Gợi ý
Những giá trị cơ bản của văn học dân gian
1. Văn học dân gian là kho tri thức vô cùng phong phú về đời sống các dân tộc (giá trị nhận thức)
- Văn học dân gian "là tri thức về mọi lĩnh vực của đời sống tự nhiên, xã hội và con người" phong phú.
- Văn học dân gian thể hiện trình độ nhận thức và quan điểm tư tưởng của nhân dân lao động nên nó mang tính chất nhân đạo, tiến bộ, khác biệt và thậm chí đối lập với quan điểm của giai cấp thống trị cùng thời.
Ví dụ:
Con vua thì lại làm vua
Con sãi ở chùa thì quét lá đa
Bao giờ dân nổi can qua
Con vua thất thế lại ra quét chùa.
Đừng than phận khó ai ơi
Còn da: lông mọc, còn chồi: nảy cây...
Tri thức dân gian thường được trình bày bằng ngôn ngữ nghệ thuật" hấp dẫn, dễ phổ biến, có sức sống lâu bền với thời gian.
Ví dụ:
Bài học về đạo lí làm con:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
2. Văn học dân gian có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người
Tinh thần nhân đạo:
+ Tôn vinh giá trị con người (tư tưởng nhân văn).
+ Tình yêu thương con người (cảm thông, thương xót).
+ Đấu tranh không ngừng để bảo vệ, giải phóng con người khỏi bất công, cường quyền.
Hình thành những phẩm chất truyền thống tốt đẹp:
+ Tình yêu quê hương, đất nước.
+ Lòng vị tha, đức kiên trung.
+ Tính cần kiệm, óc thực tiễn,...
3. Văn học dân gian có giá trị thẩm mĩ to lớn, góp phần quan trọng tạo nên bản sắc riêng cho nền văn học dân tộc
- Nhiều tác phẩm văn học dân gian trở thành mẫu mực nghệ thuật để người đời học tập.
- Khi văn học viết chưa phát triển, văn học dân gian đóng vai trò chủ đạo.
- Khi văn học viết phát triển, văn học dân gian là nguồn nuôi dưỡng, là cơ sở của văn học viết, phát triển song song, làm cho văn học viết trở nên phong phú, đa dạng, đậm đà bản sắc dân tộc.
Văn học dân gian là những tác phẩm nghệthuật ngôn từ truyền miệng được tập thể sáng tạo, nhằm mục đích phục vụ trực tiếpcho những sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng. Với người Việt Nam, vănhọc dân gian là nguồn sữa trong lành nuôi dưỡng bao thế hệ trẻ lớn lên trongchiếc nôi tre Việt Nam, trong tiếng ru ầu ơ dân tộc. Văn học dân gian không chỉgóp phần thể hiện đời sống lao động và tâm hồn người bình dân mà còn là mảnh đấtmàu mỡ chắp cánh cho vườn hoa tình yêu tỏa hương khoe sắc. Qua văn học dângian, ta cảm nhận rõ hơn sự kỳ diệu của ngôn ngữ tình yêu, thấy thương hơn gốclúa, vườn rau, thương hơn cuộc sống quanh ta.Bạn đang xem: Văn học dân gian có giá trị thẩm mĩ to lớn
Vềchức năng nhận thức: Văn học dân gian được xem như "bộ bách khoa toàn thư vềkiến thức, tôn giáo, triết học" của nhân dân. Văn học dân gian gìn giữ và lưutruyền hệ thống tri thức về tự nhiên, xã hội, tâm linh, kinh nghiệm sống, ứng xử…Văn học dân gian là người thầy lớn đem lại cho nhân loại những bài học sinh động,gần gũi và sâu sắc về mọi phương diện của đời sống.
Vềchức năng giáo dục: Văn học dân gian có khả năng định hướng đạo đức, luânlí cho con người trong đời sống xã hội. Chức năng này gần gũi và có sự giaothoa với phương diện xã hội của chức năng nhận thức. Tuy nhiên, nếu chức năngnhận thức là sự phản ánh các hiện tượng xã hội một cách khách quan thì chứcnăng giáo dục lại là sự tác động, ảnh hưởng, chi phối cả trực tiếp lẫn gián tiếpđến cộng đồng. Có những tác phẩm, nhiều nhất thuộc thể loại hát nói, mang ýnghĩa giáo dục trực tiếp, tức ý nghĩa giáo dục được thể hiện một cách tườngminh. Song, phần lớn các sáng tác dân gian chứa đựng ý nghĩa giáo dục hàm ẩn, tứcý nghĩa giáo dục gián tiếp.
Vềchức năng thẩm mĩ: Văn học dân gian là nghệ thuật, là quan niệm thẩm mĩ củacộng đồng, nó mang vẻ đẹp hồn hậu, giản mộc của nhân dân. Mang bản chất nguyênhợp, văn học dân gian chỉ thực sự phô diễn vẻ đẹp của mình khi sống trong môitrường nảy sinh và tồn tại, tức thành phần nghệ thuật ngôn từ phải được kết nốivới thành phần nghệ thuật âm nhạc, vũ đạo trong môi trường diễn xướng.
Vềchức năng sinh hoạt: Khác với văn học viết, văn học dân gian ra đời và trởthành một bộ phận hữu cơ trong môi trường sinh hoạt và lao động của nhân dân.Văn học dân gian gắn bó mật thiết với cuộc đời mỗi người xuyên suốt "từ chiếc nôi ra tới nấm mồ". Môi trườngvà thói quen sinh hoạt của nhân dân là điều kiện quan trọng cho văn học dângian hình thành và phát triển.
Bạn đang xem: Văn học dân gian có giá trị thẩm mĩ to lớn
Ra đời từ buổi sớm của xã hội loài người,lúc con người chưa phát minh ra chữ viết. Vì vậy, truyền miệng là phương thứcduy nhất và tất yếu văn học dân gian. Khi nhân loại có chữ viết, đặc biệt làkhi chữ viết trở nên phổ biến, một bộ phận văn học dân gian được văn bản hóa, tứcphương thức truyền miệng không còn là duy nhất. Tuy vậy, đời sống thực sự củanó vẫn được duy trì bằng con đường mà nó đã nảy sinh. Đặc trưng truyền miệng phảnánh phương thức sinh thành, tồn tại và phát triển của văn học dân gian. Đượcsáng tác và lưu truyền thông qua con đường truyền miệng, văn học dân gian đòi hỏiở người nghệ nhân không chỉ tài năng mà đặc biệt hơn là trí nhớ.
Bên cạnh tính truyền miệng, tính tập thể củavăn học dân gian “biểu hiện mối quan hệphụ thuộc của văn học dân gian vào môi trường sinh hoạt". Tính tập thể biểuhiện ở quan niệm thẩm mĩ, ở quá trình sáng tác và lưu truyền văn học dân gian.Về phương diện sáng tác, mỗi tác phẩm văn học dân gian là sự gia công của nhiềungười, qua nhiều thế hệ khác nhau. Tuy nhiên, sáng tác tập thể ở đây không đốilập với vai trò cá nhân. Những bộ sử thi lớn của thế giới như: Iliát và Ôđixê, Ramayana, Mahabharata ...thường là kết quả của nhiều người sáng tác, nhiều thế hệ, nhiều vùng miền khácnhau.
Văn học dân gian có tính địa phương, tồn tạinhư là một chân lí, mà trước hết thể hiện ở những sản vật đặc biệt được sángtác dân gian nhắc đến. Cũng từ đó, một số địa phương trở nên nổi tiếng nhờ cadao, tục ngữ qua đặc sản quê mình. Chẳng hạn:
Dưa La, cà Láng, nem Báng, tương Bần, nước mắm Vạn Vân, cárô Đầm Sét.
Chàng đi nhớ cháo làng Ghề
Người Nam bộ cũng bộclộ niềm tự hào về đặc sản xứ sở:
Cần chi cá lóc cá trê
Thịt chuột, thịt rắn nhậu mê hơn nhiều.
Xem thêm: 7 Cách Chuyển Đổi Pdf Sang Jpg, Pdf Sang Hình Ảnh
Tính cách con người cũng chi phối vào vănhọc dân gian rất rõ. Người miền Bắc ưa thanh lịch. Người miền Trung thẳng thắn,bộc trực. Người miền Nam phóng khoáng. Sự tương phản được thể hiện khá rõ quaca dao mỗi vùng miền như:
Giữa đường gặp cánh hoa rơi
Hai tay nâng lấy cũ người mới ta.
và
Ra đường gặp cánh hoa rơi
Lấy chân mà đạp đừng chơi hoa tàn.
Văn học dân gian là nơi hình thành nên nhữngthể loại văn học cơ bản và tiêu biểu của dân tộc, là kho lưu giữ những thành tựungôn từ nghệ thuật. Văn học dân gian nêu cao những bài học về phẩm chất đạo đức,truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tinh thần nhân đạo, lòng lạc quan,… góp phầnquan trọng bồi dưỡng cho con người những tình cảm tốt đẹp, cách nghĩ, lối sốngtích cực và lành mạnh. Nhiều tác phẩm văn học dân gian đã trở thành những mẫu mựcvề nghệ thuật của mọi thời đại mà các nhà văn cần học tập để sáng tạo nên nhữngtác phẩm có giá trị.
Mang trong mình lý tưởng thẩm mỹ, triết lýsống cao đẹp mà tác giả gửi gắm một cách kín đáo, đến với văn học dân gian, takhông chỉ cảm thấy hồn mình thư thái, quên đi bao muộn phiền, mà còn học đượcnhiều điều tưởng như đơn giản nhưng hết sức cần thiết trong cuộc sống. Qua văn học dân gian, vốn tiếng Việt của taphong phú hơn. Ta biết sống nhân ái, biếtcư xử đúng mực hơn. Đặc biệt, bài học nhân sinh, bài học về lòng cao thượng màvăn học dân gian mang lại càng phát huy hiệu quả đối với thanh thiếu niên và họcsinh ngày nay. Học và tiếp cận với văn học dân gian, các em biết trân trọng hơnnhững gì mình đang có, biết hành xử đúng mực trong mọi tình huống để người gầnngười hơn. Sao cho truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc Việt Nam được lưu giữvà phát triển đến muôn đời sau.
Hoạt động ngoại khóa văn học dân gian gópphần làm rõ những đặc trưng cơ bản như: Tínhtập thể, tính truyền miệng, tính dị bản, gắn với sinh hoạt xã hội ..., điềumà giáo viên và học sinh khó thực hiện trong giờ chính khóa do hạn chế về điềukiện và thời gian giảng dạy. Chương trình ngoại khóa giúp thỏa mãn nhu cầu làmsống lại tác phẩm văn học dân gian trong môi trường diễn xướng. Thông qua cáchình thức trình diễn bằng lời làm sáng lên vẻ đẹp độc đáo của văn học dân gian.Hoạt động ngoại khóa văn học dân gian còn giúp cho học sinh hiểu sâu hơn về nhữnggiá trị văn hóa của quê hương, đất nước. Đó chính là lý do và cũng là mong ướccủa những người thực hiện chuyên đề.
Nếu xem chức năng của một sự vật nào đó như là xem xét lí do tồn tại của nó thì việc thỏa mãn nhu cầu thẩm mỹ cho con người là lí do trực tiếp nhất của sự tồn tại văn học.
Văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của sự sống. Lẽ dĩ nhiên, văn học không chỉ hướng tới cái đẹp, phạm vi quan tâm của văn học là toàn bộ những khía cạnh thẩm mỹ khác nhau và đời sống con người. Đó là những hiện tượng, những khía cạnh bi thảm, cao cả, hài hước… của đời sống.
Nắm bắt và thể hiện những khía cạnh đó một cách cụ thể, sinh động, văn học khơi dậy ở người đọc những cảm xúc xã hội tích cực, thỏa mãn người đọc cái nhu cầu nếm trải sự sống. Đây là khả năng đặc thù mà khoa học ngay cả trong sự liên kết nhiều ngành cũng không thể tạo ra được. Khả năng này tất nhiên xuất phát từ đặc trưng phản ánh của văn học.
Cái đẹp mà văn học đem lại không phải cái gì khác hơn là cái đẹp của sự thật đời sống được khám phá một cách nghệ thuật. Trong thơ ca chống Mĩ cứu nước luôn tạo ra một cảm xúc tự hòa, lạc quan, làm say mê lớp lớp độc giả trẻ tuổi, chính điều đó đã thể hiện đúng bản chất đẹp đẽ và cao cả của hiện thực cách mạng thời kì đó.
Văn học không ngừng thỏa mãn nhu cầu thưởng thức cái đẹp của con người mà còn phát triển ở họ khả năng hành động, sáng tạo theo quy luật ấy. Khi nói rằng nghệ thuật làm phong phú đời sống con người, cũng có nghĩa là nó giúp con người nhạy cảm hơn, tinh tế hơn trong hành động và cảm thụ thế giới.
Không chỉ tăng cường quan hệ thẩm mỹ của con người với hiện thực, phát triển khả năng của con người trong sự lĩnh hội cái đẹp mà còn kích thích tiềm năng sáng tạo của nó trong nhiều phạm vi hoạt động thực tiễn nói chung.
Thực tế đã chứng minh rằng những giá trị chân, thiện, mỹ không tồn tại cô lập mà xuyên thấm vào trong chỉnh thể hình tượng nghệ thuật. Do đó, không thể có cái đẹp trừu tượng, xa lạ với lí trí và tình cảm đạo đức con người. Tác phẩm văn học chỉ có ý nghĩa thẩm mỹ, chỉ chinh phục trái tim con người khi nó đụng chạm tới những vấn đề mà con người hằng quan tâm, trăn trở.
>>> XEM THÊM :
Please follow and like us:
comments