Trong y học, nhiệt độ cơ thể không chỉ là một chỉ số, mà còn là một chỉ báo cho sự hoạt động của hệ thống miễn dịch và chức năng cơ thể. Hãy cùng tìm hiểu về nhiệt độ trung bình của con người là bao nhiêu và tại sao điều này lại quan trọng trong bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu.
Nhiệt độ trung bình cơ thể là bao nhiêu?
Cơ thể mỗi người có cơ chế tự điều hòa thân nhiệt phù hợp với môi trường sống xung quanh. Nhiệt độ cơ thể thường dao động từ 36 - 37,5 độ C và trung bình khoảng 36,8 độ C.
Nhiệt độ trung bình của con người khi được đo ở 3 vị trí khác nhau lần lượt là:
- Ở trực tràng: Nhiệt độ trung bình 36,3 - 37,1 độ C.
- Ở miệng: Nhiệt độ thấp hơn ở trực tràng 0,2 - 0,6 độ C.
- Ở nách: Nhiệt độ thấp hơn ở trực tràng từ 0,5 - 1 độ C, là vị trí thuận tiện để kiểm tra nhiệt độ cơ thể.
Nhiệt độ cơ thể ở mỗi vị trí có sự khác nhau
Một số yếu tố ảnh hưởng đến nhiệt độ cơ thể
Các yếu tố ảnh hưởng đến nhiệt độ trung bình của con người bao gồm:
- Tuổi tác: Người cao tuổi thường có hoạt động vận động kém. Sự cần thiết về chuyển hóa và hấp thụ thấp hơn, dẫn đến nhiệt độ cơ thể thường thấp hơn so với người trẻ.
- Hoạt động và ăn uống: Nhiệt độ cơ thể tăng sau khi hoạt động và ăn uống.
- Biến động nội tiết: Trong các giai đoạn như rụng trứng và mang thai, nhiệt độ trung bình của phụ nữ có thể tăng nhẹ.
- Stress: Sự căng thẳng có thể làm tăng hoặc giảm nhiệt độ cơ thể.
- Nhiệt độ môi trường: Môi trường xung quanh ảnh hưởng đến nhiệt độ cơ thể, nhưng sự thay đổi thường không quá 0,5 độ C.
- Tác động của thuốc: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến khả năng bài tiết mồ hôi và mở rộng các mạch máu.
- Thời gian đo nhiệt độ: Nhiệt độ cơ thể thay đổi khoảng từ 0,5 - 1 độ C trong một ngày, với nhiệt độ thấp nhất vào lúc 6 giờ sáng và cao nhất vào khoảng 4 - 6 giờ chiều.
- Vị trí đo nhiệt độ cơ thể: Kết quả có thể khác nhau tùy theo vị trí đo nhiệt độ.
Người cao tuổi thường có thân nhiệt thấp hơn người trẻ
Thân nhiệt tăng và giảm là do đâu?
Khi quá trình sinh nhiệt và thải nhiệt trong cơ thể mất cân bằng, có thể dẫn đến tình trạng rối loạn nhiệt độ cơ thể, bao gồm cả tăng hoặc giảm nhiệt độ trung bình của cơ thể.
Hạ thân nhiệt
Hạ thân nhiệt là tình trạng mà nhiệt độ cơ thể giảm xuống, thường đi kèm với các biểu hiện như ớn lạnh, run rẩy cơ thể, khó thở,... Đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và cần được xử trí sớm. Tuy nhiên, nếu thân nhiệt giảm nhẹ và không gây ra các triệu chứng trên thì không đáng quá lo lắng.
Các nguyên nhân gây hạ thân nhiệt có thể bao gồm:
- Thời tiết lạnh;
- Sử dụng ma túy, uống bia rượu hoặc kinh nghiệm sốc;
- Bệnh tuyến giáp, tiểu đường,...;
- Trong các trường hợp sốc nhiễm khuẩn, tụt huyết áp,... cũng có thể dẫn đến tình trạng hạ thân nhiệt.
Rượu bia có thể khiến thân nhiệt tăng
Tăng thân nhiệt
Các nguyên nhân gây tăng thân nhiệt bao gồm:
Say nắng
Khi bị say nắng, thân nhiệt tăng cao cùng với các triệu chứng như mê sảng, nhầm lẫn, da đỏ và nóng, mất nước nghiêm trọng.
Say nắng cổ điển có thể xảy ra mà không cần hoạt động thể chất hay lao động nặng nhọc. Tình trạng này tiến triển nhanh, thường trong vài ngày.
Say nắng xảy ra khi người bệnh làm việc quá sức ở nơi thời tiết nắng nóng, gây mất nước và suy nhược. Thân nhiệt tăng cao và khó kiểm soát.
Sốt
Sốt được phân loại dựa vào mức độ nhiệt độ cơ thể đo tại nách:
- 37 đến 38 độ C được coi là sốt nhẹ.
- Từ 39 đến 40 độ C là sốt cao.
- Trên 40 độ là sốt rất cao, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
- Sốt cao kéo dài.
Có nhiều nguyên nhân gây ra sốt, bao gồm nhiễm trùng, sử dụng một số loại thuốc, chấn thương và một số bệnh lý khác.
Cách kiểm tra nhiệt độ của cơ thể
Để kiểm tra nhiệt độ trung bình của con người, cần sử dụng nhiệt kế. Có nhiều loại nhiệt kế phổ biến như: nhiệt kế thủy ngân, nhiệt kế điện tử, nhiệt kế hậu môn, nhiệt kế miệng, nhiệt kế hóa chất (dùng 1 lần),...
Cách đo nhiệt độ cơ thể như sau:
- Đo nhiệt độ cơ thể ở miệng: Đặt nhiệt kế dưới lưỡi và khép chặt môi. Sau một khoảng thời gian, nhiệt kế sẽ bíp để báo hiệu đã đo xong. Sau khi sử dụng, cần vệ sinh nhiệt kế và không nên cắn răng vào nhiệt kế.
- Đo nhiệt độ trung bình của con người ở trực tràng: Phương pháp này thường được sử dụng cho trẻ nhỏ vì có độ chính xác cao. Đầu nhiệt kế được đưa vào hậu môn khoảng 1,25cm - 2,5 cm và để trong một khoảng thời gian. Sau khi đo, cần rửa sạch nhiệt kế và không sử dụng lại cho việc đo ở miệng.
- Đo nhiệt độ cơ thể ở nách: Đặt nhiệt kế dưới nách, ấn cánh tay và giữ trong một thời gian. Sau đó, tháo ra và đọc kết quả. Cần làm sạch nhiệt kế sau khi sử dụng.
- Đo nhiệt độ cơ thể ở tai: Đặt đầu dò vào tai mà không ép vào màng nhĩ, ấn nút bật và kết quả sẽ hiển thị. Cần sử dụng nhiệt kế điện tử chuyên dụng để thực hiện đo nhiệt độ ở tai.
Điều trị các trường hợp thay đổi thân nhiệt
Mỗi trường hợp tăng hoặc hạ thân nhiệt đều có phương pháp điều trị riêng biệt.
Điều trị tăng thân nhiệt
Lưu ý rằng, trong trường hợp tăng thân nhiệt, thuốc hạ sốt không có tác dụng giảm thân nhiệt. Để nhanh chóng làm giảm nhiệt độ cơ thể, bạn có thể áp dụng các phương pháp vật lý sau:
- Nhanh chóng di chuyển bệnh nhân ra khỏi vùng nhiệt độ cao đến nơi mát mẻ và thông thoáng.
- Giảm nhiệt độ cơ thể nhanh chóng bằng cách làm mát và ẩm bằng nước (20 °C), nhưng tránh làm quá lạnh.
- Tránh ngâm nước quá lâu vì có thể gây mất nhiệt cơ thể do bay hơi.
- Không phủ chăn mát quá chặt vì có thể ngăn cản sự thoát nhiệt do cơ mạch quá mức.
- Kết hợp truyền dịch qua đường tĩnh mạch để ngăn chặn mất nước.
Điều trị hạ thân nhiệt
Các phương pháp điều trị giảm nhiệt độ cơ thể bao gồm:
- Sưởi ấm: Sử dụng nước nóng trong nệm, chăn ấm hoặc điều hòa nhiệt độ phòng để tạo ra một môi trường ấm áp, nhưng cần phải ấm dần dần để tránh gây sốc nhiệt cho cơ thể.
- Trường hợp nặng: Trong trường hợp nặng, khi có giảm thông khí nặng và rối loạn ý thức, có thể áp dụng hô hấp nhân tạo bằng cách đặt nội khí quản. Ngoài ra, truyền các dung dịch như bicarbonat Na 42%, dung dịch điện giải, máu hoặc plasma tuỳ thuộc vào nguyên nhân gây giảm nhiệt độ cơ thể. Trong trường hợp có vấn đề về tim mạch, cần chú ý truyền dịch từ từ và thận trọng.
- Hút dạ dày và đặt ống thông hậu môn có thể được thực hiện để ngăn chặn tình trạng liệt ruột cơ năng. Trong quá trình điều trị, tránh sử dụng thuốc co mạch vì có thể gây ra tình trạng phù phổi và cản trở tuần hoàn ngoại biên.
Tăng thân nhiệt từ từ bằng cách bật điều hòa (đối với trường hợp có nhiệt độ lạnh hơn nhiệt độ thường)
Trên đây là những thông tin về nhiệt độ trung bình của con người và cách xử lý khi cơ thể thay đổi thân nhiệt. Khi cơ thể có sự thay đổi đáng kể về nhiệt độ, bạn cần theo dõi các triệu chứng và đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.