phần này trong một số sách nâng cao THPT cũng có mà. bạn cho_con_yeu_hoa nên tìm một số sách cũ thì có thể sẽ tốt hơn, sách đại học thì rộng quá,khó chắt lọc(mình chỉ học được một số phần thôi) còn mấy sách NC bây giờ thường chủ yếu bám sát vào chương trình thi đại học nên ít nói tới phần này. ngoài ra bạn có thể tìm thêm quyển đề thi hoặc tìm trên mạng đề thi HSG và olimpic 30-4 rồi xem lời giải của nó, dạng bài này khá nhiều. bạn có thể mượn vở học đội tuyển của mấy anh chị lớp trên, mình đảm bảo có phần này!!! chúc bạn thành công! trathanh 11-30-2009, 11:40 AM so sánh tính acid của 2 chất sau acid o-Hydroxylbenzoic và acid p-Hydroxylbenzoic giải hích giúp em ngoalong 11-30-2009, 12:33 PM O- mạnh hơn p-. Giải thích nhờ hiệu ứng ortho charmander93 12-03-2009, 04:58 PM p- có tính ax mạnh hơn o- do có hiệu ứng ko gian ở đp o- (tạo lkH nội phân tử) anhtuan_a3_92 12-03-2009, 05:34 PM p- có tính ax mạnh hơn o- do có hiệu ứng ko gian ở đp o- (tạo lkH nội phân tử) Lúc nào axit đồng phân o- cũng mạnh nhất yếu tố liên kết H không thắng được hiệu ứng ortho [Nhoc] 12-03-2009, 06:47 PM uk ở liên kết o thì tính axit sẽ khác axit liên kết p tính axit tăng dần theo gốc liên kết ngoalong 12-03-2009, 07:16 PM vậy với các nhóm thế 0- và p- trên nền anilin thì sao? kuteboy109 12-03-2009, 07:47 PM Lúc nào axit đồng phân o- cũng mạnh nhất yếu tố liên kết H không thắng được hiệu ứng ortho Nhận xét này không chuẩn lắm, trường hợp ortho chỉ đúng với axit benzoic và dẫn xuất thôi. trathanh 12-03-2009, 10:41 PM p- có tính ax mạnh hơn o- do có hiệu ứng ko gian ở đp o- (tạo lkH nội phân tử) cũng chính do liên kết H nội phân tử tại vị trí ortho trên acid bezoic làm tăng tính linh động của H (COOH) nên tại vị trí này dối với acid benzoic luôn luôn mạnh hơn acid benzoic thường (đối với mọi nhóm rút hay đẩy điện tử) \=> Nhận xét này không chuẩn lắm, trường hợp ortho chỉ đúng với axit benzoic và dẫn xuất thôi. Mặc khác, xét acid o-OH Benzoic, tính acid của nhóm COOH mạnh hơn acid benzoic thông thuờng còn tính acid của OH yếu hơn acid của phênol (cũng chính do liên kết H gây ra) ngoalong 12-04-2009, 05:05 PM 0- axit luôn mạnh nhất minhduy2110 12-04-2009, 05:22 PM 0- axit luôn mạnh nhất Những câu phán xanh rờn thế này thường không đúng :)) pKa lần lượt từ trong ra ngoài là o; m; p. H2N- 4.98 4.79 4.92 (CH3)2N- 8.42 5.10 5.03 CH3NH- 5.30 5.10 5.04 ngoalong 12-04-2009, 06:09 PM Oh, thế thì mình đính chính lại. Hầu hết o- có tính axit mạnh nhất. Sorry! ngoalong 12-04-2009, 06:13 PM 2-aminobenzoic acid: 2.09 (nấc 1) 4.79 (nấc 2) 3-aminobenzoic acid: 3.07 (nấc 1) 4.79 (nấc 2) 4-aminobenzoic acid: 2.41 (nấc 1) 4.85 (nấc 2) benzoic acid: 4.204 Số liệu bạn cho hơi khác???? [Nhoc] 12-13-2009, 02:56 PM hì vậy tính axit ở aninlin thì sao ha mấy anh em vẫn chưa hỉu lắm minhduy2110 12-13-2009, 05:04 PM <! message > 2-aminobenzoic acid: 2.09 (nấc 1) 4.79 (nấc 2) 3-aminobenzoic acid: 3.07 (nấc 1) 4.79 (nấc 2) 4-aminobenzoic acid: 2.41 (nấc 1) 4.85 (nấc 2)Hơ, số liệu mình đưa ra là ở tài liệu đảm bảo =.= cái này sao bịa ra được. Còn mấy số liệu quote ở trên, ta thấy có sự vô lý vì 2 K ở 2 nấc ở đây không thể chỉ cách nhau có 100 lần được. ngoalong 12-13-2009, 11:54 PM <! message > Hơ, số liệu mình đưa ra là ở tài liệu đảm bảo =.= cái này sao bịa ra được. Còn mấy số liệu quote ở trên, ta thấy có sự vô lý vì 2 K ở 2 nấc ở đây không thể chỉ cách nhau có 100 lần được. http://chemvn.net/chemvn/showthread.php?t=116&highlight=hi%E1%BB%87u+%E1%BB%A9ng+ortho&page=3 xem đi. Chủ đề cũ thôi mà. minhduy2110 12-14-2009, 12:10 AM Chụp nguyên hình trong sách ra cho đỡ cãi nhau (:| http://img685.imageshack.us/img685/3131/68445727.jpg Và đây: http://img685.imageshack.us/img685/5590/97791188.jpg ngoalong 12-14-2009, 07:44 AM Cậu lấy ở sách nào thế. Bên kia cũng từ sách mà ra. Thời buổi này đúng là khó tin thật. Mỗi nơi viết 1 kiểu. HU Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh đang trong quá trình ôn tập tài liệu Lý thuyết, bài tập về so sánh tính axit-bazo của các hợp chất hữu cơ môn Hóa học lớp 12, tài liệu bao gồm 11 trang, đầy đủ lý thuyết, phương pháp giải chi tiết và bài tập có đáp án (có lời giải), giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình ôn tập, củng cố kiến thức và chuẩn bị cho bài thi tốt nghiệp THPT môn Hóa học sắp tới. Chúc các em học sinh ôn tập thật hiệu quả và đạt được kết quả như mong đợi. Mời các quý thầy cô và các em học sinh cùng tham khảo và tải về chi tiết tài liệu dưới đây: SO SÁNH TÍNH AXIT – BAZƠ CỦA CÁC HỢP CHẤT HỮU CƠ Thạc sỹ: Nguyễn Cao Chung GV trường THPT Kỹ Thuật Lệ Thủy – Quảng Bình I- KHÁI NIỆM 1. Định nghĩa axit – bazơ: - Theo Bronstet-Lawry: Axit là chất cho proton, bazo là chất nhận proton. - Theo Lewwis: Axit là chất nhận cặp electron, bazơ là chất cho cặp electron. 2. Tính axit của các hợp chất hữu cơ. Mọi yếu tố làm tăng khả năng phân ly của liên kết O – H và làm tăng độ bền của anion sinh ra đều làm tăng tính axit, tức là làm tăng Ka hay làm giảm pKa (pKa = – lgKa , đối với cặp axit-bazơ liên hợp thì pKa + pKb =14) - Trong nhóm cacboxyl -COOH có hiệu ứng liên hợp p - nên làm giảm mật độ e ở nguyên tử oxi trong nhóm OH liên kết O – H bị phân cực mạnh. - Các nhóm ankyl có hiệu ứng (+I) nên cản trở sự di chuyển e về phía C = O, làm tăng mật độ e ở nguyên tử oxi trong nhóm OH, giảm sự phân cực của liên kết O – H làm giảm tính axit. - Các nhóm hút e như Cl, Br, NO2… có hiệu ứng (- I) nên hỗ trợ sự di chuyển e về phía C = O làm giảm mật độ e ở nguyên tử oxi trong nhóm OH, tăng sự phân cực của liên kết O – H làm tăng tính axit. 2.1. Khi giải thích tính axit cần giải thích hiệu ứng ở trạng thái chưa phân li và cả trạng thái đã phân li. Ví dụ: HA + H2O H3O+ + A- - Trạng thái tĩnh: Phân tử càng dễ phân li thành H+ thì tính axit càng mạnh tức là nguyên tử hiđro gây tính axit càng linh động thì càng dễ phân li. - Trạng thái động: (khi tạo ra bazơ liên hợp), anion mà càng bền tức điện tích âm được giải toả càng nhiều thì tính axit càng mạnh. Kết hợp 2 yếu tố đó sẽ kết luận được tính axit của chất đó. Ví dụ: Xét tính axit của C2H5OH, C6H5OH, CH3COOH. C H O H 2 5 C H 2 5 + H2O O- + H3O+ (1) + I + I –H + H2O + H3O+ (2) –C, –I –C, –I + H2O ≡ + H3O+ (3) O OCH 3 C O O CH3 C O H O CH3 C 12 O 12 O –C, –I Nhận xét: Độ bền của các ion ở (1) < (2) < (3) do đó tính axit của C2H5OH < C6H5OH < CH3COOH. 2.2. Trong bất kì trường hợp nào, nếu có nhóm thế hút e sẽ làm cho tính axit tăng. Ngược lại, nếu có nhóm thế đẩy e sẽ làm cho tính axit giảm. Ví dụ: Tính axit của các chất tăng dần trong dãy sau: CH3CH2CH2–COOH < CH3CHBrCH2–COOH < CH3CH2CHBr–COOH < < CH3CHICHBr–COOH < CH3CHBrCHBr–COOH. 2.3. Tính axit của axit không no và axit thơm lớn hơn axit no tương ứng. Ví dụ 1: Tính axit tăng dần theo dãy sau: CH3CH2CH2–COOH < CH3CH=CH–COOH < CH3C≡C–COOH. - Các liên kết kép C = C hay C C có hiệu ứng (-I) sẽ làm tăng tính axit (trong đó liên kết C C có hiệu ứng (-I) mạnh hơn, do độ âm điện của C lai hóa sp > độ âm điện của C lai hóa sp2). - Trạng thái lai hoá của cacbon ảnh hưởng tới hiệu ứng cảm ứng. Độ âm điện của các Csp > Csp 2 > C cacbon lai hoá giảm như sau: sp 3 Ví dụ 2: Tính axit của \> Trong axit chứa liên kết đôi C=C thì tính axit của dạng cis > tính axit của dạng trans. < +C tăng làm Ka giảm Do hiệu ứng không gian loại II nên +C giảm làm Ka tăng pKa-trans =4,68 pKa-cis = 4,38 2.4. Các dạng axit , không no có tính axit yếu hơn dạng , không no. Ví dụ: Tính axit: < – I và + C chỉ có – I CH3CH=CH-CH2COOH ,pKa = 4,48 > CH2=CH-CH2CH2COOH, pKa=4,68 > CH3CH2CH=CH-COOH pKa = 4,83 2.5. Axit thơm R-C6H4-COOH I - Ở vị trí para các nhóm thế gây ra hiệu ứng cảm ứng ; hiệu ứng liên hợp và siêu H liên hợp ( C, ) phát huy được tác dụng (ảnh hưởng trực tiếp) I - Ở vị trí meta các nhóm thế chủ yếu gây hiệu ứng cảm ứng , hiệu ứng liên hợp và H siêu liên hợp ( C, ) hầu như không phát huy được tác dụng (ảnh hưởng gián tiếp) C C O O O O H H CH 3 C C C H O OH H CH 3 C C C H O OH H C = O CH C C3 O O H H CH CH CH C O2 2 - Các axit đồng phân ortho RC6H4COOH có tính axit luôn lớn hơn các đồng phân khác bất kể bản chất của các nhóm thế là gì (hút hay đẩy e) . Loại ảnh hưởng đặc biệt của các nhóm thế ở vị trí ortho như vậy gọi là hiệu ứng ortho (hiệu ứng cảm ứng, không gian, hiệu ứng trường và liên kết hidro) - Các nhóm thế ở vị trí meta và para của axit benzoic làm thay đổi tính axit theo qui luật: các nhóm thế có hiệu ứng +I,+C hay +H (đẩy electron) luôn làm giảm tính axit, các nhóm thế có hiệu ứng –I,-C (hút electron) luôn làm tăng tính axit. - Hai nhóm thế -NO2, -CN ở vị trí para thì cả hai hiệu ứng –I, -C đều phát huy được tác dụng cho nên tính axit tăng hơn vị trí meta, ở vị trí mêta các nhóm thế này chỉ có hiệu ứng –I, còn hiệu ứng –C không phát huy được tác dụng. Ngoài cách dựa vào hiệu ứng để giải thích tính axit còn có thể dựa vào độ ổn định của anion cacboxylat, khi các nhóm thế này ở vị trí para sẽ ổn định hơn ở vị trí meta. - Đối với nhóm –OH, -OR thì ở vị trí para chúng phát huy được cả hai hiệu ứng –I và +C (+C>-I) nên tính axit giảm . Khi các nhóm thế này ở vị trí meta, chúng chỉ có hiệu ứng –I nên tính axit tăng. - Các halogen (F,Cl,Br,I) gắn vào nhân bezen có –I,+C (-I>+C) .Ở vị trí mêta chúng chỉ có hiệu ứng –I nên tính axit tăng, còn ở vị trí para hiệu ứng –I mạnh hơn +C nên làm cho tính axit giảm hơn vị trí meta - Hầu hết các nhóm +C đồng thời có cả hiệu ứng –I , nên thể hiện một hiệu ứng tổng quát bao gồm cả hai loại hiệu ứng đó. Ví dụ: CH3O- là nhóm đẩy electon nói chung (+C mạnh hơn -I), nhưng Cl- lại là nhóm hút electron nói chung (+C yếu hơn -I). R pKa (para) pKa (meta) pKa (ortho) -NO2 3,43 (-C, -I) 3,49 (-I) 2,17 -CN 3,55(-C, -I) 3,84(-I) 3,14 -F 4,14 (+C<-I) 3,87 (-I) 3,27 -OH 4,54 (-I<+C) 4,08 (-I) 2,98 -CH3 4,37(+I,+H) 4,27(+I) 3,91 -NH2 4,92(-I<+C) 4,78 (-I) 3,91 -OCH3 4,54 (-I<+C) 4,09 (-I) 4,09 pKa càng nhỏ tính axit càng mạnh. 3. Tính bazơ của các chất hữu cơ. 3.1. Giải thích tính bazơ của các chất cần chú ý ở trạng thái đầu và các trạng thái tạo ra cation. -Trạng thái tĩnh: Các amin mật độ e trên nguyên tử nitơ càng lớn thì tính ba zơ càng mạnh -Trạng thái động: Ion sinh ra bền, càng dễ bị sonvat hoá thì điện tích dương được giải toả càng nhiều thì tính bazơ càng mạnh. Kết hợp 2 yếu tố đó sẽ kết luận được tính bazơ của chất đó. Ví dụ: Xét tính bazơ của NH3, CH3–NH2 và CH3–NH–CH3. NH4 NH3 + H2O + OH- (1) N H 3 CH3-NH2 + H2O CH3 + OH- (2) +I +I N H 2 CH3-NH-CH3 + H2O CH3- -CH3 + OH- (3) +I mạnh +I mạnh N H N H NH 4 2 3 Vì độ bền các cation giảm theo chiều: CH3- -CH3 > CH3- > nên tính bazơ của CH3–NH–CH3 > CH3–NH2 > NH3. 3.2. Trong phân tử nếu có chứa nhóm đẩy e sẽ làm tăng tính bazơ, ngược lại nhóm hút e sẽ làm giảm tính bazơ của hợp chất. Ví dụ: Tính bazơ giảm dần theo chiều: CH3– CH2 -NH2 > CH3 -NH2 > NH3 > C6H5 -NH2 > C6H5 – NH- C6H5 3.3. Với amin no, trong dung dịch nước, tính bazơ của amin bậc 3 < bậc 2 > bậc 1 Sự hơn kém tính bazơ của amin bậc 1 và bậc 3 tùy thuộc gốc hidrocacbon (CH3)2NH > CH3NH2> (CH3)3N (C2H5)2NH > (C2H5)3N > C2H5NH2 pKa: 10,77 10,63 9,8 pKb: 3,23 3,38 4,20 3,07 3,13 3,33 - Tính bazơ của amin bậc 3 nhỏ hơn amin bậc 2 vì khả năng sonvat hoá của ion triankylamôni yếu hơn ion điankyl amoni, do số nguyên tử H ở amin bậc 3 ít hơn, mặt khác do ảnh hưởng không gian của 3 gốc ankyl R R R- N+ - H .... OH2 < R – N+ - H .... OH2 R H...OH2 - Trong dung môi không phân cực (benzen, hexan): bậc 3> bậc 2 > bậc 1 - Amin no bậc 2, dạng vòng có tính bazơ > dạng mạch hở. Do (2) sự án ngữ không gian của hai nhóm R và R’ nên khả năng hiđrat hóa yếu hơn => điện tích dương ít được giải tỏa hơn nên kém bền hơn. 3.4. Tính bazơ của amin dị vòng no lớn hơn amin dị vòng thơm. Ví dụ: Tính bazơ giảm dần theo chiều: \> > sp3 sp2 cặp e tự do trên N tham gia liên hợp NH 3.5. Amin thơm có bậc càng cao thì tính bazơ càng giảm (do cặp e cuả N đã tham gia liên hợp với vòng benzen hay hiệu ứng –C tăng). Hầu hết amin thơm có nhóm thế dù hút hay đẩy electron ở vị trí ortho thường làm giảm tính bazơ so với amin thơm có nhóm thế ở vị trí para và meta. Nguyên nhân là do hiệu ứng trường của nhóm thế ở vị trí ortho (hiệu ứng ortho) Ví dụ: Tính bazơ của các hợp chất thơm có các nhóm thế ở các vị trí khác nhau trong hợp chất có công thức tổng quát : X-C6H4-NH2 đo được như sau: (pKa càng lớn tính ba zơ càng mạnh.) Xem thêm  Trang 1 Trang 2 Trang 3 Tài liệu có 11 trang. Để xem toàn bộ tài liệu, vui lòng tải xuống |
