32 iridoid, 26 flavonoid, 24 anthraquinone, 26 phenolic và các dẫn xuất của chúng, 50 loại dầu dễ bay hơi và 13 hợp chất khác. Trong đó, anthraquinone, flavonoid và terpenoid chiếm phần lớn. 3. Công dụng của Bạch hoa xà thiệt thảoBạch hoa xà thiệt thảo có vị ngọt, đắng, tính mát. Cây được phát hiện ở nước ta từ thời Tuệ Tĩnh, dùng chữa rắn cắn, bệnh sởi. Ở Trung Quốc, Bạch hoa xà thiệt thảo được dùng làm thuốc chống viêm, chữa phế nhiệt, hen suyễn. Dùng ngoài chữa vết thương, rắn cắn, côn trùng đốt, đau lưng, đau khớp. Ngoài ra, còn dùng điều trị hỗ trợ ung thư dạ dày, trực tràng, ung thư gan thời kỳ đầu. Ở Ấn Độ, vị thuốc này được dùng để chữa bệnh về gan mật, vàng da, sốt. 4. Tác dụng chữa bệnh của Bạch hoa xà thiệt thảoBạch hoa xà thiệt thảo đã được chứng minh có nhiều tác dụng tốt đối với một số bệnh lý ở người, đặc biệt là chống ung thư. Tuy nhiên các nghiên cứu đa phần ở mức thử nghiệm trên động vật và trong ống nghiệm mà chưa có nhiều nghiên cứu lâm sàng trên người. Một số tác dụng đã được chứng minh: 4.1. Tác dụng chống ung thưBạch hoa xà thiệt thảo từ lâu đã được sử dụng như một vị thuốc quan trọng trong Y học cổ truyền để điều trị các loại ung thư khác nhau. Nhiều nghiên cứu gần đây đã cho thấy nhiều hợp chất như iridoid, anthraquinone, stigmasterol, alkaloid, flavonoid… Các hợp chất có trong vị thuốc này giúp ngăn chặn tín hiệu Sonic hedge, điều chỉnh đường truyền tín hiệu tăng trưởng khối u, ức chế sự tăng sinh khối u, thúc đẩy quá trình chết tế bào. Từ đó, giúp ngăn chặn sự phát triển và di căn của ung thư đại trực tràng, chống ung thư máu, ung thư phổi, ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư tiền liệt tuyến, đa u tủy và nhiều ung thư khác. Ngoài ra bạn có thể tìm hiểu thêm ở bài viết Trinh nữ hoàng cung: Thực hư về tác dụng kháng u. 4.2. Tác dụng điều hòa miễn dịchNghiên cứu cho thấy các flavonoid có trong Bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng thúc đẩy tăng sinh dòng tế bào bạch cầu giúp điều hòa hệ miễn dịch. 4.3. Tác dụng chống oxy hóaCác flavonoid và iridoid có trong Bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng chống oxy hóa mạnh trong việc bảo vệ tế bào gan và chống oxy hóa tế bào. 4.4. Tác dụng kháng viêmCác nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy các flavonoid và iridoid chiết xuất từ Bạch hoa xà thiệt thảo cho thấy tác dụng ức chế hoạt động của các cytokine gây viêm và các phản ứng oxy hóa khử. 4.5. Bảo vệ thần kinhTrong một nghiên cứu các hợp chất bảo vệ thần kinh từ cây thuốc cho thấy 5 hợp chất flavonoid và 4 hợp chất iridoid có trong vị thuốc này có hoạt động bảo vệ thần kinh quan trọng trong mô hình nuôi cấy tế bào vỏ não của chuột. 5. Kiêng kỵ
Bài viết đã tóm tắt một số công dụng của vị thuốc Bạch hoa xà thiệt thảo. Những thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Tốt nhất, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các vị thuốc. Đừng ngại để lại những thắc mắc ở phần bình luận, cũng như chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích. Mong nhận được những phản hồi cũng như đồng hành cùng bạn ở những bài viết kế tiếp. YouMed luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn! |
