Quy trình trồng và chăm sóc cây chuối nuôi cấy mô
Hướng dẫn quy trình trồng và chăm sóc cây chuối nuôi cấy mô: xác định thời vụ trồng, kỹ thuật trồng và chăm sóc cây, các bước phòng trừ sâu bệnh và thu hoạch cây chuối cấy mô.
1. Thời vụ trồng:
Mùa xuân trồng từ tháng 2 - 4 và mùa thu trồng từ tháng 8 - 10.
- Kỹ thuật trồng cây chuối nuôi cấy mô
+ Chuẩn bị đất trồng chuối: Cây chuối nuôi cấy mô phù hợp với nhiều loại đất, tốt nhất là đất phù sa có tầng đất mặt dày, tơi xốp, nhiều mùn, giàu dinh dưỡng, giữ ẩm và thoát nước tốt. Cây chuối sinh trưởng tốt ở những nơi ấm và ẩm, phân bố đều về lượng mưa trong năm 200 - 220 mm/tháng, nhiệt độ phù hợp 15 - 350C, độ pH đất khoảng 5-6.
+ Chọn đất: Chọn khu vực có điều kiện sinh thái thích hợp đối với cây chuối nuôi cấy mô, chọn vùng không có gió mạnh.
+ Làm đất: cày và bừa 2-3 lần đến độ sâu 0,5 m rồi cày lật thành từng luống. Chiều rộng mặt luống 2,5 m, rãnh rộng 0,5 m, sâu 0,3 – 0,5 m.
Mật độ, khoảng cách trồng: mật độ 1600-1700 cây/ha; Trồng giữa mặt luống, khoảng cách cây 2 - 2,5 m.
+ Trồng cây: Cây giống chuối tiêu hồng nuôi cấy mô có chiều cao 20 – 25 cm; Trồng cây vào sáng sớm hoặc chiều mát. Tưới đủ nước cho cây sau khi trồng.
+ Lượng phân bón lót cho một cây: Phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục): 10 – 15kg; Phân lân Supe: 0,3 - 0,5kg; Vôi bột: 0,3 - 0,5kg.
Bạn có thể tham khảo thêm bài viết: Giá cây giống chuối cấy mô
2. Quá trình và kỹ thuật chăm sóc cây chuối cấy mô:
- Biện pháp kỹ thuật chăm sóc:
+ Trồng dặm: Khi trồng dặm lấy cây tương đương trong vườn, không trồng cây lớn hoặc bé hơn.
+ Làm cỏ: Hạn chế cỏ dại trong vườn trồng chuối, việc làm này quanh năm trong suốt thời kỳ sinh trưởng của cây.
+ Tưới nước: Cần tưới thường xuyên, tưới đủ ẩm cho cây trong thời kỳ sau trồng 1 tháng.
+ Bón thúc phân: Lượng bón cho 1 cây: 3 – 5 kg NPK tổng hợp
+ Cách bón: Xới rãnh nông theo vòng tròn cách gốc 25 - 30 cm, rải phân, lấp đất và tưới giữ ẩm. Sau khi mưa, có thể rải đều xung quanh gốc.
- Lần 1: Sau trồng 20 – 30 ngày bón 10% NPK tổng hợp
- Lần 2: Sau trồng 2 - 3 tháng: 20% NPK tổng hợp
- Lần 3: Sau trồng 5 tháng: 30% NPK tổng hợp
- Lần 4: Sau trồng 7-9 tháng: 40% NPK tổng hợp
+ Che tủ đất:
- Che tủ đất bằng chất vô cơ như tấm plastic nhằm hạn chế cỏ dại.
- Che tủ đất bằng chất hữu cơ rơm rạ, thân cây đậu, lạc, bã mía…
- Đánh tỉa chồi lựa chọn chồi cho vụ sau:
- Chồi khỏe mạnh, cân đối, cao dưới 1 m và lá chưa xoè rộng.
- Chồi nằm trên cùng hàng với cây mẹ.
- Lựa chọn những chồi đồng đều nhau.
Dùng dao cắt ngang hoặc dưới mặt đất. Để tránh lây bệnh từ cây này sang cây kia, dụng cụ cần phải được khử trùng sau mỗi lần sử dụng bằng dung dịch formaldehit 10% trong 10 giây hoặc 5% trong 30 giây.
- Cắt tỉa lá: Cắt bỏ tất cả những lá bị treo trên cây và cả những lá chỉ còn dưới 50% diện tích lá khỏe mạnh. Nếu diện tích lá khỏe mạnh còn trên 50% thì không nên cắt bỏ mà chỉ cần làm vệ sinh; Dụng cụ cắt tỉa lá cũng cần được xử lý giống như dụng cụ đánh tỉa chồi.
- Ngắt hoa đực: Hoa đực thường được cắt bỏ ở vị trí khoảng 10 cm dưới nải quả cuối cùng. Dùng dao sắc để cắt và phải được khử trùng giống như đối với cắt tỉa lá và đánh tỉa chồi.
- Chống gió bão:
- Để hạn chế đổ khi cây có quả, dùng 2 cọc buộc chéo vào nhau theo hình chữ X đỡ lấy cổ buồng chuối, 2 chân cọc và thân giả đứng thành 3 chân kiềng.
- Dùng dây nilông một đầu buộc phía trên thân giả sát cổ buồng chuối đầu kia chằng chặt vào gốc cây chuối bên cạnh hoặc ngang thân cây bên cạnh để giữ cho cây chuối đứng thẳng.
- Mùa gió bão phải vun gốc cho rễ ăn sâu, che chắn bớt gió. Trước khi bão tràn qua có thể chặt bớt 1/2 - 1/3 tàu lá.
3. Phòng trừ sâu bệnh
3.1. Sâu đục thân (Cosmopolites sordidus)
- Triệu chứng: Sâu non thường sống trong thân giả, là pha gây hại chính. Từ chỗ đục tiết ra chất nhày màu vàng đục. Bị hại nặng, thân giả thối và lá chuyển vàng. Cây có buồng gãy gục ngang thân.
- Phòng trừ:
- Đặt bẫy trưởng thành: Tiến hành vào cuối tháng 2 đầu tháng 3. Chẻ tư thân giả dày 5-10 cm rồi úp mặt xuống đất. Mỗi khóm chuối đặt 1-2 bẫy. Sáng sớm bắt trưởng thành cho vào túi PE đem tiêu hủy.
- Luân canh với cây trồng khác.
- Vệ sinh đồng ruộng
- Dùng Basudin 5G hoặc 10G rắc vào nõn cây chuối 3-5 g/cây vào cuối tháng 3 đầu tháng 4.
3.2. Sâu gặm vỏ quả ( Basilepta sp)
- Triệu chứng: Trưởng thành gây hại là chính. Vỏ quả bị hại có vết sần sùi 1-2 cm, đôi khi liên kết với nhau thành từng đám làm xấu mã quả.
- Phòng trừ :
- Vệ sinh đồng ruộng
- Phun Trebon hoặc Antafos trừ trưởng thành vào sáng sớm hoặc chiều mát các tháng cao điểm là 4,7,10.
3.3. Bệnh chùn ngọn BBTV (Banana Bunchy Top Virus)
- Triệu chứng: Lá ngắn, lá sau thường ngắn hơn lá trước. Cuống lá xếp sít nhau. Cây con lụi dần. Cây lớn không trỗ buồng hoặc trỗ buồng ngang thân giả.
- Phòng trừ:
- Trồng cây chuối nuôi cấy mô
- Phun thuốc Trebon trừ rệp
- Đánh bỏ và tiêu hủy cây bệnh
3.4. Bệnh thán thư (Colletotrichum musae)
- Triệu chứng: Nấm xâm nhập qua vết thương của quả non sau trỗ khoảng 30 ngày. Nấm tồn tại trên vỏ quả và xuất hiện lốm đốm trứng quốc khi quả chín.
- Phòng trừ:
- Bao buồng quả
- Sau thu hoạch, xử lý quả bằng Bavistin hoặc Topsin
4. Thu hoạch
4.1. Độ chín của quả
Độ chín có thể xác định bởi màu sắc hoặc độ đẫy quả. Tiêu thụ tại chỗ, nên thu hoạch khi quả đạt độ tròn căng và màu quả chuyển từ xanh sang hanh vàng. Tiêu thụ xa cần thu sớm hơn khi quả vẫn còn xanh và chưa tròn đầy.
Độ chín cũng có thể xác định theo thời gian trỗ buồng. Tùy mùa vụ, khoảng thời gian từ trỗ buồng đến thu hoạch dao động trong khoảng 3 - 4 tháng.
- Dùng cho xuất khẩu tươi: Độ chín từ 75 - 80% biểu hiện của quả hơi tròn cạnh, vỏ màu xanh nhạt, ruột trắng ngà.
- Dùng để tiêu thụ trong nước hoặc chế biến: độ chín 90%, vỏ quả màu xanh vàng, quả tròn cạnh, ruột màu vàng. Khi buồng chuối có quả nứt là chuối đã già, nên thu hoạch ngay, để lâu sẽ có nhiều quả nứt và quả nứt dễ thối.
4.2. Phân loại, đóng gói và bảo quản:
- Chọn buồng đúng độ chín, mã đẹp, không sâu bệnh, không xây xát, quả đều. Nếu xuất khẩu nải thì dùng dao sắc cắt ra từng nải, cắt cuống của nải thật ngắn, nhúng vào thùng chứa Topsin 0,1% để phòng trừ nấm bệnh gây thối quả, để ráo nhựa rồi dùng giấy bản buộc lại, xếp vào sọt tre, gỗ hoặc hộp cacton.
- Khi vận chuyển phải bảo quản nhẹ nhàng, xếp vào lán, lán phải thoáng mát, cao ráo, gần đường giao thông. Để bảo quản được lâu dùng kho lạnh nhiệt độ 13-150C.
→ Mua sản phẩm chuối sấy lạnh không đường
Đồng An Gia Store cửa hàng cung cấp sỉ, lẻ các loại hạt dinh dưỡng tây nguyên, hạt ngũ cốc dinh dưỡng, đặc sản Gia Lai, trái cây sấy, cà phê nguyên chất, sữa đặc pha chế, hạt điều rang củi, thực phẩm chức năng… lấy chất lượng, sự hài lòng làm thước đo của độ uy tín và thành công của chúng tôi, hi vọng có thể được đồng hành cùng sức khỏe của bạn và gia đình bạn.
Để nâng cao thu nhập và giảm bớt rủi ro cho nông dân, Trại phát triển công nghệ giống cây trồng Tam An (Trung tâm Giống nông lâm nghiệp Quảng Nam) đã nghiên cứu, thực nghiệm mô hình trồng chuối cấy mô và đưa ra trồng thử nghiệm.
Theo ông Phan Hùng Vĩnh - Phó Giám đốc Trung tâm Giống nông lâm nghiệp Quảng Nam, lâu nay, bà con nông dân chủ yếu trồng chuối bằng cách tách mầm chuối từ cây mẹ trong vườn rồi nhân rộng ra trồng. Với phương pháp này, chất lượng cây giống không đảm bảo và đồng đều, dễ bị thoái hóa dẫn đến sức sinh trưởng, năng suất, chất lượng giảm sút, hiệu quả thấp. Còn phương pháp nuôi cấy mô tế bào thực vật là công nghệ nuôi cấy mô tế bào và các cơ quan hoàn toàn sạch các vi sinh vật trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo trong điều kiện vô trùng. Đây là hướng đi mới trong việc cải thiện giống. Theo đó, các cây chuối có năng suất cao, sinh trưởng tốt được lấy mẫu tuyển chọn và đưa vào phòng thí nghiệm để nhân giống, nuôi cấy trong phòng vô trùng rồi chuyển sang nuôi trong điều kiện nhân tạo. Quá trình có thể kéo dài khoảng 7 tháng để tạo ra sản phẩm. Tốc độ nhân giống theo phương pháp này có thể được thực hiện với số lượng rất lớn lên đến hàng trăm nghìn cây một lúc và có thể thực hiện quanh năm.
Trung tâm Giống nông lâm nghiệp Quảng Nam đã đầu tư hỗ trợ nông dân trồng khảo nghiệm ở các huyện Quế Sơn, Nông Sơn với quy mô 1ha. Thông qua 2 lần tập huấn, bà con đã nắm bắt được một số kỹ thuật cơ bản trong quá trình sản xuất giống chuối nuôi cấy mô. Các hộ tham gia tập huấn đầy đủ với tinh thần nghiêm túc, xem đây là cơ hội để trao đổi, tiếp cận kỹ thuật trồng, chăm sóc chuối nuôi cấy mô. Sau khi trồng, trung tâm tiếp tục theo dõi các chỉ tiêu kỹ thuật chuối nuôi cấy mô và có báo cáo khoa học.
Vườn ông Dương Minh Thập - Chi hội trưởng Hội Cựu chiến binh thôn Trung Thượng (Quế Long, Quế Sơn) có khoảng 100 cây chuối. Ông Thập cho biết, để trồng chuối hiệu quả thì phải chuyên cần tưới nước với chu kỳ 1 tuần 1 lần. Giống chuối cấy mô ưa chuộng đất sét. Nếu ở trong điều kiện phù hợp này thì cho kết quả cao hơn. Chuối nuôi cấy mô phải được trồng theo đúng kỹ thuật, cây cách cây, hàng cách hàng 2,5m. Hố được đào theo tỷ lệ 40 - 40 – 40, đảm bảo vừa rộng vừa sâu. Nông dân khi bón phân trồng cây thường lấy lớp đất mặt để ra ngoài và trộn với phân cho xuống dưới. Khi trồng, một lớp đất rất nhẹ được lấp lên trên lớp phân để tránh rễ tiếp xúc trực tiếp lên lớp phân. Việc bảo vệ cây chuối mẹ bằng cách tỉa cây chuối con thì chỉ cần xắn ngang đầu vào buổi trưa để tránh đọng nước vào cây vừa xắn và gây nhiễm khuẩn.
Vườn ông Doãn Bá Trợ ở thôn Trung Thượng (Quế Long, Quế Sơn) cũng có khoảng 100 các loại chuối lùn, chuối mốc. Mỗi buồng đều được ông đánh số nải cẩn thận để tiện theo dõi, kiểm tra khi chăm sóc và thu hoạch. Ông chia sẻ: “Những người đã từng ăn qua loại chuối này thì có thể cảm nhận được mùi vị thơm ngon. Trên thực tế, khi chuối cấy mô đem ra trồng khảo nghiệm thì hơn 90% đã ra quả với số lượng hơn 10 nải 1 buồng, đạt tỷ lệ mà chuối truyền thống chưa bao giờ có”. Ngoài ra, ưu điểm nổi bật của phương pháp nuôi cấy mô là tạo ra giống cây sạch đẹp và tương đối đồng đều về mặt di truyền. Giống chuối cấy mô phát triển tốt, ra hoa hàng loạt, chín tập trung, thuận lợi cho việc thu hoạch, tiêu thụ trong thời gian ngắn, tránh tổn thất, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Thời gian sinh trưởng của cây chuối cấy mô ngoài thực tế rất nhanh, chỉ 10 tháng là ra hoa kết quả, sớm hơn chuối trồng bình thường từ 2 - 3 tháng và sạch bệnh, nhất là những bệnh liên quan đến vi rút và nấm. Khi giống cây trồng được tạo ra với số lượng lớn thì có độ đồng đều cao và giữ nguyên vẹn đặc tính sinh học, đặc tính kinh tế của cây bố mẹ.
Hiện nay, ngoài mô hình trồng chuối cấy mô, nhiều loại cây trồng khác cũng đang được ấp ủ từ phòng thí nghiệm chờ ngày đem ra phục vụ cộng đồng.
BÙI THANH MINH