Hiệu ứng nhà kính hiện đang là hiện tượng được cả thế giới quan tâm. Đây là một vấn đề lớn mang tính chất toàn cầu đối với môi trường hiện nay. Nó cũng chính là nguyên nhân gây nên nhiều mối nguy hại đến cuộc sống. Vậy hiệu ứng nhà kính là gì? Những khí gây hiệu ứng nhà kính? Nguyên nhân do đâu? Và cách khắc phục như thế nào?
>>> Có thể bạn chưa biết?
Hiệu ứng nhà kính là gì?
Hiệu ứng nhà kính tiếng anh được gọi là Greenhouse Effect. Đây là hiệu ứng làm cho không khí của Trái đất nóng lên do bức xạ sóng ngắn của Mặt trời có thể xuyên qua tầng khí quyển chiếu xuống mặt đất; mặt đất hấp thu nóng lên lại bức xạ sóng dài vào khí quyển để CO2 hấp thu làm cho không khí nóng lên.
Để có thể dễ hiểu hơn. chúng ta hãy liên tưởng tới những ngôi nhà kính được hấp thụ ánh mặt trời. Khi năng lượng mặt trời xuyên qua cửa nhà hoặc mái nhà bằng kính. Nguồn năng lượng này hấp thụ và phân tán thành nhiệt lượng trong không gian. Khiến toàn bộ không gian bên trong ngôi nhà ấm lên.
Khí nhà kính sẽ có tác dụng giữ lại nhiệt của Mặt Trời, không cho nó phản xạ đi. Nếu như lượng khí này tồn tại vừa phải thì sẽ giúp Trái Đất luôn ở trạng thái cân bằng. Tuy nhiên, bởi hiện tượng này gia tăng quá nhiều trong bầu khí quyển nên làm cho Trái Đất nóng lên.
Chúng ta đều biết rằng hiệu ứng nhà kính xuất phát từ việc bức xạ Mặt Trời xuyên qua tầng khí quyển chiếu xuống mặt đất. Sau khi hấp thụ bức xạ, mặt đất nóng lên và bức xạ sóng dài vào khí quyển để CO2 hấp thu khiến nhiệt độ không khí tăng.
Theo đó, CO2 trong khí quyển giống như một tấm kính dày bao phủ Trái đất. Làm cho Trái đất không khác gì một nhà kính lớn. Theo các nhà khoa học, nếu không có lớp khí quyển, nhiệt độ trung bình ở lớp bề mặt Trái đất sẽ xuống tới -23 độ C. Nhưng nhiệt độ trung bình thực tế là 15 độ C. Có nghĩa là hiệu ứng này đã làm cho Trái đất nóng lên 38 độ C.
Mà khí CO2 càng ngày càng tăng. Bởi các hoạt động sinh hoạt, khai thác và phát triển của con người. Điển hình như các hoạt động chặt phá rừng, san rừng làm đất canh tác,… Điều này làm hiện trượng hiệu ứng nhà kính càng ngày càng tăng cao. Nhiệt độ không khí cũng theo đó mà tăng lên. Theo ước tính của các nhà khoa học, đến nửa thế kỉ sau, nhiệt độ của trái đất sẽ tăng lên khoảng 1,5 – 4,5°C.
Ô nhiễm không khí và cách bảo vệ sức khỏe khỏi ô nhiễm (từ Suckhoedothi.com)
Ngoài CO2 ra, các khí CH4, CFC, SO2, metan, ozôn, các halogen và hơi nước cũng nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính. Cùng với sự phát triển dân số và công nghiệp với tốc độ cao cũng tác động trực tiếp tới nhiệt độ trái đất.
Khí CO2 là nguyên nhân chính gây hiệu ứng nhà kínhHậu quả nghiêm trọng của hiệu ứng nhà kính
Hậu quả nghiêm trọng nhất mà hiệu ứng nhà kinh gây ra là gây nên hiện tượng biến đổi khí hậu. Nói một cách chính xác thì hiệu ứng nhà kính sẽ tác động gián tiếp thông qua các hiện tượng biến đổi khí hậu. Một số tác động nguy hiểm của nó như:
Nguồn nước
Nó ảnh hưởng đến chất lượng cũng như lượng nước trên trái đất. Dẫn đến sự thiếu hụt nước uống, nước cho các ngành nông nghiệp (để tưới tiêu, nuôi thủy hải sản…), cho công nghiệp (cung cấp cho thủy điện…), cho ngành lâm nghiệp (nạn cháy rừng …).
Sinh vật
Đối với hệ sinh vật, sự nóng lên của Trái Đất làm thay đổi điều kiện sống bình thường của các sinh vật. Theo đó, nhiều loài sinh vật sẽ không thể thích nghi, dần biến mất, môi trường sống bị thu hẹp
Hiện tương băng tan
Đặc biệt, đến một lúc nào đó, nếu nhiệt độ của Trái Đất đủ cao có thể làm tan nhanh băng tuyết ở Bắc Cực và Nam Cực, làm cho mực nước biển sẽ tăng quá cao, có thể dẫn đến nạn hồng thủy. Mực nước biển dâng cao và trong tương lai không xa thì một số quốc gia sẽ không có tên ở trên bản đồ thế giới
Con người
Sức khỏe của con người cũng bị đe dọa nghiêm trọng khi nhiều bệnh tật mới xuất hiện và bệch dịch phát tán tràn lan nên hệ miễn dịch của con người cũng sẽ suy yếu đi. Mưa nhiều, nắng nóng chính là điều kiện thuận lợi cho nhiều vi khuẩn truyền nhiễm sinh sôi và phát triển. Bên cạnh đó, nhiều loại bệnh mới xuất hiện. Khi chưa có thuốc chữa sẽ khiến sức khoẻ con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hiện nay, số lượng người chết vì nắng nóng kéo dài tăng cao.
Hậu quả của hiệu ứng nhà kính vô cùng nghiêm trọng
Đây là một trong những phương pháp được đặt ra đầu tiên để giảm hiệu ứng nhà kính. Lý do là bởi vì cây xanh sẽ hấp thự khí CO2 thông qua quá trình quang hợp. Vì vậy, trồng nhiều cây xanh có thể làm giảm lượng khí CO2 trong khí quyển. Từ đó, hiệu ứng nhà kính cũng được giảm đáng kể.
Tiết kiệm điện
Đây cũng là một trong những cách có thể giảm hiệu ứng nhà kính. Điện năng được sản xuất từ việc sản xuất từ việc đốt các nguyên liệu, nhiên liệu hóa thạch. Các nguyên – nhiên liệu này khi đốt sẽ sinh ra một lượng lớn CO2 và thải ra môi trường. Điều này không chỉ lànguyên nhân gây ô nhiễm không khímà còn làm tăng hiệu ứng nhà kính.
Phương tiện di chuyển
Những phương tiện di chuyển như xe máy, ô tô,… khi hoạt động sẽ thải ra khí CO2. Gây ô nhiễm môi trường, cũng như tăng hiệu ứng nhà kính. Chính vì vậy, sử dụng các phương tiện công cộng, đi xe đạp hay đi bộ sẽ là những cách bảo vệ môi trường và trái đất.
Tuyên truyền
Đẩy mạnh các công tác truyền thông trong bảo vệ môi trường. Giúp người dân hiểu rõ về hiệu ứng nhà kính, nguyên nhân và hậu quả mà nó đem lại. Từ đó, người dân sẽ tự có những hành động làm giảm và khắc phục hậu quả mà hiệu ứng này đem lại.
Hy vọng qua bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng cũng như sự ảnh hưởng của hiệu ứng nhà kính tới bề mặt Trái Đất của chúng ta. Do đó, vấn đề bảo vệ môi trường cũng như hạn chế sự gia tăng lượng CO2 trong khí quyển là điều rất quan trọng để bảo vệ ngôi nhà chung – Trái đất của chúng ta.
Mới đây Tổng Thống Donald Trump đã quyết định rút Hoa Kỳ ra khỏi Thỏa Thuận Khí Hậu Paris (Paris Climate Agreement). Quyết định này làm yếu đi những nỗ lực để giảm sự hâm nóng toàn cầu.
Trái đất nóng hơn là vì hiệu ứng nhà kính (greenhouse effect). Thế thì hiệu ứng nhà kính là gì và có hậu quả ra sao?
Năng lượng mặt trời
Trái đất ấm áp là nhờ năng lượng mặt trời, nên trước hết xin nói về năng lượng mặt trời. Bức xạ (radiation) là hình thức truyền năng lượng từ chỗ này qua chỗ khác. Bức xạ có thể là sóng (wave) hay hạt (particle). Bức xạ mặt trời truyền theo sóng, một phần là ánh sáng mà ta thấy được, phần khác là tia hồng ngoại (infrared), tia tử ngoại (ultraviolet) và sóng khác mà mắt thường không thấy được.
Bức xạ tử ngoại có độ dài sóng ngắn hơn và mức năng lượng cao hơn độ dài sóng của ánh sáng thường. Trong khi đó thì bức xạ hồng ngoại có độ dài sóng dài hơn và mức năng lượng yếu hơn.
Theo NASA thì 30% bức xạ mặt trời tới trái đất được phản chiếu trở lại không gian do mây, băng đá và những mặt phản chiếu khác, còn lại 70% thì được hấp thụ bởi đại dương, mặt đất và không khí. Khi những vật này được hâm nóng lên thì chúng lại tỏa ra nhiệt theo dạng nhiệt bức xạ hồng ngoại.
Nhà kính
Nhà kính là một nhà mà mái và tường chung quanh đều làm bằng kính. Ánh sáng mặt trời chiếu qua kính làm nóng bên trong, nhưng khí nóng lại bị kính chặn lại không thoát ra ngoài được nên bên trong nhà kính nóng hơn bên ngoài rất nhiều.
Bạn có thể tự hỏi sao kính không ngăn chặn mặt trời chiếu vào mà lại ngăn sức nóng thoát ra? Kính ngăn chặn một phần ánh sáng và phản chiếu một phần, nhưng phần lớn năng lượng mặt trời theo dạng ánh sáng và bức xạ tử ngoại đi qua lớp kính dễ dàng và lọt vào trong nhà kính. Những đồ vật và không khí trong nhà kính hấp thụ năng lượng mặt trời và sinh ra nhiệt. Nhưng nhiệt tỏa ra là loại bức xạ hồng ngoại yếu sức nên bị kính chặn lại, vì vậy trong nhà kính nóng hơn ở ngoài. Nói tóm lại là nhà kính chặn giữ sức nóng ở trong nhà.
Các chất khí nhà kính (greenhouse gas)
Có những chất khí cũng chặn giữ sức nóng trong khí quyển như là nhà kính nên được gọi là khí nhà kính. Có bốn chất khí nhà kính chính.
-Cacbon đioxit (Carbon dioxide CO2), đây là chất khí sinh ra khi đốt than, hơi đốt, dầu, các chất thải rắn, gỗ, hay một số phản ứng hóa học. Tuy nhiên cacbon đioxit cũng được cây cối trong quá trình quang hợp (photosynthesis) hấp thu.
-Mêtan (Methane CH4), chất khí mêtan phát sinh ra trong quá trình sản xuất và chuyên chở than đá, hơi đốt và dầu hỏa. Khí mêtan còn do trâu bò và các chất thải hữu cơ sinh ra.
-Nitơ ôxít (nitrous oxide N2O), chất khí này phát sinh ra trong những quá trình trong nông nghiệp và kỹ nghệ cũng như khi đốt nhiên liệu hóa thạch (fossil fuel) và chất phế thải rắn.
-Chất khí có thêm flo (Flourinated gas), những chất khí này là chất nhân tạo phát sinh ra trong những quá trình kỹ nghệ. Tuy là ít, nhưng những chất này giữ nhiệt rất hữu hiệu.
Ngoài các chất khí trên hơi nước trong khí quyển cũng là một chất hấp thu năng lượng mặt trời và là một chất khí nhà kính. Nhưng hơi nước khác với những chất hóa học kể trên. Phản ứng của những chất hóa học ấy không thay đổi đối với nhiệt độ hay áp suất không khí. Ngược lại, hơi nước có ảnh hưởng tương tác với khí hậu.
Nước ấm bay hơi nhanh hơn nước lạnh. Khi mặt nước biển ấm lên thì hơi nước bốc hơi nhiều hơn và làm tăng hiệu ứng nhà kính. Nhưng khi hơi nước nguội lại thì hóa thành những giọt nước li ti, đó là mây. Mây phản chiếu một phần ánh sáng mặt trời ra ngoài không gian, làm cho bớt hiệu ứng nhà kính. Đó là một vòng luẩn quẩn. Hiện nay các nhà khoa học vẫn không xác định được là nhiều hơi nước hơn trong bầu không khí làm cho khí hậu nóng hơn hay lạnh hơn.
Hiệu ứng nhà kính
Hiệu ứng nhà kính là hiện tượng khi năng lượng mặt trời được hấp thụ bởi mặt đất và làm nóng nó lên. Hơi nóng tỏa ra một phần được phát tán ra vũ trụ và một phần được hấp thu bởi các khí nhà kính, không cho thoát ra ngoài. Hơi nóng từ khí nhà kính tỏa ra và làm nóng mặt đất và lớp khí quyển thấp.
Hiện tượng hiệu ứng nhà kính đã được các nhà khoa học nhận ra từ đầu thế kỷ thứ 19. Thời đó hiệu ứng nhà kính không có nghĩa xấu mà chỉ dùng để chỉ một hiện tượng xảy ra một cách tự nhiên giữa năng lượng mặt trời và những chất khí trong bầu khí quyển trái đất.
Thật sự hiệu ứng nhà kính ở một trạng thái cân bằng đã giúp cho trái đất có một khoảng nhiệt độ thích hợp cho sự sống. Thí dụ như mặt trăng hầu như không có khí quyển thì nhiệt độ ở phía tối là -153 độ C (-243 độ F) và nhiệt độ trên sao Kim (Venus) thì khoảng 462 độ C (864 độ F) vì sao Kim có một bầu khí quyển dày đặc giữ không cho năng lượng mặt trời thoát ra được.
Bắt đầu từ thập niên 1950 các nhà khoa học mới bắt đầu liên kết hiệu ứng nhà kính với sự thay đổi khí hậu và trong mấy thập niên gần đây hiệu ứng nhà kính mới có một nghĩa xấu. Sự quan tâm là hiệu ứng nhà kính không ở một trạng thái cân bằng một cách tự nhiên mà vì những hoạt động của con người làm gia tăng hiệu ứng nhà kính và làm cho trái đất nóng hơn bình thường.
-Những dữ liệu chứng tỏ trái đất nóng hơn: Theo NASA thì mực nước biển dâng lên khoảng 20 cm trong thế kỷ vừa qua. Nhiệt độ trung bình của toàn cầu tăng khoảng 1.1 độ C kể từ cuối thế kỷ 19. Nhiệt độ nước biển cũng tăng lên, và những tảng băng ở Bắc và Nam Cực thì bị thu nhỏ lại.
-Những yếu tố làm cho trái đất nóng hơn: Theo một báo cáo của Hội Đồng Liên Chính Phủ về sự Thay Đổi Khí Hậu (Intergovernment Panel on Climate Change IPCC) thì lượng cacbon đioxit, mêtan và nitơ ôxít đã tăng lên vượt bực trong vòng 150 năm nay. Đó là hệ quả của cuộc cách mạng kỹ nghệ. Con người đã dùng quá nhiều than đá và dầu hỏa. Do đó làm tăng lên những khí nhà kính và làm trái đất nóng hơn.
Cây cối có khả năng hấp thu cacbon đioxit, nhưng con người lại đốn rất nhiều rừng để lấy gỗ hay để lấy chỗ xây đường xá và nhà cửa.
-Hậu quả của sự nóng lên của trái đất: Theo báo National Geographic, từ năm 1906 nhiệt độ trung bình trên mặt trái đất đã nóng lên khoảng từ 0.6 đến 0.9 độ C (1.1 đến 1.6 độ F). Sức nóng đã làm chảy băng thạch trên Bắc và Nam Cực cũng như trên những rặng núi cao. Mặt nước biển cũng đã dâng cao hơn những thế kỷ trước. Theo IPCC dự báo thì nhiệt độ trong thế kỷ tới còn tăng lên nhiều nữa, từ 1.4 tới 5.6 độ C (2.5 tới 10 độ F).
Mới đây một bài báo đăng trên tờ Science Advances tiên đoán, sẽ có những đợt nóng (heat wave) khốc liệt ở Ấn Độ và nâng cao số tử vong vì nóng một cách đáng kể.
Cho tới ngày 8 Tháng Sáu vừa qua đã có 195 quốc gia ký vào Thỏa Thuận Khí Hậu Paris. Chỉ có hai nước không ký, đó là Syria và Nicaragua. Bây giờ Hoa Kỳ là nước sẽ rút khỏi thỏa thuận này. Hậu quả của hành động này không biết sẽ như thế nào.
Nguồn nguoi-viet.com