Một trong những nội dung cũng rất quan trọng cần được sửa đổi trong Bộ luật Hình sự 2015 (BLHS 2015) là phân loại tội phạm, vì nếu không phân loại được tội phạm thì không thể có chế tài tương ứng với hành vi cũng như hậu quả của tội phạm gây ra. So với BLHS 1999 thì BLHS 2015 qui định về phân loại tội phạm có nhiều điểm mới, tiến bộ, phù hợp với đấu tranh phòng chống tội phạm trong giai đoạn hiện nay, nhất là nhóm tội mới phát sinh như nhóm tội công nghệ cao, tham nhũng, môi trường... đang diễn biến ngày càng tinh vi và phức tạp.
Điều 9 BLHS 2015, qui định:
"Phân loại tội phạm
1. Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội được quy định trong Bộ luật này, tội phạm được phân thành 04 loại sau đây: - Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm;
- Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù;
- Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù;
- Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.
2. Tội phạm do pháp nhân thương mại thực hiện được phân loại căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội theo quy định tại khoản 1 Điều này và quy định tương ứng đối với các tội phạm được quy định tại Điều 76 của Bộ luật này.".
Bài viết này xin nêu một số điểm mới về phân loại tội phạm của BLHS 2015 so với BLHS 1999. Cụ thể:
Thứ nhất, tách qui định về phân loại tội phạm thành điều luật riêng biệt để tránh việc nhầm lẫn về các loại tội phạm.
BLHS 1999 qui định về khái niệm tội phạm và phân loại tội phạm trong cùng một điều luật tại, Điều 8. BLHS 2015, tách nội dung phân loại tội phạm thành điều riêng biệt là Điều 9. Việc sửa như vậy là phù hợp vì khái niệm tội phạm và phân loại tội phạm là hai nội dung hoàn toàn khác nhau, do đó việc gộp hai điều luật lại thành một dễ dẫn đến nhận thức không cụ thể, rạch ròi giữa hai khái niệm tội phạm và phân loại tội phạm. Việc qui định phân loại tội phạm thành điều riêng đã thể hiện được tính minh bạch trong qui định tội phạm và phân loại tội phạm.
Thứ hai, đổi dấu hiệu "gây nguy hại cho xã hội" thành dấu hiệu "có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội".
Theo qui định trại khoản 2 Điều 8 BLHS 1999 thì phân loại tội phạm phải căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, từ đó tội phạm được chia thành tội phạm ít nghiêm trong, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên khi qui định cụ thể về từng loại tội phạm thì tiêu chí phân loại tại khoản 3 Điều 8 BLHS 1999 lại lấy dấu hiệu nguy hại cho xã hội làm căn cứ; cụ thể: tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại không lớn cho xã hội; tội phạm nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại lớn cho xã hội... Do vậy, việc sửa đổi bổ sung dấu hiệu "gây nguy hại cho xã hội" thành "có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội" là nhằm bảo đảm tính đồng bộ của BLHS 2015.
Thứ ba, sửa đổi căn cứ phân loại tội phạm ở tội ít nghiêm trọng.
Theo qui định tại Điều 9 BLHS 2015 thì việc xác định tội phạm ít nghiêm trọng phải dựa vào mức cao nhất của khung hình phạt do BLHS qui định đối với tội đó. Nếu hình phạt được qui định là hình phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ hoặc hình phạt tù đến 03 năm thì xác định đó là tội ít nghiêm trọng.
Vấn đề này được nhà làm luật lý giải là việc xác định tội phạm ít nghiêm trọng chỉ căn cứ vào mức phạt tù không quá 03 năm như BLHS 1999 sẽ không bao quát hết các khung không có hình phạt tù. Vì vậy, BLHS 2015 bổ sung theo hướng ngoài qui định mức phạt tù đến 03 năm còn bổ sung thêm các hình phạt khác như phạt tiền, cải tạo không giam giữ.
Thứ tư, Điều 9 BLHS 2015 đã được Quốc hội được sửa đổi, bổ sung theo Luật số: 12/2017/QH14 ngày 20/6/2017, theo hướng cơ cấu lại toàn bộ điều luật này. Theo đó, 4 khoản (1, 2, 3 và 4) của Điều 9 được chuyển thành 4 tiết (a, b, c và d) của khoản 1 và bổ sung khoản 2 của điều này để quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại phạm tội và phân loại tội phạm đối với pháp nhân thương mại. Khoản 2 Điều 9 quy định việc phân loại tội phạm đối với pháp nhân thương mại theo hướng viện dẫn cách phân loại đối với cá nhân phạm tội, căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội do cá nhân thực hiện để quy định tương ứng hành vi phạm tội của pháp nhân thương mại. Cách quy định này là cơ bản phù hợp trong điều kiện lần đầu tiên BLHS quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại và tạo thuận lợi trong thực tiễn áp dụng. Đồng thời, việc phân loại tội phạm đối với pháp nhân thương mại phạm tội thành 04 loại tương ứng với phân loại tội phạm đối với cá nhân còn là căn cứ xác định các loại thời hiệu, thời hạn, thẩm quyền... trong tố tụng hình sự./.
Lê Hằng Vân
Tin mới: - Kết quả phổ biến, giáo dục pháp luật ở Quảng Nam sau một năm hướng về cơ sở theo mô hình mới
- Bàn về án treo trong Bộ luật hình sự 2015
- Vẫn còn những vướng mắc trong thực tiễn xử lý vi phạm hành chính trên lĩnh vực đất đai
- Cùng nhìn lại những vướng mắc của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật qua hơn 01 năm triển khai thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Nam
- “Tiền ngô” và câu chuyện hòa giải cho ly hôn theo luật tục của người M’nông ở huyện Phước Sơn
Các tin khác: - Điểm mới về khái niệm tội phạm trong Bộ luật hình sự 2015 (BLHS 2015)
- Cần bổ sung quy định về điều kiện, trình tự, thủ tục đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính trong Luật tổ chức CQĐP năm 2015
- Vẫn còn nhiều chuyện phải nghĩ và bàn về hoạt động hòa giải ở cơ sở hiện nay
- Một số điểm bất cập của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015
- Bất cập về việc áp dụng các mức chi cho công tác kiểm soát thủ tục hành chính
|
