Người dân miền núi Bình Thuận phát triển đàn heo cỏ bản địa, còn gọi là heo đen, cung cấp cho thị trường trong dịp Tết. Show  Heo đen nuôi trong vườn nhà dân ở xã Mỹ Thạnh (huyện Hàm Thuận Nam). Ảnh: Việt Quốc Gia đình anh Nguyễn Quốc Duy ở xã Mỹ Thạnh (huyện Hàm Thuận Nam) đang nuôi đàn heo đen trong vườn nhà rộng gần một sào. Ngoài con đực và heo mẹ nuôi 6 con nhỏ, trong đàn còn có 6 con nái chuẩn bị đẻ lứa đầu (trung bình mỗi nái sinh 6-8 con). Anh Duy bỏ vốn khoảng 15 triệu mua 8 con giống đầu năm nay, nay tổng đàn lên hơn 40 con. Theo anh Duy, heo đen dễ nuôi. Chúng được thả rông tìm thức ăn. Khu vườn nhà rộng sẵn cây cỏ, rau dại mọc tự nhiên, đàn heo tự ủi kiếm ăn. Khi rảnh rỗi, anh đi chặt thêm chuối rừng thả vào bổ sung thức ăn cho chúng. Ngoài ra, anh Duy còn tận dụng cơm thừa, hèm nấu rượu cho đàn heo. Trước đây, gia đình anh Duy chủ yếu mưu sinh bám vào nghề đi rừng (bắt tắc kè, hái chuối rừng, lấy mật ong...). Thấy cuộc sống bấp bênh, anh quyết định chuyển qua nghề nấu rượu và nuôi heo đen. Mới nuôi nhưng thấy đàn heo phát triển nhanh, anh dự tính để lại thêm nhiều con nái phát triển đàn. "Tết năm nay tôi dự kiến bán 8 con lấy lại chi phí đầu tư giống và công chăm sóc, số còn lại tiếp tục nhân đàn, mở rộng quy mô chăn nuôi", anh Duy nói. Anh Quốc Duy với chú heo nuôi thả rông trong vườn. Ảnh: Việt Quốc Anh Mang Hùng ở xã Đông Giang, huyện Hàm Thuận Bắc cũng nuôi chục con heo đen gốc địa phương. Hiện mỗi con đạt 20-30 kg, kịp để gia đình bán dịp Tết tới. Trong rẫy điều rộng hơn một ha giáp bìa rừng, đàn heo được thả đi ăn tự do. Chúng ủi đất ăn giun dế, côn trùng, cây cỏ. Thỉnh thoảng anh xin những phụ phẩm thừa như bí đỏ, vỏ dưa, xơ mít... về băm ra cho đàn heo ăn dặm. Theo anh Hùng, giống heo này được người dân vùng cao nuôi từ xa xưa. Giống heo này nhỏ con, da mỏng màu đen, lông thưa, mỏm dài, xương nhỏ, bụng xệ... Con trưởng thành nặng 35-50 kg. Heo rất dễ nuôi, thích ứng môi trường tự nhiên, ít tốn chi phí thức ăn và công chăm sóc hơn so với heo trắng. Với giá thịt 120.000-150.000 đồng một kg, trừ chi phí đầu tư, mỗi con trưởng thành sẽ cho lãi khoảng 4-4,5 triệu đồng. "Nuôi chơi thôi, nhưng đàn heo của gia đình mang về vài chục triệu mỗi năm", anh Hùng chia sẻ. Đợt này, anh Hùng dự định để lại 2 nái và một con đực làm giống sinh sản cho năm sau, còn lại sẽ xuất bán hết trong dịp Tết sắp đến. "Chưa đến Tết mà đã có người ở Phan Thiết và Ma Lâm gọi điện lên dặn trước. Đặc sản heo đen không bao giờ sợ ế hàng", anh Hùng nói. Giống heo cỏ bản địa ở vùng cao Bình Thuận thích sống trong môi trường thả rông, tìm kiếm thức ăn tự nhiên. Ảnh: Việt Quốc Bà Huỳnh Thị Sáu, thương lái chuyên mua heo đen bán về xuôi cho biết, mỗi dịp Tết, thịt heo đen bán rất chạy. Bởi giống heo này da mỏng, ít mỡ, chăn nuôi bằng thức ăn tự nhiên không hóa chất, chất lượng thịt thơm ngon. Trước đây ở vùng cao từ huyện Tánh Linh qua Hàm Thuận Bắc đến Bắc Bình, bà con dân tộc K’ho và Raglai nuôi heo đen rất nhiều, gần như nhà nào cũng nuôi 1-2 cặp trở lên, để giết thịt dùng trong các dịp lễ cúng hoặc bán về đồng bằng. Đợt dịch heo tai xanh năm 2019, heo đen ở vùng cao chết nhiều. Điều này khiến thịt heo đen trong năm 2020 ở Bình Thuận cũng như vùng phụ cận trở nên khan hiếm. Năm nay, nhiều hộ dân đã ổn định lại nghề nuôi heo đen. Có nhà nuôi một cặp, có nhà đến hơn chục con. "Hiện, thịt heo đen thị trường có giá 120.000 một kg, dịp Tết lên đến 150.000 đồng một kg. Dù giá cao, năm nào các mối hàng cũng gọi đặt trước vì sợ hết", bà Sáu cho hay. Theo phong tục địa phương, ăn thịt heo đen miền núi trong ngày Tết sẽ mang lại may mắn. Ngoài ra, thịt heo đen ngon hơn và chất lượng hơn nhiều so với thịt heo thông thường nên được thị trường ưa chuộng. Lợn mọi, heo mọi, lợn đen hay heo đốm hay lợn Mán, lợn lửng, lợn mường là một giống lợn nhỏ con được lai giữa lợn nhà và lợn rừng phát xuất từ miền Bắc và miền Trung Việt Nam. Chúng là một trong những giống lợn nội địa của Việt Nam. Mặc dù nhỏ con nhưng chúng có chất lượng thịt thơm ngon, săn chắc và được ưa chuộng do nguồn gốc của chúng cũng như phương thức nuôi thả vườn. Lợn vốn là đặc sản của các tỉnh vùng đồi núi. Lợn được nuôi thả rông và tự kiếm ăn, chủ yếu ăn cỏ nên khá nhỏ. Thịt lợn mường thơm, mềm, ít mỡ, bì dày, ăn không ngấy Đặc điểm[sửa | sửa mã nguồn]Lợn được nuôi thả, thường chỉ nặng trên dưới 10 kg, lưng cong, bụng ỏng thịt rất săn chắc, rất thông minh và thích sạch sẽ, có thể dùng làm vật nuôi, thú cảnh hoặc làm nguyên liệu cho nhiều món ăn ngon. Ở Na Hang, huyện vùng cao xa nhất của tỉnh Tuyên Quang, giáp Hà Giang, lợn được bà con nông dân nuôi thả, sống trong tự nhiên nên lanh lợi, khỏe mạnh. Lợn đen vùng cao xẻ thịt ra thớ rắn chắc, màu thịt tươi, khi chế biến bì dày, nạc dai, mỡ không ngán, có vị thơm ngon. Đặc trưng của lợn mán là da dày, đen, nhiều nạc, lớp mỡ mỏng cũng gần giống với đặc trưng của lợn siêu nạc hiện nay. Điểm khác dễ phân biệt là trọng lượng lợn mán nhỏ, chỉ từ 10 – 15 kg/con, lợn càng nhỏ, thịt càng chắc càng thơm ngon. Thịt lợn mán nuôi tự nhiên, không cám tăng trọng, thịt thơm ngon, chúng thuộc giống là loại lợn nhỏ, miếng thịt lại bị cắt vụn, miếng thịt màu đỏ tươi, bì dày màu hanh vàng, nhiều nạc ít mỡ, khác hẳn với thịt lợn nhà. Thịt lợn mán có giá đắt gấp đôi, gấp ba thịt lợn nhà. Giá thịt dao động trong khoảng từ 300.000 – 400.000 đồng/kg tùy từng phần thịt khác nhau. Lợn mán càng nhỏ thì càng thơm thịt, lợn chỉ khoảng 10–15 kg là ngon nhất, chúng có chân lông ba lỗ, da dày màu đen. Lớp mỡ rất mỏng, thịt đỏ tươi, săn chắc. Những đặc điểm trên hoàn toàn khớp với đặc điểm nhận dạng thịt lợn mán, thịt lợn mán có da khá dày và cứng, lớp mỡ cực ít hoặc không có. Da lợn mán sần sùi, không bóng như da lợn nhà hay lợn lai, thường có ba sợi lông mọc chụm ở một chỗ, lợn mán nuôi cả năm mới được một lứa, muốn mua được lợn “chính tông” thì phải lên tận vùng cao. Heo mọi vốn là loại lợn thông minh, lại sạch sẽ hơn các loại lợn khác, chúng có thân hình rất bé, nếu nuôi thời gian lâu dài chúng cũng chỉ bằng một chú chó con. Đặc biệt, nếu được huấn luyện thì chúng cũng có thể làm được nhiều trò giống như một chú chó thực thụ. Siêu mẫu Megan Fox có nuôi một chú lợn mọi lốm đốm những chấm đen tới từ Việt Nam mang tên Piggy Smalls. Phân loại[sửa | sửa mã nguồn]Lợn mọi có khoảng bốn loại[cần dẫn nguồn] dựa vào hình dáng tai, mông, đuôi và bụng heo cũng như màu sắc của lợn.
Ẩm thực[sửa | sửa mã nguồn]Về giá cả, tại những tụ điểm bán thú cảnh tự phát ở Thành phố Hồ Chí Minh như trên đường Đinh Tiên Hoàng (Bình Thạnh), công viên Tao Đàn, đường Nguyễn Đình Chiểu… đều có bán những con lợn nhỏ, chỉ khoảng 1 – 2 kg, có khoang đen khoang trắng, mình và mõm dài nhìn khá bắt mắt, giá bán từ 190.000 - 250.000 đồng một con. Tuy nhiên, nếu mua tại chuồng chỉ khoảng 100.000 - 150.000 đồng một con. Lợn mọi là một đặc sản ở Đà Lạt. Nó được chế biến thành nhiều món ngon. Người ta chọn phần sườn, chân lợn để nấu măng chua hay xáo măng. Món này nấu với măng non, thêm sả gừng. Thịt chín vừa chua, cay vừa có hương thơm. Món lợn mọi hấp cách thủy thì bằng thịt nạc của hai đùi sau hấp, xắt mỏng ăn với rau sống, mắm gừng. Làm món lợn giả cầy nướng, người ta dùng lá mơ, củ riềng, sả và rau sống; chấm mắm tôm hay nước chấm đậu nành, đậu phộng tùy thích. Thịt của lợn mán/lợn mọi cũng là đặc sản được bán tại Hà Nội, nơi các món làm từ thịt này phổ biến có thể gồm món nướng, dồi, luộc/hấp, xào xả ớt, làm giả cầy. Nhiều quán lợn mán mẹt (bày trên mẹt) mọc lên và kinh doanh đặc sản này, thường kèm với các gia vị miền núi phía Bắc như hạt dổi, lá mắc mật. Làm giả[sửa | sửa mã nguồn]Hiện nay, các chủ cơ sở trong nhiều năm qua bán lợn bệnh thành lợn mán đánh lừa người tiêu dùng một phần do lỗ hổng từ quy trình kiểm duyệt của các trạm thú y. khi có nghi vấn chủ cơ sở kinh doanh lợn bệnh thành lợn mán tại khu vực chợ tạm B6 Thành Công, cơ quan chức năng đã tiến hành kiểm tra xử lý. Tuy nhiên, trạm thú y quận Ba Đình chỉ tiến hành kiểm tra bằng cảm quan, không tiến hành lấy mẫu xét nghiệm theo đúng quy trình và ngay sau đó, đã kết luận đây là lợn sạch. Cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Phúc đã tiến hành điều tra và xử lý vi phạm tại một cơ sở giết mổ "phù phép" những con lợn bệnh thành lợn mán ở thị trấn Yên Lạc, Vĩnh Phúc. Những con lợn gày yếu, nổi nốt đầy người bị giết thịt rồi đem thui rơm vàng óng, được bán với giá của lợn mán khắp các chợ Thủ đô. Các con lợn chỉ khoảng hơn 30 kg đầy nốt mẩn đỏ trên người, gầy yếu không thể di chuyển. 3h sáng sau khi bị chọc tiết những con lợn được lôi ngay ra đống rơm ven đường, dù đã được cạo lông, bôi phẩm màu, nhưng những vết mẩn đỏ vẫn lộ rõ. Sau 3 lần thui rơm, lợn đã vàng óng, và lên đường lên các chợ bán lợn mán ở Thủ đô. Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]
Heo đó là heo gì?Có hai lý do chính thịt lợn được phân loại thành thịt đỏ: Đầu tiên, thịt lợn có nhiều myoglobin hơn thịt gia cầm và cá. Như vậy, thịt lợn được phân loại là thịt đỏ mặc dù không có màu đỏ tươi và ngay cả khi nó trở nên nhạt hơn khi nấu chín. Heo đến gọi là heo gì đó vui?* Heo đen là : heo mọi, lợn mọi, lợn đen hay heo đốm hay lợn Mán, lợn cắp nách, lợn lửng, lợn mường… |
