Năm 2016, thế giới đón nhận một tin mừng về gấu trúc - loài "quốc bảo" của người Trung Quốc. Thời điểm ấy, gấu trúc chính thức được xóa tên trong danh sách "Nguy cấp" (endangered) của Sách Đỏ, mà chuyển thành "Sắp nguy cấp" (Vulnerable). Show  Trước đó chỉ 1 thập kỷ thôi, gấu trúc còn là một trong những loài vật đang có nguy cơ tuyệt chủng rất cao. Lý do là vì tập tính của chúng quá... lười để thay đổi theo những biến chuyển con người đã tạo ra cho tự nhiên. Hẳn rồi, có phải tự nhiên người ta gọi chúng là loài vật vô dụng nhất thế giới đâu? Cũng may, những nỗ lực bảo tồn của loài người đã có kết quả. Số lượng gấu trúc tăng lên, giúp chúng thoát khỏi danh sách nguy cấp trong Sách Đỏ. Tuy nhiên, không còn nguy cấp không có nghĩa là đã an toàn. Hiện tại, số lượng gấu trúc ngoài tự nhiên chỉ còn trên dưới 1.860 cá thể, và tất nhiên chúng cần được bảo vệ, nếu không muốn sớm quay trở lại danh sách đáng lo ngại kia. Có điều bất chấp hình thể có phần to lớn, lũ gấu lười biếng chỉ biết ăn tre trúc này lại tương đối khó theo dõi ngoài tự nhiên. "Chúng sống tách biệt ở những nơi khó tiếp cận, và mật độ loài lại quá nhỏ, nên việc nhìn thấy chúng là tương đối khó" - trích lời Binbin Li, phó giáo sư khoa học môi trường từ ĐH Duke Kushan cho biết. "Những gì chúng ta có thể biết chúng tồn tại chỉ là dấu chân và... dấu phân." Nếu theo dõi gấu bằng cách phân tích ADN trong phân thì cần đến chi phí rất lớn, trang thiết bị hiện đại, lại phụ thuộc vào mẫu vật phải "tươi" nữa. Thế nên, chuyện theo dõi gấu bằng phân không hề khả thi. Vết chân cũng vậy, quá rải rác và bất khả thi. Nhưng đó chỉ là chuyện trước kia thôi. Giờ đây, nghiên cứu của ĐH Duke Kushan đã xác nhận rằng gấu trúc có thể được cứu chính bằng những dấu chân đó. Đôi chân "bé xinh" này chính là thứ sẽ cứu mạng gấu trúc trong tương lai Cụ thể, cũng giống như vân tay của con người, dấu chân của gấu trúc cũng mang tính đặc trưng - tức là mỗi con gấu sẽ có một vết chân riêng, không con nào giống con nào. Cấu trúc riêng này sẽ được công nghệ mới mang tênFITxử lý, qua đó giúp chúng ta theo dõi từng con gấu riêng lẻ, không một chút khó khăn. FIT được viết tắt từFootprint Identification Technique - hay Kỹ thuật xác nhận dấu chân. Đây là một hệ thống phần mềm tương tác, có thể đọc và phân tích hình ảnh về các dấu chân, sau đó đối chiếu và so sánh với các dữ liệu cho trước. Thậm chí, FIT còn xác định được giới tính của chủ nhân dấu chân ấy nữa. Trước kia, FIT đã được sử dụng để theo dõi một số loài vật nguy cấp khác, như gấu trắng Bắc Cực ở phía Bắc Canada, hổ Amur của Nga, hay loài chuột sóc Hazel của Anh Quốc. Ưu điểm của FIT là tất cả mọi người trên thế giới đều có thể tham gia: chỉ cần gửi ảnh dấu chân đến choConservation FIT(dự án mới của tổ chức WildTrack, phụ trách theo dõi và bảo vệ các loài vật hoang dã), việc còn lại để các chuyên gia lo. Đối với trường hợp của gấu trúc, các chuyên gia tin rằng kỹ thuật mới này có thể được dùng để theo dõi những con gấu trúc mới được thả về tự nhiên. "Rất khó để biết được số lượng gấu trúc - chúng hay xấu hổ, và sống biệt lập trên núi. Nhưng chúng ta vẫn bắt buộc phải biết, để bảo vệ chúng khỏi cảnh tuyệt chủng" - trích lời Stuart L. Pimm, giáo sư khoa Bảo tồn sinh thái học từ ĐH Duke cho biết. "Kỹ thuật theo dõi vết chân quả thực là một bước tiến lớn để giải quyết vấn đề này." Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Biological Conservation. Nguồn tham khảo: IFL Science, Viralnova, VT...
Gấu trúc ngày nay không còn xa lạ gì với con người nữa. Chúng có vẻ đáng yêu và hiền lành, chúng thường ít năng động và chủ yếu sống cô độc. Có rất nhiều điều về hành vi, môi trường sống, sinh sản,… mà bạn chưa biết về loài gấu này. 1. Giới thiệu về loài gấu trúc
Giới thiệu chung về gấu trúc Loài gấu này có nguồn gốc từ Nam Trung bộ Trung Quốc. Nó có đặc điểm là có những mảng đen lớn xung quanh mắt, trên tai, tay và chân với cơ thể tròn trịa. Tre, trúc chiếm hơn 99% chế độ ăn uống của gấu trúc. Trong tự nhiên chúng đôi khi sẽ ăn các loại cỏ dại, thịt chim, động vật gặm nhấm hoặc xác động vật thối. Trong điều kiện nuôi nhốt, chúng có thể nhận được mật ong, trứng, cá, khoai mỡ, lá cây bụi, cam hoặc chuối cùng với thức ăn được chế biến đặc biệt. Gấu trúc sống ở một số dãy núi ở miền trung Trung Quốc, chủ yếu ở Tứ Xuyên, nhưng cũng có ở các vùng lân cận Thiểm Tây và Cam Túc. Do việc canh tác, phá rừng và các hoạt động phát triển khác, gấu trúc đã phải rời khỏi các vùng đất thấp nơi chúng sinh sống. Đây là loài có nguy cơ bị tuyệt chủng do đó nó cần được bảo tồn. Xem thêm: 2. Hành vi của gấu trúcGấu trúc là loài động vật sống đơn độc và có tính lãnh thổ rất cao. Chúng xác định rõ lãnh thổ của mình bằng cách đi tiểu và thường không để những con gấu khác vào không gian của chúng. Tất nhiên, cũng có những ngoại lệ. Tính cách của gấu trúc là rất nhẹ nhàng và không mấy năng động. Hoạt động hằng ngày chủ yếu của chúng thường chỉ ăn và ngủ. Gấu trúc có bộ răng tương tự như răng của gấu ăn thịt, nhưng chúng chỉ ăn thực vật. Gấu trúc là những kẻ cô độc. Nhưng đôi khi chúng sẽ giao tiếp và tương tác với những con gấu trưởng thành khác. Gấu cái rụng trứng mỗi năm một lần vào mùa xuân trong hai hoặc ba ngày. Thời gian rụng trứng ngắn này là một trong những nguyên nhân khiến loài này có nguy cơ tuyệt chủng. Gấu con ở với mẹ từ một năm rưỡi đến ba năm. Chúng không ngủ đông và dành phần lớn thời gian để tìm kiếm thức ăn và nghỉ ngơi. Loài gấu này sống khoảng 30 năm. Gấu trúc đạt độ tuổi trưởng thành từ 5 đến 8 tuổi và thời gian giao hợp thường khá ngắn. Một con gấu trúc có thể sinh con hai năm một lần, và thông thường phải mất 3 năm để con non có thể tự lập. Hiện nay có một loài gấu trúc con được gọi là Qinling. Chúng có bộ lông với các họa tiết giống như các loài bình thường nhưng có các mảng màu nâu thay vì màu đen. Nghiên cứu cho rằng sự biến đổi màu sắc này là kết quả của ảnh hưởng từ môi trường. 3. Môi trường sốngMôi trường sống của gấu trúc Gấu trúc đã từng phổ biến khắp miền nam và miền đông Trung Quốc; cũng như các nước láng giềng Myanmar và miền bắc Việt Nam. Nhưng do sự mở rộng số lượng và sự phát triển của con người; loài này hiện bị giới hạn ở khoảng 20 khoảnh rừng tre biệt lập trong sáu dãy núi ở các tỉnh Tứ Xuyên, Thiểm Tây và Cam Túc của Trung Quốc. Hầu hết số gấu trúc hoang dã còn lại sống ở vùng núi Minshan và Tần Lĩnh. Và chính tại đây, WWF đã tập trung vào công việc bảo tồn chúng, hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn loài này của chính phủ Trung Quốc. Vì mất môi trường sống là mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với loài gấu này. Nên việc thiết lập các khu bảo tồn mới và mở rộng các khu bảo tồn hiện có là rất quan trọng đối với sự tồn tại của chúng. Sau sự gia tăng đáng kể trong những năm gần đây, Trung Quốc hiện có mạng lưới 67 khu bảo tồn, bảo vệ hơn 66% số lượng gấu trúc trong tự nhiên và gần 54% môi trường sống hiện có của chúng. Chính phủ Trung Quốc hợp tác với WWF cũng đã phát triển nhiều khu rừng cho phép chúng sinh sống, cư trú, tìm kiếm thức ăn và gặp gỡ nhiều bạn tình tiềm năng hơn. Hai dãy núi có sự sinh sống của nhiều gấu trúc hoang dã nhất hiện nay ở Trung quốc là Dãy Minshan và Tần Lĩnh. 3.1 Dãy núi MinshanNhững ngọn núi tạo thành một rào cản giữa các tỉnh phía nam và phía đông. Trải dài qua các tỉnh Tứ Xuyên và Cam Túc, dãy núi Minshan chạy dọc theo phía bắc của đồng bằng Đại Tứ Xuyên và phía đông của Cao nguyên Tây Tạng, là một phần của một trong những lưu vực quan trọng nhất ở Trung Quốc. Chúng là nhà của hàng trăm con gấu trúc với mật độ hoang dã cao nhất trên thế giới. Những khu rừng tráng lệ của vùng núi Minshan là môi trường sống quan trọng không chỉ của loài gấu này mà còn của vô số loài khác, bao gồm cừu lùn, gà lôi,… 3.2 Dãy núi Tần LĩnhNhững ngọn núi ở đây là một phần của lưu vực quan trọng nhất của Trung Quốc. Nó dẫn nước mưa vào cả hai con sông lớn của đất nước là Dương Tử và Hoàng Hà. Nằm ở tỉnh Thiểm Tây, dãy núi Tần Lĩnh tạo thành một rào cản tự nhiên giữa miền bắc và miền nam Trung Quốc. Bảo vệ miền nam khỏi thời tiết lạnh giá của miền bắc. Và những cơn mưa ấm áp trên các sườn núi phía nam tạo môi trường sống cho nhiều loài động thực vật phong phú. Những ngọn núi là nơi cư trú của vài trăm con gấu trúc và các loài có nguy cơ tuyệt chủng khác. Bao gồm khỉ vàng, linh dương và mào gà. 4. Chế độ ănMột con gấu trúc thèm ăn tre là vô độ, chúng có thể ăn rất nhiều qua nhiều ngày. Chúng ăn tre 12 giờ một ngày, tức là có thể lên tới 12,5 kg tre mỗi ngày. Một con gấu khổng lồ có một chiếc xương đặc biệt kéo dài từ cổ tay của chúng được gọi là “ngón tay cái giả”. Nó sử dụng ngón tay cái giả của mình để giữ và điều khiển tre. Tre có hàm lượng chất dinh dưỡng tương đối thấp. Do đó là lý do tại sao gấu trúc phải ăn nhiều như vậy. Để có được nhiều loại chất dinh dưỡng, gấu trúc ăn các bộ phận khác nhau của cây tre và sẽ tìm kiếm những cây tre đang nảy mầm và lá mới (chồi non và lá chứa lượng chất dinh dưỡng cao hơn, bao gồm canxi, nitơ và phốt pho) vào những thời điểm khác nhau của năm. Vào mùa hè, những con gấu trúc sẽ leo lên những ngọn núi ở khu vực nhà của chúng ở độ cao 13.000 feet (3.962 m) để kiếm ăn. Đôi khi không có đủ tre để nuôi những con gấu lớn, vì vậy gấu trúc đôi khi sẽ bổ sung chế độ ăn uống bằng cách loài gặm nhấm cá, côn trùng hoặc chim. 5. Sinh sản ở gấu trúcGấu trúc khổng lồ đạt đến độ tuổi thành thục về mặt sinh dục ở độ tuổi khoảng năm năm và vẫn có khả năng sinh sản cho đến khoảng hai mươi tuổi. Chúng gọi nhau và sử dụng dấu hiệu mùi hương để tìm và giao tiếp với những con gấu trúc khác để giao phối. Việc sinh sản diễn ra hai đến ba năm một lần, do chúng cần một lượng thời gian cần thiết để nuôi dạy đàn con. Con cái có thể biểu hiện hành vi giống như động dục như kêu to trước khi chúng đủ trưởng thành để sinh sản. 5.1 Thời kỳ mang thai và phôi của gấu trúcTrong khi phôi gấu trúc hình thành sau khi giao phối, gấu mẹ không mang thai ngay lập tức. Thay vào đó, sự phát triển dừng lại ở giai đoạn phôi nang, hoặc giai đoạn tế bào đơn. Có thể mất ba đến sáu tháng để phôi làm tổ trong tử cung. Gấu trúc hoang dã có thể có tới 6 con trong cuộc đời của chúng. 5.2 Gấu trúc conGấu trúc con Gấu trúc thường sinh vào những tháng mùa thu giữa tháng 8 và tháng 9. Một con gấu trúc cái khổng lồ vẫn mang thai từ 95 đến 160 ngày và sinh một, hai và cực kỳ hiếm khi ba con. Gấu trúc sơ sinh rất nhỏ, chỉ từ 3 đến 5 oz và dài từ 4 đến 5 inch. Chúng hồng hào, không có lông, mù lòa và hoàn toàn sống dựa vào mẹ. Sau khi giao phối, con đực rời bỏ con cái và không đóng vai trò gì trong việc giúp đỡ nuôi dạy đàn con của chúng. Trong trường hợp có nhiều hơn một đàn con được sinh ra, chỉ một con thường sống sót. Tỷ lệ sống sót thấp thường là do một hành vi được gọi là ‘bỏ rơi đàn con’, nơi con mẹ chọn ra những con khỏe nhất và toàn tâm chăm sóc cho chúng. Trong điều kiện nuôi nhốt, tất cả các gấu trúc con có thể được nuôi dưỡng đến khi trưởng thành. 6. Tuổi thọCác nhà khoa học không chắc gấu trúc sống trong tự nhiên bao lâu. Nhưng họ ước tính rằng tuổi thọ khoảng từ 15 đến 20 năm đối với gấu hoang dã và khoảng 30 năm đối với loài được chăm sóc bởi con người. Các nhà khoa học Trung Quốc đã nói rằng, những con được chăm sóc trong vườn thú thường có tuổi thọ lên đến 35 tuổi. Số lượng gấu trúc hiện nay cũng không còn nhiều vì vậy chúng ta cần phải bảo vệ chúng. 7. Báo động về số lượng gấu trúcTại sao gấu trúc có nguy cơ tuyệt chủng? Môi trường sống của loài gấu trúc ngày càng bị thu hẹp do hoạt động khai thác gỗ và trồng trọt của người dân. Ngoài ra chúng cũng thường bị săn trộm, đây cũng là nguyên nhân vì sao gấu trúc tuyệt chủng. Vào ngày 5 tháng 9 năm 2016, chúng đã được đưa ra khỏi danh sách nguy cấp và hiện đang nằm trong danh sách “dễ bị tổn thương”. Để tránh tình trạng gấu trúc sắp tuyệt chúng thì Trung Quốc bảo vệ môi trường sống của nó bằng cách trả lại đất nông nghiệp cho các khu rừng. Những con gấu trúc đã được nhân giống trong điều kiện nuôi nhốt, và sau đó được đưa vào tự nhiên. Để chúng phát triển và sinh sống tự do. Gấu trúc là loài động vật rất đáng yêu, ngày nay nó được mọi người chăm sóc và yêu thích. Đây là loài động vật đặc biệt, đa số khẩu phần ăn của chúng đến từ tre và trúc. Đặc tính hiền lành và màu lông đặc biệt, tạo sự thu hút đối với loài người. Hiện tại loài vật này có nhiều ở Trung quốc, nó được chăm sóc và bảo vệ tại đây. Con người cần có ý thức hơn nữa để bảo vệ các loài động vật. Không chỉ những loài đang có nguy cơ tuyệt chủng mà còn những động vật quanh ta. Để đảm bảo điều này các hoạt động chặt phá rừng, phá hoại nơi ở và trú ngụ của động vật, săn bắt động vật quý hiếm,… cần được lên án và xử lý bằng pháp luật nghiêm ngặt. |
