Nghiên cứu mang tính đột phá này có thể giúp các nhà khoa học phát triển vaccine hoặc liệu pháp điều trị một lần cho bệnh nhân nhiễm loại virus nguy hiểm này trong tương lai.
Cụ thể, nhóm nghiên cứu đã tiêm vào cơ thể và tiến hành chỉnh sửa gene đối với các tế bào B để tiết ra kháng thể chống lại virus HIV. Tế bào B, được tạo ra trong tủy xương, là một loại bạch cầu sản sinh ra kháng thể giúp bảo vệ cơ thể chống lại virus và vi khuẩn.
Trước đó, một số nhà khoa học có thể sử dụng kỹ thuật di truyền học đối với các tế bào T bên ngoài cơ thể. Tuy nhiên, với nghiên cứu trên, đây là lần đầu tiên các nhà khoa học chỉnh sửa gene đối với các tế bào B trong cơ thể chuột. Nhóm nghiên cứu đánh giá phương pháp mới này nhanh, an toàn, tiết kiệm và hiệu quả hơn.
Nhà nghiên cứu tại TAU, ông Adi Barzel giải thích khi virus xâm nhập, các tế bào B đã được chỉnh sửa gene sẽ được kích hoạt và phân chia. Bên cạnh đó, nếu virus biến đổi, các tế bào B cũng sẽ biến đổi theo để chống lại virus. Ông Barzel nhấn mạnh họ đã tạo ra “phương thuốc đầu tiên có thể tiến hóa trong cơ thể và đánh bại virus”. Thành tựu đột phá trên có thể mở ra hướng điều trị cho nhiều bệnh truyền nhiễm khác cũng như một số bệnh ung thư do virus gây ra.
Nghiên cứu đã được công bố mới đây trên tạp chí Nature Biotechnology.
Hiện nay việc điều trị HIV/AIDS chỉ có thể là điều trị triệu chứng và kéo dài thời gian sống cho người bệnh. Thuốc AntiRetrovirut (ARV) có thể làm hạn chế sự sinh sôi, phát triển của virus HIV, tăng thời gian sống cho người bệnh.
Thuốc kháng virus HIV Aikening. Ảnh: life4me.plus
Aikening còn được gọi là thuốc tiêm albuvirtide (ABT) là một chất có tác dụng ức chế HIV lâu dài, được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Trung Quốc phê duyệt vào năm 2018.
Các kết quả nghiên cứu đã chứng minh rằng loại thuốc này có thể được sử dụng để kết hợp với các loại thuốc kháng retrovirus khác nhằm điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS.
Retrovirus là một loại virus RNA chèn một bản sao bộ gene của nó vào ADN của tế bào vật chủ mà nó xâm nhập, qua đó thay đổi bộ gene của tế bào đó.
Kết quả của một thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 kéo dài 48 tuần cho thấy việc kết hợp ABT với một loại thuốc điều trị HIV khác là Kaletra đạt hiệu quả và độ an toàn không thua kém các liệu pháp hiện hành.
Công ty sinh học Frontier Biotech (có trụ sở tại Nam Ninh, Trung Quốc) - đơn vị bào chế thuốc ABT đã tiến hành thử nghiệm đối với 418 bệnh nhân HIV/AIDS ở nước này, vốn là những người đã từng sử dụng thuốc kháng virus nhưng không thể ức chế virus.
Sau khi sử dụng kết hợp ABT và Kaletra trong 4 tuần, 41% số người tham gia nhận thấy tải lượng virus trong huyết tương của họ thấp hơn 50 copy/ml (đơn vị định lượng virus trong máu) - điều này cho thấy virus HIV đã bị ức chế, trong khi 83% đã được điều trị hiệu quả vì khoảng 99% lượng virus HIV trong cơ thể họ đã bị ức chế. Sau 48 tuần điều trị, 76% số người tham gia đã không còn phát hiện virus HIV trong cơ thể, trong khi tỷ lệ điều trị thành công được xác định là 88%. Điều này cho thấy hiệu quả lâu dài của liệu pháp điều trị kết hợp giữa ABT và Kaletra.
Các thử nghiệm lâm sàng đối với ABT được bắt đầu triển khai từ năm 2013. Đây là thử nghiệm đầu tiên trên thế giới kết hợp giữa hai loại thuốc và là thử nghiệm đầu tiên được tiến hành cho tất cả người dân châu Á.
Ông Yao Cheng, Giám đốc y tế cấp cao của Frontier Biotech cho biết: "Protein vỏ bọc của virus HIV có thể kết hợp với màng tế bào của con người và đưa vật liệu di truyền của nó vào tế bào. Nhưng ABT có thể liên kết với protein vỏ bọc này trước khi hợp nhất với tế bào người, do đó ngăn chặn việc lây lan virus".
Ông Yao cho biết thêm, ABT cũng có thể liên kết với albumin - một loại protein của con người có trong huyết tương - để kéo dài thời gian tồn tại trong cơ thể, qua đó đạt hiệu quả kháng virus lâu dài khi được sử dụng hằng tuần.
Các nhà khoa học cũng khẳng định, không có đột biến kháng thuốc nào được phát hiện ở virus HIV sau khi người bệnh áp dụng liệu pháp điều trị này trong 48 tuần.
Hiện Công ty sinh học Frontier Biotech đang nỗ lực phát triển các phác đồ kết hợp khác đối với ABT, nhằm có thêm nhiều sự lựa chọn trong công tác điều trị HIV/AIDS.
Thị trường thuốc kháng HIV toàn cầu đã tăng từ 22,9 tỷ USD trong năm 2013 lên 34 tỷ USD vào năm 2018 và dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng lên 46,7 tỷ USD vào năm 2023.
Thùy Chi (theo Journal of Infection)
- Vaccine HIV sẽ được bắt đầu thử nghiệm trên 3800 người đàn ông vào cuối năm nay tại châu Âu, Nam Mỹ và Bắc Mỹ, bao gồm cả Mỹ.
- Thử nghiệm được tiến hành bởi Johnson & Johnson, một trong những công ty dược lớn nhất thế giới.
- Đây được xem như một bước tiến lớn trong cuộc chiến chống lại đại dịch HIV vốn bùng nổ từ những năm 1980.
Trên thực tế, từ khi bắt đầu bùng nổ tới giờ, HIV luôn được các nhà nghiên cứu tìm cách tiêu diệt, tìm vaccine phòng tránh hoặc chữa lành. Cứ vài năm lại có một báo cáo nghiên cứu mới về cách chữa trị hoặc vaccine, bao gồm cả liệu pháp điều chỉnh gen CRISPR, tuy nhiên tất cả vẫn chưa thành công.
Theo cơ quan kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, mỗi năm thế giới có 1 triệu người tử vong do AIDS, do đó một liệu pháp điều trị hoặc vaccine phòng ngừa vẫn là mục tiêu tối thượng mà nhiều nhà nghiên cứu hướng tới.
Trong nỗ lực đó, Johnson & Johnson đã phát triển một loại vaccine thế hệ mới với 4 kháng nguyên khảm (4 mosaic). Vaccine này có chứa 4 thành phần được thiết kế để tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể chống lại nhiều chủng virus. Trong thử nghiệm trên động vật, 4 kháng nguyên khảm này cho thấy hiệu quả trên 2/3 các cá thể thử nghiện và hơn nữa, nó được đánh giá là an toàn cho con người.
Sắp tới, vaccine sẽ được thử nghiệm trên những người đàn ông có quan hệ đồng giới. Mỗi người sẽ được tiêm 6 mũi trong 4 giai đoạn. Kết quả thử nghiệm sẽ được chốt vào năm 2023.
Một vaccine biến thể khác cũng đã được tiến hành thử nghiệm ở châu Phi. Với tên gọi Imbokodo, các đợt thử nghiệm vaccine này đã được tiến hành trên 2600 người phụ nữ tại 5 quốc gia ở Châu Phi. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng việc tiến hành thử nghiệm nghiên cứu tại cùng một thời điểm sẽ khiến những cơ quan chính phủ tại quốc gia địa phương có thể chấp nhận nhanh chóng hơn.