Tuổi thọ trung bình của thạch sùng năm 2024

Đi không bình thường, chỉ thích bám tường/Suốt ngày chép miệng buồn thương - Là con gì? Câu đố nghe qua thì có vẻ khá hóc búa, tuy nhiên, chỉ cần bám sát vào dữ kiện được cho ở 2 vế, bạn sẽ dễ dàng đoán ra câu trả lời.

Bây giờ, bạn thử nghĩ xem con gì hay bám trên tường? Nếu vẫn còn khá mông lung, hãy nhìn sang vế thứ 2, tập trung vào 4 chữ "chép miệng buồn thương" và đoán thử con vật nào có hành động kỳ lạ này. Tới đây nếu bạn vẫn bó tay thì xin bật mí, đó chính là con... thạch sùng.

Thạch sùng là động vật thuộc loài bò sát, nhỏ bằng ngón tay, màu tro nhạt, thân nhẵn.

Thạch sùng leo tường là điều ai cũng biết, nhưng tại sao lại "chép miệng buồn thương"? Thật ra, câu đố xuất phát từ sự tích về loài vật này.

Chuyện kể rằng, có hai vợ chồng một người nghèo khó tên là Thạch Sùng, sống bằng nghề ăn xin và góp nhặt được một số vốn. Một hôm Thạch Sùng nhìn điềm trời đoán biết sẽ mưa lụt to, nên đem hết tiền tiền đi đong gạo. Tháng Tám năm ấy trời làm một trận lụt lớn, khiến giá gạo tăng vọt. Thạch Sùng đem số gạo tích trữ của mình ra bán, trở nên giàu có và thôi nghề ăn xin.

Thạch Sùng trở thành một phú ông, lại nhờ tài buôn bán và cho vay lãi, gia tài của ông ngày càng lớn và mua được địa vị. Vua phong cho ông tước Quận công. Câu chuyện sau đó thì ai cũng đã biết: Do cá cược thua nên Thạch Sùng đã bị mất hết tài sản, vì uất ức mà chết hóa thành con thạch sùng. Thạch sùng thỉnh thoảng lại tặc lưỡi kêu lên mấy tiếng chép miệng vì tiếc của.

Còn trên thực tế, thạch sùng là động vật thuộc loài bò sát, nhỏ bằng ngón tay, màu tro nhạt, thân nhẵn. Loài này có kích thước trưởng thành từ khoảng 7,5cm đến 15cm và có tuổi thọ xấp xỉ 5 năm. Thạch sùng là loài thằn lằn leo trèo và thường được tìm thấy bò trên tường nhà để săn mồi. Chúng ăn các loại côn trùng như nhện, ruồi muỗi, kiến, gián và một số loại khác.

Ông bà ta cho rằng tiếng kêu "chách chách" của thạch sùng là tiếng kêu thể hiện sự buồn bã, tiếc của khiến người ta thấy buồn tủi, dễ mủi lòng và xúc động. Do đó, nhiều người cho rằng tiếng kêu của chúng mang điềm không lành. Còn theo các nhà khoa học, thạch sùng cất tiếng kêu chỉ là một cách để chúng giao tiếp với nhau hoặc thu hút con cái mà thôi.

Chi Thạch sùng (danh pháp khoa học: Hemidactylus) là một chi thằn lằn trong họ Gekkonidae. Nó có 183 loài được mô tả, những loài mới phát hiện được mô tả vài năm một lần.Những con thạch sùng này được tìm thấy ở tất cả các vùng nhiệt đới trên thế giới, mở rộng sang các vùng cận nhiệt đới của Châu Phi và Châu Âu.Chúng xuất sắc trong việc thực dân hóa các hòn đảo dưới đáy đại dương bằng cách đi bè trên các hàng hóa trôi nổi vào bờ, và ví dụ như chúng được tìm thấy trên hầu hết các đảo Polynesia. Thạch sùng thích sống trong và ngoài nhà. Chúng đã được du nhập vào Úc.

Do chúng sẵn sàng thích nghi và cùng tồn tại với con người, và có thể dễ dàng bắt gặp trong môi trường sống của con người. Chi này ban đầu được Lorenz Oken thành lập vào năm 1817 cho loài lúc bấy giờ được gọi là Hemidactylus tuberculosisculosus, và bây giờ được mô tả là thạch sùng nhiệt đới (Hemidactylus mabouia).

Loài này có quan hệ họ hàng gần với Chi Gehyra, thuộc cùng họ trong bộ Họ Tắc kè.

Chi tương tự[sửa | sửa mã nguồn]

• Gehyra
• Lepidodactylus
• Diplodactylidae

Phát sinh chủng loài[sửa | sửa mã nguồn]

Phát sinh loài sau đây là của Pyron, et al. (2013), và bao gồm 47 loài Hemidactylus. Hemidactylus là một nhóm chị em của Cyrtodactylus.

Giao tiếp[sửa | sửa mã nguồn]

Giống như nhiều loài thằn lằn khác, các loài trong chi Thạch sùng có thể giao tiếp bằng các giọng riêng biệt. Tùy thuộc vào loài, âm thanh của chúng dao động từ những tiếng lách cách yên tĩnh đến những tiếng kêu và tiếng kêu ngắn. Ví dụ, loài Thạch sùng châu Á (Hemidactylus frenatus) rất đáng chú ý với tiếng lách cách đặc biệt của nó.

Các chi[sửa | sửa mã nguồn]

• Hemidactylus aaronbaueri Giri, 2008 – Aaron Bauer's house gecko
• Hemidactylus acanthopholis Mirza & Sanap, 2014
• Hemidactylus achaemenidicus Torki, 2019
• Hemidactylus adensis Šmíd et al., 2014
• Hemidactylus afarensis Šmíd et al., 2020 – Afar gecko
• Hemidactylus agrius Vanzolini, 1978 – country leaf-toed gecko
• Hemidactylus albituberculatus Trape, 2012
• Hemidactylus albivertebralis Trape & Böhme, 2012
• Hemidactylus albofasciatus Grandison & Soman, 1963 – white-striped viper gecko
• Hemidactylus albopunctatus Loveridge, 1947 – white-spotted gecko, white-spotted leaf-toed gecko
• Hemidactylus alfarraji Šmid, Shobrak, Wilms, Joger & Carranza, 2016
• Hemidactylus alkiyumii Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus angulatus Hallowell, 1854
• Hemidactylus ansorgii Boulenger, 1901 – Nigerian leaf-toed gecko
• Hemidactylus aporus Boulenger, 1906 – Annobon leaf-toed gecko
• Hemidactylus aquilonius McMahan & Zug, 2007
• Hemidactylus arnoldi Lanza, 1978 – Arnold's leaf-toed gecko
• Hemidactylus asirensis Šmid, Shobrak, Wilms, Joger, & Carranza, 2016
• Hemidactylus awashensis Šmíd et al., 2014
• Hemidactylus barbierii Sindaco, Razzetti & Ziliani, 2007
• Hemidactylus barbouri Loveridge, 1942 – Barbour’s leaf-toed gecko
• Hemidactylus barodanus Boulenger, 1901 – enigmatic gecko
• Hemidactylus bavazzanoi Lanza, 1978 – Somali banded gecko, Bavazzano’s gecko
• Hemidactylus bayonii Bocage, 1893 – Barboza's leaf-toed gecko
• Hemidactylus benguellensis Bocage, 1893 – Benguela house gecko
• Hemidactylus beninensis Bauer, Tchibozo, Pauwels & Lenglet, 2006
• Hemidactylus biokoensis Wagner, Leaché & Fujita, 2014 – Bioko leaf-toed gecko
• Hemidactylus boavistensis Boulenger, 1906 – Boa Vista leaf-toed gecko
• Hemidactylus bouvieri (Bocourt, 1870) – Bouvier's leaf-toed gecko, Cape Verde leaf-toed gecko
• Hemidactylus bowringii (Gray, 1845) – Oriental leaf-toed gecko, Bowring's gecko, Sikkimese dark-spotted gecko, Asian smooth gecko
• Hemidactylus brasilianus Amaral, 1935 – Amaral's Brazilian gecko
• Hemidactylus brookii Gray, 1845 – Brooke's house gecko, spotted house gecko
• Hemidactylus carivoensis Lobón-Rovira, Conradie, Iglesias, Ernst, Veríssimo, Baptista, & Pinto, 2021
• Hemidactylus chikhaldaraensis Agarwal, Bauer, Giri & Khandekar, 2019 – Chikhaldara brookiish gecko
• Hemidactylus chipkali Mirza & Raju, 2017 – Central Indian leaf-toed gecko
• Hemidactylus cinganji Lobón-Rovira, Conradie, Iglesias, Ernst, Veríssimo, Baptista, & Pinto, 2021
• Hemidactylus citernii Boulenger, 1912 – speedy leaf-toed gecko
• Hemidactylus coalescens Wagner, Leaché & Fujita, 2014
• Hemidactylus craspedotus Mocquard, 1890 – Mocquard's house gecko, frilled gecko, frilled house gecko
• Hemidactylus curlei Parker, 1942 – Parker's gecko, northern leaf-toed gecko
• Hemidactylus dawudazraqi Moravec, Kratochvíl, Amr, Jandzik, Šmíd & Gvoždík, 2011
• Hemidactylus depressus Gray, 1842 – Sri Lankan leaf-nosed gecko, Kandyan gecko
• Hemidactylus dracaenacolus Rösler & Wranik, 1999
• Hemidactylus echinus O'Shaughnessy, 1875 – hedgehog leaf-toed gecko
• Hemidactylus endophis Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus eniangii Wagner, Leaché & Fujita, 2014
• Hemidactylus fasciatus Gray, 1842 – banded leaf-toed gecko
• Hemidactylus faustus Lobón-Rovira, Conradie, Iglesias, Ernst, Veríssimo, Baptista, & Pinto, 2021
• Hemidactylus festivus Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus flavicauda Lajmi, Giri, Singh, & Agarwal, 2020 – Mahabubnagar yellow-tailed brookiish gecko
• Hemidactylus flaviviridis Rüppell, 1835 – yellow-bellied gecko, northern house gecko
• Hemidactylus forbesii Boulenger, 1899 – Socotra leaf-toed gecko
• Hemidactylus foudaii Baha El Din, 2003
• Hemidactylus fragilis Calabresi, 1915
• Hemidactylus frenatus Schlegel, 1836 – common house gecko, Asian house gecko, Pacific house gecko
• Hemidactylus funaiolii Lanza, 1978 – Archer's post gecko, Kenya leaf-toed gecko
• Hemidactylus garnotii A.M.C. Duméril & Bibron, 1836 – Indo-Pacific gecko, Garnot's house gecko, fox gecko, Assam greyish-brown gecko
• Hemidactylus giganteus Stoliczka, 1871 – giant leaf-toed gecko, giant southern tree gecko, giant gecko
• Hemidactylus gleadowi Murray, 1884 – Gleadow's house gecko
• Hemidactylus gracilis Blanford, 1870 – graceful leaf-toed gecko
• Hemidactylus gramineus Ceríaco, Bauer, Kusamba, Agarwal, & Greenbaum, 2021
• Hemidactylus granchii Lanza, 1978 – Granchi's leaf-toed gecko
• Hemidactylus graniticolus Agarwal, Giri & Bauer, 2011
• Hemidactylus granosus Heyden, 1827
• Hemidactylus granti Boulenger, 1899 – Grant's leaf-toed gecko
• Hemidactylus greeffii Bocage, 1886 – Greeff's gecko, Greeff's giant gecko
• Hemidactylus gujaratensis Giri, Bauer, Vyas & S. Patil, 2009 – Gujarat gecko
• Hemidactylus hajarensis Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus hannahsabinae Ceriaco, Agarwal, Marques, & Bauer, 2020
• Hemidactylus hemchandrai Dandge & Tiple, 2015
• Hemidactylus homoeolepis Blanford, 1881 – Arabian leaf-toed gecko
• Hemidactylus hunae Deraniyagala, 1937 – spotted giant gecko
• Hemidactylus imbricatus Bauer et al., 2008 – carrot-tailed viper gecko
• Hemidactylus inexpectatus Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus inintellectus Sindaco, Ziliani, Razzetti, Pupin, Grieco, 2009 – Socotran rock gecko
• Hemidactylus isolepis Boulenger, 1895 – scaly leaf-toed gecko, uniform-scaled gecko
• Hemidactylus ituriensis Schmidt, 1919 – Ituri leaf-toed gecko
• Hemidactylus jubensis Boulenger, 1895 – Ethiopian gecko, Mrioen leaf-toed gecko
• Hemidactylus jumailiae Busais & Joger, 2011
• Hemidactylus kamdemtohami Bauer & Pauwels, 2002 – Kamdem Toham's gecko
• Hemidactylus kangerensis Mirza, Bhosale & R. Patil, 2017
• Hemidactylus karenorum (Theobald, 1868) – Burmese spotted gecko, Burmese leaf-toed gecko
• Hemidactylus kimbulae Amarasinghe, Karunarathna, Campbell, Madawala, & de Silva, 2021
• Hemidactylus klauberi Scortecci, 1948
• Hemidactylus kolliensis Agarwal, Bauer, Giri & Khandekar, 2019 – Kolli rock gecko
• Hemidactylus kundaensis Chirio & Trape, 2012
• Hemidactylus kushmorensis Murray, 1884 – Kushmore house gecko
• Hemidactylus kyaboboensis Wagner, Leaché & Fujita, 2014
• Hemidactylus laevis Boulenger, 1901 – common leaf-toed gecko
• Hemidactylus lamaensis Ullenbruch, Grell & Bohme, 2010
• Hemidactylus lankae Deraniyagala, 1953 – termite hill gecko, Sri Lankan leaf-toed gecko
• Hemidactylus lanzai Šmíd et al., 2020
• Hemidactylus laticaudatus L.G. Andersson, 1910 – Andersson's leaf-toed gecko
• Hemidactylus lavadeserticus Moravec & Bohme, 1997 – Syrian house gecko
• Hemidactylus lemurinus Arnold, 1980 Dhofar leaf-toed gecko, Oman ghost leaf-toed gecko
• Hemidactylus leschenaultii A.M.C. Duméril & Bibron, 1836 – Leschenault's leaf-toed gecko
• Hemidactylus longicephalus Bocage, 1873
• Hemidactylus lopezjuradoi Arnold, Vasconcelos, Harris, Mateo & Carranza, 2008 (formerly in H. bouvieri)
• Hemidactylus luqueorum Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus mabouia (Moreau de Jonnès, 1818) – tropical house gecko, Afro-American house gecko, cosmopolitan house gecko
• Hemidactylus macropholis Boulenger, 1896 – Boulenger’s gecko, large-scaled leaf-toed gecko
• Hemidactylus maculatus A.M.C. Duméril & Bibron, 1836 – spotted leaf-toed gecko, giant spotted gecko
• Hemidactylus makolowodei Bauer, Lebreton, Chirio, Ineich & Talla Kouete, 2006
• Hemidactylus malcolmsmithi (Constable, 1949) – Malcolm's bow-fingered gecko, Smith's bent-toed gecko
• Hemidactylus mandebensis Šmíd et al., 2014
• Hemidactylus masirahensis Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus matschiei (Tornier, 1901) – Togo leaf-toed gecko
• Hemidactylus megalops Parker, 1932 – Parker's leaf-toed gecko
• Hemidactylus mercatorius Gray, 1842
• Hemidactylus mindiae Baha El Din, 2005 – Mount Sinai gecko
• Hemidactylus minutus Vasconcelos & Carranza, 2014
• Hemidactylus modestus (Günther, 1894) – moderate leaf-toed gecko, Tana River gecko
• Hemidactylus montanus Busais & Joger, 2011 – mountain leaf-toed gecko
• Hemidactylus mrimaensis Malonzo & Bauer, 2014 – Kaya gecko
• Hemidactylus muriceus W. Peters, 1870 – Guinea leaf-toed gecko
• Hemidactylus murrayi Gleadow, 1887 – Murray's house gecko
• Hemidactylus newtoni Ferreira, 1897 – Newton's leaf-toed gecko
• Hemidactylus nicolauensis Vasconcelos, Kohler, Geniez, & Crochet, 2020
• Hemidactylus nzingae Ceríaco et al., 2020 – Queen Nzinga’s tropical gecko
• Hemidactylus ophiolepis Boulenger, 1903 – snake-scaled leaf-toed gecko
• Hemidactylus ophiolepoides Lanza, 1978 – Lanza's leaf-toed gecko
• Hemidactylus oxyrhinus Boulenger, 1899 – sharp-nosed leaf-toed gecko
• Hemidactylus paaragowli Srikanthan, Swamy, Mohan & Pal, 2018 – Travancore rock gecko
• Hemidactylus paivae Ceríaco et al., 2020 – Paiva’s gecko
• Hemidactylus palaichthus Kluge, 1969 – Antilles leaf-toed gecko
• Hemidactylus parvimaculatus Deraniyagala, 1953 – spotted house gecko
• Hemidactylus pauciporosus Lanza, 1978
• Hemidactylus paucituberculatus Carranza & Arnold, 2012
• Hemidactylus persicus J. Anderson, 1872 – Persian leaf-toed gecko, Persian gecko
• Hemidactylus pfindaensis Lobón-Rovira, Conradie, Iglesias, Ernst, Veríssimo, Baptista, & Pinto, 2021
• Hemidactylus pieresii Kelaart, 1852
• Hemidactylus platycephalus W. Peters, 1854 – tree gecko, flat-headed leaf-toed gecko, baobab gecko
• Hemidactylus platyurus (Schneider, 1792) – flat-tailed house gecko, frilled house gecko, Asian house gecko
• Hemidactylus porbandarensis Sharma, 1981
• Hemidactylus prashadi M.A. Smith, 1935 – Bombay leaf-toed gecko, Prashad's gecko
• Hemidactylus principensis Miller, Sellas & Drewes, 2012
• Hemidactylus pseudomuriceus Henle & Böhme, 2003
• Hemidactylus pseudoromeshkanicus Torki, 2019
• Hemidactylus puccionii Calabresi, 1927 – Zanzibar leaf-toed gecko, Somali plain gecko
• Hemidactylus pumilio Boulenger, 1899 – pygmy leaf-toed gecko
• Hemidactylus reticulatus Beddome, 1870 – reticulated leaf-toed gecko
• Hemidactylus richardsonii Gray, 1845 – Richardson's leaf-toed gecko
• Hemidactylus rishivalleyensis Agarwal, Thackeray, & Khandekar, 2020 – Rishi Valley rock gecko
• Hemidactylus robustus Heyden, 1827 – Heyden's gecko
• Hemidactylus romeshkanicus Torki, 2011
• Hemidactylus ruspolii Boulenger, 1896 – farm leaf-toed gecko, Ruspoli's gecko, turnip-tailed black and yellow gecko
• Hemidactylus saba Busais & Joger, 2011
• Hemidactylus sahgali Mirza, Gowande, R. Patil, Ambekar & Patel, 2018 – Sahgal’s termite hill gecko
• Hemidactylus sankariensis Agarwal, Bauer, Giri & Khandekar, 2019 – Sankari brookiish gecko
• Hemidactylus sassanidianus Torki, 2019
• Hemidactylus sataraensis Giri & Bauer, 2008 – Satara gecko
• Hemidactylus scabriceps (Annandale, 1906) – scaly gecko
• Hemidactylus shihraensis Busais & Joger, 2011
• Hemidactylus sinaitus Boulenger, 1885 – Red Sea gecko, Sinai leaf-toed gecko
• Hemidactylus sirumalaiensis Khandekar, Thackeray, Pawar, & Agarwal, 2020
• Hemidactylus siva C. Srinivasulu, A. Srinivasulu & Kumar, 2018 – Hampi rock gecko
• Hemidactylus smithi Boulenger, 1895 – Smith's leaf-toed gecko
• Hemidactylus somalicus Parker, 1932 – Northern Somali leaf-toed gecko
• Hemidactylus squamulatus Tornier, 1896 – Tornier's leaf-toed gecko, Nyika gecko
• Hemidactylus stejnegeri Ota & Hikida, 1989 – Stejneger's leaf-toed gecko
• Hemidactylus subtriedrus Jerdon, 1854 – Jerdon's gecko, Madras blotched gecko
• Hemidactylus sushilduttai Giri, Bauer, Mohapatra, C. Srinivasulu & Agarwal, 2017 - Dutta Mahendragiri gecko
• Hemidactylus tamhiniensis Khandekar, Thackeray, & Agarwal, 2021 - Tamhini giant rock gecko, basalt giant rock gecko
• Hemidactylus tanganicus Loveridge, 1929 - Tanzanian leaf-toed gecko, Tanzanian diamond gecko, Dutumi gecko
• Hemidactylus tasmani Hewitt, 1932 - Tasmanian leaf-toed gecko
• Hemidactylus taylori Parker, 1932
• Hemidactylus tenkatei Lidth de Jeude, 1895
• Hemidactylus thayene McMahan & Zug, 2007
• Hemidactylus treutleri Mahony, 2009 - Treutler's gecko
• Hemidactylus triedrus (Daudin, 1802) – termite hill gecko, Dakota's leaf-toed gecko, blotched house gecko
• Hemidactylus tropidolepis Mocquard, 1888 – Mocquard's leaf-toed gecko, Ogaden gecko
• Hemidactylus turcicus Linnaeus, 1758 – Mediterranean house gecko, Turkish gecko
• Hemidactylus ulii Šmíd, Moravec, Kratochvil, Gvozdik, Nasher, Busais, Wilms, Shobrak & Carranza, 2013
• Hemidactylus vanam Chaitanya, Lajmi & Giri, 2018 - Megamalai rock gecko
• Hemidactylus varadgirii Chaitanya, Agarwal, Lajmi & Khandekar, 2019 – Giri’s brookiish gecko, Amboli brookiish gecko
• Hemidactylus vernayi Ceriaco, Agarwal, Marques, & Bauer, 2020 – Vernay’s tropical gecko
• Hemidactylus vietnamensis Darevsky, Kupriyanova & Roshchin, 1984 - Vietnam leaf-toed gecko, Vietnam house gecko
• Hemidactylus vijayraghavani Mirza, 2018
• Hemidactylus whitakeri Mirza, Gowande, R. Patil, Ambekar & Patel, 2018 – Whitaker’s termite hill gecko
• Hemidactylus xericolus Lajmi, Giri, Singh, & Agarwal, 2020 – Nalgonda yellow-tailed brookiish gecko
• Hemidactylus yajurvedi Murthy, Bauer, Lajmi, Agarwal & Giri, 2015 - Kanker rock gecko
• Hemidactylus yerburyi J. Anderson, 1895 Yerbury’s gecko, Yerburi’s leaf-toed gecko

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• “GBIF”.
• “Hemidactylus”. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 8 năm 2008. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2022.
• ^ Pyron, R Alexander, Frank T Burbrink and John J Wiens. 2013. A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes. BMC Evolutionary Biology 2013 13:93. DOI: 10.1186/1471-2148-13-93
• Angarwal I, Giri VB, Bauer AM (2011). "A new cryptic rock-dwelling Hemidactylus (Squamata: Gekkonidae) from south India". Zootaxa 2765: 21-37. (Hemidactylus graniticolus, new species). ^ Beolens B, Watkins M, Grayson M (2011). The Eponym Dictionary of Reptiles. Baltimore: Johns Hopkins University Press. xiii + 296 pp. ISBN 978-1-4214-0135-5. (Hemidactylus greeffii, p. 107; Cyrtodactylus malcolmsmithi, p. 247).