Acid uric được tạo ra khi cơ thể phân hủy các bazơ purin ngoại sinh có trong thực phẩm hoặc purin nội sinh tạo ra trong quá trình phá hủy tế bào tự nhiên trong cơ thể. Quá trình này được thực hiện chủ yếu ở gan, sau đó acid uric được lọc ở thận và bài tiết ra ngoài theo nước tiểu. Một ít acid uric được thải qua đường tiêu hóa. Acid uric trong máu tăng được gọi là hội chứng tăng acid uric máu. Xét nghiệm acid uric rất hữu ích trong xác định bệnh gout, bệnh thận và một số tình trạng khác.  Xét nghiệm acid uric máu là một xét nghiệm thường quy được sử dụng để chẩn đoán một số bệnh lý gây tăng hoặc giảm acid uric trong máu. Có nhiều nguyên nhân làm acid uric tăng bao gồm chế độ ăn và một số bệnh lý. Người bệnh có chế độ ăn mất cân đối, uống nhiều bia rượu, tiêu thụ nhiều thức ăn chứa đầy chất đạm như thịt đỏ, hải sản. Bệnh nhân bị gút, biểu hiện qua các đợt gút cấp. Người mắc các bệnh ung thư như ung thư di căn, đa u tủy xương,... hoặc/và đang trong liệu trình điều trị ung thư bằng hóa trị, xạ trị…. Vì vậy mà xét nghiệm acid uric máu có thể chỉ ra một số tình trạng sức khỏe làm tăng tổng hợp quá mức acid uric và/hoặc giảm thải acid uric. Mức độ acid uric máu có thể được phát hiện dễ dàng qua xét nghiệm máu. Ý nghĩa của việc xét nghiệm acid uric Xét nghiệm này là một phần của khám sức khỏe tổng quát định kỳ để kiểm tra nồng độ acid uric trong máu. Qua đó, tìm nguyên nhân gây tăng sản xuất acid uric hoặc giảm thải acid uric, cũng như tầm soát các bệnh lý do tăng acid uric máu gây ra. Xét nghiệm acid uric không phải là xét nghiệm chẩn đoán bệnh gout, nhưng các triệu chứng của gout kết hợp với acid uric máu cao là cơ sở để chẩn đoán. Tuy nhiên, khoảng 20-30% trường hợp bị gout nhưng có nồng độ acid uric bình thường. Cần làm thêm các xét nghiệm cận lâm sàng khác để xác định nguyên nhân. - Acid uric trong máu tăng do tăng sản xuất acid uric. Một số nguyên nhân gây tăng sản xuất acid uric thường gặp là: Tăng acid uric máu tiên phát; Thiếu máu do tan máu; Béo phì; Chế độ ăn giàu purin; Nhiễm độc thai nghén; tiền sản giật… - Một số nguyên nhân gây giảm bài tiết acid uric thường gặp là: Suy thận; Nghiện rượu; Dùng thuốc lợi tiểu; Suy tim… Khi bạn thấy các triệu chứng như sau thì nên đi làm xét nghiệm acid uric máu: - Đau ngón chân, tay, mắt cá chân, đầu gối… - Bị sưng đỏ, tấy các vùng khớp - Khớp có cảm giác ấm khi chạm vào. Xét nghiệm acid uric có thể được chỉ định để theo dõi bệnh gout, suy giảm chức năng thận, suy thận, các bệnh máu và thiếu máu do tan máu, bệnh nhân nghiện rượu. Ở bệnh nhân điều trị ung thư bằng hóa trị hoặc xạ trị, xét nghiệm acid uric đảm bảo rằng nồng độ acid acid không tăng cao nguy hiểm. Acid uric trong máu cao hơn bình thường nhưng không gây ra triệu chứng nào được gọi là tăng acid uric máu không triệu chứng. Phải làm gì khi tăng acid uric máu? Acid uric trong máu cao hơn bình thường nhưng không gây ra triệu chứng nào được gọi là tăng acid uric máu không triệu chứng. Trường hợp này khá phổ biến, phần lớn không cần điều trị mà chỉ cần điều chỉnh lối sống. Chỉ số uric cao bao nhiêu thì bị bệnh là lo lắng của rất nhiều người. Theo tiêu chuẩn y khoa, ở nam giới mức acid uric trong máu được coi là bình thường sẽ nằm trong khoảng 202 - 416 μmol/l; còn ở nữ giới là từ 143 - 399 μmol/l. Vượt quá giới hạn này đồng nghĩa với việc bạn đang bị tăng acid uric máu. Nồng độ acid uric trong máu cũng sẽ tăng giảm tùy theo chế độ dinh dưỡng. Nồng độ acid uric sẽ gia tăng khi tăng tiêu thụ lượng lớn purin vào cơ thể như các loại thịt đỏ, hải sản có vỏ, rượu bia… Ngoài ra, nồng độ acid uric máu cũng tăng trong những trường hợp tổn thương thận như suy thận, làm giảm thải trừ acid uric ra khỏi cơ thể. Những bệnh lý đột biến gen gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa purin và đào thải acid uric cũng gây nên tình trạng này. Khi acid uric tăng cao kèm theo triệu chứng, tùy vào tình trạng của mỗi người mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nếu được chẩn đoán gout, bạn cần điều trị bao gồm dùng thuốc và điều chỉnh lối sống. Đó là: Acid uric là sản phẩm chuyển hóa xảy ra tự nhiên trong cơ thể chúng ta. Acid uric máu có nguồn gốc nội sinh là khi các tế bào bị chết, nhân của chúng sẽ bị phá hủy và chuyến hóa thành axit uric. Acid uric máu có nguồn gốc ngoại sinh xuất phát từ các loại thức ăn động vật như thịt, cá và một số con đường chuyển hóa khác. Nồng độ acid uric máu bình thường vào khoảng 420micromol/lít ở nam giới và 360 micromol/lít ở nữ giới. Khi nồng độ vượt quá ngưỡng trên thì được gọi là tăng acid uric máu. Hàng ngày, lượng acid uric dư thừa sẽ được đào thải 80% qua nước tiểu và khoảng 20% qua đường tiêu hóa và mồ hôi. Có rất nhiều nguyên nhân gây tăng acid uric máu nhưng do hai nhóm chính: tăng tổng hợp acid uric (do ăn quá nhiều thịt cá, do rối loạn chuyển hóa axit uric bẩm sinh) và giảm đào thải acid uric (do suy thận...). Tăng acid uric máu còn là yếu tố nguy cơ của rất nhiều loại bệnh nguy hiểm. Acid uric liên quan đến những bệnh lý nào?- Tăng huyết áp: Tăng huyết áp (THA) cao hơn đáng kể ở những bệnh nhân có acid uric máu cao >400 µmol/l so với những người có acid uric máu <200µmol/l. Trong số những bệnh nhân tăng huyết áp không điều trị, hiện tượng suy giảm dòng máu động mạch vành ở người có kèm tăng acid uric máu cao hơn đáng kể so với người có acid uric máu bình thường. Như vậy, tăng acid uric máu liên quan với tăng huyết áp và là một yếu tố nguy cơ độc lập của tổn thương cơ quan đích trong bệnh tăng huyết áp. - Bệnh suy tim: Tăng acid uric máu được tìm thấy ở 60% bệnh nhân nhập viện vì suy tim mạn tính mất bù. Thêm vào đó, tăng acid uric máu liên quan tới tình trạng đề kháng insulin, thiếu oxy mô, tăng sản xuất cytokine và các gốc tự do có thể ảnh hưởng đến hệ thống tim mạch, tiên lượng ở những bệnh nhân này xấu đi. - Bệnh nhồi máu cơ tim: Ở những bệnh nhân tăng acid uric máu có 20,1% bị hội chứng chuyển hóa, trong khi ở bệnh nhân không tăng acid uric máu thì con số này là 15,3%. Đồng thời, tăng acid uric máu có liên quan với tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột tử do tim ở những bệnh nhân có hội chứng chuyển hóa. - Bệnh tiểu đường: Một số nghiên cứu cho thấy, khoảng 25% những người bị tiểu đường type 2 có tăng acid uric máu, nồng độ acid uric máu liên quan trực tiếp với lượng albumin bài xuất ra nước tiểu. Giảm acid uric máu làm giảm tổn thương thận ở chuột bị tiểu đường. Những người đàn ông bị gout có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường trong tương lai. - Xơ vữa mạch cảnh: Ngày càng có nhiều nghiên cứu cho kết quả thuyết phục rằng tăng acid uric máu có liên quan chặt chẽ với hội chứng chuyển hóa và xơ vữa động mạch cảnh do làm tổn thương lớp nội mô mạch máu. - Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Nồng độ acid uric cao trong huyết thanh có liên quan với tăng nguy cơ phát triển của gan nhiễm mỡ không do rượu. - Béo phì: Chỉ số khối cơ thể (BMI) > 25 làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout lên 5 lần so với người không béo phì. - Rối loạn lipid máu: Trong số các bệnh nhân gout có khoảng 20% bị tăng cholesterol, và lên tới 40% bị tăng triglyceride máu. - Đột quỵ và tử vong: Tăng acid uric là yếu tố nguy cơ cho bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và là yếu tố nguy cơ độc lập của tử vong tim mạch. Một tổng hợp của 16 nghiên cứu trên 238.449 người cho thấy, tăng acid uric máu có liên quan với tăng nguy cơ đáng kể của cả hai tỷ lệ đột quỵ và tử vong. Tăng acid uric máu liên quan với tăng huyết áp. - Bệnh lý thận: Với các bệnh lý thận, các nghiên cứu thực nghiệm trên động vật và thử nghiệm lâm sàng đều gợi ý rằng việc tăng axid uric có thể dẫn tới bệnh thận mà không do lắng đọng tinh thể urate. Tăng acid uric có ảnh hưởng đến chức năng thận thông qua việc gây tổn thương các mạch máu thận, làm mất cơ chế tự điều hòa của thận, đặc biệt ở các bệnh nhân đái tháo đường. Điều trị làm giảm nồng độ acid uric máu giúp làm chậm quá trình tiến triển của bệnh lý thận, nhất là ở những bệnh nhân có lượng acid uric máu rất cao. Tăng acid uric máu đặc biệt có liên quan đến các bệnh lý mạch ngoại vi, mạch cảnh, tiền sản giật và chứng sa sút trí tuệ có nguồn gốc mạch máu. Các nghiên cứu cũng đã chứng minh được việc điều trị hạ acid uric góp phần làm ngăn ngừa hoặc giảm tiến triển của các bệnh lý này trên thực nghiệm và lâm sàng. Do đó, những người có acid uric máu cao, dù chưa bị bệnh gout, cũng cần theo dõi chặt chẽ trị số acid uric máu của mình và tầm soát những bệnh lý có liên quan nói trên. |
