Dạy học theo dựánnghĩalàgì?
Phương phápdạyhọcdựán hay phương phápdựánlà mộthìnhthứcdạyhọc,trongđóngườihọcthựchiệnmộtnhiệmvụhọctấp phứchợp,cósựkếthợpgiữalýthuyếtvàthựchành,nhằmtạo ra cácsản phẩmvàgiớithiệuchúng. Nhiệmvụcủa phương phápnàyđòihỏingườihọccầncó tínhtựhọc cao trong toànbộquátrìnhhọctập. Làmviệcnhómlàhìnhthứclàm việc cơ bảncủaphươnphápDựán.
Nhữngđặcđiểmchínhcủa phương phápnày:
1.Mục đíchtrọng tâm làgiáodục tri thức;
2.Thờilượng trung bìnhhoặcdài (ttốithiểuvài tuần cho tớimộthọckỳ)
3.Đa ngành, đa lĩnhvực (nghĩalànội dung giảngdạyđòi hỏiphảikếthợpkiếnthứccủanhiềungànhhọc, liên môn, tíchhợp).
4.Vấnđề/ chủ đềđặc ra phảicótínhtháchthứcvà gây hứngthúvớingườihọc;
5.Ngườihọc làm trung tâm củahoạtđộng;
6.Hoạtđộngnhómlàhìnhthứclàmviệcchủyếu;
7.Chủ đềphải liên hệvớinhữngvấnđề mang tínhthựctiễn;
8.Cóthànhphẩmcụthể, cógiátrịthựctiễn;
9.Mang lại cơ hộirènluyệnnhiềukỹ năng sốngtíchcực như kỹnăng quảnlýthời gian, quảntrịdựán, kỹ năng giảiquyếtvấnđề, kỹ năng hợp tácnhóm, kỹ năng tranh luận xây dựng,…
10.Sửdụngcác công cụcótínhtrực quan và công nghệ thông tin cao.
Mụcđíchcủa phương pháp:
•Tạo ra sảnphẩm. Vídụ: tổchứchoạtđộngtừ thiện cho trẻ em vung sâu, vùng xa, vùngnúi; Tổchứcgiớithiệumộtthànhtựucảicáchgiáo dụccủaTìnhnhà; Tổchứccácsựkiện cho “Tuầnlễẩmthực” củatrường,…
•Thực hành nghiên cứu.Vídụ: Độngvậtvà phân loại trong khu vựcđịa phương; Tácđộngcủa âm nhạcđối vớibòsữa; Dựán nghiên cứuvềrácvàcáchgiảmbớtrác trong nhàtrường; Nghiên cứu và so sánh cây phảhệ…
•Giảiquyếtmộtvấnđề.Vídụ: làmthếnàođể cácphụ huynh học sinh tham gia vàocáchoạtđộngcủanhàtrườngmộtcáchhiệuquả; Tại sao loàikhủng long lạibiếnmất; …
Cácdạngcủa phương phápdạyhọc theo dựán:
Phương pháp nàycóthể phân loại theo nhiều phương diệnkhác nhau. Sau đây làsốcách phân loạidạyhọcdựán:
•Phân loại theo chuyên môn:
-Dựán trong một môn học:trọng tâm nội dung nằm trong một môn học.
-Dự án liên môn: trọng tâm nội dung nằm ở nhiều môn họckhác nhau.
-Dựánngoài chuyên môn: cácdựán không phụ thuộctrựctiếpvàocác môn học , vídụdựánchuẩnbị cho cáclễhộicủa trường.
-Phân loại theo sự tham gia củangườihọc:dựánnhóm,dựáncá nhân.Dự ánnhómlàhìnhthứcdựánchủyếu.Trongtrườngphổ thông còncódựán toàntrường, dựán cho mộtkhốilớp,dựán cho mộtlớphọc.
-Phân loại theo sự tham gia củangườidạy: Dựán do mộtgiáo viên hương dẫnvàdựán do nhiềugiáo viên cộngtáchướng dẫn.
-Phân loại theo quỹthời gian: dựánnhỏ ( từ 2-6 giờhọc); dựán trung bình ( thực hiện trong mộthoặcvàingày, giớihạn trong mộttuầnhoặc 40 giờhọc.Dựánlớn: dựánthựchiệnvớiquỹthời gian lớn,tốithiểulàmộttuần ( hay 40 giờhọc), có thểkéodàunhiềutuần.
Cách phân chia theo thời gian thườngđượcápdụng cho cáctrườngphổ thông. Đối với chương trìnhđàotạođạihọc , giảng viên cóthể phân địnhquỹthời gian lớn hơn.
•Phân loại theo nhiệmvụ: Dựa theo nhiệmvụtrọng tâm củadựán,cóthể phân loạidựán theo cácdạng sau:
-Dựántìmhiểu : khảosátthựctrạngđốitượng.
-Dựán nghiên cứu:nhằmgiảiquyếtcácvấnđề,giảithíchcáchiệntượng,quátrình.
-Dự ánthựchành(dựánkiếntạosảnphẩm): trọng tâm làviệctạo ra cácsản phẩmvậtchấthoặcthựchiệnmộthànhđộngthựctiễn, nhằmthựchiệnnhữngnhiệm vụ trang trí,trưng bày, biểudiễn, sángtác…
-Dựánhỗnhợp:cónội dung kếthợpvớicácdạngđãnếu như trên.
-Cácloạidựán trên không hoàntoàntáchbiệt nhau
Trongtừng lĩnh vực chuyên môn ngườidạycóthể phân loạidựa trên cácdạngdựán theo đặcthù riêng
Cáchthứctiếnhành:
Dựa trên cấutrúccủatiếntrình phương pháp,người ta cóthể chia tiếntrìnhcủa phương phápDựánlàmnhiều giai đoạnkhác nhau. Sau đây, chúng tôi sẽtrìnhbàycách chia các giai đoạndạyhọc theo dựánthành 3 giai đoạn:
Giaiđoạn 1: Lậpkếhoạch
Tronggiai đoạnnàyngườihọcchọndựándướisựhướngdẫncủangườidạy.Từđó xây dựngđề cương cũng như cũng như kếhoạchcầnxácđịnhnhững công việccầnlàm,thời gian dự kiến,vậtliệu, kinh phí , phương pháptiếnhànhvà phân công côngviệc trong nhóm. Đây làbướcđầu tiên và quan trọng,tấtcảcácthành viên trong nhómphảicùng tham gia xây dựngvàxácđịnh:
•Mục tiêu cầnhướngtới.
•Nhiệmvụphảilàm
•Sảnphẩmdựkiến.
•Cáchtriển khai vàthựchiệnhoànthànhdựán.
•Thời gian thựchiệnvàhoànthành.
1.Lựa chọnchủđềcủadựán:ngườidạyvàngườihọccùngđềxuất ý tưởng, xácđịnhchủđềvàmụcđíchcủadựán.Ngườidạycóthểgiớithệu mộtsốhướngđềtàiđểngườihọcchọnvàcụthểhóathànhchủ đềvà mụcđíchdựán.Ngườidạycóthểgiớithiệumộtsốhướngđềtàiđể ngườihọcchọnvàcụthểhóathànhchủđềdựán chinh thứchoặcđềngười họctựđềxuấtđềtài. Chủđềphải khơi nguồnbằngmột ý tưởngcó liên quan đềnnội dung họctập, gắnvớithựctiễnmàngườihọc quan tâm. Vídụ:
•Đờisốnghàngngày.
•Văn hóaxãhội.
•Cácvấnđềthờisựcậpnhật
•Địalývà sinh thai
•Các hoạtđộngcầnthiết ( thểdụcthể thao, sựkiện văn hóa, văn nghệ,…)
2.Xây dựngcáctiểu chủđề: ý tưởnghoặcchủđềlớn ban đầuđượcpháttriểnthànhnhiềuchủđề nhỏ (tiểuchủđề) bằngcách :
•Kếthợpcác ý tưởng.
•Xây dựngcấutrúc kiếnthức.
•Xây dựng quy mô nghiên cứu.
•Xácđịnhcáchoạtđộnghọctậpcầnthực hiện.
3.Khơi gợitínhhứngthúcủangườihọcbằngcáchgiúpngườihọc:
•Hiểu ý nghĩacủadựán minh thựchiện.
•Ướclượngđượckhả năng hoànthànhdựán.
•Nhận thứcrằngsẽhọcđượcnhiềukiếnthức,kỹ năng vàgiátrịmới.
4.Lậpkế hoạch phân công nhiệmvụ :
•Ai?Làmnhiệmvụgì? Ởđâu? Bằng phương tiệngì?
•Thời hạnhoànthành? Tối đa? Tốithiểu?
•Kếtquả? Sảnphẩm?
Giai đoan 2: Thựchiệndự án
1.Thu thập thông tin qua nhiều kênh như:
•Báochí, internet, thư viện…
•Thựcnghiệm, quan sát, điều tra, phóngvấn…
•Sáchvở, tạpchí, phim ảnh,…
•Quatraođổi thư tín- cácmối liên hệvớixãhội bên ngoài…
2.Xửlý thông tin:
•Sửdụngcác phương phápthống kê, phân tích sốliệu đưa kếtquảdạngbiểuđồ, đồthị,…
•Biếtcáchnhìnbiểuđồđể đánhgiá, nhậnxét, giảithích, rút ra kếtluận; chẳnghạngiảithíchđược đâu làsố liệulớnnhất, nhỏnhất, trung bình,…vàvì sao?
3.Thảoluận:Thường xuyên thảoluận, traođổi, đánhgiánhậnxétđể chia sẻdữliệu, xácnhận ý kiến, giảiquyếtcác vấnđề, kiểm tra tiếnđộ…
4. Trao đổi,xiný kiếnngườidạy, ngườihướngdẫn: Trao đổi, gặpgỡthườngkỹvớingườidạynhằmđảmbảotiếnđộvàhướng đi của dựán.
Giai đoạn 3: Tổnghợpkếtquả
1.Xây dựngsảnphẩm
•Tổnghợp tấtcảcáckếtquảđã phân tíchthànhsảnphẩmcuốicùng.
•Lựachọnhình thứcsảnphẩmđểtrìnhbày.
2. Trìnhbàysảnphẩm: Sảnphẩmcuốicùngcó thểđượctrìnhbàydướinhiềudạngkhác nhau: bàithuyếttrình, biểudiễn ( kịch, hát, múa, thơ,…) trưng bàytriểnlãm ( tranh ảnh, vậtthật, báotường, mô hình,..)powerpoint…
3. Đánhgiádự án:Ngườidạyvànguòihọcđánhgiáquátrìnhthựchiệnvàkếtquảcũng như kinh nghiệmđạtđược. Từđórút ra kinh nghiệmđạtđược. Từđórút ra những kinh nghiệm cho việc thựchiệncácdựántiếp theo. Kếtquảcủadựánđượcđánhgiátừ bên ngoài. Quátrìnhđánhgiá bao gồmcácmặt sau:
•Nội dung/ Tiêu chí: Giátrịcủasảnphẩm ở chỗ nào?
•Rút ra đượcbàihọcgì? Kiếnthức, kỹ năng, thai độ…
•Làmviệctậpthể như thếnào?
•Học viên tham gia thoảimáivàtíchcựcđến đâu?
•Cầntiếptựcphát huy nhữnggìvàolần sau?
•Cần thay đổinhữnggì? Nhữngđiểmnàocầnđượccảithiện?
Giáo viên nên dùngkỹthuậtdạyhọcnày trong nhữngtrườnghợpnào?
Thông thường, giáo viên nên dùng phương phápdạyhọcnày cho nhữngbàihọc mang tínhtíchhợp, gắnliềnvớithựctế.
Ví dụ:
•Nhựavàvàitròcủanhựa trong cuộcsống ( Hóahọc)
•Internetvànhững hệlụy trong xãhội ( Tin học)
•An toànvàtiếtkiệmđiện trong gia đinh ( Vậtlý)
•Sự pháttriểnnghệthuật trong thờikỳnhà Nguyễn (Lịchsử)
•Cácứngdụngcủatoánhọc trong đờisống ( Toánhọc)
Ưu điểmvàhạnchế
Ưu điểm:
•Gắnlýthuyếtvới thựchành, tư duy vàhànhđộng, nhàtrườngvàxãhội.
•Kíchthíchđộng cơ, hứngthú họctậpcủangườihọc.
•Phát huy tínhtựlực, tínhtráchnhiệm.
•Pháttriển khả năng sángtạo.
•Rènluyện năng lựcgiảiquyếtnhữngvấnđềphứctạp.
•Rèn luyệnkỹ năng khai thác thông tin mộtcáchhiệuquả.
•Rènluyện năng lựccộngtáclàmviệc.
•Phát triển năng lựcđánhgiá.
•Tập trung vàomột câu hỏilớnhoặcmộtvấnđề quan trọng; có thể bao gồmnhiều quan điểm liên quan tớinhiềubộ môn khác nhau.
•Tạo cơ hộiđểhọc viên đưa ra nhiềusáng kiếnvàthựchiệnnhiềuhoạtđộngkhác nhau.
Hạnchế:
•Không phùhợp trong việc truyềnthụ tri thức mang tínhhệthốngcũng như rènkuyệnhệthốngkỹ năng cơ bản.
•Đòi hỏinhiềuthời gian.
•Không thay thế cho phương phápThuyếttrìnhvàcác phương phápdạyhọcbổ sung cho phương pháptruyềnthống.
•Đòihỏi phương tiệnvậtchấtvàtài chinh phùhợp.
Theo ThS Lê Viết Chung
SHARE THIS