Chính sách tỷ giá của Việt Nam và Trung Quốc

>> Xung độ Nga - Ukraine: Đồng Nhân dân tệ có phải nơi trú ẩn an toàn?

Đồng Nhân dân tệ mạnh lên

Khi cuộc khủng hoảng Ukraine leo thang tiếp tục đẩy giá nguyên liệu thô lên cao, các nhà xuất khẩu của Trung Quốc cũng đang chuẩn bị cho việc sụt giảm lợi nhuận khi đồng Nhân dân tệ mạnh lên so với đồng USD.

Nhân dân tệ đã tăng giá so với USD kể từ đầu năm ngoái, khoảng 6,56 CNY/USD vào tháng 4/2021 đến 6,315 CNY/USD gần đây, nghĩa là ngày càng cần ít Nhân dân tệ hơn để mua một đô la Mỹ (ảnh: AP)

Trả lời với truyền thông, Jason Ding, một người làm kinh doanh trong lĩnh vực phụ tùng ô tô đến từ Quảng Đông, Trung Quốc cho biết, anh cảm thấy khó hiểu khi đồng Nhân dân tệ vẫn tăng giá mạnh, trước khả năng đồng USD mạnh lên do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ tăng lãi suất. Như vậy, chi phí nguyên vật liệu tăng cao, khiến giá sản phẩm của Ding cũng tăng cao, nhưng anh không muốn tăng giá sản phẩm thêm nữa nữa, vì sợ bị thua thiệt trước các đối thủ cạnh tranh.

 “Chúng tôi đã nghĩ đến việc giữ đồng USD và chờ tỷ giá hối đoái thả nổi, nhưng bây giờ chúng tôi phải chuyển phần lớn về Nhân dân tệ. Sự cạnh tranh ở đây rất khốc liệt. Chúng tôi chỉ tăng giá xuất xưởng của sản phẩm khoảng 5% trong khi giá nguyên liệu đầu vào đã tăng vọt”, Jason Ding nói.

Để quản lý rủi ro ngoại hối, nhiều nhà xuất khẩu Trung Quốc đã lựa chọn chuyển đổi doanh thu ngoại hối của họ về đồng Nhân dân tệ. Trong trường hợp kỳ vọng mạnh mẽ rằng, đồng Nhân dân tệ có thể giảm giá so với USD, các nhà xuất khẩu sẽ giữ đồng nội tệ của Mỹ. Còn nếu đồng Nhân dân tệ tiếp tục mạnh lên so với USD, điều đó cũng khiến một số mặt hàng xuất khẩu của Trung Quốc trở nên kém cạnh tranh hơn, tạo thêm áp lực tăng chi phí sản xuất lên các nhà xuất khẩu.

Thực tế, Nhân dân tệ đã tăng giá so với USD kể từ đầu năm ngoái, khoảng 6,56 CNY/USD vào tháng 4/2021 đến 6,315 CNY/USD gần đây, nghĩa là ngày càng cần ít Nhân dân tệ hơn để mua một đô la Mỹ.

Theo tờ South China Morning Post, Zheng Bo, người sáng lập Livall, nhà sản xuất mũ bảo hiểm xe đạp thông minh có trụ sở tại Thâm Quyến nói rằng, nếu đồng Nhân dân tệ mạnh lên , hoạt động kinh doanh của ông có thể bắt đầu thua lỗ.

“Chuỗi cung ứng của Trung Quốc vẫn có lợi thế tuyệt đối, bởi chuỗi cung ứng hiện tại ở Đông Nam Á chưa thể sản xuất mũ bảo hiểm thể thao thông minh cao cấp. Vì vậy, vào tháng 12/2021, chúng tôi đã tăng giá xuất xưởng cho thị trường Liên minh châu Âu từ 5 - 10% và vẫn có các đơn đặt hàng như mong đợi. Nhưng chúng tôi đang phải theo dõi chặt chẽ giá logistics và đồng Nhân dân tệ cho hoạt động kinh doanh của mình”, ông chia sẻ.

Các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc dường như ngày càng cảnh giác với sức mạnh của đồng Nhân dân tệ và sự trầm trọng của cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine, có thể gây ra nhiều biến động trên thị trường ngoại hối. Theo đó, đồng Nhân dân tệ ổn định là điều kiện tiên quyết quan trọng để Bắc Kinh tăng trưởng xuất khẩu, vốn vẫn là yếu tố không thể thiếu đối với tăng trưởng kinh tế của nước này.

Năm ngoái, Trung Quốc đã chứng kiến dòng vốn chảy mạnh mẽ dưới nhiều kênh khác nhau như thương mại, đầu tư trực tiếp nước ngoài, thị trường trái phiếu và cổ phiếu, thúc đẩy nhu cầu đối với đồng Nhân dân tệ. Một nghiên cứu của Macquarie Capital vào tháng trước trích dẫn số liệu cán cân thanh toán sơ bộ cho thấy, thặng dư thương mại hàng hóa ở Trung Quốc đạt 555 tỷ USD vào năm 2021, có tổng mức cao thứ hai trong lịch sử.

Trong tuần này, đồng Nhân dân tệ tăng giá lên mức mạnh nhất kể từ tháng 4/2018.  Tuy nhiên, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đang cảnh giác với sự tăng giá này.

Hu Xiaolian, Chủ tịch Ngân hàng Xuất nhập khẩu của Trung Quốc đánh giá, PBOC đã cảnh báo chống lại “diễn biến một chiều” với tỷ giá hối đoái của đồng Nhân dân tệ và nâng tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi ngoại hối của các ngân hàng hai lần vào năm ngoái, để hạn chế đà tăng của đồng Nhân dân tệ so với Đô la Mỹ.

Còn theo công ty phân tích và dự báo toàn cầu Oxford Economics phân tích: “Chúng tôi nghĩ rằng, các nhà hoạch định chính sách có lẽ không ngại khi đồng Nhân dân tệ giảm giá, điều này sẽ giúp thúc đẩy xuất khẩu trong bối cảnh kinh tế suy thoái hiện nay. Nhưng chúng tôi cho rằng, họ lo ngại về tác động lan tỏa của việc Fed thắt chặt chính sách đối với các nền kinh tế mới nổi hơn”,

Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tăng lãi suất có thể kích hoạt dòng tiền chảy ra từ các thị trường mới nổi, bao gồm cả từ Trung Quốc, đây là mối lo ngại mà PBOC đã nêu trong hai báo cáo tiền tệ hàng quý gần đây nhất của họ. Các nhà phân tích cho hay, Chính phủ Trung Quốc có thể thực hiện các biện pháp tiếp theo nếu cần để giữ đồng Nhân dân tệ ổn định. Trong khi đó, năm 2022 có vẻ là một năm đầy bất ổn đối với các nhà xuất khẩu của Trung Quốc.

>> Tỷ giá Việt Nam năm 2022 có thể sẽ đảo chiều

Tác động tỷ giá với Việt Nam

Việc đồng CNY tăng cao sẽ khiến nhập khẩu của các nước khác vào thị trường Trung Quốc được hưởng lợi, giá hàng nhập khẩu từ các nước khác tính ra đồng CNY rẻ đi, thúc đẩy nhập khẩu từ các nước khác vào Trung Quốc, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên ở góc độ doanh nghiệp, một doanh nghiệp Việt Nam chuyên hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu sang thị trường Trung Quốc cho biết, bức tranh kinh doanh thực không chỉ có lợi. Cụ thể, khi đồng CNY tăng giá sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc nhập khẩu, ví dụ như với các sản phẩm công nghiệp phụ trợ, là các sản phẩm Việt Nam chưa sản xuất được, bắt buộc các doanh nghiệp phải nhập khẩu, do vậy nếu giá cao vẫn phải mua. Theo đó, chi phí vận chuyển cũng sẽ tăng theo, dẫn đến sản phẩm từ kho đến tay người dùng cuối sẽ tăng khoảng 10%.

Khi đồng CNY tăng giá sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc nhập khẩu, ví dụ như với các sản phẩm công nghiệp phụ trợ, là các sản phẩm Việt Nam chưa sản xuất được (ảnh minh hoạ)

Bên cạnh đó, không chỉ nhập khẩu, mà cả xuất khẩu cũng gặp khó, theo vị này, nhiều khả năng doanh nghiệp xuất khẩu sang Trung Quốc càng to nguy cơ lỗ càng lớn. Lý do là bởi: "Việt Nam chủ yếu nhập khẩu nguyên liệu thô, nguyên liệu tinh từ thị Trung Quốc bằng USD (giá rẻ) sau đó ra thành phẩm xuất ngược trở lại. Khi đó, chúng ta xuất sang bằng USD với giá rẻ và nhận về CNY giá cao, chênh lệch tỷ giá như vậy sẽ khiến doanh nghiệp chịu lỗ".

Vị doanh nhân cũng nói thêm, việc lãi – lỗ còn phụ thuộc vào phần trăm trả bằng USD hay CNY khác nhau hay giữa các hình thức vận chuyển sang Trung Quốc. Nếu tỷ lệ phần trăm đối tác Trung Quốc trả bằng CNY cao thì doanh nghiệp Việt Nam lỗ, còn trong trường hợp trả với tỉ lệ USD lớn thì doanh nghiệp có lãi. Thực tế, doanh nghiệp nước ngoài sẽ lãi còn doanh nghiệp Việt sẽ không lãi".

Còn với vấn đề tỷ giá của Việt Nam, trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, ông Nguyễn Minh Tuấn, CEO Capital nhận định, trong năm 2022, tỷ giá USD/VND có thể sẽ không tăng liên tục, mà cũng có thể sẽ có thời điểm giảm. Bởi vậy, các doanh nghiệp cần lựa chọn thời điểm hợp lý để sử dụng các công cụ phái sinh nhằm phòng ngừa hiệu quả rủi ro tỷ giá.

“Nếu tỷ giá USD/VND có xu hướng tăng, các doanh nghiệp nhập khẩu sẽ gặp vấn đề lớn hơn trong bối cảnh các hợp đồng kinh tế có xu hướng ổn định. Với trường hợp như vậy, các doanh nghiệp phải có phương án mua ngoại tệ kỳ hạn, nhưng sẽ phải cân đối giữa chi phí kỳ hạn và đánh giá mức tăng.

Theo quan điểm của tôi, việc lãi suất liên ngân hàng đang rục rịch tăng trở lại thì giá kỳ hạn sẽ không còn rẻ nữa. Do đó, nếu mua ngoại tệ kỳ hạn, thì doanh nghiệp sẽ phải mua sớm ngay từ bây giờ.Riêng với doanh nghiệp xuất khẩu, nếu tỷ giá USD/VND càng tăng, thì doanh nghiệp càng có lợi nên sẽ không phải quá quan ngại”, ông Tuấn chia sẻ.

Đánh giá của bạn:

Điều chỉnh tỷ giá VND/USD: Giá đô biến động từng ngày

“Thay vì cố định trong một thời gian dài như trước đó. Chính sách điều hành tỷ giá mới sẽ công bố tỷ giá trung tâm biến động hàng ngày theo cả hai chiều lên và xuống, dựa trên quan hệ cung cầu, quan hệ với các đối tác lớn…”, ông Bùi Quốc Dũng, Vụ trưởng Vụ chính sách tiền tệ - NHNN chia sẻ .

Từ 4/1/2016, NHNN công bố tỷ giá trung tâm của Đồng Việt Nam với đô-la Mỹ, tỷ giá tính chéo của Đồng Việt Nam với một số ngoại tệ khác. Tỷ giá trung tâm áp dụng lần đầu tiên cho ngày 4/1 là 21.896 đồng/USD, tăng 6 đồng so với tỷ giá mà NHNN áp dụng trong gần 5 tháng trước đó.

Tỷ giá trung tâm cho các ngày tiếp theo sẽ được tính toán theo công thức, dựa trên nhiều yếu tố như: tỷ giá bình quân có gia quyền trên thị trường ngân hàng trong nước, tỷ giá với các đối tác thương mại lớn trên thế giới và cân đối vĩ mô.

“Phương thức tính có quy trình và đã được Thống đốc NHNN phê duyệt. Tỷ giá bình quân gia quyền tính sau giờ đóng cửa phiên trước, dựa trên biến động giá và khối lượng trong cả phiên. Cung cầu quốc tế dựa vào tỷ giá lấy vào lúc 7h sáng ngày áp dụng tỷ giá, dựa trên 5 phiên giao dịch gần nhất”, ông Dũng chia sẻ. Tỷ giá 21.896 đồng/USD áp dụng cho ngày 4/1 cũng được tính trên cơ sở như vậy.

Theo đánh giá của ông Dũng, trong thời gian tới, tỷ giá trong nước tăng cao, quốc tế giảm thì tỷ giá trung tâm vẫn có thể giảm và ngược lại. Công thức tính có trọng số và đã chạy thử mô hình hồi cuối năm 2015 cho kết quả tốt.

Bà Nguyễn Thị Hồng, Phó Thống đốc NHNN khẳng định, với chính sách mới, việc điều hành tỷ giá sẽ rất linh hoạt, cập nhật hơn. Tỷ giá sẽ phản ứng ngay lập tức với diễn biến trong nước và quốc tế.

Cũng theo bà Hồng, chế độ tỷ giá được xác định dựa trên Pháp lệnh ngoại hối… thả nổi có quản lý để đảm bảo phù hợp cân đối vĩ mô tiền tệ. Điều hành chính sách tiền tệ phải ổn định được thị trường ngoại hối, nâng cao vị thế đồng VN.

Ông Bùi Quốc Dũng đánh giá, cơ chế tỷ giá mới sẽ giúp cung cầu ngoại tệ thông suốt hơn, mức biến động tỷ giá sẽ bớt thay đổi mạnh, đột ngột, tránh được những cú sốc. Các DN theo đó sẽ tránh thua lỗ lớn.

Những điểm khác biệt

Ông Dũng cho biết, trên thế giới, việc xác định tỷ giá tăng giảm theo ngày có thể chia ra theo 2 nhóm nước. Chính sách của Trung Quốc dựa vào giá đóng cửa phiên liền trước. Tuy nhiên, cách tính dựa vào giá cuối ngày có thể bị ảnh hưởng bởi các TCTD lớn, và có thể dẫn tới biến động mạnh.

Một nhóm nước khác trong đó có Kuwait dựa vào biến động trên thị trường quốc tế, phụ thuộc hoàn toàn vào quốc tế. Cách thức này không phản ánh được biến động tỷ giá ở thị trường trong nước.

Chính sách mới của Việt Nam dựa trên cả diễn biến trong nước và quốc tế và cân đối với các yếu tố vĩ mô. Đặc biệt, biến động trong nước có tính đến bình quân gia quyền, dựa trên biến động giá trong cả phiên và khối lượng giao dịch thành công.

Mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ của NHNN Việt Nam luôn nhất quán: điều hành chính sách tiền tệ hướng tới ổn định được thị trường ngoại hối và nâng cao vị thế đồng VND.

“NHNN với vai trò là cơ quan tham mưu cho Chính phủ, sẽ thực hiện biện pháp có yếu tố quản lý để đảm bảo góp phần ổn định kinh tế vĩ mô. Yếu tố quản lý được cân nhắc, xem xét cẩn thẩn, để tỷ giá biến động quá mức, quá lớn”, bà Hồng khẳng định.

Một điểm khác biệt nữa cũng được NHNN nhắc tới là: thay vì tuyên bố tỷ giá sẽ tăng bao nhiêu trong một khoảng thời gian thì NHNN sẽ thay bằng phương pháp điều chỉnh mềm. Trước đây, NHNN giao dịch ngoại tệ với NHTM bằng các hợp đồng giao ngay (spot), thì giờ đây dùng công cụ phái sinh. NHNN bán USD giao cuối tháng 3/2016 cho các NHTM với mức giá cao hơn 1% so với cuối 2015.

NHNN cũng cho phép NHTM hủy ngang giữa chừng các hợp đồng phái sinh với mức phí tượng trưng để các TCTD linh hoạt hơn trong việc điều chỉnh dòng vốn ngoại tệ. Như vậy, trong những lúc thị trường vào thời kỳ cao điểm, căng thẳng về nguồn cung ngoại tệ sẽ được giảm bớt.

Thông thường bắt đầu từ cuối tháng 12, nhu cầu ngoại tệ trên thị trường thường tăng mạnh, các NHTM có thể trạng thái bán để tạo ra nguồn cung trên thị trường. Sau Tết Âm lịch, nếu nguồn cung tốt, các NHTM có thể chủ động mua trên thị trường để 'cover' lại trạng thái. Nếu thị trường không tốt như kỳ vọng thì NHNN sẽ đóng vai trò điều phối.

Cũng theo NHNN, chính sách mới đã được nghiên cứu từ lâu. Tuy nhiên, giờ đây, vĩ mô ổn định hơn: tăng trưởng tốt, lạm phát thấp… là cơ sở để áp dụng chính sách mới. Hơn thế, biến động thế giới ngày càng có ảnh hưởng lớn tới thị trường trong nước. Trong năm 2016, Fed có thể tăng lãi suất 4 lần, NDT đã được đưa vào rỏ tiền của IMF, VN hội nhập sâu hơn vào thế giới với hàng loạt các FTAs đã và đang ký kết. Do đó, theo NHNN, tỷ giá cần được điều hòa hơn.

M. Hà

5 du khách Việt ăn cắp ở Thái Lan bị bắt