search

Toán cơ bản và nâng cao lớp 8 pdf năm 2024

1 tuầns trước
Trả lời: 0
Lượt xem: 77

500 Bài Toán Cơ Bản Và Nâng Cao Lớp 8 được biên soạn để giúp các em học sinh khá, giỏi toán có tài liệu ôn tập, rèn luyện để chuẩn bị cho các kỳ thi học sinh giỏi Toán.

Quyển sách bao gồm hai phần:

Phần Đại số

  • Chương I: Phép nhân và phép chia đa thức
  • Chương II: Phân thức đại số
  • Chương III: Phương trình bậc nhất một ẩn
  • Chương IV: Bất phương trình bậc nhất một ẩn

Phần Hình học

  • Chương I: Tứ giác
  • Chương II: Đa giác - Diện tích đa giác
  • Chương III: Tam giác đồng dạng
  • Chương IV: Hình lăng trụ đứng. Hình chóp đều

Các kiến thức cơ bản sẽ được tổng hợp theo từng chương và cụ thể theo thứ tự bài học để các em dễ học, dễ nhớ. Các bài toán được biên soạn bám sát theo thứ tự bài học rất tiện sử dụng cho giáo viên và học sinh.

" của tác giả Bùi Văn Tuyên biên soạn tuyển chọn các bài tập theo từng chủ đề thuộc phần đại số và hình học toán 8, nhằm giúp các em nắm rõ kiến thức, kỹ năng giải nhanh cũng như phương pháp giải các bài toán. Giúp các em đạt điểm cao trong các kỳ thi sắp tới.

Cấu trúc cuốn sách gồm 2 phần, mỗi phần sẽ gồm các chương, ngoài ra còn có 6 chuyên đề thuộc chương trình toán 8:

Phần Đại số:

  • Chương I: Phép nhân và phép chia các đa thức
  • Chương II: Phân thức đại số
  • Chương III: Phương trình bậc nhất
  • Chương IV: Bất phương trình bậc nhất một ẩn

Phần Hình học:

  • Chương I: Tứ giác
  • Chương II: Đa giác. Diện tích đa giác
  • Chương III: Tam giác đồng dạng
  • Chương IV: Hình lăng trụ đứng. Hình chóp đều

Các chuyên đề Toán:

  • Chuyên đề 1: Phân tích đa thức thành nhân tử bằng một số phương pháp khác
  • Chuyên đề 2: Số chính phương
  • Chuyên đề 3: Phương pháp chứng minh bất đẳng thức
  • Chuyên đề 4: Dấu của nhị thức bậc nhất
  • Chuyên đề 5: Phương pháp diện tích
  • Chuyên đề 6: Phương pháp tam giác đồng dạng

CLICK LINK DOWNLOAD EBOOK TẠI ĐÂY.

Thẻ từ khóa: [PDF] Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8, Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8, Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8 pdf, Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8 ebook, Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8 download, Tải sách Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8, Download sách Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8, Ebook Bài tập nâng cao và các chuyên đề Toán 8

  • 1. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 1 MỘT SỐ CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HSG MÔN TOÁN LỚP 8 (Tài liệu lưu hành nội bộ) CHUYÊN ĐỀ 1 - PHẤN TÍCH ĐA THỨC THÀNH NHÂN TỬ A. MỤC TIÊU: * Hệ thống lại các dạng toán và các phương pháp phân tích đa thức thành nhân tử * Giải một số bài tập về phân tích đa thức thành nhân tử * Nâng cao trình độ và kỹ năng về phân tích đa thức thành nhân tử B. CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ BÀI TẬP I. TÁCH MỘT HẠNG TỬ THÀNH NHIỀU HẠNG TỬ: Định lí bổ sung: + Đa thức f(x) có nghiệm hữu tỉ thì có dạng p/q trong đó p là ước của hệ số tự do, q là ước dương của hệ số cao nhất + Nếu f(x) có tổng các hệ số bằng 0 thì f(x) có một nhân tử là x – 1 + Nếu f(x) có tổng các hệ số của các hạng tử bậc chẵn bằng tổng các hệ số của các hạng tử bậc lẻ thì f(x) có một nhân tử là x + 1 + Nếu a là nghiệm nguyên của f(x) và f(1); f(- 1) khác 0 thì f(1) a - 1 và f(-1) a + 1 đều là số nguyên. Để nhanh chóng loại trừ nghiệm là ước của hệ số tự do 1. Ví dụ 1: 3x2 – 8x + 4
  • 2. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 2 Cách 1: Tách hạng tử thứ 2 3x2 – 8x + 4 = 3x2 – 6x – 2x + 4 = 3x(x – 2) – 2(x – 2) = (x – 2)(3x – 2) Cách 2: Tách hạng tử thứ nhất: 3x2 – 8x + 4 = (4x2 – 8x + 4) - x2 = (2x – 2)2 – x2 = (2x – 2 + x)(2x – 2 – x) = (x – 2)(3x – 2) Ví dụ 2: x3 – x2 - 4 Ta nhân thấy nghiệm của f(x) nếu có thì x = 1; 2; 4   , chỉ có f(2) = 0 nên x = 2 là nghiệm của f(x) nên f(x) có một nhân tử là x – 2. Do đó ta tách f(x) thành các nhóm có xuất hiện một nhân tử là x – 2 Cách 1: x3 – x2 – 4 =        3 2 2 2 2 2 2 4 2 ( 2) 2( 2)x x x x x x x x x x           =   2 2 2x x x   Cách 2:    3 2 3 2 3 2 2 4 8 4 8 4 ( 2)( 2 4) ( 2)( 2)x x x x x x x x x x x                 =    2 2 2 2 4 ( 2) ( 2)( 2)x x x x x x x           Ví dụ 3: f(x) = 3x3 – 7x2 + 17x – 5 Nhận xét: 1, 5  không là nghiệm của f(x), như vậy f(x) không có nghiệm nguyên. Nên f(x) nếu có nghiệm thì là nghiệm hữu tỉ Ta nhận thấy x = 1 3 là nghiệm của f(x) do đó f(x) có một nhân tử là 3x – 1. Nên f(x) = 3x3 – 7x2 + 17x – 5 =      3 2 2 3 2 2 3 6 2 15 5 3 6 2 15 5x x x x x x x x x x           = 2 2 (3 1) 2 (3 1) 5(3 1) (3 1)( 2 5)x x x x x x x x        
  • 3. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 3 Vì 2 2 2 2 5 ( 2 1) 4 ( 1) 4 0x x x x x          với mọi x nên không phân tích được thành nhân tử nữa Ví dụ 4: x3 + 5x2 + 8x + 4 Nhận xét: Tổng các hệ số của các hạng tử bậc chẵn bằng tổng các hệ số của các hạng tử bậc lẻ nên đa thức có một nhân tử là x + 1 x3 + 5x2 + 8x + 4 = (x3 + x2 ) + (4x2 + 4x) + (4x + 4) = x2 (x + 1) + 4x(x + 1) + 4(x + 1) = (x + 1)(x2 + 4x + 4) = (x + 1)(x + 2)2 Ví dụ 5: f(x) = x5 – 2x4 + 3x3 – 4x2 + 2 Tổng các hệ số bằng 0 thì nên đa thức có một nhân tử là x – 1, chia f(x) cho (x – 1) ta có: x5 – 2x4 + 3x3 – 4x2 + 2 = (x – 1)(x4 - x3 + 2 x2 - 2 x - 2) Vì x4 - x3 + 2 x2 - 2 x - 2 không có nghiệm nguyên cũng không có nghiệm hữu tỉ nên không phân tích được nữa Ví dụ 6: x4 + 1997x2 + 1996x + 1997 = (x4 + x2 + 1) + (1996x2 + 1996x + 1996) = (x2 + x + 1)(x2 - x + 1) + 1996(x2 + x + 1) = (x2 + x + 1)(x2 - x + 1 + 1996) = (x2 + x + 1)(x2 - x + 1997) Ví dụ 7: x2 - x - 2001.2002 = x2 - x - 2001.(2001 + 1) = x2 - x – 20012 - 2001 = (x2 – 20012 ) – (x + 2001) = (x + 2001)(x – 2002) II. THÊM , BỚT CÙNG MỘT HẠNG TỬ: 1. Thêm, bớt cùng một số hạng tử để xuất hiện hiệu hai bình phương: Ví dụ 1: 4x4 + 81 = 4x4 + 36x2 + 81 - 36x2 = (2x2 + 9)2 – 36x2 = (2x2 + 9)2 – (6x)2 = (2x2 + 9 + 6x)(2x2 + 9 – 6x) = (2x2 + 6x + 9 )(2x2 – 6x + 9)
  • 4. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 4 Ví dụ 2: x8 + 98x4 + 1 = (x8 + 2x4 + 1 ) + 96x4 = (x4 + 1)2 + 16x2 (x4 + 1) + 64x4 - 16x2 (x4 + 1) + 32x4 = (x4 + 1 + 8x2 )2 – 16x2 (x4 + 1 – 2x2 ) = (x4 + 8x2 + 1)2 - 16x2 (x2 – 1)2 = (x4 + 8x2 + 1)2 - (4x3 – 4x )2 = (x4 + 4x3 + 8x2 – 4x + 1)(x4 - 4x3 + 8x2 + 4x + 1) 2. Thêm, bớt cùng một số hạng tử để xuất hiện nhân tử chung Ví dụ 1: x7 + x2 + 1 = (x7 – x) + (x2 + x + 1 ) = x(x6 – 1) + (x2 + x + 1 ) = x(x3 - 1)(x3 + 1) + (x2 + x + 1 ) = x(x – 1)(x2 + x + 1 ) (x3 + 1) + (x2 + x + 1) = (x2 + x + 1)[x(x – 1)(x3 + 1) + 1] = (x2 + x + 1)(x5 – x4 + x2 - x + 1) Ví dụ 2: x7 + x5 + 1 = (x7 – x ) + (x5 – x2 ) + (x2 + x + 1) = x(x3 – 1)(x3 + 1) + x2 (x3 – 1) + (x2 + x + 1) = (x2 + x + 1)(x – 1)(x4 + x) + x2 (x – 1)(x2 + x + 1) + (x2 + x + 1) = (x2 + x + 1)[(x5 – x4 + x2 – x) + (x3 – x2 ) + 1] = (x2 + x + 1)(x5 – x4 + x3 – x + 1) Ghi nhớ: Các đa thức có dạng x3m + 1 + x3n + 2 + 1 như: x7 + x2 + 1 ; x7 + x5 + 1 ; x8 + x4 + 1 ; x5 + x + 1 ; x8 + x + 1 ; … đều có nhân tử chung là x2 + x + 1 III. ĐẶT BIẾN PHỤ: Ví dụ 1: x(x + 4)(x + 6)(x + 10) + 128 = [x(x + 10)][(x + 4)(x + 6)] + 128 = (x2 + 10x) + (x2 + 10x + 24) + 128 Đặt x2 + 10x + 12 = y, đa thức có dạng (y – 12)(y + 12) + 128 = y2 – 144 + 128 = y2 – 16 = (y + 4)(y – 4) = ( x2 + 10x + 8 )(x2 + 10x + 16 ) = (x + 2)(x + 8)( x2 + 10x + 8 ) Ví dụ 2: A = x4 + 6x3 + 7x2 – 6x + 1 Giả sử x  0 ta viết
  • 5. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 5 x4 + 6x3 + 7x2 – 6x + 1 = x2 ( x2 + 6x + 7 – 2 6 1 + x x ) = x2 [(x2 + 2 1 x ) + 6(x - 1 x ) + 7 ] Đặt x - 1 x = y thì x2 + 2 1 x = y2 + 2, do đó A = x2 (y2 + 2 + 6y + 7) = x2 (y + 3)2 = (xy + 3x)2 = [x(x - 1 x )2 + 3x]2 = (x2 + 3x – 1)2 Chú ý: Ví dụ trên có thể giải bằng cách áp dụng hằng đẳng thức như sau: A = x4 + 6x3 + 7x2 – 6x + 1 = x4 + (6x3 – 2x2 ) + (9x2 – 6x + 1 ) = x4 + 2x2 (3x – 1) + (3x – 1)2 = (x2 + 3x – 1)2 Ví dụ 3: A = 2 2 2 2 2 ( )( ) ( +zx)x y z x y z xy yz      = 2 2 2 2 2 2 2 ( ) 2( +zx) ( ) ( +zx)x y z xy yz x y z xy yz          Đặt 2 2 2 x y z  = a, xy + yz + zx = b ta có A = a(a + 2b) + b2 = a2 + 2ab + b2 = (a + b)2 = ( 2 2 2 x y z  + xy + yz + zx)2 Ví dụ 4: B = 4 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 4 2( ) ( ) 2( )( ) ( )x y z x y z x y z x y z x y z             Đặt x4 + y4 + z4 = a, x2 + y2 + z2 = b, x + y + z = c ta có: B = 2a – b2 – 2bc2 + c4 = 2a – 2b2 + b2 - 2bc2 + c4 = 2(a – b2 ) + (b –c2 )2 Ta lại có: a – b2 = - 2( 2 2 2 2 2 2 x y y z z x  ) và b –c2 = - 2(xy + yz + zx) Do đó; B = - 4( 2 2 2 2 2 2 x y y z z x  ) + 4 (xy + yz + zx)2 = 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 4 4 4 4 4 4 8 8 8 8 ( )x y y z z x x y y z z x x yz xy z xyz xyz x y z            Ví dụ 5: 3 3 3 3 ( ) 4( ) 12a b c a b c abc      Đặt a + b = m, a – b = n thì 4ab = m2 – n2
  • 6. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 6 a3 + b3 = (a + b)[(a – b)2 + ab] = m(n2 + 2 2 m - n 4 ). Ta có: C = (m + c)3 – 4. 3 2 3 2 2m + 3mn 4c 3c(m - n ) 4   = 3( - c3 +mc2 – mn2 + cn2 ) = 3[c2 (m - c) - n2 (m - c)] = 3(m - c)(c - n)(c + n) = 3(a + b - c)(c + a - b)(c - a + b) III. PHƯƠNG PHÁP HỆ SỐ BẤT ĐỊNH: Ví dụ 1: x4 - 6x3 + 12x2 - 14x + 3 Nhận xét: các số  1,  3 không là nghiệm của đa thức, đa thức không có nghiệm nguyên củng không có nghiệm hữu tỉ Như vậy nếu đa thức phân tích được thành nhân tử thì phải có dạng (x2 + ax + b)(x2 + cx + d) = x4 + (a + c)x3 + (ac + b + d)x2 + (ad + bc)x + bd đồng nhất đa thức này với đa thức đã cho ta có: 6 12 14 3 a c ac b d ad bc bd              Xét bd = 3 với b, d  Z, b   1, 3  với b = 3 thì d = 1 hệ điều kiện trên trở thành 6 8 2 8 4 3 14 8 2 3 a c ac c c a c ac a bd                         Vậy: x4 - 6x3 + 12x2 - 14x + 3 = (x2 - 2x + 3)(x2 - 4x + 1) Ví dụ 2: 2x4 - 3x3 - 7x2 + 6x + 8 Nhận xét: đa thức có 1 nghiệm là x = 2 nên có thừa số là x - 2 do đó ta có: 2x4 - 3x3 - 7x2 + 6x + 8 = (x - 2)(2x3 + ax2 + bx + c)
  • 7. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 7 = 2x4 + (a - 4)x3 + (b - 2a)x2 + (c - 2b)x - 2c  4 3 1 2 7 5 2 6 4 2 8 a a b a b c b c c                   Suy ra: 2x4 - 3x3 - 7x2 + 6x + 8 = (x - 2)(2x3 + x2 - 5x - 4) Ta lại có 2x3 + x2 - 5x - 4 là đa thức có tổng hệ số của các hạng tử bậc lẻ và bậc chẵn bằng nahu nên có 1 nhân tử là x + 1 nên 2x3 + x2 - 5x - 4 = (x + 1)(2x2 - x - 4) Vậy: 2x4 - 3x3 - 7x2 + 6x + 8 = (x - 2)(x + 1)(2x2 - x - 4) Ví dụ 3: 12x2 + 5x - 12y2 + 12y - 10xy - 3 = (a x + by + 3)(cx + dy - 1) = acx2 + (3c - a)x + bdy2 + (3d - b)y + (bc + ad)xy – 3  12 4 10 3 3 5 6 12 2 3 12 ac a bc ad c c a b bd d d b                      12x2 + 5x - 12y2 + 12y - 10xy - 3 = (4 x - 6y + 3)(3x + 2y - 1) BÀI TẬP: Phân tích các đa thức sau thành nhân tử:
  • 8. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 8 CHUYÊN ĐỀ 2: HOÁN VỊ, TỔ HỢP A. MỤC TIÊU: * Bước đầu HS hiểu về chỉnh hợp, hoán vị và tổ hợp * Vận dụng kiến thức vào một ssó bài toán cụ thể và thực tế * Tạo hứng thú và nâng cao kỹ năng giải toán cho HS B. KIẾN THỨC: I. Chỉnh hợp: 1. định nghĩa: Cho một tập hợp X gồm n phần tử. Mỗi cách sắp xếp k phần tử của tập hợp X ( 1  k  n) theo một thứ tự nhất định gọi là một chỉnh hợp chập k của n phần tử ấy Số tất cả các chỉnh hợp chập k của n phần tử được kí hiệu k nA 2. Tính số chỉnh chập k của n phần tử II. Hoán vị: 1. Định nghĩa: Cho một tập hợp X gồm n phần tử. Mỗi cách sắp xếp n phần tử của tập hợp X theo một thứ tự nhất định gọi là một hoán vị của n phần tử ấy Số tất cả các hoán vị của n phần tử được kí hiệu Pn 2. Tính số hoán vị của n phần tử ( n! : n giai thừa) III. Tổ hợp:
  • 9. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 9 1. Định nghĩa: Cho một tập hợp X gồm n phần tử. Mỗi tập con của X gồm k phần tử trong n phần tử của tập hợp X ( 0  k  n) gọi là một tổ hợp chập k của n phần tử ấy Số tất cả các tổ hợp chập k của n phần tử được kí hiệu k nC 2. Tính số tổ hợp chập k của n phần tử C. Ví dụ: 1. Ví dụ 1: Cho 5 chữ số: 1, 2, 3, 4, 5 a) có bao nhiêu số tự nhiên có ba chữ số, các chữ số khác nhau, lập bởi ba trong các chữ số trên b) Có bao nhiêu số tự nhiên có 5 chữ số, các chữ số khác nhau, lập bởi cả 5 chữ số trên c)Có bao nhiêu cách chọn ra ba chữ số trong 5 chữ số trên Giải: a) số tự nhiên có ba chữ số, các chữ số khác nhau, lập bởi ba trong các chữ số trên là chỉnh hợp chập 3 của 5 phần tử: 3 5A = 5.(5 - 1).(5 - 2) = 5 . 4 . 3 = 60 số b) số tự nhiên có 5 chữ số, các chữ số khác nhau, lập bởi cả 5 chữ số trên là hoán vị cua 5 phần tử (chỉnh hợp chập 5 của 5 phần tử): 5 5A = 5.(5 - 1).(5 - 2).(5 - 3).(5 - 4) = 5 . 4 . 3 . 2 . 1 = 120 số c) cách chọn ra ba chữ số trong 5 chữ số trên là tổ hợp chập 3 của 5 phần tử: 3 5C = 5.(5 - 1).(5 - 2) 5 . 4 . 3 60 10 3! 3.(3 - 1)(3 - 2) 6    nhóm
  • 10. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 10 2. Ví dụ 2: Cho 5 chữ số 1, 2, 3, 4, 5. Dùng 5 chữ số này: a) Lập được bao nhiêu số tự nhiên có 4 chữ số trong đó không có chữ số nào lặp lại? Tính tổng các số lập được b) lập được bao nhiêu số chẵn có 5 chữ số khác nhau? c) Lập được bao nhiêu số tự nhiên có 5 chữ số, trong đó hai chữ số kề nhau phải khác nhau d) Lập được bao nhiêu số tự nhiên có 4 chữ số, các chữ số khác nhau, trong đó có hai chữ số lẻ, hai chữ số chẵn Giải a) số tự nhiên có 4 chữ số, các chữ số khác nhau, lập bởi 4 trong các chữ số trên là chỉnh hợp chập 4 của 5 phần tử: 4 5A = 5.(5 - 1).(5 - 2).(5 - 3) = 5 . 4 . 3 . 2 = 120 số Trong mỗi hang (Nghìn, trăm, chục, đơn vị), mỗi chữ số có mặt: 120 : 5 = 24 lần Tổng các chữ số ở mỗi hang: (1 + 2 + 3 + 4 + 5). 24 = 15 . 24 = 360 Tổng các số được lập: 360 + 3600 + 36000 + 360000 = 399960 b) chữ số tận cùng có 2 cách chọn (là 2 hoặc 4) bốn chữ số trước là hoán vị của của 4 chữ số còn lại và có P4 = 4! = 4 . 3 . 2 = 24 cách chọn Tất cả có 24 . 2 = 48 cách chọn c) Các số phải lập có dạng abcde, trong đó : a có 5 cách chọn, b có 4 cách chọn (khác a), c có 4 cách chọn (khác b), d có 4 cách chọn (khác c), e có 4 cách chọn (khác d) Tất cả có: 5 . 4 . 4 . 4 . 4 = 1280 số d) Chọn 2 trong 2 chữ số chẵn, có 1 cách chọn
  • 11. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 11 chọn 2 trong 3 chữ số lẻ, có 3 cách chọn. Các chữ số có thể hoán vị, do đó có: 1 . 3 . 4! =1 . 3 . 4 . 3 . 2 = 72 số Bài 3: Cho 0 xAy 180 . Trên Ax lấy 6 điểm khác A, trên Ay lấy 5 điểm khác A. trong 12 điểm nói trên (kể cả điểm A), hai điểm nào củng được nối với nhau bởi một đoạn thẳng. Có bao nhiêu tam giác mà các đỉnh là 3 trong 12 điểm ấy Giải Cách 1: Tam giác phải đếm gồm ba loại: + Loại 1: các tam giác có một đỉnh là A, đỉnh thứ 2 thuộc Ax (có 6 cách chọn), đỉnh thứ 3 thuộc Ay (có 5 cách chọn), gồm có: 6 . 5 = 30 tam giác + Loại 2: Các tam giác có 1 đỉnh là 1 trong 5 điểm B1, B2, B3, B4, B5 (có 5 cách chọn), hai đỉnh kia là 2 trong 6 điểm A1, A2, A3, A4, A5, A6 ( Có 2 6 6.5 30 15 2! 2C    cách chọn) Gồm 5 . 15 = 75 tam giác + Loại 3: Các tam giác có 1 đỉnh là 1 trong 6 điểm A1, A2, A3, A4, A5, A6 hai đỉnh kia là 2 trong 5 điểm B1, B2, B3, B4, B5 gồm có: 6. 2 5 5.4 20 6. 6. 60 2! 2C    tam giác Tất cả có: 30 + 75 + 60 = 165 tam giác x yB5 B4 B2 B1 A5 A4 A3 A6 B3 A2 A1 A
  • 12. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 12 Cách 2: số các tam giác chọn 3 trong 12 điểm ấy là 3 12 12.11.10 1320 1320 220 3! 3.2 6C     Số bộ ba điểm thẳng hang trong 7 điểm thuộc tia Ax là: 3 7 7.6.5 210 210 35 3! 3.2 6C     Số bộ ba điểm thẳng hang trong 6 điểm thuộc tia Ay là: 3 6 6.5.4 120 120 20 3! 3.2 6C     Số tam giác tạo thành: 220 - ( 35 + 20) = 165 tam giác D. BÀI TẬP: Bài 1: cho 5 số: 0, 1, 2, 3, 4. từ các chữ số trên có thể lập được bao nhiêu số tự nhiên: a) Có 5 chữ số gồm cả 5 chữ số ấy? b) Có 4 chữ số, có các chữ số khác nhau? c) có 3 chữ số, các chữ số khác nhau? d) có 3 chữ số, các chữ số có thể giống nhau? Bài 2: Có bao nhiêu số tự nhiên có 4 chữ số lập bởi các chữ số 1, 2, 3 biết rằng số đó chia hết cho 9 Bài 3: Trên trang vở có 6 đường kẻ thẳng đứng và 5 đường kẻ nằm ngang đôi một cắt nhau. Hỏi trên trang vở đó có bao nhiêu hình chữ nhật
  • 13. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 13 CHUYÊN ĐỀ 3 - LUỸ THỪA BẬC N CỦA MỘT NHỊ THỨC A. MỤC TIÊU: HS nắm được công thức khai triển luỹ thừa bậc n của một nhị thức: (a + b)n Vận dụng kiến thức vào các bài tập về xác định hệ số của luỹ thừa bậc n của một nhị thức, vận dụng vào các bài toán phân tích đa thức thành nhân tử. B. KIẾN THỨC VÀ BÀI TẬP VẬN DỤNG: I. Nhị thức Niutơn: Trong đó: k n n(n - 1)(n - 2)...[n - (k - 1)] C 1.2.3...k  II. Cách xác định hệ số của khai triển Niutơn: 1. Cách 1: Dùng công thức k n n(n - 1)(n - 2)...[n - (k - 1)] C k !  Chẳng hạn hệ số của hạng tử a4 b3 trong khai triển của (a + b)7 là 4 7 7.6.5.4 7.6.5.4 C 35 4! 4.3.2.1    Chú ý: a) k n n ! C n!(n - k) !  với quy ước 0! = 1  4 7 7! 7.6.5.4.3.2.1 C 35 4!.3! 4.3.2.1.3.2.1    b) Ta có: k nC = k - 1 nC nên 4 3 7 7 7.6.5. C C 35 3!    2. Cách 2: Dùng tam giác Patxcan Đỉnh 1
  • 14. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 14 Dòng 1(n = 1) 1 1 Dòng 2(n = 1) 1 2 1 Dòng 3(n = 3) 1 3 3 1 Dòng 4(n = 4) 1 4 6 4 1 Dòng 5(n = 5) 1 5 10 1 0 5 1 Dòng 6(n = 6) 1 6 15 20 15 6 1 Trong tam giác này, hai cạnh bên gồm các số 1; dòng k + 1 được thành lập từ dòng k (k 1), chẳng hạn ở dòng 2 (n = 2) ta có 2 = 1 + 1, dòng 3 (n = 3): 3 = 2 + 1, 3 = 1 + 2 dòng 4 (n = 4): 4 = 1 + 3, 6 = 3 + 3, 4 = 3 + 1, … Với n = 4 thì: (a + b)4 = a4 + 4a3 b + 6a2 b2 + 4ab3 + b4 Với n = 5 thì: (a + b)5 = a5 + 5a4 b + 10a3 b2 + 10a2 b3 + 5ab4 + b5 Với n = 6 thì: (a + b)6 = a6 + 6a5 b + 15a4 b2 + 20a3 b3 + 15a2 b4 + 6ab5 + b6 3. Cách 3: Tìm hệ số của hạng tử đứng sau theo các hệ số của hạng tử đứng trước: a) Hệ số của hạng tử thứ nhất bằng 1 b) Muốn có hệ số của của hạng tử thứ k + 1, ta lấy hệ số của hạng tử thứ k nhân với số mũ của biến trong hạng tử thứ k rồi chia cho k
  • 15. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 15 Chẳng hạn: (a + b)4 = a4 + 1.4 1 a3 b + 4.3 2 a2 b2 + 4.3.2 2.3 ab3 + 4.3.2. 2.3.4 b5 Chú ý rằng: các hệ số của khai triển Niutơn có tính đối xứng qua hạng tử đứng giữa, nghĩa là các hạng tử cách đều hai hạng tử đầu và cuối có hệ số bằng nhau (a + b)n = an + nan -1 b + n(n - 1) 1.2 an - 2 b2 + …+ n(n - 1) 1.2 a2 bn - 2 + nan - 1 bn - 1 + bn III. Ví dụ: 1. Ví dụ 1: phân tích đa thức sau thành nhân tử a) A = (x + y)5 - x5 - y5 Cách 1: khai triển (x + y)5 rồi rút gọn A A = (x + y)5 - x5 - y5 = ( x5 + 5x4 y + 10x3 y2 + 10x2 y3 + 5xy4 + y5 ) - x5 - y5 = 5x4 y + 10x3 y2 + 10x2 y3 + 5xy4 = 5xy(x3 + 2x2 y + 2xy2 + y3 ) = 5xy [(x + y)(x2 - xy + y2 ) + 2xy(x + y)] = 5xy(x + y)(x2 + xy + y2 ) Cách 2: A = (x + y)5 - (x5 + y5 ) x5 + y5 chia hết cho x + y nên chia x5 + y5 cho x + y ta có: x5 + y5 = (x + y)(x4 - x3 y + x2 y2 - xy3 + y4 ) nên A có nhân tử chung là (x + y), đặt (x + y) làm nhân tử chung, ta tìm được nhân tử còn lại b) B = (x + y)7 - x7 - y7 = (x7 +7x6 y +21x5 y2 + 35x4 y3 +35x3 y4 +21x2 y5 7xy6 + y7 ) - x7 - y7 = 7x6 y + 21x5 y2 + 35x4 y3 + 35x3 y4 + 21x2 y5 + 7xy6 = 7xy[(x5 + y5 ) + 3(x4 y + xy4 ) + 5(x3 y2 + x2 y3 )] = 7xy {[(x + y)(x4 - x3 y + x2 y2 - xy3 + y4 ) ] + 3xy(x + y)(x2 - xy + y2 ) + 5x2 y2 (x + y)} = 7xy(x + y)[x4 - x3 y + x2 y2 - xy3 + y4 + 3xy(x2 + xy + y2 ) + 5x2 y2 ] = 7xy(x + y)[x4 - x3 y + x2 y2 - xy3 + y4 + 3x3 y - 3x2 y2 + 3xy3 + 5x2 y2 ]
  • 16. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 16 = 7xy(x + y)[(x4 + 2x2 y2 + y4 ) + 2xy (x2 + y2 ) + x2 y2 ] = 7xy(x + y)(x2 + xy + y2 )2 Ví dụ 2:Tìm tổng hệ số các đa thức có được sau khi khai triển a) (4x - 3)4 Cách 1: Theo cônh thức Niu tơn ta có: (4x - 3)4 = 4.(4x)3 .3 + 6.(4x)2 .32 - 4. 4x. 33 + 34 = 256x4 - 768x3 + 864x2 - 432x + 81 Tổng các hệ số: 256 - 768 + 864 - 432 + 81 = 1 b) Cách 2: Xét đẳng thức (4x - 3)4 = c0x4 + c1x3 + c2x2 + c3x + c4 Tổng các hệ số: c0 + c1 + c2 + c3 + c4 Thay x = 1 vào đẳng thức trên ta có: (4.1 - 3)4 = c0 + c1 + c2 + c3 + c4 Vậy: c0 + c1 + c2 + c3 + c4 = 1 * Ghi chú: Tổng các hệ số khai triển của một nhị thức, một đa thức bằng giá trị của đa thức đó tại x = 1 C. BÀI TẬP: Bài 1: Phân tích thành nhân tử a) (a + b)3 - a3 - b3 b) (x + y)4 + x4 + y4 Bài 2: Tìm tổng các hệ số có được sau khi khai triển đa thức a) (5x - 2)5 b) (x2 + x - 2)2010 + (x2 - x + 1)2011
  • 17. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 17 CHUYÊN ĐỀ 4 - CÁC BÀI TOÁN VỀ SỰ CHIA HẾT CỦA SỐ NGUYÊN A. MỤC TIÊU: * Củng cố, khắc sâu kiến thức về các bài toán chia hết giữa các số, các đa thức * HS tiếp tục thực hành thành thạo về các bài toán chứng minh chia hết, không chia hết, sốnguyên tố, số chính phương… * Vận dụng thành thạo kỹ năng chứng minh về chia hết, không chia hết… vào các bài toán cụ thể B.KIẾN THỨC VÀ CÁC BÀI TOÁN: I. Dạng 1: Chứng minh quan hệ chia hết 1. Kiến thức: * Để chứng minh A(n) chia hết cho một số m ta phân tích A(n) thành nhân tử có một nhân tử làm hoặc bội của m, nếu m là hợp số thì ta lại phân tích nó thành nhân tử có các đoi một nguyên tố cùng nhau, rồi chứng minh A(n) chia hết cho các số đó * Chú ý: + Với k số nguyên liên tiếp bao giờ củng tồn tại một bội của k + Khi chứng minh A(n) chia hết cho m ta xét mọi trường hợp về số dư khi chia A(n) cho m + Với mọi số nguyên a, b và số tự nhiên n thì: 2. Bài tập: 2. Các bài toán
  • 18. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 18 Bài 1: chứng minh rằng a) 251 - 1 chia hết cho 7 b) 270 + 370 chia hết cho 13 c) 1719 + 1917 chi hết cho 18 d) 3663 - 1 chia hết cho 7 nhưng không chia hết cho 37 e) 24n -1 chia hết cho 15 với n N Giải a) 251 - 1 = (23 )17 - 1 23 - 1 = 7 b) 270 + 370 (22 )35 + (32 )35 = 435 + 935 4 + 9 = 13 c) 1719 + 1917 = (1719 + 1) + (1917 - 1) 1719 + 1 17 + 1 = 18 và 1917 - 1 19 - 1 = 18 nên (1719 + 1) + (1917 - 1) hay 1719 + 1917 18 d) 3663 - 1 36 - 1 = 35 7 3663 - 1 = (3663 + 1) - 2 chi cho 37 dư - 2 e) 2 4n - 1 = (24 ) n - 1 24 - 1 = 15 Bài 2: chứng minh rằng a) n5 - n chia hết cho 30 với n  N ; b) n4 -10n2 + 9 chia hết cho 384 với mọi n lẻ n Z c) 10n +18n -28 chia hết cho 27 với n N ; Giải: a) n5 - n = n(n4 - 1) = n(n - 1)(n + 1)(n2 + 1) = (n - 1).n.(n + 1)(n2 + 1) chia hết cho 6 vì (n - 1).n.(n+1) là tích của ba số tự nhiên liên tiếp nên chia hết cho 2 và 3 (*) Mặt khác n5 - n = n(n2 - 1)(n2 + 1) = n(n2 - 1).(n2 - 4 + 5) = n(n2 - 1).(n2 - 4 ) + 5n(n2 - 1) = (n - 2)(n - 1)n(n + 1)(n + 2) + 5n(n2 - 1)
  • 19. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 19 Vì (n - 2)(n - 1)n(n + 1)(n + 2) là tích của 5 số tự nhiên liên tiếp nên chia hết cho 5 5n(n2 - 1) chia hết cho 5 Suy ra (n - 2)(n - 1)n(n + 1)(n + 2) + 5n(n2 - 1) chia hết cho 5 (**) Từ (*) và (**) suy ra đpcm b) Đặt A = n4 -10n2 + 9 = (n4 -n2 ) - (9n2 - 9) = (n2 - 1)(n2 - 9) = (n - 3)(n - 1)(n + 1)(n + 3) Vì n lẻ nên đặt n = 2k + 1 (k  Z) thì A = (2k - 2).2k.(2k + 2)(2k + 4) = 16(k - 1).k.(k + 1).(k + 2)  A chia hết cho 16 (1) Và (k - 1).k.(k + 1).(k + 2) là tích của 4 số nguyên liên tiếp nên A có chứa bội của 2, 3, 4 nên A là bội của 24 hay A chia hết cho 24 (2) Từ (1) và (2) suy ra A chia hết cho 16. 24 = 384 c) 10 n +18n -28 = ( 10 n - 9n - 1) + (27n - 27) + Ta có: 27n - 27 27 (1) + 10 n - 9n - 1 = [( n 9...9 + 1) - 9n - 1] = n 9...9 - 9n = 9( n 1...1 - n) 27 (2) vì 9 9 và n 1...1 - n 3 do n 1...1 - n là một số có tổng các chữ số chia hết cho 3 Từ (1) và (2) suy ra đpcm 3. Bài 3: Chứng minh rằng với mọi số nguyên a thì a) a3 - a chia hết cho 3 b) a7 - a chia hết cho 7 Giải a) a3 - a = a(a2 - 1) = (a - 1) a (a + 1) là tích của ba số nguyên liên tiếp nên tồn tại một số là bội của 3 nên (a - 1) a (a + 1) chia hết cho 3 b) ) a7 - a = a(a6 - 1) = a(a2 - 1)(a2 + a + 1)(a2 - a + 1)
  • 20. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 20 Nếu a = 7k (k  Z) thì a chia hết cho 7 Nếu a = 7k + 1 (k Z) thì a2 - 1 = 49k2 + 14k chia hết cho 7 Nếu a = 7k + 2 (k Z) thì a2 + a + 1 = 49k2 + 35k + 7 chia hết cho 7 Nếu a = 7k + 3 (k Z) thì a2 - a + 1 = 49k2 + 35k + 7 chia hết cho 7 Trong trường hợp nào củng có một thừa số chia hết cho 7 Vậy: a7 - a chia hết cho 7 Bài 4: Chứng minh rằng A = 13 + 23 + 33 + ...+ 1003 chia hết cho B = 1 + 2 + 3 + ... + 100 Giải Ta có: B = (1 + 100) + (2 + 99) + ...+ (50 + 51) = 101. 50 Để chứng minh A chia hết cho B ta chứng minh A chia hết cho 50 và 101 Ta có: A = (13 + 1003 ) + (23 + 993 ) + ... +(503 + 513 ) = (1 + 100)(12 + 100 + 1002 ) + (2 + 99)(22 + 2. 99 + 992 ) + ... + (50 + 51)(502 + 50. 51 + 512 ) = 101(12 + 100 + 1002 + 22 + 2. 99 + 992 + ... + 502 + 50. 51 + 512 ) chia hết cho 101 (1) Lại có: A = (13 + 993 ) + (23 + 983 ) + ... + (503 + 1003 ) Mỗi số hạng trong ngoặc đều chia hết cho 50 nên A chia hết cho 50 (2) Từ (1) và (2) suy ra A chia hết cho 101 và 50 nên A chi hết cho B Bài tập về nhà Chứng minh rằng: a) a5 – a chia hết cho 5 b) n3 + 6n2 + 8n chia hết cho 48 với mọi n chẵn c) Cho a l à số nguyên tố lớn hơn 3. Cmr a2 – 1 chia hết cho 24 d) Nếu a + b + c chia hết cho 6 thì a3 + b3 + c3 chia hết cho 6 e) 20092010 không chia hết cho 2010
  • 21. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 21 f) n2 + 7n + 22 không chia hết cho 9 Dạng 2: Tìm số dư của một phép chia Bài 1: Tìm số dư khi chia 2100 a)cho 9, b) cho 25, c) cho 125 Giải a) Luỹ thừa của 2 sát với bội của 9 là 23 = 8 = 9 - 1 Ta có : 2100 = 2. (23 )33 = 2.(9 - 1)33 = 2.[B(9) - 1] = B(9) - 2 = B(9) + 7 Vậy: 2100 chia cho 9 thì dư 7 b) Tương tự ta có: 2100 = (210 )10 = 102410 = [B(25) - 1]10 = B(25) + 1 Vậy: 2100 chia chop 25 thì dư 1 c)Sử dụng công thức Niutơn: 2100 = (5 - 1)50 = (550 - 5. 549 + … + 50.49 2 . 52 - 50 . 5 ) + 1 Không kể phần hệ số của khai triển Niutơn thì 48 số hạng đầu đã chứa thừa số 5 với số mũ lớn hơn hoặc bằng 3 nên đều chia hết cho 53 = 125, hai số hạng tiếp theo: 50.49 2 . 52 - 50.5 cũng chia hết cho 125 , số hạng cuối cùng là 1 Vậy: 2100 = B(125) + 1 nên chia cho 125 thì dư 1 Bài 2: Viết số 19951995 thành tổng của các số tự nhiên . Tổng các lập phương đó chia cho 6 thì dư bao nhiêu? Giải Đặt 19951995 = a = a1 + a2 + …+ an. Gọi 3 3 3 3 1 2 3 nS a a + a + ...+ a  = 3 3 3 3 1 2 3 na a + a + ...+ a + a - a
  • 22. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 22 = (a1 3 - a1) + (a2 3 - a2) + …+ (an 3 - an) + a Mỗi dấu ngoặc đều chia hết cho 6 vì mỗi dấu ngoặc là tích của ba số tự nhiên liên tiếp. Chỉ cần tìm số dư khi chia a cho 6 1995 là số lẻ chia hết cho 3, nên a củng là số lẻ chia hết cho 3, do đó chia cho 6 dư 3 Bài 3: Tìm ba chữ số tận cùng của 2100 viết trong hệ thập phân giải Tìm 3 chữ số tận cùng là tìm số dư của phép chia 2100 cho 1000 Trước hết ta tìm số dư của phép chia 2100 cho 125 Vận dụng bài 1 ta có 2100 = B(125) + 1 mà 2100 là số chẵn nên 3 chữ số tận cùng của nó chỉ có thể là 126, 376, 626 hoặc 876 Hiển nhiên 2100 chia hết cho 8 vì 2100 = 1625 chi hết cho 8 nên ba chữ số tận cùng của nó chia hết cho 8 trong các số 126, 376, 626 hoặc 876 chỉ có 376 chia hết cho 8 Vậy: 2100 viết trong hệ thập phân có ba chữ số tận cùng là 376 Tổng quát: Nếu n là số chẵn không chia hết cho 5 thì 3 chữ số tận cùng của nó là 376 Bài 4: Tìm số dư trong phép chia các số sau cho 7 a) 2222 + 5555 b)31993 c) 19921993 + 19941995 d) 1930 2 3 Giải a) ta có: 2222 + 5555 = (21 + 1)22 + (56 – 1)55 = (BS 7 +1)22 + (BS 7 – 1)55 = BS 7 + 1 + BS 7 - 1 = BS 7 nên 2222 + 5555 chia 7 dư 0 b) Luỹ thừa của 3 sát với bội của 7 là 33 = BS 7 – 1 Ta thấy 1993 = BS 6 + 1 = 6k + 1, do đó:
  • 23. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 23 31993 = 3 6k + 1 = 3.(33 )2k = 3(BS 7 – 1)2k = 3(BS 7 + 1) = BS 7 + 3 c) Ta thấy 1995 chia hết cho 7, do đó: 19921993 + 19941995 = (BS 7 – 3)1993 + (BS 7 – 1)1995 = BS 7 – 31993 + BS 7 – 1 Theo câu b ta có 31993 = BS 7 + 3 nên 19921993 + 19941995 = BS 7 – (BS 7 + 3) – 1 = BS 7 – 4 nên chia cho 7 thì dư 3 d) 1930 2 3 = 32860 = 33k + 1 = 3.33k = 3(BS 7 – 1) = BS 7 – 3 nên chia cho 7 thì dư 4 Bài tập về nhà Tìm số d ư khi: a) 21994 cho 7 b) 31998 + 51998 cho 13 c) A = 13 + 23 + 33 + ...+ 993 chia cho B = 1 + 2 + 3 + ... + 99 Dạng 3: Tìm điều kiện để xảy ra quan hệ chia hết Bài 1: Tìm n  Z để giá trị của biểu thức A = n3 + 2n2 - 3n + 2 chia hết cho giá trị của biểu thức B = n2 - n Giải Chia A cho B ta có: n3 + 2n2 - 3n + 2 = (n + 3)(n2 - n) + 2 Để A chia hết cho B thì 2 phải chia hết cho n2 - n = n(n - 1) do đó 2 chia hết cho n, ta có: n 1 - 1 2 - 2 n - 1 0 - 2 1 - 3 n(n - 1) 0 2 2 6 loại loại Vậy: Để giá trị của biểu thức A = n3 + 2n2 - 3n + 2 chia hết cho giá trị của biểu thức
  • 24. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 24 B = n2 - n thì n  1;2  Bài 2: a) Tìm n  N để n5 + 1 chia hết cho n3 + 1 b) Giải bài toán trên nếu n  Z Giải Ta có: n5 + 1 n3 + 1  n2 (n3 + 1) - (n2 - 1) n3 + 1  (n + 1)(n - 1) n3 + 1  (n + 1)(n - 1) (n + 1)(n2 - n + 1)  n - 1 n2 - n + 1 (Vì n + 1  0) a) Nếu n = 1 thì 0 1 Nếu n > 1 thì n - 1 < n(n - 1) + 1 < n2 - n + 1 nên không thể xẩy ra n - 1 n2 - n + 1 Vậy giá trụ của n tìm được là n = 1 b) n - 1 n2 - n + 1  n(n - 1) n2 - n + 1  (n2 - n + 1 ) - 1 n2 - n + 1  1 n2 - n + 1. Có hai trường hợp xẩy ra: + n2 - n + 1 = 1  n(n - 1) = 0  n 0 n 1    (Tm đề bài) + n2 - n + 1 = -1  n2 - n + 2 = 0 (Vô nghiệm) Bài 3: Tìm số nguyên n sao cho: a) n2 + 2n - 4 11 b) 2n3 + n2 + 7n + 1 2n - 1 c) n4 - 2n3 + 2n2 - 2n + 1 n4 - 1 d) n3 - n2 + 2n + 7 n2 + 1 Giải a) Tách n2 + 2n - 4 thành tổng hai hạng tử trong đó có một hạng tử là B(11) n2 + 2n - 4 11  (n2 - 2n - 15) + 11 11  (n - 3)(n + 5) + 11 11  (n - 3)(n + 5) 11 n 3 11 n = B(11) + 3 n + 5 11 n = B(11) - 5       b) 2n3 + n2 + 7n + 1 = (n2 + n + 4) (2n - 1) + 5
  • 25. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 25 Để 2n3 + n2 + 7n + 1 2n - 1 thì 5 2n - 1 hay 2n - 1 là Ư(5) 2n 1 = - 5 n = - 2 2n 1 = -1 n = 0 2n 1 = 1 n = 1 2n 1 = 5 n = 3            Vậy: n  2; 0; 1; 3  thì 2n3 + n2 + 7n + 1 2n - 1 c) n4 - 2n3 + 2n2 - 2n + 1 n4 - 1 Đặt A = n4 - 2n3 + 2n2 - 2n + 1 = (n4 - n3 ) - (n3 - n2 ) + (n2 - n) - (n - 1) = n3 (n - 1) - n2 (n - 1) + n(n - 1) - (n - 1) = (n - 1) (n3 - n2 + n - 1) = (n - 1)2 (n2 + 1) B = n4 - 1 = (n - 1)(n + 1)(n2 + 1) A chia hết cho b nên n   1  A chia hết cho B  n - 1 n + 1  (n + 1) - 2 n + 1  2 n + 1  n = -3n 1 = - 2 n = - 2n 1 = - 1 n = 0n 1 = 1 n 1 = 2 n = 1 (khong Tm)            Vậy: n   3; 2; 0  thì n4 - 2n3 + 2n2 - 2n + 1 n4 - 1 d) Chia n3 - n2 + 2n + 7 cho n2 + 1 được thương là n - 1, dư n + 8 Để n3 - n2 + 2n + 7 n2 + 1 thì n + 8 n2 + 1  (n + 8)(n - 8) n2 + 1  65 n2 + 1 Lần lượt cho n2 + 1 bằng 1; 5; 13; 65 ta được n bằng 0;  2;  8 Thử lại ta có n = 0; n = 2; n = 8 (T/m) Vậy: n3 - n2 + 2n + 7 n2 + 1 khi n = 0, n = 8 Bài tập về nhà: Tìm số nguyên n để: a) n3 – 2 chia hết cho n – 2
  • 26. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 26 b) n3 – 3n2 – 3n – 1 chia hết cho n2 + n + 1 c)5n – 2n chia hết cho 63 Dạng 4: Tồn tại hay không tồn tại sự chia hết Bài 1: Tìm n  N sao cho 2n – 1 chia hết cho 7 Giải Nếu n = 3k ( k  N) thì 2n – 1 = 23k – 1 = 8k - 1 chia hết cho 7 Nếu n = 3k + 1 ( k  N) thì 2n – 1 = 23k + 1 – 1 = 2(23k – 1) + 1 = BS 7 + 1 Nếu n = 3k + 2 ( k  N) thì 2n – 1 = 23k + 2 – 1 = 4(23k – 1) + 3 = BS 7 + 3 V ậy: 2n – 1 chia hết cho 7 khi n = BS 3 Bài 2: Tìm n  N để: a) 3n – 1 chia hết cho 8 b) A = 32n + 3 + 24n + 1 chia hết cho 25 c) 5n – 2n chia hết cho 9 Giải a) Khi n = 2k (k N) thì 3n – 1 = 32k – 1 = 9k – 1 chia hết cho 9 – 1 = 8 Khi n = 2k + 1 (k N) thì 3n – 1 = 32k + 1 – 1 = 3. (9k – 1 ) + 2 = BS 8 + 2 Vậy : 3n – 1 chia hết cho 8 khi n = 2k (k N) b) A = 32n + 3 + 24n + 1 = 27 . 32n + 2.24n = (25 + 2) 32n + 2.24n = 25. 32n + 2.32n + 2.24n = BS 25 + 2(9n + 16n ) Nếu n = 2k +1(k N) thì 9n + 16n = 92k + 1 + 162k + 1 chia hết cho 9 + 16 = 25 Nếu n = 2k (k N) thì 9n có chữ số tận cùng bằng 1 , còn 16n có chữ số tận cùng bằng 6 suy ra 2((9n + 16n ) có chữ số tận cùng bằng 4 nên A không chia hết cho 5 nên không chia hết cho 25
  • 27. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 27 c) Nếu n = 3k (k N) thì 5n – 2n = 53k – 23k chia hết cho 53 – 23 = 117 nên chia hết cho 9 Nếu n = 3k + 1 thì 5n – 2n = 5.53k – 2.23k = 5(53k – 23k ) + 3. 23k = BS 9 + 3. 8k = BS 9 + 3(BS 9 – 1)k = BS 9 + BS 9 + 3 Tương tự: nếu n = 3k + 2 thì 5n – 2n không chia hết cho 9
  • 28. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 28 CHUYÊN ĐỀ 5: SỐ CHÍNH PHƯƠNG I. Số chính phương: A. Một số kiến thức: Số chính phương: số bằng bình phương của một số khác Ví dụ: 4 = 22 ; 9 = 32 A = 4n2 + 4n + 1 = (2n + 1)2 = B2 + Số chính phương khơng tận cng bởi cc chữ số: 2, 3, 7, 8 + Số chính phương chia hết cho 2 thì chia hết cho 4, chia hết cho 3 thì chia hết cho 9, chia hết cho 5 thì chia hết cho 25, chia hết cho 23 thì chia hết cho 24 ,… + Số n 11...1 = a thì n 99...9 = 9a 9a + 1 = n 99...9 + 1 = 10n B. Một số bài toán: 1. Bài 1: Chứng minh rằng: Một số chính phương chia cho 3, cho 4 chỉ có thể dư 0 hoặc 1 Giải Gọi A = n2 (n N) a) xét n = 3k (k N)  A = 9k2 nên chia hết cho 3 n = 3k  1 (k N)  A = 9k2  6k + 1, chia cho 3 dư 1 Vậy: số chính phương chia cho 3 dư 0 hoặc 1 b) n = 2k (k N) thì A = 4k2 chia hết cho 4 n = 2k +1 (k N) thì A = 4k2 + 4k + 1 chia cho 4 dư 1 Vậy: số chính phương chia cho 4 dư 0 hoặc 1
  • 29. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 29 Chú ý: + Số chính phương chẵn thì chia hết cho 4 + Số chính phương lẻ thì chia cho 4 thì dư 1( Chia 8 củng dư 1) 2. Bài 2: Số nào trong các số sau là số chính phương a) M = 19922 + 19932 + 19942 b) N = 19922 + 19932 + 19942 + 19952 c) P = 1 + 9100 + 94100 + 1994100 d) Q = 12 + 22 + ...+ 1002 e) R = 13 + 23 + ... + 1003 Giải a) các số 19932 , 19942 chia cho 3 dư 1, còn 19922 chia hết cho 3  M chia cho 3 dư 2 do đó M không là số chính phương b) N = 19922 + 19932 + 19942 + 19952 gồm tổng hai số chính phương chẵn chia hết cho 4, và hai số chính phương lẻ nên chia 4 dư 2 suy ra N không là số chính phương c) P = 1 + 9100 + 94100 + 1994100 chia 4 dư 2 nên không là số chính phương d) Q = 12 + 22 + ...+ 1002 Số Q gồm 50 số chính phương chẵn chia hết cho 4, 50 số chính phương lẻ, mỗi số chia 4 dư 1 nên tổng 50 số lẻ đó chia 4 thì dư 2 do đó Q chia 4 thì dư 2 nên Q không là số chính phương e) R = 13 + 23 + ... + 1003 Gọi Ak = 1 + 2 +... + k = k(k + 1) 2 , Ak – 1 = 1 + 2 +... + k = k(k - 1) 2 Ta có: Ak 2 – Ak -1 2 = k3 khi đó: 13 = A1 2 23 = A2 2 – A1 2
  • 30. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 30 ..................... n3 = An 2 = An - 1 2 Cộng vế theo vế các đẳng thức trên ta có: 13 + 23 + ... +n3 = An 2 =   2 2 2n(n + 1) 100(100 1) 50.101 2 2             là số chính phương 3. Bài 3: CMR: Với mọi n Ỵ N thì các số sau là số chính phương. a) A = (10n +10n-1 +...+.10 +1)(10 n+1 + 5) + 1 A = ( n 11.....1 )(10 n+1 + 5) + 1 1 110 1 .(10 5) 1 10 1 n n       Đặt a = 10n+1 thì A = a - 1 9 (a + 5) + 1 = 22 2 a + 4a - 5 + 9 a + 4a + 4 a + 2 9 9 3         b) B = n 111.....1 n - 1 555.....5 6 ( cĩ n số 1 v n-1 số 5) B = n 111.....1 n 555.....5 + 1 = n 111.....1 . 10n + n 555.....5 + 1 = n 111.....1 . 10n + 5 n 111.....1       + 1 Đặt n 11.....1 = a thì 10n = 9a + 1 nên B = a(9a + 1) + 5a + 1 = 9a2 + 6a + 1 = (3a + 1)2 = 2 n - 1 33....34 c) C = 2n 11.....1 .+ 44.....4 n + 1 Đặt a = n 11.....1 Thì C = n 11.....1 n 11.....1 + 4. n 11.....1 + 1 = a. 10n + a + 4 a + 1 = a(9a + 1) + 5a + 1 = 9a2 + 6a + 1 = (3a + 1)2 d) D = n 99....9 8 n 00.....0 1 . Đặt n 99....9 = a  10n = a + 1
  • 31. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 31 D = n 99....9 . 10n + 2 + 8. 10n + 1 + 1 = a . 100 . 10n + 80. 10n + 1 = 100a(a + 1) + 80(a + 1) + 1 = 100a2 + 180a + 81 = (10a + 9)2 = ( n + 1 99....9 )2 e) E = n 11.....1 n + 1 22.....2 5 = n 11.....1 n + 1 22.....2 00 + 25 = n 11.....1 .10n + 2 + 2. n 11.....1 00 + 25 = [a(9a + 1) + 2a]100 + 25 = 900a2 + 300a + 25 = (30a + 5)2 = ( n 33.....3 5)2 f) F = 100 44.....4 = 4. 100 11.....1 là số chính phương thì 100 11.....1 là số chính phương Số 100 11.....1 là số lẻ nên nó là số chính phương thì chia cho 4 phải dư 1 Thật vậy: (2n + 1)2 = 4n2 + 4n + 1 chia 4 dư 1 100 11.....1 có hai chữ số tận cùng là 11 nên chia cho 4 thì dư 3 vậy 100 11.....1 không là số chính phương nên F = 100 44.....4 không là số chính phương Bài 4: a) Cho cc số A = 2m 11........11 ; B = m + 1 11.......11 ; C = m 66.....66 CMR: A + B + C + 8 l số chính phương . Ta có: A 2 10 1 9 m  ; B = 1 10 1 9 m  ; C = 10 1 6. 9 m  Nên: A + B + C + 8 = 2 10 1 9 m  + 1 10 1 9 m  + 10 1 6. 9 m  + 8 = 2 1 10 1 10 1 6(10 1) 72 9 m m m       = 2 10 1 10.10 1 6.10 6 72 9 m m m       =   2 2 10 16.10 64 10 8 9 3 m m m         b) CMR: Với mọi x,y Ỵ Z thì A = (x+y)(x+2y)(x+3y)(x+4y) + y4 là số chính phương.
  • 32. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 32 A = (x2 + 5xy + 4y2 ) (x2 + 5xy + 6y2 ) + y4 = (x2 + 5xy + 4y2 ) [(x2 + 5xy + 4y2 ) + 2y2 ) + y4 = (x2 + 5xy + 4y2 )2 + 2(x2 + 5xy + 4y2 ).y2 + y4 = [(x2 + 5xy + 4y2 ) + y2 )2 = (x2 + 5xy + 5y2 )2 Bài 5: Tìm số nguyên dương n để các biểu thức sau là số chính phương a) n2 – n + 2 b) n5 – n + 2 Giải a) Với n = 1 thì n2 – n + 2 = 2 không là số chính phương Với n = 2 thì n2 – n + 2 = 4 là số chính phương Với n > 2 thì n2 – n + 2 không là số chính phương Vì (n – 1)2 = n2 – (2n – 1) < n2 – (n - 2) < n2 b) Ta có n5 – n chia hết cho 5 Vì n5 – n = (n2 – 1).n.(n2 + 1) Với n = 5k thì n chia hết cho 5 Với n = 5k  1 thì n2 – 1 chia hết cho 5 Với n = 5k  2 thì n2 + 1 chia hết cho 5 Nên n5 – n + 2 chia cho 5 thì dư 2 nên n5 – n + 2 có chữ số tận cùng là 2 hoặc 7 nên n5 – n + 2 không là số chính phương Vậy : Không có giá trị nào của n thoã mãn bài toán Bài 6 : a)Chứng minh rằng : Mọi số lẻ đều viết được dưới dạng hiệu của hai số chính phương b) Một số chính phương có chữ số tận cùng bằng 9 thì chữ số hàng chục là chữ số chẵn
  • 33. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 33 Giải Mọi số lẻ đều có dạng a = 4k + 1 hoặc a = 4k + 3 Với a = 4k + 1 thì a = 4k2 + 4k + 1 – 4k2 = (2k + 1)2 – (2k)2 Với a = 4k + 3 thì a = (4k2 + 8k + 4) – (4k2 + 4k + 1) = (2k + 2)2 – (2k + 1)2 b)A là số chính phương có chữ số tận cùng bằng 9 nên A = (10k  3)2 =100k2  60k + 9 = 10.(10k2  6) + 9 Số chục của A là 10k2  6 là số chẵn (đpcm) Bài 7: Một số chính phương có chữ số hàng chục là chữ số lẻ. Tìm chữ số hàng đơn vị Giải Gọi n2 = (10a + b)2 = 10.(10a2 + 2ab) + b2 nên chữ số hàng đơn vị cần tìm là chữ số tận cùng của b2 Theo đề bài , chữ số hàng chục của n2 là chữ số lẻ nên chữ số hàng chục của b2 phải lẻ Xét các giá trị của b từ 0 đến 9 thì chỉ có b2 = 16, b2 = 36 có chữ số hàng chục là chữ số lẻ, chúng đều tận cùng bằng 6 Vậy : n2 có chữ số hàng đơn vị là 6 Bài tập về nhà: Bài 1: Các số sau đây, số nào là số chính phương a) A = 50 22.....2 4 b) B = 11115556 c) C = n 99....9 n 00....0 25 d) D = n 44.....4 n - 1 88....8 9 e) M = 2n 11.....1 – n 22....2 f) N = 12 + 22 + ...... + 562 Bài 2: Tìm số tự nhiên n để các biểu thức sau là số chính phương a) n3 – n + 2
  • 34. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 34 b) n4 – n + 2 Bài 3: Chứng minh rằng a)Tổng của hai số chính phương lẻ không là số chính phương b) Một số chính phương có chữ số tận cùng bằng 6 thì chữ số hàng chục là chữ số lẻ Bài 4: Một số chính phương có chữ số hàng chục bằng 5. Tìm chữ số hàng đơn vị
  • 35. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 35 CHUYEÂN ÑEÀ 6 - CAÙC BAØI TOAÙN VEÀ ÑÒNH LÍ TA-LEÙT A.Kieán thöùc: 1. Ñònh lí Ta-leùt: * §Þnh lÝ Ta-lÐt: ABC MN // BC      AM AN = AB AC * HÖ qu¶: MN // BC  AM AN MN = AB AC BC  B. Baøi taäp aùp duïng: 1. Baøi 1: NM CB A O GE D C B A
  • 36. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 36 Cho töù giaùc ABCD, ñöôøng thaúng qua A song song vôùi BC caét BD ôû E, ñöôøng thaúng qua B song song vôùi AD caét AC ôû G a) chöùng minh: EG // CD b) Giaû söû AB // CD, chöùng minh raèng AB2 = CD. EG Giaûi Goïi O laø giao ñieåm cuûa AC vaø BD a) Vì AE // BC  OE OA = OB OC (1) BG // AC  OB OG = OD OA (2) Nhaân (1) vôùi (2) veá theo veá ta coù: OE OG = OD OC  EG // CD b) Khi AB // CD thì EG // AB // CD, BG // AD neân 2AB OA OD CD AB CD = = AB CD. EG EG OG OB AB EG AB      Baøi 2: Cho ABC vuoâng taïi A, Veõ ra phía ngoaøi tam giaùc ñoù caùc tam giaùc ABD vuoâng caân ôû B, ACF vuoâng caân ôû C. Goïi H laø giao ñieåm cuûa AB vaø CD, K laø giao ñieåm cuûa Ac vaø BF.
  • 37. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 37 Chöùng minh raèng: a) AH = AK b) AH2 = BH. CK Giaûi Ñaët AB = c, AC = b. BD // AC (cuøng vuoâng goùc vôùi AB) neân AH AC b AH b AH b HB BD c HB c HB + AH b + c       Hay AH b AH b b.c AH AB b + c c b + c b + c      (1) AB // CF (cuøng vuoâng goùc vôùi AC) neân AK AB c AK c AK c KC CF b KC b KC + AK b + c       Hay AK b AK c b.c AK AC b + c b b + c b + c      (2) Töø (1) vaø (2) suy ra: AH = AK b) Töø AH AC b HB BD c   vaø AK AB c KC CF b   suy ra AH KC AH KC HB AK HB AH    (Vì AH = AK)  AH2 = BH . KC H FK D CB A
  • 38. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 38 3. Baøi 3: Cho hình bình haønh ABCD, ñöôøng thaúng a ñi qua A laàn löôït caét BD, BC, DC theo thöù töï taïi E, K, G. Chöùng minh raèng: a) AE2 = EK. EG b) 1 1 1 AE AK AG   c) Khi ñöôøng thaúng a thay ñoåi vò trí nhöng vaãn qua A thì tích BK. DG coù giaù trò khoâng ñoåi Giaûi a) Vì ABCD laø hình bình haønh vaø K  BC neân AD // BK, theo heä quaû cuûa ñònh lí Ta-leùt ta coù: 2EK EB AE EK AE = = AE EK.EG AE ED EG AE EG     b) Ta coù: AE DE = AK DB ; AE BE = AG BD neân AE AE BE DE BD 1 1 = 1 AE 1 AK AG BD DB BD AK AG              1 1 1 AE AK AG   (ñpcm) c) Ta coù: BK AB BK a = = KC CG KC CG  (1); KC CG KC CG = = AD DG b DG  (2) G b a E K D C BA
  • 39. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 39 Nhaân (1) vôùi (2) veá theo veá ta coù: BK a = BK. DG = ab b DG  khoâng ñoåi (Vì a = AB; b = AD laø ñoä daøi hai caïnh cuûa hình bình haønh ABCD khoâng ñoåi) 4. Baøi 4: Cho töù giaùc ABCD, caùc ñieåm E, F, G, H theo thöù töï chia trong caùc caïnh AB, BC, CD, DA theo tæ soá 1:2. Chöùng minh raèng: a) EG = FH b) EG vuoâng goùc vôùi FH Giaûi Goïi M, N theo thöù töï laø trung ñieåm cuûa CF, DG Ta coù CM = 1 2 CF = 1 3 BC  BM 1 = BC 3  BE BM 1 = = BA BC 3 EM // AC  EM BM 2 2 = EM = AC AC BE 3 3   (1) T¬ng tù, ta cã: NF // BD  NF CF 2 2 = NF = BD BD CB 3 3   (2) mµ AC = BD (3) Q P O N M H F G E D C B A
  • 40. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 40 Tõ (1), (2), (3) suy ra : EM = NF (a) T¬ng tù nh trªn ta cã: MG // BD, NH // AC vµ MG = NH = 1 3 AC (b) MÆt kh¸c EM // AC; MG // BD Vµ AC  BD EM  MG  0 EMG = 90 (4) T¬ng tù, ta cã: 0 FNH = 90 (5) Tõ (4) vµ (5) suy ra 0 EMG = FNH = 90 (c) Tõ (a), (b), (c) suy ra  EMG =  FNH (c.g.c)  EG = FH b) Gäi giao ®iÓm cña EG vµ FH lµ O; cña EM vµ FH lµ P; cña EM vµ FN lµ Q th× 0 PQF = 90  0 QPF + QFP = 90 mµ QPF = OPE (®èi ®Ønh), OEP = QFP ( EMG =  FNH) Suy ra 0 EOP = PQF = 90  EO  OP  EG  FH 5. Bµi 5: Cho h×nh thang ABCD cã ®¸y nhá CD. Tõ D vÏ ®êng th¼ng song song víi BC, c¾t AC t¹i M vµ AB t¹i K, Tõ C vÏ ®êng th¼ng song song víi AD, c¾t AB t¹i F, qua F ta l¹i vÏ ®êng th¼ng song song víi AC, c¾t BC t¹i P. Chøng minh r»ng a) MP // AB b) Ba ®êng th¼ng MP, CF, DB ®ång quy Gi¶i a) EP // AC  CP AF = PB FB (1)
  • 41. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 41 AK // CD  CM DC = AM AK (2) c¸c tø gi¸c AFCD, DCBK la c¸c h×nh b×nh hµnh nªn AF = DC, FB = AK (3) KÕt hîp (1), (2) vµ (3) ta cã CP CM PB AM   MP // AB (§Þnh lÝ Ta-lÐt ®¶o) (4) b) Gäi I lµ giao ®iÓm cña BD vµ CF, ta cã: CP CM PB AM  = DC DC AK FB  Mµ DC DI FB IB  (Do FB // DC)  CP DI PB IB  IP // DC // AB (5) Tõ (4) vµ (5) suy ra : qua P cã hai ®êng th¼ng IP, PM cïng song song víi AB // DC nªn theo tiªn ®Ò ¥clÝt th× ba ®iÓm P, I, M th¼ng hang hay MP ®i qua giao ®iÓm cña CF vµ DB hay ba ®êng th¼ng MP, CF, DB ®ång quy 6. Bµi 6: Cho  ABC cã BC < BA. Qua C kÎ ®êng th¼ng vu«ng go¸c víi tia ph©n gi¸c BE cña ABC ; ®êng th¼ng nµy c¾t BE t¹i F vµ c¾t trung tuyÕn BD t¹i G. Chøng minh r»ng ®o¹n th¼ng EG bÞ ®o¹n th¼ng DF chia lµm hai phÇn b»ng nhau I P FK M D C BA
  • 42. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 42 Gi¶i Gäi K lµ giao ®iÓm cña CF vµ AB; M lµ giao ®iÓm cña DF vµ BC  KBC cã BF võa lµ ph©n gi¸c võa lµ ®êng cao nªn  KBC c©n t¹i B  BK = BC vµ FC = FK MÆt kh¸c D lµ trung ®iÓm AC nªn DF lµ ®êng trung b×nh cña  AKC  DF // AK hay DM // AB Suy ra M lµ trung ®iÓm cña BC DF = 1 2 AK (DF lµ ®êng trung b×nh cña  AKC), ta cã BG BK = GD DF ( do DF // BK)  BG BK 2BK = GD DF AK  (1) Mæt kh¸c CE DC - DE DC AD 1 1 DE DE DE DE      (V× AD = DC)  CE AE - DE DC AD 1 1 DE DE DE DE      Hay CE AE - DE AE AB 1 2 2 DE DE DE DF       (v× AE DE = AB DF : Do DF // AB) Suy ra CE AK + BK 2(AK + BK) 2 2 DE DE AK     (Do DF = 1 2 AK)  CE 2(AK + BK) 2BK 2 DE AK AK    (2) M G K F D E C B A
  • 43. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 43 Tõ (1) vµ (2) suy ra BG GD = CE DE  EG // BC Gäi giao ®iÓm cña EG vµ DF lµ O ta cã OG OE FO = = MC MB FM        OG = OE Bµi tËp vÒ nhµ Bµi 1: Cho tø gi¸c ABCD, AC vµ BD c¾t nhau t¹i O. §êng th¼ng qua O vµ song song víi BC c¾t AB ë E; ®êng th¼ng song song víi CD qua O c¾t AD t¹i F a) Chøng minh FE // BD b) Tõ O kÎ c¸c ®êng th¼ng song song víi AB, AD c¾t BD, CD t¹i G vµ H. Chøng minh: CG. DH = BG. CH Bµi 2: Cho h×nh b×nh hµnh ABCD, ®iÓm M thuéc c¹nh BC, ®iÓm N thuéc tia ®èi cña tia BC sao cho BN = CM; c¸c ®êng th¼ng DN, DM c¾t AB theo thø tù t¹i E, F. Chøng minh: a) AE2 = EB. FE b) EB = 2 AN DF       . EF CHUYEÂN ÑEÀ 7 – CAÙC BAØI TOAÙN SÖÛ DUÏNG ÑÒNH LÍ TALEÙT VAØ TÍNH CHAÁT ÑÖÔØNG PHAÂN GIAÙC
  • 44. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 44 A. Kieán thöùc: 2. Tính chaát ñöôøng phaân giaùc:  ABC ,AD laø phaân giaùc goùc A  BD AB = CD AC AD’laø phaân giaùc goùc ngoaøi taïi A: BD' AB = CD' AC B. Baøi taäp vaän duïng 1. Baøi 1: D' CB A D CB A
  • 45. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 45 Cho  ABC coù BC = a, AB = b, AC = c, phaân giaùc AD a) Tính ñoä daøi BD, CD b) Tia phaân giaùc BI cuûa goùc B caét AD ôû I; tính tæ soá: AI ID Giaûi a) AD laø phaân giaùc cuûa BAC neân BD AB c CD AC b    BD c BD c ac BD = CD + BD b + c a b + c b + c     Do ñoù CD = a - ac b + c = ab b + c b) BI laø phaân giaùc cuûa ABC neân AI AB ac b + c c : ID BD b + c a    2. Baøi 2: a c b I D CB A
  • 46. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 46 Cho  ABC, coù B < 600 phaân giaùc AD a) Chöùng minh AD < AB b) Goïi AM laø phaân giaùc cuûa  ADC. Chöùng minh raèng BC > 4 DM Giaûi a)Ta coù A ADB = C + 2 > A + C 2 = 0 0180 - B 60 2   ADB > B  AD < AB b) Goïi BC = a, AC = b, AB = c, AD = d Trong  ADC, AM laø phaân giaùc ta coù DM AD = CM AC  DM AD DM AD = = CM + DM AD + AC CD AD + AC   DM = CD.AD CD. d AD + AC b + d  ; CD = ab b + c ( Vaän duïng baøi 1)  DM = abd (b + c)(b + d) Ñeå c/m BC > 4 DM ta c/m a > 4abd (b + c)(b + d) hay (b + d)(b + c) > 4bd (1) Thaät vaäy : do c > d  (b + d)(b + c) > (b + d)2  4bd . Baát ñaúng thöùc (1) ñöôïc c/m Baøi 3: M D BC A
  • 47. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 47 Cho  ABC, trung tuyeán AM, caùc tia phaân giaùc cuûa caùc goùc AMB , AMC caét AB, AC theo thöù töï ôû D vaø E a) Chöùng minh DE // BC b) Cho BC = a, AM = m. Tính ñoä daøi DE c) Tìm taäp hôïp caùc giao dieåm I cuûa AM vaø DE neáu  ABC coù BC coá ñònh, AM = m khoâng ñoåi d)  ABC coù ñieàu kieän gì thì DE laø ñöôøng trung bình cuûa noù Giaûi a) MD laø phaân giaùc cuûa AMB neân DA MB DB MA  (1) ME laø phaân giaùc cuûa AMC neân EA MC EC MA  (2) Töø (1), (2) vaø giaû thieát MB = MC ta suy ra DA EA DB EC   DE // BC b) DE // BC  DE AD AI BC AB AM   . Ñaët DE = x  x m - x 2a.m2 x = a m a + 2m   ED M I CB A
  • 48. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 48 c) Ta coù: MI = 1 2 DE = a.m a + 2m khoâng ñoåi  I luoân caùch M moät ñoaïn khoâng ñoåi neân taäp hôïp caùc ñieåm I laø ñöôøng troøn taâm M, baùn kính MI = a.m a + 2m (Tröø giao ñieåm cuûa noù vôùi BC d) DE laø ñöôøng trung bình cuûa  ABC  DA = DB  MA = MB   ABC vuoâng ôû A 4. Baøi 4: Cho  ABC ( AB < AC) caùc phaân giaùc BD, CE a) Ñöôøng thaúng qua D vaø song song vôùi BC caét AB ôû K, chöùng minh E naèm giöõa B vaø K b) Chöùng minh: CD > DE > BE Giaûi a) BD laø phaân giaùc neân AD AB AC AE AD AE = < = DC BC BC EB DC EB   (1) Maët khaùc KD // BC neân AD AK DC KB  (2) E D M K CB A
  • 49. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 49 Töø (1) vaø (2) suy ra AK AE AK + KB AE + EB KB EB KB EB     AB AB KB > EB KB EB   E naèm giöõa K vaø B b) Goïi M laø giao ñieåm cuûa DE vaø CB. Ta coù CBD = KDB(Goùc so le trong)  KBD = KDB maø E naèm giöõa K vaø B neân KDB > EDB  KBD > EDB  EBD > EDB  EB < DE Ta laïi coù CBD + ECB = EDB + DEC  DEC >ECB  DEC >DCE (Vì DCE = ECB ) Suy ra CD > ED  CD > ED > BE 5. Baøi 5: Cho  ABC vôùi ba ñöôøng phaân giaùc AD, BE, CF. Chöùng minh a. 1..  FB FA EA EC DC DB . b. ABCABCCFBEAD 111111  . Giaûi a)AD laø ñöôøng phaân giaùc cuûa BAC neân ta coù: DB AB = DC AC (1)
  • 50. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 50 Töông töï: vôùi caùc phaân giaùc BE, CF ta coù: EC BC = EA BA (2) ; FA CA = FB CB (3) Töø (1); (2); (3) suy ra: DB EC FA AB BC CA . . = . . DC EA FB AC BA CB = 1 b) §Æt AB = c , AC = b , BC = a , AD = da. Qua C kÎ ®êng th¼ng song song víi AD , c¾t tia BA ë H. Theo §L TalÐt ta cã: AD BA CH BH   BA.CH c.CH c AD .CH BH BA + AH b + c    Do CH < AC + AH = 2b nªn: 2 a bc d b c   1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2a a b c d bc b c d b c                    Chøng minh t¬ng tù ta cã : 1 1 1 1 2bd a c        Vµ 1 1 1 1 2cd a b        Nªn: 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2a b cd d d b c a c a b                             1 1 1 1 1 1 1 .2 2a b cd d d a b c            1 1 1 1 1 1 a b cd d d a b c       ( ®pcm ) Bµi tËp vÒ nhµ Cho  ABC coù BC = a, AC = b, AB = c (b > c), caùc phaân giaùc BD, CE a) Tính ñoä daøi CD, BE roài suy ra CD > BE H F E D CB A
  • 51. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 51 b) Veõ hình bình haønh BEKD. Chöùng minh: CE > EK c) Chöùng minh CE > BD CHUYEÂN ÑEÀ 8 – CHÖÕ SOÁ TAÄN CUØNG A. Kieán thöùc: 1. Moät soá tính chaát: a) Tính chaát 1: + Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 0; 1; 5; 6khi naâng leân luyõ thöøa baäc baát kyø naøo thì chöõ soá taän cuøng khoâng thay ñoåi + Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 4; 9 khi naâng leân luyõ thöøa baäc leû thì chöõ soá taän cuøng khoâng thay ñoåi + Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 3; 7; 9 khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n (n N) thì chöõ soá taän cuøng laø 1 + Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 2; 4; 8 khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n (n N) thì chöõ soá taän cuøng laø 6 b) Tính chaát 2: Moät soá töï nhieân baát kyø khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n + 1 (n N) thì chöõ soá taän cuøng khoâng thay ñoåi c) Tính chaát 3:
  • 52. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 52 + Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 3 khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n + 3 (n N) thì chöõ soá taän cuøng laø 7; Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 7 khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n + 3 (n N) thì chöõ soá taän cuøng laø 3 + Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 2 khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n + 3 (n N) thì chöõ soá taän cuøng laø 8; Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 8 khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n + 3 (n N) thì chöõ soá taän cuøng laø 2 + Caùc soá coù chöõ soá taän cuøng laø 0; 1; 4; 5; 6; 9 khi naâng leân luyõ thöøa baäc 4n + 3 (n N) thì chöõ soá taän cuøng laø khoâng ñoåi 2. Moät soá phöông phaùp: + Tìm chöõ soá taän cuøng cuûa x = am thì ta xeùt chöõ soá taän cuøng cuûa a: - Neáu chöõ soá taän cuøng cuûa a laø caùc chöõ soá: 0; 1; 5; 6 thì chöõ soá taän cuøng cuûa x laø 0; 1; 5; 6 - Neáu chöõ soá taän cuøng cuûa a laø caùc chöõ soá: 3; 7; 9 thì : * Vì am = a4n + r = a4n . ar Neáu r laø 0; 1; 2; 3 thì chöõ soá taän cuøng cuûa x laø chöõ soá taän cuøng cuûa ar Neáu r laø 2; 4; 8 thì chöõ soá taän cuøng cuûa x laø chöõ soá taän cuøng cuûa 6.ar B. Moät soá ví duï: Baøi 1: Tìm chöõ soá taän cuøng cuûa a) 2436 ; 1672010 b)   99 7 ;   1414 14 ;   765 4     Giaûi
  • 53. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 53 a) 2436 = 2434 + 2 = 2434 . 2432 2432 coù chöõ soá taän cuøng laø 9 neân chöõ soá taän cuøng cuûa 2436 laø 9 Ta coù 2010 = 4.502 + 2 neân 1672010 = 1674. 502 + 2 = 1674.502 .1672 1674.502 coù chöõ soá taän cuøng laø 6; 1672 coù chöõ soá taän cuøng laø 9 neân chöõ soá taän cuøng cuûa 1672010 laø chöõ soá taän cuøng cuûa tích 6.9 laø 4 b) Ta coù: +) 99 - 1 = (9 – 1)(98 + 97 + .......+ 9 + 1) = 4k (k N)  99 = 4k + 1   99 7 = 74k + 1 = 74k .7 neân coù chöõ soá taän cuøng laø 7 1414 = (12 + 2)14 = 1214 + 12.1413 .2 + ....+ 12.12.213 + 214 chia heát cho 4, vì caùc haïng töû tröôùc 214 ñeàu coù nhaân töû 12 neân chia heát cho 4; haïng töû 214 = 47 chia heát cho 4 hay 1414 = 4k    1414 14 = 144k coù chöõ soá taän cuøng laø 6 +) 56 coù chöõ soá taän cuøng laø 5 neân   76 5 = 5.(2k + 1)  5.(2k + 1) – 1 = 4 q (k, q N)  5.(2k + 1) = 4q + 1    765 4     = 44q + 1 = 44q . 4 coù chöõ soá taän cuøng laø chöõ soá taän cuøng tích 6. 4 laø 4 Baøi 2: Tìm chöõ soá taän cuøng cuûa A = 21 + 35 + 49 + 513 +...... + 20048009 Giaûi
  • 54. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 54 a) Luyõ thöøa cuûa moïi soá haïng cuûa A chia 4 thì dö 1(Caùc soá haïng cuûa A coù daïng n4(n – 2) + 1 (n  {2; 3; ...; 2004} ) neân moïi soá haïng cuûa A vaø luyõ thöøa cuûa noù coù chöõ soá taän cuøng gioáng nhau (Tính chaát 2) neân chöõ soá taän cuøng cuûa A laø chöõ soá taän cuøng cuûa toång caùc soá haïng Töø 2 ñeán 2004 coù 2003 soá haïng trong ñoù coù 2000 : 10 = 200 soá haïng coù chöõ soá taän cuøng baèng 0,Toång caùc chöõ soá taän cuøng cuûa A laø (2 + 3 + ...+ 9) + 199.(1 + 2 + ... + 9) + 1 + 2 + 3 + 4 = 9009 coù chöõ soá taän cuøng laø 9 Vaây A coù chöõ soá taän cuøng laø 9 Baøi 3: Tìm a) Hai chöõ soá taän cuøng cuûa 3999 ;   77 7 b) Ba chöõ soá taän cuøng cuûa 3100 c) Boán chöõ soá taän cuøng cuûa 51994 Giaûi a) 3999 = 3.3998 =3. 9499 = 3.(10 – 1)499 = 3.(10499 – 499.10498 + ...+499.10 – 1) = 3.[BS(100) + 4989] = ...67 77 = (8 – 1)7 = BS(8) – 1 = 4k + 3    77 7 = 74k + 3 = 73 . 74k = 343.(...01)4k = ...43 b) 3100 = 950 = (10 – 1)50 = 1050 – 50. 1049 + ...+ 50.49 2 . 102 – 50.10 + 1 = 1050 – 50. 1049 + ...+ 49 2 . 5000 – 500 + 1 = BS(1000) + 1 = ...001
  • 55. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 55 Chuù yù: + Neáu n laø soá leû khoâng chi heát cho 5 thì ba chöõ soá taän cuøng cuûa n100 laø 001 + Neáu moät soá töï nhieân n khoâng chia heát cho 5 thì n100 chia cho 125 dö 1 HD C/m: n = 5k + 1; n = 5k + 2 + Neáu n laø soá leû khoâng chia heát cho 5 thì n101 vaø n coù ba chöõ soá taän cuøng nhö nhau c) Caùch 1: 54 = 625 Ta thaáy soá (...0625)n = ...0625 51994 = 54k + 2 = 25.(54 )k = 25.(0625)k = 25.(...0625) = ...5625 Caùch 2: Tìm soá dö khi chia 51994 cho 10000 = 24 . 54 Ta thaáy 54k – 1 chia heát cho 54 – 1 = (52 – 1)(52 + 1) chia heát cho 16 Ta coù: 51994 = 56 . (51988 – 1) + 56 Do 56 chia heát cho 54 , coøn 51988 – 1 chia heát cho 16 neân 56 (51988 – 1) chia heát cho 10000 Ta coù 56 = 15625 Vaäy boán chöõ soá taän cuøng cuûa 51994 laø 5625 Chuù yù: Neáu vieát 51994 = 52 . (51992 – 1) + 52 Ta coù: 51992 – 1 chia heát cho 16; nhöng 52 khoâng chia heát cho 54 Nhö vaäy trong baøi toaùn naøy ta caàn vieát 51994 döôùi daïng 5n (51994 – n – 1) + 5n ; n  4 vaø 1994 – n chia heát cho 4 C. Vaän duïng vaøo caùc baøi toaùn khaùc Baøi 1:
  • 56. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 56 Chöùng minh raèng: Toång sau khoâng laø soá chính phöông a) A = 19k + 5k + 1995k + 1996k ( k N, k chaün) b) B = 20042004k + 2001 Giaûi a) Ta coù: 19k coù chöõ soá taän cuøng laø 1 5k coù chöõ soá taän cuøng laø 5 1995k coù chöõ soá taän cuøng laø 5 1996k coù chöõ soá taän cuøng laø 6 Neân A coù chöõ soá taän cuøng laø chöõ soá taän cuøng cuûa toång caùc chöõ soá taän cuøng cuûa toång 1 + 5 + 5 + 6 = 17, coù chöõ soá taän cuøng laø 7 neân khoâng theå laø soá chính phöông b) Ta coù :k chaün neân k = 2n (n  N) 20042004k = (20044 )501k = (20044 )1002n = (...6)1002n laø luyõ thöøa baäc chaün cuûa soá coù chöõ soá taän cuøng laø 6 neân coù chöõ soá taän cuøng laø 6 neân B = 20042004k + 2001 coù chöõ soá taän cuøng laø 7, do ñoù B khoâng laø soá chính phöông Baøi 2: Tìm soá dö khi chia caùc bieåu thöùc sau cho 5 a) A = 21 + 35 + 49 +...+ 20038005 b) B = 23 + 37 +411 +...+ 20058007 Giaûi a) Chöõ soá taän cuøng cuûa A laø chöõ soá taän cuøng cuûa toång
  • 57. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 57 (2 + 3 +... + 9) + 199.(1 + 2 + ... + 9) + 1 + 2 + 3 = 9005 Chöõ soá taän cuøng cuûa A laø 5 neân chia A cho 5 dö 0 b)Töông töï, chöõ soá taän cuøng cuûa B laø chöõ soá taän cuøng cuûa toång (8 + 7 + 4 + 5 + 6 + 3 + 2 + 9) + 199.(1 + ...+ 9) + 8 + 7 + 4 + 5 = 9024 B coù chöõ soá taän cuøng laø 4 neân B chia 5 dö 4 Baøi taäp veà nhaø Baøi 1: Tìm chöõ soá taän cuøng cuûa: 3102 ;   53 7 ; 320 + 230 + 715 - 816 Baøi 2: Tìm hai, ba chöõ soá taän cuøng cuûa: 3555 ;   97 2 Baøi 3: Tìm soá dö khi chia caùc soá sau cho 2; cho 5: a) 38 ; 1415 + 1514 b) 20092010 – 20082009 CHUYEÂN ÑEÀ 9 – ÑOÀNG DÖ A. Ñònh nghóa: Neáu hai soá nguyeân a vaø b coù cuøng soá dö trong pheùp chia cho moät soá töï nhieân m  0 thì ta noùi a ñoàng dö vôùi b theo moâñun m, vaø coù ñoàng dö thöùc: a  b (mod m) Ví duï:7  10 (mod 3) , 12  22 (mod 10) + Chuù yù: a  b (mod m)  a – b m B. Tính chaát cuûa ñoàng dö thöùc: 1. Tính chaát phaûn xaï: a  a (mod m)
  • 58. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 58 2. Tính chaát ñoãi xöùng: a  b (mod m)  b  a (mod m) 3. Tính chaát baéc caàu: a  b (mod m), b  c (mod m) thì a  c (mod m) 4. Coäng , tröø töøng veá: a b (mod m) a c b d (mod m) c d (mod m)       Heä quaû: a) a  b (mod m)  a + c  b + c (mod m) b) a + b  c (mod m)  a  c - b (mod m) c) a  b (mod m)  a + km  b (mod m) 5. Nhaân töøng veá : a b (mod m) ac bd (mod m) c d (mod m)     Heä quaû: a) a  b (mod m)  ac  bc (mod m) (c  Z) b) a  b (mod m)  an  bn (mod m) 6. Coù theå nhaân (chia) hai veá vaø moâñun cuûa moät ñoàng dö thöùc vôùi moät soá nguyeân döông a  b (mod m)  ac  bc (mod mc) Chaúng haïn: 11  3 (mod 4)  22  6 (mod 8) 7. ac bc (mod m) a b (mod m) (c, m) = 1     Chaúng haïn : 16 2 (mod 7) 8 1 (mod 7) (2, 7) = 1     C. Caùc ví duï: 1. Ví duï 1:
  • 59. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 59 Tìm soá dö khi chia 9294 cho 15 Giaûi Ta thaáy 92  2 (mod 15)  9294  294 (mod 15) (1) Laïi coù 24  1 (mod 15)  (24 )23 . 22  4 (mod 15) hay 294  4 (mod 15) (2) Töø (1) vaø (2) suy ra 9294  4 (mod 15) töùc laø 9294 chia 15 thì dö 4 2. Ví duï 2: Chöùng minh: trong caùc soá coù daïng 2n – 4(n  N), coù voâ soá soá chia heát cho 5 Thaät vaäy: Töø 24  1 (mod 5) 24k  1 (mod 5) (1) Laïi coù 22  4 (mod 5) (2) Nhaân (1) vôùi (2), veá theo veá ta coù: 24k + 2  4 (mod 5)  24k + 2 - 4  0 (mod 5) Hay 24k + 2 - 4 chia heát cho 5 vôùi moïi k = 0, 1, 2, ... hay ta ñöôïc voâ soá soá daïng 2n – 4 (n  N) chia heát cho 5 Chuù yù: khi giaûi caùc baøi toaùn veà ñoàng dö, ta thöôøng quan taâm ñeán a   1 (mod m) a  1 (mod m)  an  1 (mod m) a  -1 (mod m)  an  (-1)n (mod m) 3. Ví duï 3: Chöùng minh raèng a) 2015 – 1 chia heát cho 11 b) 230 + 330 chi heát cho 13 c) 555222 + 222555 chia heát cho 7 Giaûi
  • 60. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 60 a) 25  - 1 (mod 11) (1); 10  - 1 (mod 11)  105  - 1 (mod 11) (2) Töø (1) vaø (2) suy ra 25 . 105  1 (mod 11)  205  1 (mod 11) 205 – 1  0 (mod 11) b) 26  - 1 (mod 13)  230  - 1 (mod 13) (3) 33  1 (mod 13)  330  1 (mod 13) (4) Töø (3) vaø (4) suy ra 230 + 330  - 1 + 1 (mod 13)  230 + 330  0 (mod 13) Vaäy: 230 + 330 chi heát cho 13 c) 555  2 (mod 7)  555222  2222 (mod 7) (5) 23  1 (mod 7)  (23 )74  1 (mod 7)  555222  1 (mod 7) (6) 222  - 2 (mod 7)  222555  (-2)555 (mod 7) Laïi coù (-2)3  - 1 (mod 7)  [(-2)3 ]185  - 1 (mod 7)  222555  - 1 (mod 7) Ta suy ra 555222 + 222555  1 - 1 (mod 7) hay 555222 + 222555 chia heát cho 7 4. Ví duï 4: Chöùng minh raèng soá 4n +1 2 2 + 7 chia heát cho 11 vôùi moïi soá töï nhieân n Thaät vaäy:Ta coù: 25  - 1 (mod 11)  210  1 (mod 11) Xeùt soá dö khi chia 24n + 1 cho 10. Ta coù: 24  1 (mod 5)  24n  1 (mod 5)  2.24n  2 (mod 10)  24n + 1  2 (mod 10)  24n + 1 = 10 k + 2 Neân 4n +1 2 2 + 7 = 210k + 2 + 7 =4. 210k + 7 = 4.(BS 11 + 1)k + 7 = 4.(BS 11 + 1k ) + 7 = BS 11 + 11 chia heát cho 11 Baøi taäp veà nhaø: Baøi 1: CMR: a) 228 – 1 chia heát cho 29 b)Trong caùc soá coù daïng2n – 3 coù voâ soá soá chia heát cho 13
  • 61. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 61 Baøi 2: Tìm soá dö khi chia A = 2011 + 2212 + 19962009 cho 7. CHUYEÂN ÑEÀ 10 – TÍNH CHIA HEÁT ÑOÁI VÔÙI ÑA THÖÙC A. Daïng 1: Tìm dö cuûa pheùp chia maø khoâng thöïc hieän pheùp chia 1. Ña thöùc chia coù daïng x – a (a laø haèng) a) Ñònh lí Bôdu (Bezout, 1730 – 1783): Soá dö trong pheùp chia ña thöùc f(x) cho nhò thöùc x – a baèng giaù trò cuûa f(x) taïi x = a Ta coù: f(x) = (x – a). Q(x) + r Ñaúng thöùc ñuùng vôùi moïi x neân vôùi x = a, ta coù f(a) = 0.Q(a) + r hay f(a) = r Ta suy ra: f(x) chia heát cho x – a  f(a) = 0 b) f(x) coù toång caùc heä soá baèng 0 thì chia heát cho x – 1 c) f(x) coù toång caùc heä soá cuûa haïng töû baäc chaün baèng toång caùc heä soá cuûa caùc haïng töû baäc leû thì chia heát cho x + 1 Ví duï : Khoâng laøm pheùp chia, haõy xeùt xem A = x3 – 9x2 + 6x + 16 chia heát cho B = x + 1, C = x – 3 khoâng Keát quaû: A chia heát cho B, khoâng chia heát cho C 2. Ña thöùc chia coù baäc hai trôû leân
  • 62. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 62 Caùch 1: Taùch ña thöùc bò chia thaønh toång cuûa caùc ña thöùc chia heát cho ña thöùc chia vaø dö Caùch 2: Xeùt giaù trò rieâng: goïi thöông cuûa pheùp chia laø Q(x), dö laø ax + b thì f(x) = g(x). Q(x) + ax + b Ví duï 1: Tìm dö cuûa pheùp chia x7 + x5 + x3 + 1 cho x2 – 1 Caùch 1: Ta bieát raèng x2n – 1 chia heát cho x2 – 1 neân ta taùch: x7 + x5 + x3 + 1 = (x7 – x) + (x5 – x) +(x3 – x) + 3x + 1 = x(x6 – 1) + x(x4 – 1) + x(x2 – 1) + 3x + 1 chia cho x2 – 1 dö 3x + 1 Caùch 2: Goïi thöông cuûa pheùp chia laø Q(x), dö laø ax + b, Ta coù: x7 + x5 + x3 + 1 = (x -1)(x + 1).Q(x) + ax + b vôùi moïi x Ñaúng thöùc ñuùng vôùi moïi x neân vôùi x = 1, ta coù 4 = a + b (1) vôùi x = - 1 ta coù - 2 = - a + b (2) Töø (1) vaø (2) suy ra a = 3, b =1 neân ta ñöôïc dö laø 3x + 1 Ghi nhôù: an – bn chia heát cho a – b (a  -b) an + bn ( n leû) chia heát cho a + b (a  -b) Ví duï 2: Tìm dö cuûa caùc pheùp chia a) x41 chia cho x2 + 1 b) x27 + x9 + x3 + x cho x2 – 1 c) x99 + x55 + x11 + x + 7 cho x2 + 1 Giaûi
  • 63. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 63 a) x41 = x41 – x + x = x(x40 – 1) + x = x[(x4 )10 – 1] + x chia cho x4 – 1 dö x neân chia cho x2 + 1 dö x b) x27 + x9 + x3 + x = (x27 – x) + (x9 – x) + (x3 – x) + 4x = x(x26 – 1) + x(x8 – 1) + x(x2 – 1) + 4x chia cho x2 – 1 dö 4x c) x99 + x55 + x11 + x + 7 = x(x98 + 1) + x(x54 + 1) + x(x10 + 1) – 2x + 7 chia cho x2 + 1 dö – 2x + 7 B. Sô ñoà HORNÔ 1. Sô ñoà Ñeå tìm keát quaû cuûa pheùp chia f(x) cho x – a (a laø haèng soá), ta söû duïng sô ñoà hornô Neáu ña thöùc bò chia laø a0x3 + a1x2 + a2x + a3, ña thöùc chia laø x – a ta ñöôïc thöông laø b0x2 + b1x + b2, dö r thì ta coù
  • 64. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 64 Ví duï: Ña thöùc bò chia: x3 -5x2 + 8x – 4, ña thöùc chia x – 2 Ta coù sô ñoà 1 - 5 8 - 4 2 1 2. 1 + (- 5) = -3 2.(- 3) + 8 = 2 r = 2. 2 +(- 4) = 0 Vaäy: x3 -5x2 + 8x – 4 = (x – 2)(x2 – 3x + 2) + 0 laø pheùp chia heát 2. AÙp duïng sô ñoà Hornô ñeå tính giaù trò cuûa ña thöùc taïi x = a Giaù trò cuûa f(x) taïi x = a laø soá dö cuûa pheùp chia f(x) cho x – a 1. Ví duï 1: Tính giaù trò cuûa A = x3 + 3x2 – 4 taïi x = 2010 Ta coù sô ñoà: 1 3 0 -4 a = 2010 1 2010.1+3 = 2013 2010.2013 + 0 = 4046130 2010.4046130 – 4 = 8132721296 Vaäy: A(2010) = 8132721296 C. Chöngs minh moät ña thöùc chia heát cho moät ña thöùc khaùc I. Phöông phaùp: 1. Caùch 1: Phaân tích ña thöùc bò chia thaønh nhaân töû coù moät thöøa soá laø ña thöùc chia r = ab2 + a3 a3 b2 = ab1+ a2 b1= ab0+ a1 a2a1 b0 = a0 a0 a
  • 65. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 65 2. Caùch 2: bieán ñoåi ña thöùc bò chia thaønh moät toång caùc ña thöùc chia heát cho ña thöùc chia 3. Caùch 3: Bieán ñoåi töông ñöông f(x) g(x) f(x)  g(x) g(x) 4. caùch 4: Chöùng toû moïi nghieäm cuûa ña thöùc chia ñeàu laø nghieäm cuûa ña thöùc bò chia II. Ví duï 1.Ví duï 1: Chöùng minh raèng: x8n + x4n + 1 chia heát cho x2n + xn + 1 Ta coù: x8n + x4n + 1 = x8n + 2x4n + 1 - x4n = (x4n + 1)2 - x4n = (x4n + x2n + 1)( x4n - x2n + 1) Ta laïi coù: x4n + x2n + 1 = x4n + 2x2n + 1 – x2n = (x2n + xn + 1)( x2n - xn + 1) chia heát cho x2n + xn + 1 Vaäy: x8n + x4n + 1 chia heát cho x2n + xn + 1 2. Ví duï 2: Chöùng minh raèng: x3m + 1 + x3n + 2 + 1 chia heát cho x2 + x + 1 vôùi moïi m, n  N Ta coù: x3m + 1 + x3n + 2 + 1 = x3m + 1 - x + x3n + 2 – x2 + x2 + x + 1 = x(x3m – 1) + x2 (x3n – 1) + (x2 + x + 1) Vì x3m – 1 vaø x3n – 1 chia heát cho x3 – 1 neân chia heát cho x2 + x + 1 Vaäy: x3m + 1 + x3n + 2 + 1 chia heát cho x2 + x + 1 vôùi moïi m, n  N 3. Ví duï 3: Chöùng minh raèng f(x) = x99 + x88 + x77 + ... + x11 + 1 chia heát cho g(x) = x9 + x8 + x7 + ....+ x + 1 Ta coù: f(x) – g(x) = x99 – x9 + x88 – x8 + x77 – x7 + ... + x11 – x + 1 – 1
  • 66. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 66 = x9 (x90 – 1) + x8 (x80 – 1) + ....+ x(x10 – 1) chia heát cho x10 – 1 Maø x10 – 1 = (x – 1)(x9 + x8 + x7 +...+ x + 1) chia heát cho x9 + x8 + x7 +...+ x + 1 Suy ra f(x) – g(x) chia heát cho g(x) = x9 + x8 + x7 +...+ x + 1 Neân f(x) = x99 + x88 + x77 + ... + x11 + 1 chia heát cho g(x) = x9 + x8 + x7 + ....+ x + 1 4. Ví duï 4: CMR: f(x) = (x2 + x – 1)10 + (x2 - x + 1)10 – 2 chia heát cho g(x) = x2 – x Ña thöùc g(x) = x2 – x = x(x – 1) coù 2 nghieäm laø x = 0 vaø x = 1 Ta coù f(0) = (-1)10 + 110 – 2 = 0  x = 0 laø nghieäm cuûa f(x)  f(x) chöùa thöøa soá x f(1) = (12 + 1 – 1)10 + (12 – 1 + 1)10 – 2 = 0  x = 1 laø nghieäm cuûa f(x) f(x) chöùa thöøa soá x – 1, maø caùc thöøa soá x vaø x – 1 khoâng coù nhaân töû chung, do ñoù f(x) chia heát cho x(x – 1) hay f(x) = (x2 + x – 1)10 + (x2 - x + 1)10 – 2 chia heát cho g(x) = x2 – x 5. Ví duï 5: Chöùng minh raèng a) A = x2 – x9 – x1945 chia heát cho B = x2 – x + 1 b) C = 8x9 – 9x8 + 1 chia heát cho D = (x – 1)2 c) C (x) = (x + 1)2n – x2n – 2x – 1 chia heát cho D(x) = x(x + 1)(2x + 1) Giaûi a) A = x2 – x9 – x1945 = (x2 – x + 1) – (x9 + 1) – (x1945 – x) Ta coù: x2 – x + 1 chia heát cho B = x2 – x + 1
  • 67. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 67 x9 + 1 chia heát cho x3 + 1 neân chia heát cho B = x2 – x + 1 x1945 – x = x(x1944 – 1) chia heát cho x3 + 1 (cuøng coù nghieäm laø x = - 1) neân chia heát cho B = x2 – x + 1 Vaäy A = x2 – x9 – x1945 chia heát cho B = x2 – x + 1 b) C = 8x9 – 9x8 + 1 = 8x9 – 8 - 9x8 + 9 = 8(x9 – 1) – 9(x8 – 1) = 8(x – 1)(x8 + x7 + ...+ 1) – 9(x – 1)(x7 + x6 + ...+ 1) = (x – 1)(8x8 – x7 – x6 – x5 – x4 – x3 – x2 – x – 1) (8x8 – x7 – x6 – x5 – x4 – x3 – x2 – x – 1) chia heát cho x – 1 vì coù toång heä soá baèng 0 suy ra (x – 1)(8x8 – x7 – x6 – x5 – x4 – x3 – x2 – x – 1) chia heát cho (x – 1)2 c) Ña thöùc chia D (x) = x(x + 1)(2x + 1) coù ba nghieäm laø x = 0, x = - 1, x = - 1 2 Ta coù: C(0) = (0 + 1)2n – 02n – 2.0 – 1 = 0  x = 0 laø nghieäm cuûa C(x) C(-1) = (-1 + 1)2n – (- 1)2n – 2.(- 1) – 1 = 0  x = - 1 laø nghieäm cuûa C(x) C(- 1 2 ) = (- 1 2 + 1)2n – (- 1 2 )2n – 2.(- 1 2 ) – 1 = 0  x = - 1 2 laø nghieäm cuûa C(x) Moïi nghieäm cuûa ña thöùc chia laø nghieäm cuûa ña thöùc bò chia ñpcm 6. Ví duï 6: Cho f(x) laø ña thöùc coù heä soá nguyeân. Bieát f(0), f(1) laø caùc soá leû. Chöùng minh raèng f(x) khoâng coù nghieäm nguyeân Giaû söû x = a laø nghieäm nguyeân cuûa f(x) thì f(x) = (x – a). Q(x). Trong ñoù Q(x) laø ña thöùc coù heä soá nguyeân, do ñoù f(0) = - a. Q(0), f(1) = (1 – a). Q(1)
  • 68. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 68 Do f(0) laø soá leû neân a laø soá leû, f(1) laø soá leû neân 1 – a laø soá leû, maø 1 – a laø hieäu cuûa 2 soá leû khoâng theå laø soá leû, maâu thuaån Vaäy f(x) khoâng coù nghieäm nguyeân Baøi taäp veà nhaø: Baøi 1: Tìm soá dö khi a) x43 chia cho x2 + 1 b) x77 + x55 + x33 + x11 + x + 9 cho x2 + 1 Baøi 2: Tính giaù trò cuûa ña thöùc x4 + 3x3 – 8 taïi x = 2009 Baøi 3: Chöùng minh raèng a) x50 + x10 + 1 chia heát cho x20 + x10 + 1 b) x10 – 10x + 9 chia heát cho x2 – 2x + 1 c) x4n + 2 + 2x2n + 1 + 1 chia heát cho x2 + 2x + 1 d) (x + 1)4n + 2 + (x – 1)4n + 2 chia heát cho x2 + 1 e) (xn – 1)(xn + 1 – 1) chia heát cho (x + 1)(x – 1)2 CHUYEÂN ÑEÀ 11 – CAÙC BAØI TOAÙN VEÀ BIEÅU THÖÙC HÖÕU TÆ A. Nhaéc laïi kieán thöùc: Caùc böôùc ruùt goïn bieåu thöùc höûu tæ a) Tìm ÑKXÑ: Phaân tích maãu thaønh nhaân töû, cho taát caû caùc nhaân töû khaùc 0 b) Phaân tích töû thaønh nhaân , chia töû vaø maãu cho nhaân töû chung B. Baøi taäp:
  • 69. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 69 Baøi 1: Cho bieåu thöùc A = 4 2 4 2 5 4 10 9 x x x x     a) Ruùt goïn A b) tìm x ñeå A = 0 c) Tìm giaù trò cuûa A khi 2 1 7x   Giaûi a)Ñkxñ : x4 – 10x2 + 9  0  [(x2 )2 – x2 ] – (9x2 – 9)  0  x2 (x2 – 1) – 9(x2 – 1)  0 (x2 – 1)(x2 – 9)  0 (x – 1)(x + 1)(x – 3)(x + 3)  0 x 1 x 1 1 x 3 3 x 3 x x                Töû : x4 – 5x2 + 4 = [(x2 )2 – x2 ] – (x2 – 4) = x2 (x2 – 1) – 4(x2 – 1) = (x2 – 1)(x2 – 4) = (x – 1)(x + 1)(x – 2)(x + 2) Vôùi x  1; x  3 thì A = (x - 1)(x + 1)(x - 2)(x + 2) (x - 2)(x + 2) (x - 1)(x + 1)(x - 3)(x + 3) (x - 3)(x + 3)  b) A = 0  (x - 2)(x + 2) (x - 3)(x + 3) = 0  (x – 2)(x + 2) = 0  x =  2 c) 2 1 7x    2 1 7 2 8 4 2 1 7 2 6 3 x x x x x x                   * Vôùi x = 4 thì A = (x - 2)(x + 2) (4 - 2)(4 + 2) 12 (x - 3)(x + 3) (4 - 3)(4 + 3) 7  
  • 70. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 70 * Vôùi x = - 3 thì A khoâng xaùc ñònh 2. Baøi 2: Cho bieåu thöùc B = 3 2 3 2 2 7 12 45 3 19 33 9 x x x x x x       a) Ruùt goïn B b) Tìm x ñeå B > 0 Giaûi a) Phaân tích maãu: 3x3 – 19x2 + 33x – 9 = (3x3 – 9x2 ) – (10x2 – 30x) + (3x – 9) = (x – 3)(3x2 – 10x + 3) = (x – 3)[(3x2 – 9x) – (x – 3)] = (x – 3)2 (3x – 1) Ñkxñ: (x – 3)2 (3x – 1)  0  x  3 vaø x  1 3 b) Phaân tích töû, ta coù: 2x3 – 7x2 – 12x + 45 = (2x3 – 6x2 ) - (x2 - 3x) – (15x - 45) = (x – 3)(2x2 – x – 15) = (x – 3)[(2x2 – 6x) + (5x – 15)] = (x – 3)2 (2x + 5) Vôùi x  3 vaø x  1 3 Thì B = 3 2 3 2 2 7 12 45 3 19 33 9 x x x x x x       = 2 2 (x - 3) (2x + 5) 2x + 5 (x - 3) (3x - 1) 3x - 1 
  • 71. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 71 c) B > 0  2x + 5 3x - 1 > 0  1 3 3 1 0 5 1 2 5 0 2 3 53 1 0 1 232 5 0 5 2 x x x xx x xx x x                               3. Baøi 3 Cho bieåu thöùc C = 2 2 1 2 5 1 2 : 1 1 1 1 x x x x x x            a) Ruùt goïn bieåu thöùc C b) Tìm giaù trò nguyeân cuûa x ñeå giaù trò cuûa bieåu thöùc B laø soá nguyeân Giaûi a) Ñkxñ: x   1 C = 2 2 1 2 5 1 2 1 2(1 ) 5 ( 1)( 1) 2 : . 1 1 1 1 (1 )(1 ) 1 2 2 1 x x x x x x x x x x x x x x                             b) B coù giaù trò nguyeân khi x laø soá nguyeân thì 2 2 1x   coù giaù trò nguyeân  2x – 1 laø Ö(2)  2 1 1 1 2 1 1 0 2 1 2 1,5 2 1 2 1 x x x x x x x x                       Ñoái chieáu Ñkxñ thì chæ coù x = 0 thoaû maõn 4. Baøi 4 Cho bieåu thöùc D = 3 2 2 2 2 4 x x x x x x     
  • 72. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 72 a) Ruùt goïn bieåu thöùc D b) Tìm x nguyeân ñeå D coù giaù trò nguyeân c) Tìm giaù trò cuûa D khi x = 6 Giaûi a) Neáu x + 2 > 0 thì 2x  = x + 2 neân D = 3 2 2 2 2 4 x x x x x x      = 3 2 2 2 2 ( 1)( 2) ( 2) 4 ( 2) ( 2)( 2) 2 x x x x x x x x x x x x x x x               Neáu x + 2 < 0 thì 2x  = - (x + 2) neân D = 3 2 2 2 2 4 x x x x x x      = 3 2 2 2 ( 1)( 2) ( 2) 4 ( 2) ( 2)( 2) 2 x x x x x x x x x x x x x x                 Neáu x + 2 = 0  x = -2 thì bieåu thöùc D khoâng xaùc ñònh b) Ñeå D coù giaù trò nguyeân thì 2 2 x x hoaëc 2 x coù giaù trò nguyeân +) 2 2 x x coù giaù trò nguyeân  2 x(x - 1) 2x - x 2 x > - 2x > - 2      Vì x(x – 1) laø tích cuûa hai soá nguyeân lieân tieáp neân chia heát cho 2 vôùi moïi x > - 2 +) 2 x coù giaù trò nguyeân  x 2 x = 2k 2k (k Z; k < - 1) x < - 2 x < - 2 x          c) Khia x = 6  x > - 2 neân D = 2 2 x x = 6(6 1) 15 2   Baøi taäp veà nhaø Baøi 1: Cho bieåu thöùc A = 2 2 3 2 : 1 3 2 5 6 1 x x x x x x x x x                    
  • 73. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 73 a) Ruùt goïn A b) Tìm x ñeå A = 0; A > 0 Baøi 2: Cho bieåu thöùc B = 3 2 3 2 3 7 5 1 2 4 3 y y y y y y       a) Ruùt goïn B b) Tìm soá nguyeân y ñeå 2D 2y + 3 coù giaù trò nguyeân c) Tìm soá nguyeân y ñeå B  1 CHUYEÂN ÑEÀ 12 – CAÙC BAØI TOAÙN VEÀ BIEÅU THÖÙC (TIEÁP) * Daïng 2: Caùc bieåu thöùc coù tính quy luaät Baøi 1: Ruùt goïn caùc bieåu thöùc a) A =   22 2 3 5 2 1 ...... (1.2) (2.3) ( 1) n n n      Phöông phaùp: Xuaát phaùt töø haïng töû cuoái ñeå tìm ra quy luaät Ta coù   2 2 1 ( 1) n n n   = 2 2 2 2 2 1 1 1 ( 1) ( 1) n n n n n      Neân A = 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ( 1) ...... 1 2 2 3 3 ( 1) 1 ( 1) ( 1) n n n n n n n                b) B = 2 2 2 2 1 1 1 1 1 . 1 . 1 ........ 1 2 3 4 n                           
  • 74. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 74 Ta coù 2 2 2 2 1 1 ( 1)( 1) 1 k k k k k k       Neân B = 2 2 2 2 2 2 2 2 1.3 2.4 3.5 ( 1)( 1) 1.3.2.4...( 1)( 1) 1.2.3...( 1) 3.4.5...( 1) 1 1 1 . . ... . . 2 3 4 2 .3 .4 ... 2.3.4...( 1) 2.3.4.... 2 2 n n n n n n n n n n n n n n n              c) C = 150 150 150 150 ...... 5.8 8.11 11.14 47.50     = 1 1 1 1 1 1 1 150. . ...... 3 5 8 8 11 47 50            = 50. 1 1 9 50. 45 5 50 10         d) D = 1 1 1 1 ...... 1.2.3 2.3.4 3.4.5 ( 1) ( 1)n n n       = 1 1 1 1 1 1 1 . ...... 2 1.2 2.3 2.3 3.4 ( 1) ( 1)n n n n             = 1 1 1 ( 1)( 2) 2 1.2 ( 1) 4 ( 1) n n n n n n          Baøi 2: a) Cho A = 1 2 2 1 ... 1 2 2 1 m m m n         ; B = 1 1 1 1 ...... 2 3 4 n     . Tính A B Ta coù A = 1 1 1 1 1 ... 1 1 ... 1 ... ( 1) 1 2 2 1 1 2 2 1n n n n n n n n n n n                                 = 1 1 1 1 1 1 1 ... 1 ... nB 1 2 2 1 2 2 1 n n n n n n                          A B = n b) A = 1 1 1 1 ...... 1.(2n - 1) 3.(2n - 3) (2n - 3).3 (2n - 1).1     ; B = 1 + 1 1 ...... 3 2n - 1  
  • 75. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 75 Tính A : B Giaûi A = 1 1 1 1 1 1 1 1 ... 1 2n 2n - 1 3 2n - 3 2n - 3 3 2n - 1                                   1 1 1 1 1 1 1 1 ...... ...... 1 2n 3 2n - 1 2n - 3 2n - 1 2n - 3 3 1 1 1 1 1 A 1 .2. 1 ...... .2.B 2n 3 2n - 1 2n - 3 2n B n                                      Baøi taäp veà nhaø Ruùt goïn caùc bieåu thöùc sau: a) 1 1 1 +......+ 1.2 2.3 (n - 1)n  b) 2 2 2 2 2 2 2 2 1 3 5 n . . ...... 2 1 4 1 6 1 (n + 1) 1    c) 1 1 1 +......+ 1.2.3 2.3.4 n(n + 1)(n +2)  * Daïng 3: Ruùt goïn; tính giaù trò bieåu thöùc thoaû maõn ñieàu kieän cuûa bieán Baøi 1: Cho 1 x 3 x + = . TÝnh gi¸ trÞ cña c¸c biÓu thøc sau : a) 2 2 1 A x x = + ; b) 3 3 1 B x x = + ; c) 4 4 1 C x x = + ; d) 5 5 1 D x x = + . Lêi gi¶i a) 2 2 2 1 1 A x x 2 9 2 7 x x æ ö÷ç= + = + - = - =÷ç ÷çè ø ; b) 3 3 3 1 1 1 B x x 3 x 27 9 18 x x x æ ö æ ö÷ ÷ç ç= + = + - + = - =÷ ÷ç ç÷ ÷ç çè ø è ø ;
  • 76. KHOA TOÁN HÀ NỘI CHẤT LƯỢNG CAO http://giasutoan.giasuthukhoa.edu.vn – Tel: 0936.128.126 --***--- Đăng ký học Toán lớp 8 cơ bản và nâng cao | Tel: 0936.128.126 76 c) 2 4 2 4 2 1 1 C x x 2 49 2 47 x x æ ö÷ç= + = + - = - =÷ç ÷çè ø ; d) 2 3 5 2 3 5 1 1 1 1 A.B x x x x D 3 x x x x æ öæ ö÷ ÷ç ç= + + = + + + = +÷ ÷ç ç÷ ÷ç çè øè ø  D = 7.18 – 3 = 123. Baøi 2: Cho x y z + + = 2 a b c (1); a b c + + = 2 x y z (2). Tính giaù trò bieåu thöùc D = 22 2 a b c + + x y z                Töø (1) suy ra bcx + acy + abz = 0 (3) Töø (2) suy ra 2 22 2 2 2 a b c ab ac bc a b c ab ac bc + + + 2 . 4 + + 4 2 . x y z xy xz yz x y z xy xz yz                                                     (4) Thay (3) vaøo (4) ta coù D = 4 – 2.0 = 4 Baøi 3 a) Cho abc = 2; ruùt goïn bieåu thöùc A = a b 2c ab + a + 2 bc + b + 1 ac + 2c + 2   Ta coù : A = a ab 2c a ab 2c ab + a + 2 abc + ab + a ac + 2c + 2 ab + a + 2 2 + ab + a ac + 2c + abc      = a ab 2c a ab 2 ab + a + 2 1 ab + a + 2 2 + ab + a c(a + 2 + ab) ab + a+ 2 2 + ab + a a + 2 + ab ab + a + 2       

mẹo hay

Bài Viết Liên Quan

Https myanimelist.net featured 1546 top_18_best_soccer_football_anime_and_manga năm 2024
Https myanimelist.net featured 1546 top_18_best_soccer_football_anime_and_manga năm 2024

Luật công nghệ thông tin có hiệu lực khi nào năm 2024
Luật công nghệ thông tin có hiệu lực khi nào năm 2024

Bến phà superdong hà tiên nằm ở cảng nào năm 2024
Bến phà superdong hà tiên nằm ở cảng nào năm 2024

Anh văn giao tiếp vus hoc phi 2023 năm 2024
Anh văn giao tiếp vus hoc phi 2023 năm 2024

Giáo án điện tử môn toán lớp 6 cả năm năm 2024
Giáo án điện tử môn toán lớp 6 cả năm năm 2024

Bài tập kinh tế vi mô về trợ cấp năm 2024
Bài tập kinh tế vi mô về trợ cấp năm 2024

Bùi văn nam cục kế hoạch đầu tư năm 2024
Bùi văn nam cục kế hoạch đầu tư năm 2024

Bài tập máy xây dựng có lời giải năm 2024
Bài tập máy xây dựng có lời giải năm 2024

Top nhung bo nguc dep nhat the gioi năm 2024
Top nhung bo nguc dep nhat the gioi năm 2024

Các bước để in hóa đơn điện tử năm 2024
Các bước để in hóa đơn điện tử năm 2024

MỚI CẬP NHẬP

Snr là viết tắt của gì trong kiểm nghiệm thuốc năm 2024
15 phúts trước . bởi ColossalRecourse
Bài 35 sgk toán lớp 6 tập 1 trang 77 năm 2024
24 phúts trước . bởi InseparableExaggeration
Top 10 bệnh viện thẩm mỹ uy tín tại tphcm năm 2024
38 phúts trước . bởi GracefulRebirth
Chế độ eco trên điều hòa là gì năm 2024
47 phúts trước . bởi OpticalChristianity
Bài tập luyện thi nat test cấp 5 năm 2024
55 phúts trước . bởi HulkingAvarice
Giải bài tập nâng cao và phát triển toán 8 năm 2024
1 giờs trước . bởi CylindricalArchitecture
Sodium chloride trong mỹ phẩm là gì năm 2024
1 giờs trước . bởi Second-rateCheesecake
When she on top and wrong holes stronge patrick star năm 2024
1 giờs trước . bởi MysticCollege
Cách ghi hóa đơn gtgt theo hợp đồng năm 2024
2 giờs trước . bởi ExpertHands
Cà phê vợt tiếng anh là gì năm 2024
2 giờs trước . bởi SoothingAttractiveness

Xem Nhiều

Làm cách nào để hiện lượt theo dõi trên facebook năm 2024
5 ngàys trước . bởi ConfidentialTreadmill
Các công ty vận chuyển hàng hóa tại tphcm năm 2024
3 ngàys trước . bởi CrypticIceberg
Hướng dẫn fix lỗi no boot filename received win 7 năm 2024
3 ngàys trước . bởi HideousArtistry
Chữ viết trung bình ở việt nam năm 2024
8 giờs trước . bởi FamiliarGallantry
Đội tuyển anh vô địch euro năm nào năm 2024
6 ngàys trước . bởi PressingMonarchy
Khi nào bộ công bố đáp án chính thức 2023 năm 2024
5 ngàys trước . bởi Single-mindedBoldness
Lỗi black cartridge is very low của máy in hp năm 2024
4 ngàys trước . bởi SpaciousComputing
Mức luong trung bình của đà nẵng năm 2024
4 ngàys trước . bởi ImperialValidity
Tiểu nóng rát là bệnh gì năm 2024
3 ngàys trước . bởi FoldingTransmission
Dời non lấp biển là gì năm 2024
1 ngàys trước . bởi RepresentativeTablespoon

Chúng tôi

Điều khoản

Trợ giúp

Mạng xã hội

Bản quyền © 2024 Inc.