Luật công bằng tài chính trong bóng đá là gì năm 2024

Paris St Germain ký hợp đồng với Lionel Messi đã khơi lại cuộc tranh luận về luật Công bằng tài chính để UEFA phải thay đổi.

Luật công bằng tài chính trong bóng đá là gì năm 2024
Trong nỗ lực ngăn Paris Saint Germain giành được Lionel Messi, Barcelona đã gửi đơn kiện đối thủ vì vi phạm Luật công bằng tài chính. Ảnh: PSG

Tranh cãi bùng lên từ vụ Lionel Messi

Luật Công bằng tài chính (FFP) được UEFA đưa ra vào năm 2009 để ngăn các câu lạc bộ chi tiêu vượt quá khả năng của họ và sai lệch thị trường, yêu cầu các đội phải cân bằng giữa lương và phí chuyển nhượng với doanh thu. PSG, và Manchester City, từng bị tuyên là vi phạm nhưng sau đó đều không bị trừng phạt quá nặng khi thắng kiện thông qua Tòa án Trọng tài Thể thao.

FFP đã được nới lỏng vào năm ngoái do đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, trong khi việc đó có mục đích giúp các câu lạc bộ đối phó với cú sốc tài chính thì dường như lại là lý do để PSG và Man City - mới mua Jack Grealish với giá 100 triệu bảng, có cơ hội “phóng tay”. Liệu 2 đội có phải lo lắng về các cuộc điều tra trong tương lai nhằm vào việc chi tiêu của họ?

Doanh thu của PSG trong mùa giải 2019-20 là 541 triệu Euro, theo báo cáo từ KPMG, trong khi hóa đơn tiền lương ở mức 405 triệu Euro. Hướng đến mùa 2021-22, khoản chi cho lương của PSG đã tăng vọt kể từ khi ký hợp đồng với Georginio Wijnaldum, Sergio Ramos và Gianluigi Donnarumma. Việc không mất phí chuyển nhượng cho phép họ đưa ra mức lương cao hơn.

Luật công bằng tài chính trong bóng đá là gì năm 2024
PSG và Manchester City đã đầu tư rất nhiều vào chuyển nhượng cũng như quỹ lương tăng vọt theo từng ngôi sao đến với họ. Ảnh: UEFA

PSG cũng chi 60 triệu Euro mua hậu vệ cánh Achraf Hakimi từ Inter Milan, trong khi việc ký hợp đồng với Lionel Messi càng khiến hóa đơn lương tăng cao hơn nữa. Trong khi đó, doanh thu đã giảm do đại dịch, thỏa thuận bản quyền truyền hình của Ligue 1 sụp đổ, nhưng hiện tại, họ không chịu sức ép phải có sự cân bằng.

Thay đổi không có lợi cho Barcelona hay Real Madrid…

Giám đốc nghiên cứu và ổn định tài chính của UEFA, Andrea Traverso, cho rằng, quy định về sự cân bằng thậm chí còn có thể bị loại bỏ hoàn toàn. Tháng 4 vừa qua, ông đã mô tả quy tắc này là "không mục đích" trong thời hậu đại dịch. Vì thế, ông đề xuất các quy định mới nên tập trung vào hiện tại và tương lai hơn là trừng phạt các câu lạc bộ vì vi phạm trong quá khứ.

UEFA từ chối bình luận về tương lai của FFP, hoặc liệu việc nới lỏng quy định có mở đường cho PSG ký hợp đồng với Messi hay không. Nhưng họ muốn thay đổi.

Thay đổi quan trọng UEFA là cho phép các chủ sở hữu tự bỏ tiền ra để giảm bớt tổn thất. Nhưng quy định này sẽ chỉ có lợi cho PSG – với người Qatar hậu thuẫn, hay Man City – thuộc quyền sở hữu của giới chủ UAE, chứ không có lợi cho các đội thuộc sở hữu của các hội viên như Real Madrid hay Barcelona.

Luật công bằng tài chính trong bóng đá là gì năm 2024
UEFA và Chủ tịch Aleksander Ceferin đang muốn thực hiện những thay đổi về các quy định tài chính. Ảnh: UEFA

Giải La Liga cũng quy định các đội phải tuân theo luật tài chính, trong đó đặt ra ngân sách tối đa cho mỗi đội ở mỗi mùa theo thu nhập dự kiến ​​của họ. Ngân sách của Barca cho mùa giải 2019-20 là 671 triệu Euro, giảm xuống còn 347 triệu Euro ở mùa giải trước do đại dịch. Theo nhận định, con số này rơi vào khoảng từ 160 đến 200 triệu Euro cho mùa tới, khiến họ không thể ký hợp đồng với Messi. Ngược lại, PSG được hưởng lợi từ việc Liên đoàn bóng đá Pháp hoãn yêu cầu các câu lạc bộ của họ chỉ chi 70% doanh thu cho tiền lương.

“Phạt cho tồn tại?”

UEFA cũng tính đến giới hạn quỹ lương ở mức 70%, thay cho FFP. Bất kỳ đội nào vi phạm sẽ phải trả một khoản gọi là "thuế hàng xa xỉ". Nghĩa là, nếu vượt mốc 70% đó, đội bóng phải nộp một khoản phí cho phần vượt qua đó, và sẽ tăng lên đối với những vi phạm nhiều lần. Số tiền đó được chia cho các đội trong giải đấu như một cách để cân bằng lại tình hình.

Quy định này sẽ ngăn các đội nhiều tiền thổi bay đối thủ về mặt tài chính. Họ sẽ không thể thâu tóm các tài năng đắt giá mà không nghĩ đến hậu quả. Nhưng cũng sớm có quan điểm cho rằng, với những gã nhà giàu như PSG hay Man City, liệu quy định đó có rơi vào diện “phạt cho tồn tại”?

TP - Quy tắc công bằng tài chính của UEFA có thực sự đem lại công bằng khi những đội bóng có tham vọng khó có thể tạo ra những cuộc lật đổ và các ông chủ có tiền cũng không thể chi tiêu.

Một đám mây mù bao phủ lên chức vô địch Premier League 2022/23 của Man City. Lẽ ra điều tất cả nên nói về là những màn trình diễn siêu đẳng, các con số thống kê áp đảo và nêu bật sự vĩ đại. Nhưng không, người ta đặt câu hỏi về tính hợp pháp của danh hiệu thầy trò Pep Guardiola vừa đạt được.

Như đã biết, The Citizens bị cáo buộc vi phạm luật công bằng tài chính 115 lần từ năm 2009 đến 2018. Trong trường hợp bị kết tội, họ có thể chịu các án phạt nặng nề bao gồm trừ điểm, bị trục xuất khỏi giải, bồi thường và thậm chí mất những danh hiệu đã giành được. Vấn đề là kết luận cuối cùng chỉ được Ủy ban điều tra độc lập đưa ra trong khoảng 2 đến 4 năm tới. Và Man City tiếp tục sống trong sự nghi ngờ.

Luật công bằng tài chính trong bóng đá là gì năm 2024

Man City không biết điều gì xảy đến với họ trong tương lai Ảnh: Getty Images

Nhưng cũng từ đây, sự nghi ngờ lớn dần lên với FFP (Quy tắc công bằng tài chính của UEFA), rằng nó có thực sự đem lại công bằng như những gì UEFA mô tả. Trong trường hợp Man City vô tội, đó là minh chứng sống động cho sự vô tác dụng của FFP. Tất cả đều biết làm thế nào một đội bóng trung bình ở Anh đột nhiên trở thành thế lực, không chỉ ở nước Anh mà còn cả châu Âu (nếu họ vô địch Champions League vào tháng tới). Rất nhiều tiền đã được ông chủ Seikh Mansour chi ra, năm này qua năm khác để tạo ra một đội ngũ hùng hậu, ngay cả những cầu thủ dự bị cũng đáng giá hàng trăm triệu bảng.

Nhưng nếu Man City bị kết tội, không có gì đáng để ăn mừng trong thế giới bóng đá. Đó là chiến thắng của chủ nghĩa bảo hộ mà FFP chính là công cụ để các CLB lớn ở châu Âu ngăn chặn sự đe dọa đến từ những đội bóng được mua bởi các ông chủ giàu có. Nếu để ý sẽ thấy, trong một thập kỷ qua Champions League không hề chào đón nhà vô địch mới. Đăng quang đều quanh quẩn với những cái tên như Real (5 lần), Bayern (2 lần), Barca, Chelsea, Liverpool (cùng 1 lần).

Quên đi các khái niệm mơ hồ về “DNA Champions League”, “phẩm chất đội bóng lớn” hay “tâm lý chiến thắng của nhà vô địch”, đơn giản chỉ vì những đội khác không có khả năng cạnh tranh. Họ có thể có tiền nhưng không thể mua sắm tùy ý bởi các quy tắc FFP, trong khi các siêu cường lại thoải mái tăng cường lực lượng, rút ruột những đội yếu hơn. Trong một sự so sánh, nó giống như nhóm doanh nghiệp khổng lồ, bằng công cụ hữu hiệu, cấm các công ty khởi nghiệp sử dụng nguồn vốn bên ngoài để nâng cao năng lực cạnh tranh. Nhờ vậy, trật tự không bị phá vỡ và cạnh tranh chỉ xảy ra giữa các doanh nghiệp lớn.

“Trong thế giới kinh doanh, bạn không thể cấm ai đó đầu tư cho doanh nghiệp của họ lớn mạnh. Nhưng đây là cách UEFA đang làm dựa trên FFP. Nó chỉ nhằm mục đích bảo vệ các đội bóng lớn khỏi sự đe dọa đội bóng còn lại” Cựu cầu thủ Man City, Vincent Kompany

Vào tuần trước, HLV Julen Lopetegui để ngỏ khả năng chia tay Wolves sau khi đưa đội bóng này thoát khỏi nhóm cầm đèn đỏ và trụ hạng thành công. Ông đã tới vì Wolves có tham vọng lớn, nhưng vỡ mộng khi được thông báo về việc CLB không thể mua sắm quá nhiều bởi rào cản FFP. “Không thể cạnh tranh ở Premier League nếu không được đầu tư”, chiến lược gia người Tây Ban Nha chán nản nói.

Có rất nhiều ví dụ cho lo ngại của Lopetegui. 7 năm trước Leicester khiến tất cả ngả mũ khi lên ngôi vô địch Premier League. Bây giờ họ đang trên bờ vực xuống hạng. Ông chủ Thái Lan có tham vọng và có tiền. Song vì quy tắc công bằng tài chính, đã bị hạn chế tăng cường cầu thủ. Không thể nâng tầm CLB, các ngôi sao lần lượt rời bỏ The Foxes.

Newcastle ở một thái cực khác. Với sự đầu tư mạnh mẽ từ ông chủ Saudi Arabia, Chích chòe đã kiếm được tấm vé dự Champions League và lên kế hoạch chi tiêu vào mùa hè. Việc được tiêu tiền nhờ vào nền tài chính sạch mà ông chủ cũ cố công gây dựng để dễ dàng bán CLB. Điều này sẽ không kéo dài lâu. Mua sắm ồ ạt làm lệch cán cân thu chi và vài năm nữa Newcastle sẽ cảm nhận đầy đủ sự nghiệt ngã của FFP.