Dự đoán đến năm 2045 trên toàn thế giới sẽ có khoảng 693 triệu người mắc bệnh đái tháo đường típ 2. Đây là một bệnh mạn tính gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, tàn tật nên chi phí điều trị và chăm sóc người bệnh là rất lớn. Chiến lược sàng lọc phát hiện sớm bệnh đái tháo đường, tiền đái tháo đường nhằm can thiệp kịp thời là biện pháp tốt nhất ngăn chặn sự gia tăng của bệnh cũng như các biến chứng của bệnh.
Các đối tượng nên tầm soát đái tháo đường típ 2
Theo khuyến cáo của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ, tất cả những người có triệu chứng bệnh cần phải đi khám và chẩn đoán bệnh. Đối với những người không có triệu chứng bệnh, xét nghiệm đường huyết nên bắt đầu từ 45 tuổi và lặp lại mỗi ba năm sau đó hoặc ở độ tuổi sớm hơn ở những người trưởng thành thừa cân hoặc béo phì, nghĩa là có chỉ số khối cơ thể BMI ≥25 kg/m2 và có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào sau đây:
- Ba mẹ hoặc anh chị em ruột bị đái tháo đường típ 2
- Ít vận động
- Người Mỹ gốc Phi, người Mỹ Latinh, người Mỹ bản địa, người Mỹ gốc Á và người đảo Thái Bình Dương...
- Phụ nữ tiền sử đái tháo đường thai kỳ hoặc sinh con hơn 4kg
- Có nồng độ HLD cholesterol máu ≤ 35 mg/dl (0,9 mmol/l)
- Triglyceride ≥250 mg/dl (2,82 mmol/l)
- Tăng huyết áp
- Vòng bụng to: nam ≥ 90 cm, nữ ≥ 80 cm.
- Hội chứng buồng trứng đa nang
- Phát hiện bất thường khi xét nghiệm đường huyết trước đó: rối loạn đường huyết đói hoặc rối loạn dung nạp glucose (tiền đái tháo đường).**
- Tiền sử bệnh tim mạch.
Các xét nghiệm dùng để chẩn đoán đái tháo đường típ 2
Có ba xét nghiệm có thể dùng để chẩn đoán đái tháo đường típ 2.
1. Xét nghiệm đường huyết tĩnh mạch khi đói
Sau khi nhịn đói qua đêm ít nhất 8 giờ (chỉ được uống nước lọc), bạn đến bệnh viện vào buổi sáng để lấy máu xét nghiệm đường huyết. Nếu kết quả xét nghiệm đường huyết ≥ 126 mg/dl (7 mmol/l) thì bạn đã bị mắc bệnh đái tháo đường. Nếu đường huyết nằm trong khoảng 100 – 125 mg/dl (5,6 – 6,9 mmol/l) thì bạn được chẩn đoán tiền đái tháo đường.
2. Nghiệm pháp dung nạp glucose
Để chuẩn bị thực hiện xét nghiệm, một ngày trước đó bạn cứ ăn chế độ thông thường và sau đó nhịn đói qua đêm ít nhất 8 giờ. Trong thời gian nhịn đói, bạn chỉ được uống nước lọc. Buổi sáng hôm sau, bạn đến bệnh viện sẽ được nhân viên y tế cho uống 75g đường glucose pha trong 250 – 300 ml nước, uống trong vòng 5 phút. Sau đó 2 giờ bạn sẽ được lấy máu xét nghiệm để đo đường huyết. Nếu đường huyết 2 giờ ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) là bạn đã mắc đái tháo đường. Nếu kết quả đường huyết 2 giờ có giá trị trong khoảng 140 – < 200 mg/dl (7,8 – 11 mmol/l) thì bạn được chẩn đoán tiền đái tháo đường.
3. HbA1C
Gần đây HbA1C được đưa vào các khuyến cáo để chẩn đoán đái tháo đường với điều kiện máy xét nghiệm HbA1C của cơ sở xét nghiệm phải được chẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế. Nồng độ HbA1C phản ánh đường huyết trung bình trong 3 tháng qua và khi làm xét nghiệm lấy máu khá thuận tiện vì không cần người bệnh phải nhịn đói. Tuy nhiên, giá trị HbA1C sẽ không chính xác khi người đi tầm soát có các bệnh về máu, cô đặc máu hoặc mới truyền máu. Chẩn đoán đái tháo đường khi kết quả xét nghiệm nồng độ HbA1C ≥ 6,5%, tiền đái tháo đường khi giá trị HbA1C từ 5,7 – 6,4%.
Tuy nhiên, các bạn cần lưu ý. Nếu xét nghiệm lần đầu, đường huyết hoặc HbA1C của bạn đã cao hơn tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh thì bạn vẫn cần xét nghiệm lại lần 2 để chẩn đoán xác định bạn bị bệnh đái tháo đường. Lần xét nghiệm lại cách lần đầu từ 1 đến 7 ngày.
Source
**: Truy xuất từ
//care.diabetesjournals.org/content/27/suppl_1/s11#T1
Screening for Diabetes
Truy xuất từ//care.diabetesjournals.org/content/25/suppl_1/s21
Những xét nghiệm tiểu đường cơ bản có thể dự báo nguy cơ mắc bệnh trước 20 năm! Vì thế, bất cứ ai cũng có thể chủ động phòng chống căn bệnh “ngọt ngào”, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Năm 2021 đánh dấu một cột mốc đáng buồn về lĩnh vực sức khỏe: bệnh tiểu đường đã trở thành đại dịch toàn cầu. Cách đây 100 năm, Insulin – loại thuốc giúp ức chế bệnh tiểu đường – được phát hiện… nhưng cho đến nay, tỷ lệ người cần dùng đến thuốc này vẫn ngày càng gia tăng.
Việc thu nạp quá nhiều thực phẩm chứa đường khiến cho tỷ lệ người mắc bệnh tiểu đường đang ngày càng tăng cao trên toàn thế giới
Theo số liệu do Liên đoàn Đái tháo đường thế giới, hiện có khoảng 537 triệu người trên toàn cầu mắc bệnh. Tỷ lệ này đang là 1/10, nghĩa là cứ 10 người trưởng thành sẽ có 1 người mắc bệnh tiểu đường. Tổ chức này cũng đưa ra dự đoán, năm 2024, trong 8 người trưởng thành sẽ có 1 người mắc bệnh.
Tại Việt Nam, khoảng hơn 3,5 triệu người đang mắc đái tháo đường. Tỷ lệ người mắc đái tháo đường tăng nhanh và ngày càng trẻ hóa. Dự kiến số người mắc căn bệnh này ở nước ta sẽ tăng lên gần 6,3 triệu vào năm 2045.
Thống kê cũng cho thấy: hơn 55% bệnh nhân đái tháo đường tại Việt Nam có biến chứng, trong đó 34% biến chứng về tim mạch; 39,5% có biến chứng về mắt và biến chứng về thần kinh; 24% biến chứng về thận.
Thạc sĩ bác sĩ Trần Nguyễn Quỳnh Trâm, khoa Nội tiết, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cảnh tỉnh: bệnh tiểu đường để lại nhiều biến chứng, đau tim, suy tim, đột quỵ, suy thận, mu mat, thậm chí tử vong. Đặc biệt, biến chứng tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người mắc bệnh tiểu đường.
Vì thế, việc xét nghiệm sớm để dự đoán trước tương lai mắc bệnh càng trở nên quan trọng.
Cả nhân loại vẫn đang gồng mình chống lại tác động tiêu cực về sức khỏe, kinh tế gây ra bởi dịch COVID-19. Đặc biệt, loại biến chủng Omicron mới có khả năng siêu đột biến “chưa từng có”, tốc độ lây nhiễm mạnh hơn khoảng 500% so với biến thể Delta, thậm chí né tránh miễn dịch và vô hiệu hóa cả vaccine. Tính đến ngày 03/12, số ca tử vong vì đại dịch trên thế giới là 5.234.183; riêng Việt Nam đã hơn 25.658 ca. Phần đông trong số đó là những người không may mắc sẵn các bệnh lý nền. Và, người mắc bệnh tiểu đường là đối tượng nguy cơ khi nhiễm SARS-CoV-2.
Tháng 2/2021, Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ thống kê: 40% bệnh nhân tử vong do COVID-19 là người mắc bệnh tiểu đường. Chính COVID-19 đã khiến bệnh tiểu đường trở nặng. Chưa dừng lại, căn bệnh này đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa.
Đặc biệt, SARS-CoV-2 phát triển mạnh hơn khi lượng đường trong máu cao. Khi bị viêm nhiễm, lượng đường trong máu của người tiểu đường càng tăng cao, dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Ngoài nhiễm COVID-19, người bệnh đái tháo đường còn dễ mắc các bệnh lý khác như nhiễm trùng da, lao phổi, nhiễm trùng tiết niệu (nam), nhiễm nấm âm đạo (nữ).
Do đó, tầm soát bệnh định kỳ thông qua các xét nghiệm và phát hiện sớm nguy cơ trước khi xuất hiện các triệu chứng có thể giúp giảm thiểu các biến chứng gây ra.
Bác sĩ BVĐK Tâm Anh TP.HCM chia sẻ: “Các xét nghiệm cơ bản để xác định sớm bệnh tiểu đường bao gồm: xét nghiệm đường máu lúc đói, đo HbA1C, kiểm tra dung nạp glucose….”. Do đó, người trên 30 tuổi nếu thừa cân, béo phì nên tầm soát bệnh tiểu đường mỗi năm.
Các xét nghiệm cơ bản giúp xác định những dấu hiệu sớm và dự báo trước tương lai mắc bệnh
Xét nghiệm HbA1C: Xét nghiệm A1C đo mức đường huyết trung bình của bạn trong 2 hoặc 3 tháng qua. A1C dưới 5,7% là bình thường, từ 5,7 đến 6,4% cho thấy bạn bị tiền tiểu đường và 6,5% trở lên cho thấy bạn bị tiểu đường.
Xét nghiệm đường máu lúc đói: Thực hiện xét nghiệm đường máu lúc đói tại thời điểm sau ăn 8 giờ, hoặc qua 1 đêm. Kết quả cho ra mức đường huyết lúc đói là 99 mg/ dL hoặc thấp hơn là bình thường, 100 đến 125 mg/ dL là tiền tiểu đường và 126 mg/ dL hoặc cao hơn là đã mắc bệnh tiểu đường.
Xét nghiệm dung nạp glucose: Phương pháp này đo lượng đường trong máu của bạn trước và sau khi bạn uống chất lỏng có chứa glucose. Bạn sẽ không ăn gì trong đêm trước khi xét nghiệm (khoảng 8 tiếng) để lấy máu xác định mức đường huyết lúc đói. Sau đó, bạn sẽ uống chất lỏng và kiểm tra lượng đường trong máu 1 giờ, 2 giờ và có thể 3 giờ sau đó. Sau 2 giờ, lượng đường trong máu từ 140 mg/ dL trở xuống được coi là bình thường, 140 đến 199 mg/ dL là bị tiền tiểu đường và 200 mg/ dL hoặc cao hơn là bị tiểu đường.
Xét nghiệm lượng đường trong máu ngẫu nhiên: Phương pháp này đo lượng đường trong máu tại thời điểm kiểm tra. Bạn có thể làm xét nghiệm này bất cứ lúc nào và không cần nhịn ăn. Mức đường huyết từ 200 mg/ dL trở lên nghĩa là đã mắc bệnh tiểu đường.
| Kết luận | HbA1C | Xét nghiệm đường máu lúc đói | Xét nghiệm dung nạp glucose | Xét nghiệm lượng đường trong máu ngẫu nhiên |
| Tiểu đường | 6.5% trở lên | 126 mg/dL trở lên | 200 mg/dL trở lên | 200 mg/dL trở lên |
| Tiền tiểu đường | 5.7 – 6.4% | 100 – 125 mg/dL | 140 – 199 mg/dL | NA |
| Bình thường | Dưới 5.7% | 99 mg/dL trở lên | 140 mg/dL trở lên | NA |
Lưu ý: Kết quả cho bệnh tiểu đường thai kỳ có thể khác nhau. Hỏi bác sĩ xem kết quả của bạn có ý nghĩa gì nếu bạn kiểm tra bệnh tiểu đường thai kỳ.
Nguồn: Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ.
Nếu bác sĩ cho rằng bạn mắc bệnh tiểu đường loại 1, bạn cũng có thể được xét nghiệm máu để tìm tự kháng thể (chất cho biết cơ thể bạn đang tự tấn công) thường có ở bệnh tiểu đường loại 1 nhưng không có ở người tiểu đường loại 2. Bạn có thể xét nghiệm nước tiểu để tìm xeton (được tạo ra khi cơ thể đốt cháy chất béo để lấy năng lượng), đây cũng là dấu hiệu cho thấy bệnh tiểu đường loại 1 thay vì loại 2.
Xét nghiệm sàng lọc glucose: Phương pháp này đo lượng đường trong máu tại thời điểm bạn được kiểm tra. Bạn sẽ uống một chất lỏng có chứa glucose và sau đó 1 giờ, máu của bạn sẽ được lấy để kiểm tra lượng đường trong máu. Kết quả bình thường là 140 mg/ dL hoặc thấp hơn. Nếu cao hơn 140 mg/ dL, bạn sẽ cần phải thực hiện bài kiểm tra dung nạp glucose.
Nếu xét nghiệm sớm giúp chẩn đoán sớm bệnh tiểu đường thì việc dự báo khả năng mắc bệnh từ trước đó cả gần 20 năm giúp bạn có thể chặn đứng nguy cơ bệnh tiểu đường “ghé thăm”.
Các nhà khoa học của Đại học Lund (Thụy Điển) vừa tìm ra cách chẩn đoán sớm hơn căn bệnh này, nhất là trong giai đoạn tiền tiểu đường. “Chúng tôi phát hiện ra rằng mức độ cao hơn của protein follistatin lưu thông trong máu có thể dự đoán bệnh tiểu đường loại 2 sớm đến 19 năm trước khi bệnh khởi phát, bất kể các yếu tố nguy cơ như tuổi tác, chỉ số khối cơ thể (BMI), đường huyết lúc đói, tiến sĩ Yang De Marinis, Phó giáo sư tại Đại học Lund – tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.
“Follistatin là một loại protein chủ yếu được tiết ra từ gan và tham gia vào quá trình điều hòa chuyển hóa. Follistatin thúc đẩy sự phân hủy chất béo từ mô mỡ, dẫn đến tăng tích tụ lipid trong gan. Điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ và bệnh tiểu đường loại 2, theo thời báo Hindustan.
Tiến sĩ Yang De Marinis, Phó giáo sư tại Đại học Lund và là tác giả chính của nghiên cứu, kết luận: “Khám phá này mang đến cơ hội để đưa ra các biện pháp ngăn ngừa bệnh tiểu đường loại 2. Nghiên cứu của chúng tôi sẽ tiếp tục hướng tới mục tiêu này”.
Với tất cả những nguy cơ gây tổn hại về sức khỏe, tinh thần và tài chính nếu không may mắc bệnh thì việc thực hiện sớm các xét nghiệm tiểu đường lại càng trở nên cần thiết. Bởi những dấu hiệu ban đầu của bệnh tiểu đường dễ bị bỏ qua, chỉ thông qua các phương pháp xét nghiệm mới phát hiện ra bệnh.
Xét nghiệm sớm nguy cơ mắc bệnh là cách đơn giản giúp phòng bệnh và tiết kiệm chi phí
Trung tâm Xét nghiệm, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được đầu tư xây dựng khang trang, bố trí hệ thống trang thiết bị hiện đại và đồng bộ, đạt tiêu chuẩn An toàn sinh học cấp 2. Đồng thời, các dịch vụ xét nghiệm được thực hiện bằng hệ thống trang thiết bị, máy móc hiện đại nhất thế giới như: Hệ thống máy Sysmex XN1000, Sysmex cs-1600 (Bộ phận Huyết học – Truyền máu); Hệ thống máy Roche Cobas 6000; Hệ thống máy nước tiểu Roche Cobas u701, u601, u411; Máy khí máu Roche Cobas b211; Hệ thống quản lý phòng xét nghiệm Cobas Inifity (Bộ phận Hóa sinh – Miễn dịch); Máy cấy máu, Máy định danh – Kháng sinh đồ tự động Vitek II Compact, Máy nhuộm Gram (Bộ phận Vi sinh – Ký sinh trùng), Máy tách chiết, Máy PCR… (Bộ phận Sinh học phân tử).
Để đăng ký khám bệnh và thực hiện các xét nghiệm tầm soát bệnh tiểu đường, khách hàng có thể thực hiện bằng các cách sau đến khám trực tiếp tại bệnh viện, đăng ký qua số hotline 1800 6858 (Hà Nội) – 028 7102 6789 (TP.HCM).