SpO2 được coi là một trong các chỉ số quan trọng để xác định dấu hiệu sinh tồn của cơ thể con người. SpO2 là viết tắt của Saturation of peripheral oxygen, có nghĩa là độ bão hòa oxy trong máu ngoại vi. Cụ thể, khi Hemoglobin (viết tắt là Hb) (một thành phần quan trọng của máu) trong máu liên kết với các phân tử oxy sẽ tạo thành HbO2 giúp cho máu có thể đưa oxy đi nuôi dưỡng tất cả các cơ quan trong cơ thể.
| SpO2 được coi là một trong các chỉ số quan trọng để xác định dấu hiệu sinh tồn của cơ thể con người. (Ảnh minh họa: Medjin.vn) |
Mỗi phân tử Hb có 4 nguyên tử sắt. Các nguyên tử sắt này sẽ liên kết với 4 phân tử oxy và tạo ra liên kết HbO2. Hiện tượng bão hòa oxy trong máu tức là khi có đủ 4 phân tử oxy gắn vào Hb, và hiện tượng này được gọi tắt là SpO2. Chỉ số SpO2 chính là thước đo lượng oxy đang được vận chuyển bởi các tế bào hồng cầu và duy trì sự cân bằng SpO2 trong máu có ý nghĩa sống còn đối với sức khỏe con người. Cũng chính vì thế, trong điều trị bệnh nhân, các bác sĩ thường theo dõi chặt chẽ chỉ số này để có thể phát hiện nhanh chóng ra những bất thường khi có sự thiếu hụt oxy trong máu, từ đó giúp xử lý và điều trị cho bệnh nhân một cách kịp thời, tránh biến cố đáng tiếc xảy ra.
Những đối tượng cần phải theo dõi kỹ chỉ số SpO2 là những bệnh nhân thực hiện phẫu thuật; trẻ sơ sinh bị sinh non, bị suy hô hấp; người bị suy tim, suy hô hấp, rối loạn nhịp tim, cấp cứu ngừng tuần hoàn, trụy mạch, sốc, tụt huyết áp; người mắc bệnh nặng, cần phải hồi sức như nhược cơ, đột quỵ não, chấn thương tủy cổ có kèm theo liệt cơ hô hấp…
Tương tự, trong điều trị bệnh nhân Covid-19, việc đo SpO2 giúp sớm phát hiện ra tình trạng thiếu hụt oxy trong máu, nhằm cấp cứu kịp thời trong trường hợp bệnh nhân trở nặng trước khi có dấu hiệu lâm sàng như tím tái. Những bệnh nhân có chỉ SpO2 quá thấp (<94) phải được theo dõi kỹ lưỡng kết hợp với các biểu hiện lâm sàng khác để có thể cấp cứu kịp thời.
Cụ thể, những bệnh nhân có chỉ số SpO2 > 96% với biểu hiện lâm sàng không đặc hiệu như sốt, ho khan, đau họng, nghẹt mũi, mệt mỏi, đau đầu, đau mỏi cơ, mất vị giác, khứu giác, tiêu chảy là những bệnh nhân ở mức độ nhẹ. Những người có chỉ số SpO2 94-96% kèm với các triệu chứng lâm sàng không đặc hiệu như mức độ nhẹ, có dấu hiệu viêm phổi với khó thở, thở nhanh 20-25 lần/phút, phổi có ran nổ và không có dấu hiệu suy hô hấp nặng, mạch nhanh hoặc chậm, da khô, nhịp tim nhanh, huyết áp bình thường được chẩn đoán ở mức độ trung bình.
Những bệnh nhân nặng là những người có chỉ số SpO2 < 94% khi thở khí phòng kèm với các dấu hiệu như nhịp thở > 25 lần/phút; khó thở nặng, co kéo cơ hô hấp phụ; nhịp tim nhanh hoặc có thể nhịp tim chậm, huyết áp bình thường hay tăng; bứt rứt hoặc đừ, mệt. Bệnh nhân cần được hỗ trợ hô hấp, thở oxy bằng thiết bị chuyên dụng. Nếu đã được hỗ trợ thở oxy lưu lượng từ 5 - 10 lít/phút nhưng SpO2 không thể đạt > 94% thì bệnh nhân có nguy cơ cao bị suy hô hấp và cần phải được can thiệp sâu hơn.
Bên cạnh chỉ số SpO2, tỉ lệ giữa phân áp oxy máu động mạch PaO2 và nồng độ oxy trong khí hít vào FiO2 (PaO2/FiO2) cũng được theo dõi kỹ trong điều trị bệnh nhân Covid-19. Chỉ số này dùng để xác định sự hiện diện và mức độ nặng của rối loạn trao đổi khí phế nang. Người khỏe mạnh ước tính sẽ có tỉ lệ PaO2/FiO2 > 350 (80mmHg/0.21), giá trị nhỏ hơn cho thấy có rối loạn trao đổi khí. Bệnh nhân với tổn thương phổi cấp hoặc hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS) sẽ có giá trị PaO2/FiO2 tương ứng < 300 và < 200, kết hợp với các tiêu chuẩn chẩn đoán khác để chẩn đoán. Trong điều trị Covid-19, bệnh nhân ở mức độ trung bình và mức độ nặng có chỉ số PaO2/FiO2 lần lượt là >300 và khoảng 200-300. Những bệnh nhân có chỉ số này <200 kèm với các biểu hiện như thở nhanh > 30 lần/phút hoặc < 10 lần/phút, có dấu hiệu suy hô hấp nặng với thở gắng sức nhiều, thở bất thường, ý thức giảm hoặc hôn mê, nhịp tim nhanh, có thể nhịp tim chậm, huyết áp tụt được chẩn đoán là ở giai đoạn nguy kịch và cần phải được hỗ trợ hô hấp kịp thời.
TRẦN HOÀI (tổng hợp)
Cập nhật: 15:09 - 18/08/2021 | Lần xem: 247555
Máy đo SpO2 là thiết bị đo độ bão hòa ô-xy trong máu, kết hợp đo nhịp tim thông qua đầu ngón tay. Thiết bị nhỏ gọn này hỗ trợ theo dõi và kiểm tra các chỉ số sức khỏe, giúp bệnh nhân COVID-19 nhanh chóng phát hiện tình trạng thiếu ô-xy trong máu ngay cả khi cơ thể đang bình thường. Việc sử dụng thiết bị đo SpO2 khá đơn giản nhưng cũng cần lưu ý vì có thể xảy ra sai số trong quá trình thực hiện. Dưới đây là hướng dẫn của ThS. BS Đặng Thanh Tuấn, Tổ Đặc nhiệm Hồi sức hô hấp về cách sử dụng thiết bị này.
· Chỉ số SpO2:
- Độ bão hòa ô-xy trong máu bình thường là 98-100%
- Người bệnh mắc COVID-19 khi có chỉ số SpO2 <94% sẽ được chỉ định thở ô-xy
· Cách bước sử dụng thiết bị đo SpO2:
- Xoa ấm bàn tay trước khi kẹp thiết bị đo SpO2
- Để cố định bàn tay lên trên mặt bàn
- Khi đo cố gắng không cử động trong vòng 1 phút để kết quả được chính xác hơn
· Yếu tố ảnh hưởng tới độ chính xác của máy đo SpO2:
- Người bệnh bị lạnh, huyết áp thấp
- Người bệnh cử động nhiều.
- Đo ở môi trường có ánh sáng chiếu trực tiếp
- Người được đo SpO2 có sơn móng tay
Minh Hà, Yến Thư – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố (HCDC)
Chỉ số SpO2 là một dấu hiệu sinh tồn quan trọng của cơ thể và được đo bằng máy đo kẹp đầu ngón tay hoặc ngón chân dựa vào mạch đập. Chỉ định đo và theo dõi SpO2 thường được áp dụng trong các cuộc phẫu thuật, người bị suy hô hấp, suy tim, cấp cứu, người bệnh nặng cần được hồi sức, trẻ sinh non, đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân sau điều trị,… Vậy chỉ số SpO2 của người bình thường là bao nhiêu và những yếu tố nào làm ảnh hưởng đến độ chính xác của chỉ số này?
1. Chỉ số SpO2 của người bình thường là bao nhiêu?
SpO2 là từ viết tắt của Saturation of Peripheral Oxygen, là chỉ số bão hòa của oxy trong máu ngoại vi và có thể đo gián tiếp qua da mà không cần sử dụng dụng cụ xâm lấn vào cơ thể.
Chỉ số SpO2 93 cho thấy chỉ số oxy trong máu thấp
Bác sĩ sẽ dùng một thiết bị kẹp vào đầu ngón tay hoặc vào đầu ngón chân hoặc dái tai của người bệnh để đo chỉ số SpO2. Cơ chế hoạt động của máy này như sau: Máy sẽ phát ra và hấp thu một làn sóng ánh sáng đi qua mạch máu hay mao mạch ở vị trí đo (có thể là đầu ngón tay, ngón chân, hay dái tai). Mức oxy bão hòa có thể dẫn tới biến đổi màu sắc của máu và làm thay đổi sóng ánh sáng xuyên qua vị trí đo, từ đó cho ra kết quả chỉ số SpO2.
1.1. Chỉ số SpO2 của người bình thường là bao nhiêu?
Chỉ số SpO2 của người bình thường cần ở mức 95 đến 100%. Nếu chỉ số này dưới 95% thì được coi là tình trạng máu thiếu oxy. Dưới đây là thang đo chỉ số SpO2 tiêu chuẩn:
- Chỉ số SpO2 từ 93 - 95: SpO2 ở mức trung bình, tùy tình hình thăm khám lâm sàng mà bác sĩ sẽ có thể chỉ định cho bệnh nhân thở Oxy.
- Chỉ số SpO2 từ 90% đến 93%: Kết quả này cho thấy, chỉ số oxy trong máu thấp, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp xử lý với từng trường hợp cụ thể.
- Chỉ số SpO2 dưới 92% không thở oxy hay chỉ số SpO2 dưới 95% trong điều kiện có thở oxy: Đây là kết quả cho thấy dấu hiệu suy hô hấp.
- Chỉ số SpO2 dưới 90%: Trường hợp này được xếp vào nhóm bệnh nhân cần được cấp cứu trên lâm sàng.
- Chỉ số SpO2 ở trẻ sơ sinh: Đối với trẻ sơ sinh, chỉ số SpO2 an toàn là trên 94%. Trong trường hợp, chỉ số này của trẻ ở mức dưới 90% thì cần thông báo ngay với các bác sĩ để được xử lý kịp thời.
Trẻ sinh non có nguy cơ giảm chỉ số SpO2
+ Những trường hợp chỉ số SpO2 của trẻ dưới 92% (trong điều kiện không thở Oxy) hay SpO2 dưới 95% (trong điều kiện có thở Oxy) được cho là dấu hiệu suy hô hấp nặng;
+Thông thường chỉ số SpO2 dưới 90% là dấu hiệu nghi ngờ bệnh tim bẩm sinh ở trẻ. Các trường hợp này cần được theo dõi và kiểm tra thường xuyên để được các bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác và điều trị bệnh kịp thời.
1.2. Một số yếu tố làm ảnh hưởng tới độ chính xác của máy đo SpO2
Lưu ý rằng, chỉ số SpO2 không phải lúc nào cũng chính xác tuyệt đối. Giá trị chỉ số SpO2 còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác, chẳng hạn như:
- Người bệnh liên tục cử động.
- Người bệnh bị hạ thân nhiệt, có dấu hiệu huyết áp thấp.
- Đo ở nơi có ánh sáng chiếu trực tiếp cũng khó đảm bảo chính xác.
- Bệnh nhân sử dụng mỹ phẩm, sơn móng tay, dùng móng giả,… gây ảnh hưởng đến bộ phận cảm biến trong khe hẹp khiến cho việc đo khó khăn và ảnh hưởng đến kết quả đo.
- Người có vấn đề về nồng độ hemoglobin trong máu.
- Các trường hợp dùng thuốc gây co thắt mạch máu.
2. Vai trò và ứng dụng của chỉ số SpO2
Ngoài hiểu rõ được giá trị chỉ số SpO2 của người bình thường, thì vai trò của chỉ số này cũng là vấn đề được nhiều người quan tâm. Cụ thể như sau:
- Trong hồi sức cấp cứu: Khi theo dõi tình trạng sức khỏe của bệnh nhân hồi sức cấp cứu thì đây là chỉ số cơ bản đầu tiên. Thông qua kết quả chỉ số SpO2, các bác sĩ sẽ xác định rõ tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, nhất là những trường hợp phải thở máy hoặc thở oxy.
Chỉ số SpO2 có thể xác định chính xác nồng độ hemoglobin trong máu
- Phát hiện ngộ độc khí CO: Loại khí độc CO sẽ xuất hiện nhiều khi đốt than, làm giảm độ bão hòa của oxy trong máu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Để xác định bệnh nhân có nhiễm khí độc CO hay không, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện đo chỉ số SpO2.
- Phát hiện giảm thông khí: Kết quả chỉ số SpO2 rất hữu ích trong việc đánh giá tình trạng thông khí khi người bệnh đang thở bình thường.
Nếu thấy người bệnh có biểu hiện giảm chỉ số SpO2 cần đưa đến cơ sở y tế để được cấp cứu kịp thời
- Theo dõi, điều trị các bệnh hô hấp: Với những bệnh nhân đang phải điều trị các bệnh về hô hấp, những bệnh nhân có chỉ số SpO2 thấp do thiếu oxy máu hoặc do làm việc trong môi trường bí khí, độc hại,… bệnh nhân sẽ được đo chỉ số SpO2 thường xuyên để theo dõi sức khỏe, để biết khi nào bệnh nhân cần thêm oxy và xử lý kịp thời để tránh những hậu quả đáng tiếc. Phải nói rằng, chỉ số SpO2 lúc này rất quan trọng.
Một số triệu chứng có thể xảy ra khi chỉ số SpO2 giảm là thay đổi màu sắc da, ho, nhịp tim nhanh hoặc chậm hơn, bệnh nhân khó thở, thở khò khè, ho, suy giảm trí nhớ. Nếu thấy người bệnh có biểu hiện trên, cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu sớm để được các bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, hạn chế xảy ra những nguy cơ rủi ro nghiêm trọng.
Để tìm hiểu thêm chỉ số SpO2 của người bình thường và những vấn đề sức khỏe khác, bạn hãy gọi đến đường dây nóng 1900565656 để các bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC hướng dẫn chi tiết hơn cho bạn.