Một trong những triệu chứng ban đầu của phình động mạch chủ bụng là bệnh nhân có thể có cảm giác mạch đập ở bụng giống như nhịp tim. Người bệnh thường bỏ qua cảm giác này cho đến khi xuất hiện các cơn đau bụng và lưng dữ dội hay các triệu chứng của sốc như chóng mặt, tụt huyết áp, buồn nôn, khó thở... Động mạch chủ - động mạch lớn nhất trong cơ thể là một mạch máu lớn mang máu có oxy đi từ tim. Nó bắt nguồn ngay sau van động mạch chủ kết nối với phía bên trái của tim và kéo dài qua toàn bộ ngực và bụng. Phần động mạch chủ nằm sâu bên trong bụng, ngay phía trước cột sống, được gọi là động mạch chủ bụng. Theo thời gian, thành động mạch có thể trở nên yếu và rộng ra. Sau đó, áp lực của máu bơm qua động mạch chủ có thể khiến khu vực yếu ớt này phình ra bên ngoài giống như một quả bóng (được gọi là chứng phình động mạch). Phình động mạch chủ bụng (AAA hoặc "bộ ba A") xuất hiện khi loại mạch này suy yếu xảy ra ở phần của động mạch chủ chạy qua bụng. Phần lớn các AAA là kết quả của chứng xơ vữa động mạch, một bệnh thoái hóa mãn tính của thành động mạch. Trong đó chất béo, cholesterol và các chất khác tích tụ trong thành động mạch tạo ra các mảng bám mềm hoặc cứng. Chứng phình động mạch chủ bụng thường phát triển chậm trong khoảng thời gian nhiều năm và hầu như không gây ra bất kỳ triệu chứng đáng chú ý nào. Đôi khi, đặc biệt là ở những bệnh nhân gầy, có thể cảm thấy bụng bị rung. Phình mạch phát triển càng lớn thì khả năng vỡ hoặc vỡ càng lớn. Phình động mạch chủ bụng có thể hình thành ở bất cứ người nào, nhưng thường gặp nhất ở nam trên 60 tuổi, có một hay nhiều yếu tố nguy cơ kể trên. Phình động mạch càng lớn, nguy cơ vỡ càng cao. Túi phình phát triển từ từ trong nhiều năm và không gây ra triệu chứng rõ rệt. Nếu túi phình lớn nhanh, rách ra (vỡ phình) hoặc máu chảy dọc theo thành động mạch (bóc tách động mạch), các triệu chứng có thể đến đột ngột gây yếu liệt chi, thậm chí tử vong nhanh chóng do mất máu cấp tính. Ở những người gầy có lớp mỡ và cơ bụng rất mỏng thì việc sờ được mạch đập của động mạch chủ bụng là có thể. Siêu âm bụng là phương tiện chẩn đoán đơn giản và an toàn, không xâm lấn để khảo sát kích thước động mạch chủ bụng hay ở bụng có mạch đập không. Nếu chứng phình động mạch mở rộng nhanh chóng, rách hoặc rò rỉ, các triệu chứng sau có thể phát triển đột ngột:
Các yếu tố nguy cơ chính đối với AAA bao gồm: Tiền sử gia đình, hút thuốc, nhiễm trùng mycotic và cao huyết áp lâu dài. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), nam giới có tiền sử hút thuốc nên được khám sàng lọc triple A một lần trong độ tuổi từ 65 đến 75. Nam giới có tiền sử gia đình mắc bệnh AAA nên được sàng lọc ở độ tuổi 60. Nguyên nhân phổ biến nhất của chứng phình động mạch chủ bụng là xơ cứng động mạch. Xơ cứng động mạch có thể làm suy yếu thành động mạch chủ và áp lực tăng của máu được bơm qua động mạch chủ làm suy yếu lớp bên trong của thành động mạch chủ. Vách động mạch chủ có ba lớp, đó là tunica Adventitia, tunica media và tunica inta. Các lớp này tạo thêm sức mạnh cho động mạch chủ cũng như độ đàn hồi để chịu được sự thay đổi của huyết áp. Huyết áp tăng mãn tính làm cho lớp vật liệu trung gian bị phá vỡ và dẫn đến sự giãn nở chậm cũng như liên tục của động mạch chủ. Hút thuốc lá cũng là nguyên nhân chính gây ra chứng phình động mạch chủ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ phình động mạch chủ đã giảm tương đương với tỷ lệ dân số hút thuốc  Nguyên nhân phổ biến nhất của chứng phình động mạch chủ bụng là xơ cứng động mạch. Như đã nói ở trên, ban đầu bệnh nhân bị phình động mạch chủ bụng sẽ có cảm giác mạch đập ở bụng giống như nhịp tim. Nhiều người sẽ bỏ qua cảm giác này cho đến khi xuất hiện các cơn đau bụng hoặc lưng dữ dội hay các triệu chứng của sốc như chóng mặt, tụt huyết áp, buồn nôn, khó thở... đó đã là giai đoạn muộn hơn. Bởi vậy, chúng tôi khuyên bạn nên đi kiểm tra ngay khi bạn phát hiện dấu hiệu trên và nhất là nếu bạn có các yếu tố nguy cơ về giới tính, tuổi tác, di truyền. Các bác sĩ khi thăm khám sẽ thấy một khối rung ở giữa bụng và đưa ra chẩn đoán lâm sàng. Ở những bệnh nhân béo phì có vòng một lớn, khám sức khỏe ít hữu ích hơn. Ở những bệnh nhân quá gầy, động mạch chủ thường có thể đập dưới da và đây là một phát hiện bình thường. Nghe bằng ống nghe cũng có thể phát hiện ra âm thanh bất thường do dòng máu chảy trong túi phình. Để xác nhận sự hiện diện của chứng phình động mạch chủ bụng, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh bao gồm:
Từ bỏ hút thuốc để hỗ trợ điều trị chứng phình động mạch chủ bụng Việc điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm kích thước và vị trí của túi phình trong động mạch chủ bụng, tuổi tác, chức năng thận cũng như các tình trạng khác của bệnh nhân. Bệnh nhân có chứng phình động mạch có đường kính nhỏ hơn 5cm thường được theo dõi bằng siêu âm hoặc chụp CT mỗi 6 đến 12 tháng và tuân thủ theo hướng dẫn sau:
Điều trị phẫu thuật có thể được khuyến nghị cho những bệnh nhân có chứng phình động mạch:
Có hai lựa chọn điều trị, đó là phẫu thuật sửa chữa (mở) truyền thống và phẫu thuật nội mạch. Theo dõi thường xuyên kích thước túi phình:
Tỷ lệ tử vong do phình động mạch chủ bị vỡ là cao. Đối với những người trải qua quá trình phẫu thuật, tỷ lệ tử vong là gần 40%. Các biến chứng của phình động mạch chủ bụng bao gồm:
Do động mạch chủ bụng là động mạch lớn nhất trong cơ thể, lưu lượng tuần hoàn rất lớn nên đoạn động mạch bị phình có thành mạch yếu. Mặt khác, huyết động trong đoạn phình mạch có dòng chảy xoáy, dội vào thành mạch nên rất dễ vỡ, đặc biệt những túi phình có đường kính trên 5cm. Khi túi phình bị vỡ thì nguy cơ tử vong là rất cao, để lại nhiều di chứng. Nếu bạn cảm thấy có mạch đập ở bụng thì đó là một dấu hiệu bất thường cần được thăm khám kỹ lưỡng tại cơ sở y tế uy tín. Các xét nghiệm sẽ được thực hiện để loại trừ do các nguyên nhân khác nhau. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec chính là địa chỉ uy tín được nhiều bệnh nhân tin tưởng trong thực hiện kỹ thuật chẩn đoán các bệnh lý về mạch máu như bệnh mạch chủ, mạch vành, mạch ngoại vi. Tại đây có đầy đủ trang thiết bị y tế cần thiết để thực hiện các phương pháp điều trị từ đơn giản đến phức tạp như điều trị nội khoa, can thiệp đặt stent-graft,... Đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao, đã trải qua đào tạo và được cấp chứng chỉ kỹ thuật, có thể xử lý nhanh và hiệu quả, đặc biệt trong các trường hợp cần cấp cứu khẩn cấp. Do đó, bệnh nhân bị phình động mạch chủ có thể yên tâm với quy trình điều trị chặt chẽ, bài bản và cho hiệu quả tối ưu tại Vinmec. Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Đặt lịch nhanh chóng và theo dõi lịch hẹn thuận tiện hơn qua ứng dụng MyVinmec. Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn tư vấn từ xa qua video với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng. XEM THÊM: |
