Cùng với quá trình hội nhập quốc tế, phát triển công nghệ thông tin, đặc biệt là sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư, các phương tiện truyền thông xã hội đã và đang trên đà phát triển vượt bậc, có ảnh hướng sâu rộng, tác động mạng mẽ đến đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa – xã hội, an ninh, quốc phòng ở nước ta. Phương tiện truyền thông xã hội mang đến nguồn tài nguyên thông tin, tri thức vô hạn, những tiện ích trong kết nối, giao tiếp chưa từng có trước đây. Thông qua các phương tiện truyền thông xã hội, mọi người có thể tiếp cận với khối lượng thông tin vô cùng phong phú, đa dạng, những kho tài liệu khổng lồ được cập nhật với tốc độ cao.
Ảnh minh họa
Khi được sử dụng vào những mục đích tích cực, phương tiện truyền thông xã hội sẽ tạo nên nhiều cơ hội lớn, mở ra sự giao lưu, kết nối, trao đổi, chia sẻ và thúc đẩy xã hội phát triển. Thông qua các kênh truyền thông xã hội, nội lực của cộng đồng được phát huy hiệu quả hơn trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội khi mà người dân có thể tiếp cận kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành, thông tin thời sự chính trị, hoạt động của lãnh đạo Đảng, Nhà nước; đồng thời, khi được đáp ứng nhu cầu thông tin, người dân có thể đưa ra ý kiến đóng góp, phản biện xã hội, bày tỏ quan điểm, nguyện vọng của bản thân, đồng hành cùng Chính phủ cùng thực hiện những chủ trương lớn của đất nước. Mặt khác, phương tiện truyền thông xã hội góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển với các hình thức kinh doanh online của cá nhân, doanh nghiệp ngày càng đa dạng, mang tính chuyên nghiệp cao. Từ các diễn đàn, nhóm, hội công khai hay bí mật… có thể thu hút từ hàng nghìn lên đến hàng triệu khách hàng, việc kinh doanh gần như không giới hạn về mặt địa lý, thành phần xã hội. Với các tính năng vượt trội, phương tiện truyền thông xã hội mở ra cơ hội giao lưu văn hóa, kết nối cộng đồng xuyên quốc gia, để bạn bè quốc tế thấy được một dân tộc Việt Nam luôn yêu chuộng hòa bình, tôn trọng công lý, với một bề dày lịch sử anh hùng, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc…
Bên cạnh việc khai thác và phát huy những đặc tính ưu việt của phương tiện truyền thông xã hội, chúng ta cũng đang phải đối mặt với những tác động tiêu cực khó kiểm soát từ loại phương tiện truyền thông mới này. Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an, trung bình mỗi năm, cơ quan chức năng phát hiện hàng trăm ngàn tài liệu chiến tranh tâm lý, phản động, tuyên truyền tà đạo trái phép, tuyên truyền chống Đảng, Nhà nước được tán phát qua đường bưu chính và mạng xã hội. Có thể thấy, phương tiện truyền thông xã hội là công cụ, phương tiện hàng đầu mà các thế lực thù địch đang lợi dụng để thực hiện các chiến dịch phá hoại tư tưởng, tuyên truyền những luận điệu xuyên tạc, vu cáo mang nội dung chống phá Đảng, Nhà nước. Đặc biệt là Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026 đang chuẩn bị diễn ra. Các thế lực thù địch, các loại tội phạm còn lợi dụng phương tiện truyền thông xã hội để liên lạc, câu kết, móc nối các đối tượng, tập hợp lực lượng, kích động tập trung đông người để biểu tình, phá rối an ninh, tiềm ẩn nhiều nguy cơ bất ổn chính trị tại nước ta.
Ngoài ra, một bộ phận nhỏ người sử dụng phương tiện truyền thông xã hội đang có những hành vi giao tiếp, ứng xử chưa văn hóa, cách sử dụng mạng xã hội chưa thực sự văn minh hoặc lợi dụng diễn đàn, hội, nhóm để công khai đả kích, bôi nhọ, xúc phạm lẫn nhau. Rất nhiều người, đặc biệt là giới trẻ cho rằng những hoạt động trên các phương tiện truyền thông xã hội chỉ là ở thế giới ảo, có thể ẩn danh, vì thế, họ không chỉ dễ dãi trong cách ứng xử mà còn có những lời nói tục, chửi thề, trả thù cá nhân bằng cách nói xấu, quay clip hay để lại những bình luận miệt thị, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc, những câu chuyện đáng buồn trong cuộc sống thực.
Để khai thác, sử dụng phương tiện truyền thông xã hội một cách hiệu quả, xây dựng một môi trường mạng văn minh, lành mạnh, vì sự phát triển bền vững cần sự chung tay của cả xã hội, trong đó, mỗi người dân cần nâng cao “sức đề kháng” của mình trước những tác động tiêu cực của loại phương tiện này, bằng những biện pháp thiết thực sau:
Một là, mỗi người dân cần nâng cao ý thức, nêu cao tinh thần trách nhiệm, rèn luyện lối sống tích cực, ứng xử văn hóa khi sử dụng phương tiện truyền thông xã hội, cần có thái độ tôn trọng người khác, biết quan tâm, lắng nghe, chia sẻ; cần khách quan, tế nhị khi đưa ra những bình luận, nhận xét, tỏ thái độ phù hợp với những vấn đề được đăng tải trên các phương tiện này; lựa chọn bạn và quản lý danh sách bạn kỹ lưỡng để góp phần kiểm soát thông tin.
Hai là, khi sử dụng phương tiện truyền thông xã hội cần cân nhắc, tỉnh táo trước những thông tin đa chiều, cảnh giác trước âm mưu, luận điệu xuyên tạc, vu cáo của các thế lực thù địch, tìm hiểu những nguồn thông tin chính thống, tin cậy khi nhìn nhận, tiếp cận vấn đề.
Ba là, trang bị kiến thức pháp luật khi sử dụng phương tiện truyền thông xã hội, hiểu rõ trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ của bản thân và những hành vi bị cấm khi sử dụng mạng xã hội. Luật An ninh mạng năm 2018 đã quy định rõ những hành vi bị cấm liên quan đến việc sử dụng phương tiện truyền thông xã hội như: Xúc phạm nghiêm trọng danh dự, uy tín, nhân phẩm của người khác; thông tin bịa đặt, sai sự thật xâm phạm danh dự, uy tín, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác; đăng tải thông tin dâm ô, đồi trụy, tội ác; phá hoại thuần phong mỹ tục của dân tộc, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng… Những quy định này không hề xâm phạm đến quyền con người hay cản trở tự do ngôn luận, ngược lại còn bảo vệ bản thân người sử dụng.
Bằng việc quản lý, sử dụng phương tiện truyền thông xã hội văn minh, hiệu quả, mỗi người dân sẽ góp phần xây dựng môi trường mạng lành mạnh, bảo vệ bản thân, gia đình và bảo vệ an ninh mạng quốc gia./.
Sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm, đúng luật và văn hóa
Ngày phát hành: 05/04/2022 Lượt xem 1450
Về bản chất, khi đưa ra ý kiến, bình luận, chia sẻ nội dung… trên mạng xã hội là tổ chức, cá nhân đã thực hiện một hành vi liên quan tự do ngôn luận. Ý kiến, bình luận, chia sẻ… có ý nghĩa tích cực hay tiêu cực, văn hóa hay phản văn hóa, đều trực tiếp tác động đến người xem, nghe. Như vậy, hành vi nêu trên không còn ở trong giới hạn phạm vi cá nhân, mà là hoạt động cộng đồng, vì thế phải tuân thủ những giới hạn mà luật pháp cho phép. Vượt qua giới hạn đó, tổ chức, cá nhân sẽ tự đẩy mình đến chỗ vi phạm pháp luật, nên cần được khuyến cáo để tự điều chỉnh.
Mạng xã hội và trách nhiệm người dùng
Những giá trị tích cực mà mạng xã hội mang lại là không phải bàn cãi. Và sử dụng mạng xã hội là một nhu cầu chính đáng của con người trong xã hội thông tin. Nó không chỉ giúp con người tiếp cận với thông tin một cách nhanh nhất mà còn đáp ứng các nhu cầu khác của mỗi người như học hỏi, giải trí, giao lưu, chia sẻ...
Tuy nhiên, hiện nhiều mạng xã hội khá lỏng lẻo trong việc áp dụng hệ thống tiêu chuẩn cộng đồng với người dùng. Điều này tạo kẽ hở cho một bộ phận người sử dụng đăng tải, bình luận, chia sẻ nội dung sai sự thật, kém văn minh, phản văn hóa…
Và lâu nay mọi người thường nghĩ là môi trường ảo nên những phát ngôn, lời lẽ khi đưa lên mạng xã hội sẽ không trực tiếp tác động đến người khác và tới cộng đồng. Đây là quan điểm rất sai lầm, bởi khi đưa thông tin trên mạng thì hiệu ứng của nó sẽ rất lớn và không thể kiểm soát được do tốc độ chia sẻ của những người dùng. Hệ lụy lớn nhất đó là một xã hội hoang mang, mất phương hướng, mất lòng tin. Còn đối với những người trẻ, việc tiếp cận mạng xã hội nếu không được kiểm soát, định hướng, rất dễ dàng bị lệch chuẩn văn hóa từ những trào lưu đi ngược lại thuần phong mỹ tục…
Có một bộ phận tham gia mạng xã hội rất vô tổ chức, nói, viết văng mạng và nhầm tưởng mình đứng ngoài pháp luật, không chịu chế tài của bất cứ cơ quan, tổ chức nào. Nhiều người lợi dụng mạng xã hội để tung hô mình, kích động điều xấu, xâm phạm nghiêm trọng quyền nhân thân của người khác.
Có thể thấy rõ hệ lụy từ những buổi livestream của bà Nguyễn Phương Hằng từ tháng 3/2021. Bà Nguyễn Phương Hằng đã lợi dụng sức ảnh hưởng của bản thân, sử dụng chức năng của mạng xã hội trên internet, tổ chức nhiều buổi phát trực tiếp nội dung thông tin không kiểm chứng, liên quan đến đời tư của người khác; trong đó sử dụng những ngôn từ mang tính chất nhục mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm. Sự nhầm lẫn giữa tố cáo, khiếu nại có chứng cứ rõ ràng tới cơ quan chức năng với việc dựng chuyện, suy diễn, vu khống có tính hệ thống của bà Hằng đã tạo ra những tiền lệ tấn công, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác một cách rất nguy hiểm.
Việc khởi tố bà Nguyễn Phương Hằng cho thấy, pháp luật không có vùng cấm, mọi hành vi phạm pháp luật công khai, thách thức công luận sẽ bị trừng phạt thích đáng. Đồng thời, đây cũng là lời cảnh báo nghiêm khắc cho những ai ảo tưởng về quyền lực, tự cho mình quyền thóa mạ, xúc phạm, đưa thông tin không có căn cứ về người khác.
Tuy nhiên, góp phần cổ vũ cho các hành vi sai trái của bà Nguyễn Phương Hằng là nhiều “fan cuồng” trên mạng xã hội và trực tiếp ủng hộ, tiếp tay cho bà Hằng, thậm chí coi bà là thần tượng, chỉ trích, tấn công những người lên tiếng phê bình, phản biện bà Hằng.
Hiện tượng nói trên cho thấy, một bộ phận người dân nhẹ dạ cả tin, dễ dàng nghe, tin theo những lời nói không có căn cứ, thậm chí a dua một cách mê muội. Đây là điều rất đáng lo ngại và tiềm ẩn nhiều nguy cơ, hệ lụy nghiêm trọng, gây bất ổn xã hội.
Theo các chuyên gia, cần có sự vào cuộc, chung tay lên tiếng đấu tranh của rất nhiều cá nhân, tổ chức được trao quyền bảo vệ pháp luật cũng như quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của công dân. Cơ quan báo chí, cơ quan hành pháp cần phải phối hợp lên tiếng, đấu tranh công khai, trực diện. Rõ ràng hiện tượng này vì kéo dài trong nhiều tháng đã tạo ra hệ lụy rất lớn, một bộ phận xã hội cho rằng việc chửi rủa, chà đạp người khác trên mạng xã hội là việc bình thường.
Để lập lại trật tự, các cơ quan chức năng cần có biện pháp mạnh mẽ, dùng pháp luật để quản lý xã hội và quản lý trên không gian mạng. Cùng với đó tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức của người dân về pháp luật, định hướng dư luận, tuyên truyền giáo dục đạo đức, lối sống cho người dân, xây dựng lối văn hóa ứng xử trên mạng xã hội...
Sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm, đúng luật và văn hóa
Với mục đích phát triển mạng xã hội văn minh tại Việt Nam, xây dựng chuẩn mực đạo đức về hành vi, ứng xử trên mạng xã hội cho người dân khi sử dụng các dịch vụ mạng xã hội, Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành ngày 17/6/2021 xác định 4 tiêu chí chung gồm: Tôn trọng, tuân thủ pháp luật; Lành mạnh; An toàn, bảo mật thông tin; Trách nhiệm.
Đây được xem là "thể chế mềm" điều chỉnh các hành vi ứng xử, chuẩn mực đạo đức, văn hóa trên môi trường mạng và có tính chất khuyến nghị đối với các tổ chức, cá nhân, nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội. Đó vừa là biện pháp giúp họ tự vệ trước ma trận thông tin xấu, độc; vừa là giới hạn để không vi phạm các quy định pháp luật, tiêu chuẩn cộng đồng, và đạo đức xã hội.
Dựa trên 4 tiêu chí trên, Bộ Quy tắc đưa ra các quy tắc cụ thể, tương ứng từng nhóm đối tượng áp dụng, với trọng tâm chính là các tổ chức cá nhân, dùng mạng xã hội. Đây là lượng người dùng phổ thông và đông đảo nhất, và hành vi của họ trên mạng xã hội là cơ sở để đánh giá ứng xử văn minh trên không gian mạng tại Việt Nam.
Khi thực hiện quyền tự do ngôn luận, người dùng mạng xã hội cần phải hiểu rõ nghĩa vụ, trách nhiệm của bản thân với tư cách công dân Việt Nam. Như khoản 6, Điều 4, Bộ Quy tắc đã nêu rõ: “Không đăng tải những nội dung vi phạm pháp luật, các thông tin xúc phạm danh dự, nhân phẩm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân khác; sử dụng ngôn ngữ phản cảm, vi phạm thuần phong mỹ tục; tung tin giả, tin sai sự thật; quảng cáo, kinh doanh dịch vụ trái phép... gây bức xúc trong dư luận xã hội, ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội”; đồng thời, Bộ Quy tắc cũng đề cập việc bảo vệ “người yếu thế” trên mạng xã hội, đặc biệt là trẻ em, trẻ vị thành niên, vì đó là các đối tượng dễ bị tổn thương trên không gian ảo. Chỉ khi bảo đảm quy tắc này, quyền tự do ngôn luận mới phát huy được hiệu quả trên không gian mạng.
Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội chỉ mang tính chất khuyến cáo, khuyến nghị, nhưng khi xảy ra các hành vi vi phạm pháp luật, các tổ chức, cá nhân sai phạm sẽ bị xử lý theo các quy định của pháp luật.
Mọi hành vi bịa đặt, xuyên tạc, không đúng sự thật nhằm bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác là vi phạm pháp luật và có đủ các chế tài pháp luật để xử lý. Theo Điểm a, Khoản 1, Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyên điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử, các hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân... bị phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng.
Trường hợp tiết lộ thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng, theo quy định tại Khoản 2, Điều 101, Nghị định 15/2020/NĐ-CP. Người vi phạm còn phải có trách nhiệm khắc phục hậu quả: Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm.
Theo Khoản 2, Điều 155 của Bộ luật Hình sự năm 2015, nếu bị truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác trên mạng xã hội, sửa đổi, bổ sung năm 2017, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm với tình tiết định khung là “Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội”.
Ngoài ra, người có hành vi vi phạm còn phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người bị xúc phạm, ảnh hưởng danh dự, nhân phẩm nếu có thiệt hại xảy ra theo quy định tại Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015. Mức thiệt hại được quy định chi tiết tại Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015...
Bên cạnh các chế tài xử lý, điều quan trọng nhất vẫn là ý thức của những người sử dụng mạng xã hội. Để tránh những sự việc đáng tiếc xảy ra, người dân hãy nâng cao tinh thần trách nhiệm với bản thân và cộng đồng bằng cách sử dụng mạng xã hội đúng quy định và có văn hóa./.
Theo TTXVN