Khi tham gia hiến máu, một số trường hợp được thông báo rằng huyết tương bị đục và không được hiến máu. Vậy huyết tương đục là gì? Và ảnh hưởng như thế nào với sức khỏe và việc hiến máu?
HUYẾT TƯƠNG ĐỤC LÀ GÌ VÀ NGUYÊN NHÂN?
Máu gồm 2 thành phần chính: các tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu) và huyết tương.
Huyết tương là phần dung dịch trong, có màu vàng nhạt, chiếm tới 55 – 60% lượng máu trong cơ thể.
Thành phần chủ yếu của huyết tương là nước. Ngoài ra huyết tương còn chứa một số thành phần: đạm, mỡ, đường, vitamin, muối khoáng…
Huyết tương thay đổi theo tình trạng sinh lý trong cơ thể. Sau bữa ăn, huyết tương có màu trắng đục và trở nên trong, màu vàng chanh sau khi ăn vài giờ.
Đây là hiện tượng thường do lượng lipid cao trong máu sau khi ăn. Lipid được vận chuyển bởi Chylomicron (một loại lipoprotein) từ ruột qua máu đến gan. Hạt Chylomicron có kích thước khá lớn gây đục huyết tương trong vòng 2 – 3 giờ sau khi ăn với chế độ ăn giàu đạm, mỡ,…
Trong một số trường hợp đặc biệt (bữa ăn rất nhiều đạm, mỡ), tình trạng này có thể kéo dài đến 12 giờ hoặc lâu hơn nữa sau ăn.
Một số trường hợp có tiền sử rối loạn chuyển hóa lipid (tăng mỡ máu) cũng gây ra tình trạng này mà không liên quan đến chế độ ăn.
Nếu trong nhiều lần, xét nghiệm trước hiến máu cho thấy huyết tương đục, ngay cả khi đã cách xa bữa ăn thì bạn nên đi khám kiểm tra sức khỏe để tìm hiểu nguyên nhân gây ra huyết tương đục.
ẢNH HƯỞNG CỦA HUYẾT TƯƠNG ĐỤC VỚI SỨC KHỎE, TRUYỀN MÁU
- Tình trạng này thường không ảnh hưởng đến sức khỏe người hiến máu.
- Tuy nhiên, khi đơn vị máu có huyết tương đục truyền cho bệnh nhân, thì lượng lớn lipid mới được hấp thụ qua ruột và chưa được chuyển hóa ở gan. Điều này có thể tăng khả năng dị ứng, thậm chí gây sốc nguy hiểm cho người bệnh.
- Nếu huyết tương đục xảy ra ngay cả khi xa bữa ăn hoặc sau bữa ăn nhẹ, đó có thể là kết quả của rối loạn chuyển hóa lipid kéo dài. Khi đó, người hiến máu cần được phát hiện và điều trị.
- Tình trạng này có thể làm sai lệch các kết quả xét nghiệm, dẫn đến không đảm bảo an toàn truyền máu.
LÀM GÌ ĐỂ TRÁNH TÌNH TRẠNG NÀY KHI THAM GIA HIẾN MÁU
Để đảm bảo an toàn đơn vị máu, trước khi đăng ký hiến máu, quý vị lưu ý:
- Ăn nhẹ với những đồ ăn ít chất đạm, ít mỡ
- Hạn chế ăn các loại thức ăn như: bơ, mỡ, trứng, sữa, nội tạng động vật,…
- Chỉ đến hiến máu từ sau 4 – 6 giờ sau khi ăn thức ăn giàu đạm, mỡ.
- Hạn chế sử dụng rượu, bia.
Khoa Tiếp nhận máu và các thành phần máu
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Hồ Viết Lệ Diễm - Bác sĩ Nội tổng quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
Trong máu gồm có bạch cầu, tiểu cầu và huyết tương. Huyết tương có vai trò quan trọng trong việc cung cấp và nuôi dưỡng cơ thể. Thành phần của huyết tương không nhiều, chủ yếu là nước, vì thế nó có thể được khuếch tán qua thành của mạch máu nhỏ như mao mạch.
Huyết tương là một chất dịch trong, có màu vàng nhạt đồng thời huyết tương cũng là một trong những thành phần quan trọng nhất của máu. Huyết tương chiếm tới 55 - 65% tổng lượng máu trong cơ thể.
Sinh lý huyết tương thay đổi thường xuyên theo tình trạng sinh lý của cơ thể. Sau bữa ăn huyết tương có màu đục và sau khi ăn vài giờ thì sẽ trong hơn và có màu vàng chanh. Nếu đơn vị máu có huyết tương màu đục sẽ không được sử dụng vì có thể gây sốc, gây dị ứng cho người bệnh.
>>Xem thêm: Vai trò của huyết tương trong cơ thể- Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Lê Thị Na - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Huyết tương chứa 90% nước về thể tích, 10% còn lại là các chất tan như protein huyết tương, các thành phần hữu cơ và muối vô cơ,...
- Protein huyết tương: Huyết tương có chứa rất nhiều protein hòa tan và chiếm 7% về thể tích, trong đó các protein quan trọng nhất là:
- Albumin: Là loại protein huyết tương phổ biến nhất (3,5-5g/dL máu) và là yếu tố chính gây ra áp suất thẩm thấu (osmotic pressure) của máu. Các chất chỉ hòa tan một phần hoặc sẽ không hòa tan trong nước được vận chuyển trong huyết tương bằng cách liên kết với albumin.
- Globulin: Alpha, beta, gamma là những protein hình cầu hòa tan trong huyết tương. Gamma protein có các kháng thể hay immunoglobulin được tổng hợp bởi tương bào.
- Fibrinogen: Được biến đổi thành fibrin bởi các enzyme liên kết với máu trong quá trình cầm máu. Fibrinogen được tổng hợp, chế tiết ở gan.
- Các hợp chất hữu cơ khác:
Các hợp chất hữu cơ khác trong huyết tương gồm: amino acid, vitamin, glucose và một số loại peptide điều hòa lipide và steroid hormone.
Ngoài ra còn có các muối khoáng: muối khoáng chiếm 0.9 g/o về thể tích bao gồm các muối điện li như Na, Ca, K,....
Huyết tương giàu tiểu cầu có nhiều tác dụng trong làm đẹp và chữa bệnh
Huyết tương có vai trò vận chuyển các nguyên liệu quan trọng của cơ thể, như glucose, sắt, ô xy, hormon, protein.... Mỗi lít huyết tương chứa khoảng 75g protein.
Hợp chất này được chia thành hai loại chính gồm albumin và globulin:
- Albumin: Cung cấp áp suất thẩm thấu giữa cho phần chất lỏng của máu bên trong các mạch máu, ngăn máu tràn vào các mô và sau đó vào các tế bào. Albumin có thể được xem như một loại xốp hút nước lưu thông, giữ lượng nước cần thiết trong dòng máu.
- Globulin: Có nhiệm vụ như những kháng thể chống nhiễm khuẩn.
Ngoài ra, huyết tương còn được tiến hành tách các thành phần của máu ra để truyền cho bệnh nhân theo nguyên tắc “thiếu gì truyền nấy”. Và với sự phát triển của khoa học công nghệ trong y học hiện đại ngày nay, thay vì việc truyền máu toàn phần thì nguyên tắc cơ bản của truyền máu hiện đại chính là chỉ sử dụng loại chế phẩm máu mà người bệnh cần nhằm phát huy tối đa hiệu quả và hạn chế tối thiểu những tai biến truyền máu.
Trong các chế phẩm máu được dùng trong truyền máu, các chế phẩm chứa huyết tương được sử dụng khá phổ biến, chủ yếu là huyết tương giàu tiểu cầu và huyết tương tươi đông lạnh.
- Bệnh nhân có giảm một yếu tố đông máu bẩm sinh khi không có chế phẩm chuyên biệt để truyền.
- Bệnh nhân có ban xuất huyết do giảm tiểu cầu (thrombotic thrombocytopenic purpura) trong khi phải thay huyết tương.
- Bệnh nhân bị truyền máu khối lượng lớn và có triệu chứng của rối loạn và đang chảy máu.
- Bệnh nhân bị thiếu antithrombine III khi không có antithrombine III đậm đặc để truyền.
- Chảy máu cấp kèm giảm toàn bộ yếu tố đông máu.
- Bệnh lý đông máu do tiêu thụ kèm giảm nặng các yếu tố đông máu.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Phương pháp trẻ hóa da bằng Huyết tương giàu tiểu cầu PRP
XEM THÊM:
Tiếp nhận bệnh nhân ngày 10/9, các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ tiến hành các xét nghiệm, chẩn đoán bị viêm tụy cấp do tăng triglyceride (mỡ máu) gấp 65 lần so với bình thường, nồng độ 134 mmol/L. Bệnh nhân tiền sử bệnh đái tháo đường type 2. Huyết tương của bệnh nhân trắng đục như sữa là do mỡ máu tăng quá cao.
Huyết tương là một thành phần trong máu, thông thường là chất dịch trong và có màu vàng nhạt.
Bác sĩ hội chẩn quyết định thay huyết tương cho bệnh nhân. Sau khi thay 16 đơn vị huyết tương tươi đông lạnh, nồng độ triglyceride máu bệnh nhân về bình thường, huyết tương không còn màu trắng đục nữa mà trở lại màu bình thường.
Hiện bệnh nhân không sốt, tỉnh táo, hết đau bụng, sức khỏe ổn định.
Bệnh nhân Trần Thị Loan đang được chăm sóc tại viện. Ảnh: Thanh Phong
Bác sĩ Bồ Kim Phương, Trưởng Khoa Nội tiêu hóa - Huyết học lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ, cho biết viêm tụy cấp là tổn thương cấp tính của tụy. Bệnh thường xảy ra đột ngột, triệu chứng lâm sàng đa dạng, phức tạp từ viêm tụy cấp nhẹ đến mức độ nặng (thể hoại tử), biến chứng suy đa tạng nặng nề, tỷ lệ tử vong cao.
Có rất nhiều nguyên nhân gây viêm tụy cấp, hàng đầu là sỏi mật và nghiện rượu (80%), tăng triglyceride máu (1,3-3,8%). Viêm tụy cấp do tăng triglyceride máu là nguyên nhân thường không được chú ý và hay bị bỏ qua trong chẩn đoán. Tác nhân này chỉ được nghĩ đến khi không tìm được các nguyên nhân khác hoặc tình cờ phát hiện (xét nghiệm triglyceride rất cao) hoặc huyết tương đục như sữa.
Biểu hiện của viêm tụy cấp do tăng triglyceride cũng giống như viêm tụy cấp do các nguyên nhân khác.
Huyết tương của bệnh nhân Loan có màu trắng đục. Ảnh: Thanh Phong
Bác sĩ Dương Thiện Phước, Trưởng Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, cho biết thay huyết tương là phương pháp tiên tiến điều trị viêm tụy cấp do tăng triglyceride máu.
"Bệnh nhân sau khi điều trị ổn định, điều quan trọng là phải tìm nguyên nhân tăng triglyceride máu để loại bỏ, đồng thời dùng thuốc để giảm nồng độ mỡ máu nhằm tránh viêm tụy cấp tái phát", bác sĩ Phước nói.
Cửu Long