Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, viết một đoạn văn nghị luận xã hội (khoảng 200 chữ) là một dạng đề quen thuộc trong đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông môn Ngữ Văn trong những năm gần đây. Đối với câu hỏi này thang điểm của Bộ Giáo dục là 2,0 điểm. Để có thể chinh phục được điểm tối đa khi viết đoạn văn nghị luận xã hội là một điều không dễ, phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Học sinh cần đảm bảo được 05 yêu cầu như: về hình thức đoạn văn, xác định đúng vấn đề nghị luận, khả năng triển khai vấn đề nghị luận, yêu cầu về chính tả, ngữ pháp và thể hiện được suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận. Như chúng ta đã biết văn nghị luận là dạng văn bày tỏ ý kiến, quan điểm của người viết về một vấn đề nào đó (trong đời sống hoặc trong văn học) nhằm thuyết phục người nghe, người đọc. Để thuyết phục được người nghe, người đọc việc đưa dẫn chứng vào bài viết là một việc làm có vai trò rất quan trọng bởi “nói có sách mách có chứng”. Dẫn chứng được hiểu là cái được đưa ra để chứng minh, làm cơ sở cho điều nói ra, viết ra. Có ai đó đã ví nếu bài văn nghị luận xã hội là một món ăn hấp dẫn thì dẫn chứng chính là gia vị không thể thiếu. Dẫn chứng có vai trò quan trọng bởi nó sẽ chứng tỏ được sự am hiểu kiến thức xã hội của học sinh. Bên cạnh đó, dẫn chứng còn giúp bài viết thêm thuyết phục, hấp dẫn, có tính tin cậy cao.
Dẫn chứng trong văn nghị luận xã hội có 04 dạng cơ bản là: + Dẫn chứng bằng số liệu (số liệu người chết vì tai nạn giao thông, số liệu học sinh, thanh niên yêu sớm, số liệu nạo phá thai tuổi vị thành niên, số liệu về tình trạng bạo lực học đường, số lượng người nhiễm HIV, số lượng đầu sách mà người Việt Nam đọc trong 1 năm …) + Dẫn chứng bằng những sự việc, hiện tượng xảy ra trong cuộc sống (ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, siêu thị 0 đồng, ATM gạo cho người nghèo, những tấm lòng thiện nguyện trong đại dịch, chương trình “sóng và máy cho em”…) + Dẫn chứng bằng những nhân vật nổi tiếng phù hợp với vấn đề nghị luận (tùy từng vấn đề nghị luận, người viết lấy dẫn chứng cho phù hợp. Ví dụ Nick Vujicic – một người bất hạnh khi cơ thể bị khiếm khuyết không có tay không có chân nhưng anh đã vượt lên số phận nghiệt ngã và trở thành người truyền lửa, tiếp nghị lực sống cho biết bao người cùng cảnh ngộ và ngay cả những con người bình thường; J.K Rowling – tác giả của Harry Porter - bộ truyện tranh bán chạy của thời đại. Ít ai biết rằng, bà là một người mẹ đơn thân viết tác phẩm trong hoàn cảnh thất nghiệp, tuyệt vọng, nuôi con nhờ vào số tiền trợ cấp xã hội ít ỏi, vừa ru con ngủ vừa viết truyện tại một quán cà phê tồi tàn. Khi bộ truyện của bà ra đời đã bị rất nhiều nhà xuất bản từ chối in ấn. Nhưng bằng sự kiên trì, ý chí nghị lực bà đã theo đuổi đến cùng và đạt thành công, trở thành nhà văn nổi tiếng và trở thành tỷ phú nhờ viết sách…Bên cạnh đó học sinh cũng có thể ghim lại một số nhân vật nổi tiếng mà cuộc đời, sự đóng góp của họ đã trở thành bài học quý giá cho nhiều người như Steve Jobs – CEO của hãng Apple, Harland Sanders – người sáng lập ra thương hiệu gà rán nổi tiếng thế giới KFC, Edison – nhà khoa học với những phát minh vĩ đại trong lịch sử; Walt Disney – nổi tiếng với hãng phim hoạt hình cùng tên, Hồ Chí Minh – tấm gương về tự học, tự rèn, tình yêu nước mãnh liệt, Chu Văn An – người được coi là ngườ thầy của mọi thời đại đã dành cả cuộc đời để cống hiến cho sự nghiệp giáo dục với triết lí nhân văn cao đẹp… + Dẫn chứng bằng những câu nói nổi tiếng (Đầu tiên: hãy nghĩ. Thứ hai: hãy tin. Thứ ba: hãy mơ. Thứ tư: hãy dám – Walt Disney; Tôi đã trượt hơn 9000 cú ném trong sự nghiệp của mình. Tôi đã thua gần 300 trận đấu. Hai mươi sáu lần tôi được tin tưởng giao cho cú ném quyết định trận đấu, và đã trượt. Tôi đã thất bại hết lần này tới lần khác trong đời mình. Và đó chính là lí do tôi thành công – Michael Jordan, Ai cũng có thể trở thành những “con người lớn” bằng hai cách, làm được những việc lớn hoặc làm được những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn – Giản Tư Trung…) Đối với 4 loại dẫn chứng trên, kiểu đề nghị luận về một hiện tượng đời sống thường dùng dẫn chứng bằng số liệu hoặc dẫn chứng bằng sự việc, hiện tượng xảy ra. Kiểu đề nghị luận về một tư tưởng đạo lí, lối sống thường dùng dẫn chứng là những nhân vật nổi tiếng và dẫn chứng bằng việc trích dẫn những câu nói hay, giàu ý nghĩa về vấn đề nghị luận.
+ Bước 1: Xác định vấn đề nghị luận thuộc dạng nào (nghị luận về hiện tượng đời sống hoặc tư tưởng, đạo lí) + Bước 2: Xác định một số dẫn chứng tiêu biểu nhất (bản thân hiểu rõ nhất) + Bước 3: Nêu và phân tích dẫn chứng, xoáy sâu vào vấn đề trọng tâm. Để viết được đoạn văn nghị luận xã hội ấn tượng, có dẫn chứng thuyết phục, mỗi học sinh cần tập viết, chịu khó rèn luyện mỗi ngày. Bởi “Văn ôn võ luyện” và |
