Hiện nay, trong hệ thống giáo dục thường xuất hiện những thuật ngữ như học hàm, học vị, chức danh khoa học… Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể phân biệt được những thuật ngữ này.
Học hàm, học vị là gì?
Hệ thống phân cấp trình độ giáo dục chuyên môn ở Việt Nam hiện nay bao gồm học vị và học hàm. Sau đây là bảng so sánh giữa học học vị và học hàm:
Học vị
Học hàm
Định nghĩa
Là văn bằng xác nhận đã hoàn thành chương trình học do một cơ sở giáo dục hợp pháp trong nước cấp.
Là một chức danh do Hội đồng chức danh Giáo sư Việt Nam hoặc các cơ quan nước ngoài bổ nhiệm cho người có năng lực, đang làm công tác giảng dạy hoặc nghiên cứu.
Các chức danh
Trong học vị có các chức danh được phân loại từ thấp đến cao như sau:
Nhóm 1: Cử nhân, kỹ sư hoặc các chức danh chuyên ngành liên quan.
Điều kiện:
- Cử nhân: Người tốt nghiệp Đại học các khối ngành văn hóa xã hội.
- Kỹ sư: Người tốt nghiệp Đại học các khối ngành Kỹ thuật.
- Bác sĩ, dược sĩ,…: Người tốt nghiệp Đại học các khối ngành y tế.
- Một số chức danh khác.
Nhóm 2: Thạc sĩ (tương đương Bác sĩ chuyên khoa I trong ngành y).
Điều kiện: Sau khi tốt nghiệp Đại học tiếp tục học cao học trong nước hoặc nước ngoài và nghiên cứu phát triển khóa luận Đại học chuyên sâu hơn.
Nhóm 3: Tiến sĩ (tương đương Bác sĩ chuyên khoa II trong ngành y).
Điều kiện: Tốt nghiệp thạc sĩ và đăng ký thi nghiên cứu sinh và tham gia bảo vệ đề tài nghiên cứu, đồng thời có ít nhất 2 bài báo được đăng trên tạp chí chuyên ngành.
Xem thêm
Nhóm 4: Tiến sĩ khoa học
Điều kiện: Tiếp tục nghiên cứu đề tài rộng hơn sau khi tốt nghiệp tiến sĩ.
Học hàm bao gồm 2 chức danh đó là: Phó giáo sư và Giáo sư. Hai chức danh này hoàn toàn độc lập và không liên quan đến nhau.
Một số điều kiện chung để bổ nhiệm chức danh như:
- Có học vị Tiến sĩ.
- Có đủ số giờ giảng.
- Có đủ lượng nghiên cứu sinh.
- Có đủ lượng sách đã viết.
- Có đủ lượng bài báo đã đăng trên các tạp chí nguyên ngành.
Xem thêm
Học hàm học vị là gì? (Ảnh minh họa)
Cách viết tắt của học hàm, học vị trong tiếng Anh
Cách viết tắt của học vị:
- Ph.D (Doctor of Philosophy): Tiến sỹ (các ngành nói chung)
- M.D (Doctor of Medicine): Tiến sỹ y khoa
- D.Sc. (Doctor of Science): Tiến sỹ các ngành khoa học
- DBA hoặc D.B.A (Doctor of Business Administration): Tiến sỹ quản trị kinh doanh
- Post-Doctoral Fellow: Nghiên cứu sinh hậu tiến sỹ
- M.A (The Master of Art): Thạc sỹ khoa học xã hội
- M.S., MSchoặc M.Si (The Master of Science): Thạc sỹ khoa học tự nhiên
- MBA (The Master of Business Administration): Thạc sỹ quản trị kinh doanh
- MAcc, MAc, hoặc Macy (Master of Accountancy): Thạc sỹ kế toán
- M.S.P.M. (The Master of Science in Project Management): Thạc sỹ quản trị dự án
- M.Econ (The Master of Economics) Thạc sỹ kinh tế học
- M.Fin. (The Master of Finance): Thạc sỹ tài chính học
- B.A., BA, A.B. hoặc AB (The Bachelor of Art): Cử nhân khoa học xã hội
- Bc., B.S., BS, B.Sc. hoặc BSc (Bachelor of Science): Cử nhân khoa học tự nhiên
- BBA (The Bachelor of Business Administration): Cử nhân quản trị kinh doanh
- BCA (The Bachelor of Commerce and Administration): Cử nhân thương mại và quản trị
- B.Acy. , B.Acc. hoặc B. Acct: (The Bachelor of Accountancy): Cử nhân kế toán
- LLB, LL.B (The Bachelor of Laws): Cử nhân luật
- BPAPM (The Bachelor of Public Affairs and Policy Management): Cử nhân ngành quản trị và chính sách công.
Cách viết tắt của học hàm
Học hàm trong tiếng Anh là Academic rank, sau đây là một số học hàm trong tiếng Anh:
- Associate Professor (Assoc. Prof.): phó giáo sư
- Professor: giáo sư
Trên đây là một số thông tin về học hàm học vị và cách phân biệt. Nếu còn vấn đề vướng mắc, bạn đọc vui lòng liên hệ: 1900 6192 để được hỗ trợ.
Mỗi đất nước có những tiêu chuẩn về chức danh Khoa học khác nhau. Ở Hàn Quốc và ở Nhật Bản, chức danh Giáo sư (GS) (Professor) hay Phó Giáo sư (PGS) (Associate Professor) được xem là một vị trí trong việc tuyển dụng. Ví dụ, trường Đại học của họ cần tuyển một vị trí PGS hay GS gì đó, thì họ sẽ thông báo tuyển dụng. Một trong những người bạn của mình là người Mỹ, giảng dạy tiếng Anh bên Nhật nhiều năm, chỉ có bằng Thạc sĩ, nhưng khi anh này được tuyển dụng vào vị trí đó, thì anh tự động được xem là PGS của trường, mà không nhất thiết phải có bằng Tiến sĩ hay có bao nhiêu công trình khoa học. Trong trường hợp của mình cũng vậy, vào năm 2014, khi được tuyển vào giảng dạy ở môt trong những trường Đại học ở Hàn Quốc với vị trí Assistant Professor, dưới Phó Giáo sư, mình cũng được cấp Visa Giáo sư khi sang Hàn Quốc. Tuy nhiên, những chức danh này chỉ ở với mình khi mình đang làm việc tại trường đó, không có giá trị suốt đời.
Ở bên Australia, chức danh PGS hay GS là rất rất khó. Các chức danh này chỉ dành riêng cho một vài người trong vị trí lãnh đạo. Nếu vị trí đó đã có người rồi thì sẽ không có người được phong thêm nữa mà phải chờ cho đến khi một trong những GS hay PGS kia nghỉ hưu, hay chuyển đi trường khác thì mới có bổ nhiệm mới. Dù cho các người khác có giỏi đến đâu cũng không đươc phong. Như vậy việc phong chức danh của họ khó, không phải do vì tiêu chuẩn của họ quá khó, nhưng là vì muc đích phong tặng của họ khác với VN. Do đó không nên lấy cái khó đó để nói rằng ở VN quá dễ vì mục đích phong Hàm của hai nơi là khác nhau. Ở Australia, hệ thống xét tiêu chuẩn về PGS (Associate Professor) hay GS (Professor) có thể khác nhau. Có nghĩa là GS không nhất thiết phải qua PGS như ở VN. Tiêu chuẩn trở thành PGS đôi khi lại phức tạp hơn cả GS (Prof. Andrew Lian). Nhưng dù có khó cách mấy đi nữa thì các chức danh này của họ cũng chỉ giới hạn trong trường Đại học nơi họ công tác. Khi đi khỏi trường, thì chức danh đó cũng sẽ ra đi theo.
Ở Mỹ cũng tương tự như vậy, các chức danh này rất khó đạt được và tất cả phải dựa trên công trình nghiên cứu khoa học, số lượng các bài bào khoa học đăng trên các tạp chí có chỉ số khoa học cao. Các chức danh PGS và GS cũng là các vị trí tuyển dụng trong các trường Đại học. Điều này cũng có nghĩa là rời khỏi trường là rời khỏi chức danh. Tuy nhiên, do các vị được phong các chức danh này thuộc hạng siêu giỏi, nên họ vẫn được mọi người xem là GS hay PGS khi họ rời khỏi trường.
Ở Thái Lan thì khá giống với ở VN mình. Tức là chức danh do nhà nước cấp. Họ có 3 cấp bậc chức danh: Assistant professor, Associate Professor, và Professor. Dĩ nhiên, trước chức danh khoa học, họ cũng có vị trí Giảng viên như VN. Họ cũng dựa vào công trình nghiên cứu khoa học để phong chức danh. Và khi chức danh được phong, thì sẽ có giá trị cả đời.
Ở Việt Nam mình có những vị trí như: Giảng viên, Giảng viên chính, GV Cao cấp, PGS, và GS. Chức danh hay Học Hàm PGS và GS được xem là Chức danh Khoa học. Vị trí GV và GV chính chỉ cần có bằng Thạc sĩ trở lên. Sau khi được nhận vào làm Giáo viên cơ hữu, hay biên chế ở một trường Đại học, họ có đủ 3 tín chỉ (1) Triết học, (2) Ngoại ngữ (chứng chỉ B (cũ), hoặc B2), (3) và chứng chỉ Dạy học Đại học, họ sẽ được nhà trường ra quyết định là Giảng viên. Còn vị trí GV chính thì phải thi theo biên chế nhà nước hàng năm, và cũng phải có một số điều kiện. GV Cao cấp cũng vậy, phải đạt một số điều kiện và phải thi theo biên chế nhà nước. Và để đạt đến vị trí GV Cao cấp, thì ứng viên sẽ phải mất nhiều năm mới có thể đạt được, (có thể mười mấy hai mươi năm). Tuy nhiên, khi một người đã đạt chức danh PGS, thì người này đương nhiên trở thành GV cao cấp. Ngạch lương nhảy lên trên 6 chấm. Điều này có nghĩa rằng, nếu không lên PGS thì mình cần làm công việc giảng dạy trong khoảng 20 năm nữa mới có thể đạt tới ngạch này, vì cứ 3 năm mới lên được một bậc là 0.33.
Theo kinh nghiệm, mặc dù số điểm khoa học là 6 thì có thể đạt chức danh PGS, nhưng nếu ai chỉ đạt từ 6 – 8 điểm thì chưa nên làm hồ sơ vội, sẽ dễ bị rớt, vì công trình khoa học còn ít. Chưa đủ đẳng cấp của chức danh PGS. Về cá nhân của mình, điểm của mình được hơn gấp đôi (15) nên ở trong ngưỡng cửa an toàn.
Ứng viên cũng nên thường xuyên tham gia các Hội thảo quốc tế, đăng bài trong kỷ yếu, và tham gia các đề án của nhà nước hoặc của Bộ GD, để Hội đồng có thể thấy mình có tiềm năng làm Nghiên cứu khoa học, có công trình khoa học nổi trội. Hoặc tham gia nghiên cứu với tổ chức quốc tế… Như vậy Hội đồng cảm thấy dễ dàng công nhận chức danh cho mình.
Ngoài ra, đăng các bài báo khoa học trên các Tạp chí Quốc tế là rất quan trọng, đặc biệt là các tạp chí trong tiêu chuẩn ISI hoặc SCI, SCIE, hoăc Scopus. Vì khi được đăng các bài báo khoa học trong các tạp chí này thì mình đã cho Hội đồng Khoa học nhà nước thấy rằng mình đã có đẳng cấp quốc tế, được quốc tế công nhận thì ở VN chắc chắn sẽ công nhận. Bản thân mình cũng có đươc ít nhất một bài trong đây và 2 bài trong các tạp chí quốc tế khác.
Khi mình đã chuẩn bị cho mình đầy đủ, và cho Hội đồng thấy đẳng cấp quốc tế của mình, thì Hội đồng nhà nước sẽ sẵn sàng công nhận chức danh cho mình.
Nói tóm lại, mỗi đất nước có mỗi tiêu chuẩn công nhận chức danh Khoa học khác nhau. Ví dụ, không thể lấy chức danh của Australia để qui cho các nhà Khoa học VN, vì mục đích về phong chức danh của họ là để phục vụ cho mục đích quản lý, còn mục đích phong hàm ở VN là khác.
Người ta hay so sánh việc phong Hàm của VN với các nước khác với suy nghĩ rằng người Tây giỏi hơn vì tiêu chuẩn của họ khó hơn. Người nào giỏi là bản chất của người ta giỏi, chứ không phải người ta đến từ đất nước nào. Ở Việt Nam, mặc dù bằng cấp là quan trọng (nước nào bằng cấp mà không quan trọng?), nhưng ở mức độ học vị cao, kiến thức được đo lường bằng tổng số công trình nghiên cứu, cộng với tổng số lượng bài báo khoa học mà người đó công bố trên các tạp chí Khoa học. Điều này có thể cho người ta nhìn thấy đẳng cấp Khoa học của mình. Không thể nói mình giỏi mà mình chẳng chịu đọc sách, không thể nói mình giỏi mà mình chẳng chịu nghiên cứu và công bố kết quả khoa học. Trong công việc tuyển dụng cũng vậy, người ta nhìn vào CV của mình xem mình đã công bố được bao nhiêu bài báo khoa học rồi. Do đó, việc nghiên cứu Khoa học là việc sống còn của các GV Đại học.
Phó giáo sư tiến sĩ trong tiếng Anh là gì?
Phó giáo sư tiến sỹ (Associate Professors Doctor) dùng để chỉ một người nhưng kiêm giữ hai chức danh học hàm (academic-rank) và học vị (degree). Sự khác biệt giữa Giáo sư (professor) và Tiến sỹ (doctor): - professor: giáo sư - học hàm được phong tặng cho người làm công tác giáo dục và trực tiếp giảng dạy.
Phó giáo sư tiến sĩ viết tắt tiếng Anh là gì?
Điều lạ là gần đây, có một số từ tắt người ta lại tự nhiên thêm dấu chấm vào mới kì. Điển hình là các tổ hợp tắt GS TS (giáo sư tiến sĩ), PGS TS (phó giáo sư tiến sĩ), TS (tiến sĩ)... được viết thành GS.
Giáo sư và phó giáo sư ai cao hơn?
Phó Giáo sư (associate professor) là một chức danh khoa học dành cho người nghiên cứu và giảng dạy bậc đại học, sau đại học nhưng ở cấp thấp hơn giáo sư (professor).
PGS TS là viết tắt của từ gì?
Với học hàm Phó giáo sư, từ viết tắt đúng là PGS. Thông thường, bạn sẽ gặp cụm từ này được viết dạng PGS. TS (Phó giáo sư, tiến sĩ).