Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một rối loạn hành vi ảnh hưởng đến hành vi hoặc sự phát triển của trẻ nhỏ. Trẻ mắc chứng ADHD có các dấu hiệu mất tập trung, hiếu động quá mức hoặc bốc đồng. Nhiều trẻ mắc ADHD không giải thích được vì sao đôi khi trẻ cảm thấy mất kiểm soát hoặc rất cô đơn. Khoảng chú ý bình thường của trẻ thường phát triển theo ba giai đoạn. Từ chỉ tập trung vào một đối tượng trong thời gian rất dài, đến phát triển khoảng chú ý rộng nhưng nhanh, và cuối cùng đạt đến giai đoạn chú ý có chọn lọc, khi trẻ có thể chủ động chuyển hướng sự chú ý của bản thân. Giai đoạn cuối cùng nêu trên đóng vai trò rất quan trọng để trẻ đạt được thành công trong môi trường học tập trên lớp. ADHD thường gặp ở trẻ em trai hơn trẻ em gái, và trẻ mắc chứng ADHD bắt đầu phát triển triệu chứng trước khi lên bảy tuổi. Trẻ hiếu động thái quá, hay chạy nhảy, nói nhiều, khó tập trung,… là những dấu hiệu có thể trẻ đang mắc chứng tăng động giảm chú ý. Tăng động, giảm chú ý là vấn đề không chỉ ảnh hưởng đến trẻ mà còn cả gia đình. Chị Hoàng Anh (TP HCM) cho biết con trai chị 4 tuổi, cô giáo của bé thường nhận xét bé là hay quậy phá các bạn trong lớp. Bé thường chạy nhảy, leo trèo, la hét khắp phòng, có khi ngay cả trong giờ học. “Ở nhà cũng vậy, tôi thấy con liên tục chạy nhảy như không biết mệt mỏi. Khi ba mẹ nói chuyện hay bảo làm gì, cháu không đủ kiên nhẫn để lắng nghe hết hay hoàn thành công việc”, chị Hoàng Anh cho biết. Dấu hiệu trẻ bị tăng độngTiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Minh Đức – Trưởng khoa Nội Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết bé trai con chị Hoàng Anh có biểu hiện của chứng tăng động giảm chú ý (Attention Deficit – Hyperactivity Disorder, viết tắt là ADHD). Đây là một rối loạn phát triển về tâm thần kinh ở trẻ em, đặc trưng bởi sự giảm tập trung chú ý kết hợp với tăng hoạt động quá mức, thiếu kiềm chế. Tình trạng này thường gặp ở trẻ nhỏ từ 3 – 11 tuổi, bé trai nhiều hơn gái. Nhận biết trẻ tăng động giảm chú ý sớm giúp can thiệp kịp thời Theo bác sĩ Minh Đức, tăng động, giảm chú ý nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng đến tâm lý, hành vi và chất lượng cuộc sống của trẻ. Về lâu dài trẻ sẽ bị lo âu, căng thẳng, dễ thất vọng, tự ti về bản thân. Trẻ dần cô lập và rơi vào tình trạng trầm cảm, kết quả học tập sa sút, trẻ khó theo kịp chương trình học cùng các bạn, dễ bị bạn bè xa lánh, trêu chọc,… Trẻ bị chậm phát triển trí tuệ, có hành xử hung hăng hay gây hấn, tấn công người khác, dễ bị nghiện ngập Để nhận diện trẻ mắc chứng tăng động, giảm chú ý, theo bác sĩ Minh Đức, ba mẹ cần theo dõi xem trẻ có những biểu hiện dưới đây để kịp thời đưa trẻ đến các bác sĩ chuyên khoa tâm thần kinh thăm khám:
Nếu trẻ tăng động giảm chú ý trong một thời gian dài mà không được phát hiện và chữa trị thì có thể gặp biểu hiện rối loạn ngôn ngữ, chậm nói, nói ngọng, khả năng hiểu và diễn đạt kém. Trẻ cũng có thể nhạy cảm quá mức với ánh sáng, âm thanh, tiếng động, dễ bị rối loạn giấc ngủ, mất ngủ, khó ngủ, mộng mị, tỉnh giấc giữa đêm. Trẻ thường thiếu tự tin trong giao tiếp với người xung quanh kể cả bạn bè, thầy cô. Trẻ không kém thông minh so với các bạn nhưng gặp khó khăn để lắng nghe nên tỏ ra lơ mơ, không kịp nắm bắt lời giảng hoặc những yêu cầu của việc làm bài tập. Cách xử trí khi trẻ tăng động giảm chú ýKhi nghi ngờ trẻ có dấu hiệu tăng động giảm chú ý, theo bác sĩ Minh Đức, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa để được khám, đánh giá và lập kế hoạch điều trị. Trẻ cần được khám về tâm thần kinh, nội khoa, đánh giá triệu chứng theo các tiêu chuẩn chẩn đoán chuyên sâu. Trẻ cũng cần thực hiện một số trắc nghiệm tâm lý của các chuyên gia nhằm tránh lạm dụng sai lầm trong chẩn đoán. Tùy theo tình trạng của trẻ bác sĩ sẽ điều trị theo mức độ thay đổi hành vi hoặc kết hợp dùng thuốc như nhóm thuốc hướng thần. Dùng thuốc sẽ giúp trẻ tăng cường và cân bằng mức độ các chất hóa học trong não được gọi là chất dẫn truyền thần kinh. Những loại thuốc này giúp cải thiện các dấu hiệu và triệu chứng của chứng giảm chú ý và tăng động – đôi khi có hiệu quả trong một thời gian ngắn. Ngoài ra, gia đình cũng cần hỗ trợ giúp trẻ khắc phục tình trạng bằng cách tham khảo các lưu ý sau:
Trẻ tăng động giảm chú ý cần được sự quan tâm, phối hợp giữa ba mẹ và thầy cô
Mọi người trong gia đình cần cố gắng giữ một lịch trình đều đặn cho các bữa ăn, giấc ngủ trưa và giờ đi ngủ,… Giúp trẻ sắp xếp và ghi chép các hoạt động và bài tập hàng ngày ở một nơi yên tĩnh để học tập, giữ đồ vật ngăn nắp và gọn gàng. Trẻ cần ăn thực phẩm lành mạnh, hạn chế thức ăn, đồ uống chứa nhiều đường, bột ngọt, bánh kẹo, pizza, xúc xích, lạp xưởng, nước ngọt,… Tăng cường rau xanh, trái cây tươi trong khẩu phần ăn hàng ngày. Bổ sung omega 3 thông qua các loại thực phẩm như cá hồi, cá ngừ, cá thu, quả óc chó, hạt điều, dầu ô liu,… Bổ sung kẽm, sắt, magie cho trẻ thông qua thịt bò, thịt gà, tôm, cua, các loại hải sản, đậu hà lan, rau chân vịt, quả bơ,… Theo bác sĩ Minh Đức, trẻ chỉ nên dùng thuốc khi có chỉ định và bắt buộc phải kết hợp với liệu pháp tâm lý. Trẻ được điều trị sớm sẽ có kết quả tốt hơn. |
