Dịch mũi (nước mũi) có khi có màu trắng, có khi xanh hoặc vàng, có khi lẫn máu… vậy khi nào là nguy hiểm? Dịch mũi biểu hiện “sức khỏe” của mũi Mũi thế nào là khỏe mạnh? Bình thường cơ thể tiết ra khoảng 300ml dịch tiết mỗi 24 giờ để làm mềm và ẩm niêm mạc vùng mũi xoang, bảo vệ hệ thống niêm mạc. Dịch tiết này được tạo ra từ nước, protein, kháng thể và muối. Khi dịch tiết vận chuyển theo đường đi sinh lý để làm sạch hệ thống mũi xoang sẽ chảy xuống dạ dày và được hòa tan ở đây. Khi mũi xoang bị viêm, tùy mức độ viêm mà lượng dịch tiết tăng trên 300ml. Các thành phần trong dịch tiết bị mất cân bằng, vì thế cơ thể không kịp hấp thu và sẽ bị chảy ra cửa mũi trước hoặc xuống họng. Lúc này, bên cạnh sự tăng tiết của dịch mũi (nước mũi), cơ thể cũng biểu hiện mệt mỏi kèm theo hiện tượng hắt hơi, ngứa mũi, ngạt tắc mũi, ho khan và quầng thâm dưới mắt đậm hơn. Một số nghiên cứu cũng cho thấy phụ nữ có thai ở tuần thứ 13 đến 21 cũng xuất hiện tình trạng này do sự thay đổi nội tiết gây tăng tiết hệ thống chất nhầy dưới biểu mô hô hấp và thường hết sau khi sinh 1 – 2 tuần. Màu sắc của dịch chảy từ mũi cho ta biết điều gì? Khi dịch mũi có màu trắng Dịch mũi có màu trắng kèm theo hiện tượng sốt, đau nhức đầu và toàn thân, ngạt mũi, hắt hơi, ho, đau rát họng: đây thường là hiện tượng cảm cúm thông thường do nhiễm vi rút. Mỗi người lớn trung bình một năm gặp hiện tượng này 2-3 lần. Ở trẻ em gặp nhiều hơn, có thể tới 6-10 lần/năm. Trong giai đoạn này, bệnh nhân có thể điều trị triệu chứng như: Sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau paracetamol, thuốc kháng histamin H1 như loratadin, xịt mũi bằng các thuốc có tính kiềm nhẹ và giảm đau rát họng bằng các thuốc xịt họng, thuốc súc họng… Các biểu hiện thường hết sau 7- 10 ngày. Nếu sau 10 ngày các triệu chứng không mất đi, bạn cần đến bác sĩ tai- mũi-họng để được thăm khám và điều trị. Khi dịch mũi màu vàng Dịch mũi có màu vàng biểu hiện đang bị nhiễm khuẩn. Nếu không được điều trị dịch mũi sẽ dậm dần, đôi khi sẽ chuyển màu vàng nâu, có thể lẫn dịch máu kèm theo các triệu chứng như ho, đau rát họng, đau tai, đau vùng mặt… thì lúc này có thể tình trạng nhiễm trùng của bạn đã nghiêm trọng hơn, bệnh lý của viêm mũi xoang cấp đang hình thành và có thể sẽ dẫn đến viêm phế quản khi bạn thấy tiếng ho sâu kèm theo nặng ngực. Bạn cần tới gặp bác sĩ chuyên khoa tai-mũi-họng để được khám và điều trị ngay. Khi dịch mũi màu xanh Dịch mũi màu xanh cũng là tình trạng nhiễm khuẩn nhưng do vi khuẩn tạo màu xanh. Dịch lúc đầu loãng sau đó đặc dần, kèm theo đau đầu, đau vùng mặt, đau tai… Bạn có thể đang bị nhiễm trùng xoang, tai. Bạn cần tới gặp bác sĩ chuyên khoa để khám và điều trị, tránh các trường hợp đến muộn, bệnh tiến triển nặng hơn và có biến chứng như viêm tai giữa, viêm phế quản phổi… Khi dịch mũi lẫn máu Dịch mũi lẫn máu thường thấy có màu hồng hoặc dây máu đỏ tươi. Nguyên nhân thường gặp do bạn xì mũi nhiều, ngoáy mũi, mũi quá khô hay mũi đang bị viêm. Ở phụ nữ mang thai, cuốn mũi nề và mỏng hơn do thay đổi nội tiết tố cũng dễ chảy máu. Để phòng ngừa, chúng ta có thể bôi vaseline hoặc thuốc mỡ vào mũi ba lần một ngày, hay sử dụng nước muối sinh lý nhỏ mũi để bổ sung độ ẩm cho mũi. Nên cắt ngắn móng tay để ngăn thói quen ngoáy mũi và có thể bổ sung độ ẩm cho không khí bằng máy làm ẩm. Trường hợp chảy dịch mũi có lẫn máu ở một bên, có mùi hôi ở người trên 40 tuổi, kèm theo các triệu chứng ở cùng bên như ngạt mũi, đau đầu, ù tai… một bên; có thể đây là biểu hiện sớm của khối u, ung thư. Nếu bạn bị chảy máu mũi đỏ tươi, biểu hiện này thường do vỡ mạch. Có thể là vỡ mạch ở ngay vùng điểm mạch tại vách ngăn (thường do viêm hoặc chấn thương) hoặc chảy máu từ động mạch bướm khẩu cái (do tăng huyết áp), hoặc chảy máu từ các khối u mạch trong hốc mũi. Bạn nên đến gặp bác sĩ để tìm nguyên nhân gây chảy dịch mũi lẫn máu hoặc chảy máu mũi để điều trị kịp thời. Khi dịch mũi màu gỉ sắt Dịch mũi màu gỉ sắt có thể là kết quả của máu khô đọng lại sau khi bạn bị chảy máu mũi hoặc do dịch mũi ứ đọng khi bạn bị viêm xoang và do một số vi khuẩn tạo ra màu này. Khi bạn bị nhiễm nấm xoang, dịch mũi cũng có màu gỉ sắt, chủ yếu ở một bên kèm theo các triệu chứng đau đầu, sưng đau vùng mặt, có thể gặp rối loạn thị giác ở một bên (nhưng rất hiếm).. Dù nguyên nhân là gì bạn vẫn cần tới gặp bác sĩ để được khám và điều trị chính xác nhé! Khi dịch mũi màu đen Dịch ở mũi màu đen kèm theo các triệu chứng: nhức đầu, đau vùng mặt, sưng vùng mặt, rối loạn thị giác…các triệu chứng xảy ra ở một bên có thể là dấu hiệu của bệnh nhiễm trùng nấm nghiêm trọng. Mặc dù không phổ biến nhưng những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương có thể dễ mắc loại bệnh này. Những người hút thuốc hoặc sử dụng ma túy cũng có thể bị chảy dịch mũi đen. Bạn cần thiết phải đến gặp bác sĩ tai – mũi- họng để được chẩn đoán và điều trị sớm, tránh những biến chứng nghiêm trọng có thể gặp phải nếu không điều trị kịp thời./. (Nguồn: VOV) Mũi là một bộ phận quan trọng đảm nhiệm các chức năng: hô hấp, khứu giác, phát âm của cơ thể. Có nhiều bệnh về mũi xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, do đó cần biết để phòng ngừa và thăm khám kịp thời tránh biến chứng. Nằm trong số các cơ quan của hệ hô hấp, mũi có cấu tạo gồm những phần sau: Là phần mũi lồi lên ở giữa mặt, có hình dáng giống tháp 3 mặt: mặt nhỏ nhất là 2 lỗ mũi trước, hai mặt bên nằm ở hai bên của mũi. Mũi nối liền với trán bằng gốc mũi, giữa hai mắt, sống mũi là một đường gờ dọc tiếp tục từ gốc mũi xuống dưới, tận cùng là đỉnh mũi. Vách mũi ở sau sống mũi, hai cánh mũi hai bên, hai lỗ mũi phía trước nằm giữa vách mũi và cánh mũi, rãnh mũi má nằm giữa cánh mũi và má. Cấu tạo của mũi ngoài là một khung xương mũi và sụn, bao bọc bởi cơ và da, niêm mạc mũi lót phía bên trong. Hai ổ mũi của mũi trong nằm ngay dưới nền sọ và phía trên khẩu cái cứng. Hai ổ mũi mũi cách nhau bởi vách ngăn mũi, thông với bên ngoài qua lỗ mũi trước và thông với vùng hầu họng ở sau qua lỗ mũi sau. Tiền đình mũi Phần đầu tiên của ổ mũi là tiền đình mũi, hơi phình ra, tương ứng với phần sụn cánh mũi lớn. Tiền đình mũi được lót bởi da và có nhiều lông, tuyến nhầy để cản bụi. Lỗ mũi sau Ở phía sau của khoang mũi có 2 lỗ cách nhau bởi vách mũi, là nơi thông thương giữa ổ mũi với tỵ hầu, có chức năng đưa không khí đi vào vòm họng và đường hô hấp dưới. Vách mũi (thành mũi) Hai phần chính của vách mũi là phần sụn và phần xương:
Trần ổ mũi Một phần của các xương tạo trần của ổ mũi, bao gồm xương mũi, trán, sàng và thân xương bướm tạo nên. Nền ổ mũi Nền ổ mũi là khẩu cái cứng có chức năng giúp ngăn cách giữa ổ mũi và ổ miệng. Thành mũi ngoài Được tạo nên bởi xương hàm trên, xương mũi, xương lệ, mảnh thẳng xương khẩu cái, mê đạo sàng và mỏm chân bướm. Các xoắn mũi (gồm xoăn mũi dưới, xoăn mũi giữa, xoăn mũi trên hoặc xoăn mũi trên cùng) là 3 – 4 mảnh xương uốn cong, nhô vào ổ mũi. Thành ngoài ổ mũi tạo với các xương xoăn mũi các ngách mũi tương ứng, thông với xoang mũi để dẫn lưu dịch từ các xoang. Niêm mạc mũi Niêm mạc mũi lót mặt trong ổ mũi là lớp biểu mô trụ tầng có nhiều lông chuyển động, liên tục và có cấu tạo tương tự như niêm mạc các xoang, niêm mạc hầu. Hai vùng của niêm mạc mũi là vùng khứu giác và vùng hô hấp:
Các xoang cạnh mũi gồm có 4 đôi: xoang hàm trên, xoang trán, xoang sàng, xoang bướm. Xoang mũi bình thường sẽ rỗng và thoáng, chứa không khí lưu thông và đảm nhiệm việc cộng hưởng âm thanh, làm ẩm niêm mạc mũi, sưởi ấm không khí, cân bằng và làm nhẹ khối xương đầu mặt. Chức năng hô hấp Thông thường, mũi là nơi tiếp nhận không khí đầu tiên khi hít vào hoặc thở ra. Có nghĩa là luồng không khí khi hít vào, đi dọc theo cuốn dưới và ngách giữa đến vòm họng hình thành một đường cong lõm về phía dưới. Chỉ có một phần không khí rất ít là vào khu khứu giác để tác động vào tế bào khứu giác. Sau khi vào mũi, không khí sẽ được làm ấm, tăng độ ẩm và khử trùng. Vì niêm mạc mũi có nhiều mạch máu và các tế bào của niêm mạc mũi luôn tiết ra dịch nhầy nên được đảm nhiệm ba việc trên. Chất nhầy của niêm mạc mũi sẽ cản bụi bặm và vi trùng lại, sau đó các lông chuyển ở mũi sẽ đẩy những dị vật này về phía tiền đình thành những cục gỉ mũi, do đó phần trước của hố mũi sẽ có nhiều vi trùng còn phần sau hầu như không có. Bên cạnh những dây thần kinh giao cảm và tam thoa, mũi còn có khả năng điều chỉnh biên độ cơ hô hấp ở lồng ngực để có thể hít sâu hoặc hít nông tùy theo mũi thông hay tắc. Chức năng khứu giác Nhiệm vụ thu nhận những kích thích mùi và chuyển những kích thích đó về hành khứu sẽ do các tế bào khứu giác đảm nhiệm. Tại hành khứu có những tế bào trung gian chuyển xung động qua củ khứu rồi về các trung tâm khứu giác ở vỏ não. Các trung tâm khứu giác có nhiệm vụ phân tích mùi, khứu giác là giác quan đầy tính chất bản năng, có tính chất gợi nhớ lâu dài (quen hơi). Chức năng của mũi còn giúp loại bỏ các mầm bệnh xâm nhập cơ thể qua hệ hô hấp. Khi bj ngạt mũi phải thở bằng miệng, không khí đi vào phổi sẽ không được làm sạch. Chức năng phát âm Mũi đóng vai trò quan trọng trong phát âm. Phần hố mũi có thể phát ra những giọng mũi và tiếp thu những rung động của không khí trong khi phát âm, sau đó biến thành những kích thích chủ trì sự phối hợp các cơ họng và thanh quản. Viêm mũi cấp tính Nguyên nhân gây viêm mũi cấp tính thường do virus với triệu chứng đặc trưng là chảy mũi và tắc mũi. Khi thấy dịch mũi có màu vàng hoặc xanh cho thấy mũi bị nhiễm khuẩn. Triệu chứng viêm mũi cấp tính sẽ hết trong vài ngày, được điều trị bằng thuốc để cải thiện hơi thở qua mũi và giảm tiết dịch mũi. Viêm mũi mãn tính Viêm mũi mãn tính sẽ kéo dài vài tuần hoặc vài tháng, kèm theo triệu chứng như tắc mũi, chảy dịch mũi, khó nhận biết mùi vị. Người bệnh có thể bị đỏ mũi và chảy nước mắt trong trường hợp dị ứng mũi. Để chẩn đoán xác định viêm mũi mãn tính cần nội soi mũi xoang. Do niêm mạc mũi bị sưng, chủ yếu ở cuốn mũi sẽ gây tắc mũi, do dị ứng sẽ chiếm 20%. Rửa mũi hàng ngày bằng dung dịch muôi chlorid 0,9% và xịt mũi bằng thuốc chứa cortisone là giải pháp điều trị trong trường hợp này. Việc điều trị có thể kéo dài vài tuần hoặc lâu hơn là vài tháng, sử dụng cortisone để điều trị rất hiệu quả và không có tác dụng phụ vì cortisone dùng qua đường miệng. Có thể phải thực hiện giải pháp phẫu thuật nội soi nếu việc điều trị bằng thuốc không hiệu quả và tình trạng nghẹt mũi không đỡ, nhằm giảm kích thước cuốn mũi và giúp tình trạng thở được cải thiện. Tình trạng viêm niêm mạc xoang được gọi là viêm xoang, có 2 loại viêm xoang chính là: Viêm xoang cấp tính Đây là tình trạng bệnh về mũi phổ biến ở nhiều người, dấu hiệu thường thấy là đau vùng xoang kèm theo chảy máu và tắc mũi ở cùng một bên. Nguyên nhân viêm xoang cấp tính chủ yếu do nhiễm trùng. Khi điều trị viêm xoang cấp tính, bác sĩ sẽ tiền hành nội soi mũi để nhìn thấy mủ ở hốc xoang. Thủ thuật này rất đơn giản, thường đủ để chẩn đoán, rất ít trường hợp phải chụp CT scan. Quan trọng nhất trong việc điều trị viêm xoang cấp tính là loại trừ nguyên nhân do nhiễm trùng răng gây ra. Bệnh nhân viêm xoang cấp tính có thể đỡ trong vài ngày nếu được điều trị bằng thuốc kháng sinh, thuốc co mạch và rửa mũi. Một số ít bệnh nhân bị viêm xoang cấp tính sẽ bị biến chứng liên quan đến mắt hoặc não và cần phải chụp CT scan hoặc cộng hưởng từ, nội soi điều trị ngoại khoa và cần nhập viện. Viêm xoang mãn tính Tình trạng viêm xoang tái đi tái lại hoặc kéo dài với nhiều triệu chứng như nghẽn mũi và không ngửi được mùi vị được gọi là viêm xoang mãn tính. Nguyên nhân viêm xoang mãn tính bỏi viêm phần niêm mạc mũi nhưng không có nhiễm trùng. Đa phần viêm xoang mãn tính không gây đau, trù khi có biến chứng. Cần phải xác định và điều trị sớm viêm xoang mãn tính nếu không sẽ ảnh hưởng tới niêm mạc đường hô hấp như hen. Một nguyên nhân khác dẫn đến viêm xoang mãn tính là do polyp mũi hoặc polyp xoang. Để điều trị viêm xoang mãn tính sẽ có hai phương pháp nội khoa và ngoại khoa:
Tùy vào cơ địa của người bệnh, tình trạng viêm xoang hay việc bệnh nhân có tuân thủ theo phác đồ điều trị hay không để đánh giá khả năng tái phát viêm xoang. Phẫu thuật viêm xoang sẽ có tên gọi từ cách điều trị xoang và cần nhập viện 1 ngày:
Cấp độ bệnh viêm xoang theo thứ tự phổ biến là:
Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh viêm xoang nhưng 4 nguyên nhân dưới đây là phổ biến nhất:
Triệu chứng điển hình thường gặp của bệnh viêm xoang như sau:
Cần chú ý phân biệt giữa triệu chứng viêm xoang với viêm mũi dị ứng để không nhầm lẫn. Triệu chứng của viêm mũi dị ứng sẽ là ngứa mũi, hắt hơi liên tục thành tràng dài vào buổi sáng hoặc tối, dịch mũi màu trong suốt, không màu và nghẹt mũi. Viêm xoang cũng là bệnh về mũi không thể tự khỏi và sẽ tiến triển thành viêm mũi xoang mạn tính hoặc các biến chứng khác nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị:
Biến chứng xương: Cốt tủy viêm xương hàm trên, xương thái dương. Biến chứng nội sọ: Viêm tắc tĩnh mạch xoang hang, viêm màng não, áp xe não (rất hiếm gặp) Một số biến chứng khác có thể gặp phải như viêm thận, viêm khớp… Khi cơ thể phản ứng thái quá với một số chất gây kích ứng trong không khí sẽ dẫn đến viêm mũi dị ứng. Viêm mũi dị ứng cũng là một bệnh về mũi liên quan đến đường hô hấp trên rất phổ biến. Các tác nhân chính dẫn đến viêm mũi dị ứng là bụi bẩn, nấm mốc và phấn hoa trong môi trường. Triệu chứng đặc trưng của bệnh là ngứa ngáy trong niêm mạc mũi, sổ mũi, chảy nước mũi, hắt hơi… hoặc có thể kèm theo triệu chứng ho, ngứa cổ, chảy nước mắt, ngứa mặt, cơ thể mệt mỏi… Polyp mũi xoang cũng thuộc một trong số nhiều bệnh về mũi thường gặp đang gây ảnh hưởng tới cuộc sống của nhiều người. Polyp mũi xoang là một dạng u lành xuất hiện ở hốc mũi hoặc trong các xoang, cấu trúc ngoài là lớp biểu mô, phía trong là tổ chức liên kết với các tế bào xơ. Polyp có kích thước nhỏ sẽ ít gây ra triệu chứng nhưng polyp có kích thước lớn lại gây cản trở đường hô hấp như khó thở, giảm khứu giác dẫn đến nhức đầu âm ỉ, thay đổi hình dạng khuôn mặt. So với những bệnh về mũi thì ung thư mũi sẽ hiếm gặp hơn. Ung thư mũi là sự hình thành của các khối u lành tính hoặc ác tính ở trong mũi xoang. Đàn ông có xu hướng mắc bệnh nhiều hơn phụ nữ, chủ yếu trong độ tuổi từ 35 đến 55. Hiện vẫn chưa xác định được rõ nguyên nhân gây bệnh ung thư mũi mà chỉ xác định được những yếu tố nguy cơ gây bệnh như thường xuyên tiếp xúc hóa chất, nhiễm virus HPV, hút thuốc lá… Triệu chứng ung thư mũi ở người bệnh sẽ là cảm giác căng cứng xoang, đau nhức vùng mặt, đau đầu… kèm theo các triệu chứng khác như chảy máu cam, sưng mắt, đau răng hàm trên, đau nặng tai… Các triệu chứng của những bệnh về mũi sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đường thở kéo theo các biến chứng nghiêm trọng khác phát sinh nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời Khám và chẩn đoán kịp thời bệnh về mũi Để quá trình điều trị hiệu quả, việc phát hiện sớm bệnh về mũi rất quan trọng bởi lẽ khi triệu chứng của bệnh còn ở mức độ nhẹ sẽ khắc phục dễ dàng hơn. Mỗi người cần chú ý vì triệu chứng bệnh về mũi rất dễ bị nhầm lẫn với bệnh cảm cúm thông thường. Điều trị y tế kịp thời Bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị thích hợp tùy thuộc vào từng bệnh lý người bệnh gặp phải. Đa phần các bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc đối với các bệnh về mũi thông thường. Chăm sóc tại nhà Bên cạnh việc điều trị y tế bệnh về mũi, để hỗ trợ, cải thiện triệu chứng và giảm nguy cơ mắc các bệnh về mũi thường gặp, người bệnh cần áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà như:
Để tránh phát sinh các vấn đề nghiêm trọng, cần chú trọng điều trị sớm các bệnh về mũi ngay khi thấy phát hiện sự khởi phát triệu chứng đầu tiên đồng thời tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và chăm sóc tốt tại nhà. **Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý. Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/ |