Thoát khỏi "nỗi ám ảnh" mang tên say xe
Mẹo hay chống say tàu xe cho người già
Cách chống say xe hiệu quả nhất?
Suýt tử vong vì uống quá liều thuốc chống say xe
Cao dán chống say tàu xe là gì?
Cao dán chống say dùng để dán lên da sau tai để chống say tàu xe. Khác với các loại cao dán thông thường, cao dán chống xay có tác dụng toàn thân (giống thuốc chống say tàu xe). Sau khi dán lên da, các thành phần thuốc trong miếng dán sẽ thấm qua da để vào tĩnh mạch dưới da để vào máu. Thuốc chống say sẽ thấm vào máu với một lượng vừa đủ có tác dụng co thắt, giảm sự kích thích và ức chế buồn nôn, nôn do say tàu xe. Ưu điểm của cao dán chống say tàu xe là sự tiện dụng, không có sự biến đổi hấp thu và bị chuyển hóa bởi gan như thuốc uống. Cao dán chống say không cần dùng nhiều lần trong ngày, khi muốn ngừng điều trị, chỉ cần bóc miếng dán ra. Tuy nhiên, điều cần lưu ý là cao dán này có thể gây các tác dụng phụ rất khó chịu.
Tác dụng phụ của cao dán chống say tàu xe
Thành phần chính trong cao dán chống say là dược chất scopolamine, có tác dụng chống co thắt, chống nôn thì cao dán chống say có thể gây tác dụng phụ làm khô miệng, táo bón, nhức đầu, lơ mơ, nôn ói, rối loạn điều tiết mắt (mắt nhìn mờ, hoa mắt).
Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Đức – Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM: “Nếu được sử dụng đúng cách, đúng liều lượng thì cao dán chống say không gây ra các tác dụng phụ như đã kể trên. Tuy nhiên nhiều người có tâm lý dán thật nhiều vì nghĩ dán nhiều thì tác dụng mới nhanh và lâu nên thường sử dụng một lúc 2, 3 miếng cao dán hoặc sử dụng cùng lúc với thuốc uống điều này vô cùng nguy hiểm. Khi dùng nhiều miếng dán cùng lúc, thuốc sẽ ngấm hết qua da, thẩm thấu vào máu với liều lượng rất cao. Khi đó, người sử dụng đang ở trong tình trạng dùng thuốc quá liều, các tác dụng phụ rất khó tránh khỏi và sẽ nặng hơn, thậm chí nguy kịch vì ngộ độc thuốc”.
Cách sử dụng cao dán chống say tàu xe
Nên dán cao dán chống say tàu xe vào vùng da khô sau tai từ 4 - 6 giờ trước khi lên xe bởi đó là thời gian cần thiết để các dược chất trong cao dán thẩm thấu qua da và phát huy tác dụng (nếu sáng hôm sau khởi hành thì nên dán vào ngay buổi tối trước khi đi để thuốc có đủ thời gian thẩm thấu).
Không được dán ở nơi da bị kích thích hay trầy xước vì sẽ làm tăng sự thẩm thấu qua da của hoạt chất này và có thể gây ngộ độc. Không dùng cao dán chống say xe cho phụ nữ có thai và trẻ em dưới 8 tuổi. Trẻ em từ 8 - 15 tuổi thì dùng nửa miếng cao dán. Khi đang dùng cao dán chống say xe mà cảm thấy có triệu chứng bất thường như nhìn mờ và các triệu chứng đã kể ở trên thì phải ngưng ngay bằng cách bóc miếng cao dán ra khỏi da.
Nếu sau khi bóc cao dán chống say tàu xe mà vẫn bị đau đầu, chóng mặt thì nên đển bệnh viện để được thăm khám và điều trị. Sau khi dán hoặc gỡ miếng cao dán, nên rửa tay thật kỹ để thuốc còn lại trên cao dán không dính vào đồ ăn.
Ngoài việc dùng thuốc chống say tàu xe, cao dán chống say tàu xe bạn có thể làm một số cách sau để giảm hiện tượng say tàu xe: Trước ngày khởi hành cần thư giãn, tránh mệt mỏi bởi thần kinh căng thẳng thường dễ gây say tàu xe. Trước khi đi nên ăn nhẹ, không để cơ thể quá đói hoặc quá no vì dễ kích thích niêm mạc dạ dày. Không dùng đồ uống có ga, không uống rượu trước và trong khi đi. Đi xe ô tô thì ngồi phía đầu xe để đỡ xóc, nếu đi tàu thì ngồi ở cuối đoàn tàu. Ngồi cạnh cửa thoáng gió, tránh khói thuốc. Khi xe chạy, chỉ nên nhìn ra phía xa trước mặt, không nhìn ra phía sau và không nhìn gần hai bên đường để tránh cảm giác các vật đang di động ngược chiều với hướng đi của mình. Thỉnh thoảng nên vận động nhẹ nhàng cho khí huyết lưu thông...
Miếng dán chống say tàu xe được dùng để dán lên da khô phía sau tai, dược chất có trong miếng dán sẽ thấm dần xuyên qua da vào máu, phát huy tác dụng toàn thân và lên não bộ. Với một lượng dược chất vừa đủ, tại não sẽ có kích thích tác dụng chống co thắt, giảm sự kích thích đưa đến hóa giải buồn nôn và nôn do say tàu xe. Mỗi một miếng dán say tàu xe đã được nhà sản xuất tính toán liều lượng tốt nhất có trong miếng dán, phù hợp với thể trạng của người sử dụng.
Miếng dán chống say tàu xe là một dạng cao dán được nhiều người sử dụng mỗi khi đi lại bằng các phương tiện giao thông gây chứng say tàu xe. Tuy nhiên, loại miếng dán này có nhiều tác dụng không mong muốn, thậm chí gây nguy hiểm cho người dùng, nhất là trẻ em, vì vậy cần phải hết sức cẩn thận khi sử dụng dạng thuốc này.
Không sử dụng miếng dán say tàu xe cho trẻ dưới 8 tuổi.
Ưu, nhược điểm của miếng dán chống say tàu xe
Miếng dán chống say tàu xe khá tiện lợi sử dụng không như thuốc uống, thuốc tiêm chỉ cần dán vào da sau tai. Hơn nữa, về mặt cơ chế chuyển hóa, dược chất có trong miếng dán chống say tàu xe không có sự biến đổi hấp thu và bị chuyển hóa bởi gan như thuốc uống, thuốc tiêm. Vì vậy, có thể cung cấp dược chất một cách liên tục, không phải dùng thuốc nhiều lần trong ngày, khi muốn ngưng điều trị, chỉ cần bóc bỏ miếng dán ra khỏi da là được.
Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm đó miếng dán chống say tàu xe cũng có nhiều điều bất lợi có thể xảy ra. Dược chất scopolamine rất độc hại, nếu dùng quá liều sẽ gây ra một loạt phản ứng có hại cho người sử dụng, thậm chí có khả năng làm mất đi thần trí, đưa con người vào trạng thái bị thôi miên.
Vì miếng dán chống say tàu xe mang tính chất như dược phẩm nên có thể gây tác dụng phụ giống như dạng thuốc uống hay tiêm. Miếng dán có chứa scopolamine tác dụng xuyên da có tác dụng chống co thắt, chống buồn nôn, nôn... Bên cạnh đó chúng có thể gây khô miệng, táo bón, nhức đầu, lơ mơ, ói mửa, rối loạn điều tiết mắt (làm mắt nhìn mờ, hoa mắt). Các hiện tượng này gọi là liệt đối giao cảm (có tác động đến hệ thần kinh hệ giao cảm). Nếu dùng miếng dán chống say tàu xe cho trẻ em, tác dụng phụ còn nguy hại hơn nhiều do các biểu hiện xảy ra rầm rộ và có thể kéo dài nhiều ngày (có thể cả tuần) các cảm giác khó chịu mới hết hẳn. Hoặc cùng một lúc dán hơn một miếng dán càng nguy hiểm. Khi dùng nhiều miếng dán cùng một lúc, thuốc sẽ ngấm hết qua da, thẩm thấu vào máu với liều lượng rất cao. Khi đó người sử dụng dễ rơi vào tình trạng ngộ độc thuốc với các triệu chứng như kích động, ảo giác, co giật; nhịp tim nhanh, tăng huyết áp; vã mồ hôi, run, tăng thân nhiệt...
Cần lưu ý gì khi sử dụng miếng dán?
Dán vào vùng da khô sau tai trước khi lên xe khoảng 4-6 giờ. Không được dán ở nơi da ẩm ướt hoặc vùng da dễ bị kích thích hay trầy xước vì sẽ làm tăng sự thẩm thấu qua da của hoạt chất scopolamine và có thể gây ngộ độc. Trẻ em dưới 8 tuổi hoặc phụ nữ mang thai không được dùng miếng dán chống say tàu xe. Trẻ em từ 8 - 15 tuổi chỉ dùng nửa miếng dán.
Cần tuân theo sự hướng dẫn về cách dùng như thời điểm dán, dán trong bao lâu, nơi dán, khoảng cách giữa hai lần dán... để hạn chế các tác dụng phụ có thể gặp phải. Khi dùng miếng dán chống say xe mà thấy có triệu chứng bất thường như hoa mắt, nhức đầu, nôn mửa... cần phải bóc miếng dán khỏi da ngay. Sau khi dán hoặc gỡ miếng dán nên rửa tay thật kỹ để thuốc không dính vào đồ ăn, thức uống hoặc thoa lên da vô tình đưa dược chất có trong miếng dán vào cơ thể sẽ gây ra những hậu quả đáng tiếc. Tuyệt đối không dùng kết hợp cả miếng dán và thuốc uống, thuốc tiêm chống say xe vì rất dễ dẫn đến tai biến, ngộ độc vì quá liều.
BS. Bùi Mai Hương