Đề 2. Có ý kiến cho rằng: “Bản Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh là áng văn mẫu mực của văn xuôi chính luận Việt Nam”. Anh chị hiểu như thế nào về ý kiến trên. Hãy phân tích bản Tuyên ngôn Độc lập đó để làm sáng tỏ.
Bài làm
“Bản Tuyên ngôn Độc lập là áng văn mẫu mực của văn xuôi chính luận Việt Nam” là một đánh giá đúng đắn và chính xác. Cùng với Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt, Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi và Tuyên ngôn Độc lập của Hồ Chí Minh được coi là ba bản Tuyên ngôn của nước Việt Nam. Nếu Bình Ngô đại cáo được coi là một áng thiên cổ hùng văn thì Tuyên ngôn Độc lập được coi là một áng văn xuôi chính luận mẫu mực.
Tuyên ngôn Độc lập đã đưa ra những lý lẽ sắc sảo, luận điểm chặt chẽ với những
dẫn chứng chính xác và đanh thép mà không ai có thể chối cãi được. Không chỉ có vậy, bản Tuyên ngôn Độc lập ra đời còn đặt ra cách giải quyết vấn đề cấp bách lúc bấy giờ.
Trước hết, Tuyên ngôn Độc lập xứng đáng là một áng văn mẫu mực của văn xuôi chính luận Việt Nam vì tác phẩm này Người đã đưa ra những lý lẽ sắc sảo và đanh thép. Qua bản Tuyên ngôn Độc lập, bác muốn khẳng định quyền làm chủ của dân. tộc Việt Nam. Bác đã đưa ra hai bản Tuyên ngôn của hai kẻ thù là Pháp và Mỹ. Đó là hai bản Tuyên ngôn nổi tiếng trong lịch sử nhân loại. Bác đã dùng chính luận điệu của kẻ thù để bác bỏ những luận điệu, những chiêu bài của kẻ thù. Dùng chính bản Tuyên ngôn của Pháp và Mỹ để nhắc nhở và cảnh tỉnh: Nếu cố tình xâm lược Việt Nam thì chính họ đã phản bội lại bản Tuyên ngôn của nước họ. Chính những lí lẽ sắc sảo của tác giả khi trích dẫn hai bản Tuyên ngôn để xác lập quyền bình đẳng của con người, và đây chính là nền tảng pháp lí vững chắc để Bác suy rộng ra quyền bình đẳng của các dân tộc trên thế giới, từ đó đi đến khẳng định quyền độc lập dân tộc của nhân dân Việt Nam trước công luận thế giới. Luận điểm này có ý nghĩa to lớn đối với phong trào giải phóng dân tộc. Người đã trích dẫn đoạn tiêu biểu trong bản Tuyên ngôn Dân quyền và Nhân quyền của Pháp. Đây là bản Tuyên ngôn xác định quyền sống và quyền tự do của con người để đi đến khẳng định ai cũng có quyền được sống, được tự do và mưu cầu hạnh phúc. Bản Tuyên ngôn không chỉ khẳng định chủ quyền mà còn cảnh báo đối với kẻ thù. Lịch sử của dân tộc ta là lịch sử dựng nước và giữ nước, cả dân tộc đồng lòng đứng lên chống ngoại xâm. Chúng ta không bao giờ chịu khuất phục trước bất cứ kẻ thù nào. Chính vì vậy, chúng ta đã đánh thắng và đuổi được thực dân, lật đổ chế độ phát xít cho nên trong hiện tại và tương lai, kẻ nào làm le xâm lược nước ta sẽ phải chuốc lấy thất bại.
Tính chất mẫu mực của áng văn xuôi chính luận còn được biểu hiện ở hệ thống lập luận chặt chẽ và khoa học. Phần kết của phần đặt vấn đề, Bác đã viết: “Đó là những lí lẽ phải không ai chối cãi được” và để bắt sang đoạn mở của phần giải quyết vấn đề, Người đưa ra những luận điệu đanh thép kết tội thực dân Pháp. Chúng cai trị nước ta không phải với luận điệu “khai hóa văn minh” mà là đầu độc dân ta bằng rượu cồn và thuốc phiện, chúng thực hiện chính sách ngu dân hòng dễ cai trị. Bằng một loạt luận điểm và dẫn chứng rõ ràng, Bác đã vạch trần bản chất phi nghĩa của chúng. Chúng không hề mở mang, khai hóa mà chúng đã nhấn chìm chúng ta vào bóng tối của sự ngu dốt, nghèo nàn, bạc nhược.
Pháp kể công “bảo hộ” Đông Dương vậy mà bản Tuyên ngôn Độc lập đã khẳng định trong năm năm, chúng đã bán nước ta hai lần cho Nhật. Lần thứ nhất là mùa thu 1940 còn lần thứ hai là 9/3/1945. Chúng còn giương cao lá cờ’ “bình đẳng bác ái” nhưng Bác đã gạt bỏ bằng một loạt những dẫn chứng từ thực tế lịch sử. Chúng hình thành những đạo luật dã man, chúng tám dân ta trong bể máu, đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lí, đàn áp các cuộc khởi nghĩa. Từ những lí lẽ sắc bén, Bác đã vạch trần bộ mặt của chúng.
Và Pháp còn tuyên bố có quyền quay trở lại Đông Dương mà không biết chúng ta đã giành độc lập từ tay Nhật chứ không phải từ tay Pháp. Câu văn viết theo lối trùng điệp vừa nhấn mạnh ý, vừa tạo ra một lập luận hùng hồn. Và đây chính là nền tảng vững chắc để Bác đi đến khẳng định hùng hồn tuyên bố xóa bỏ mọi quan hệ, mọi đặc quyền của Pháp trên đất nước Việt Nam. Pháp không còn là người bảo hộ nước Việt Nam. Tóm lại, với cách lập luận chặt chẽ, Hồ Chí Minh đã bác bỏ đanh thép và thuyết phục luận điệu
xảo trá cưa kẻ thù cướp nước. Khẳng’định tư thế vưng chãi làm chủ của nước Việt Nam.
Nếu thực dân Pháp bộc lộ bản chất đê hèn, phản động khi giết những người Việt Nam yêu nước thì chúng ta lại luôn .dùng tấm lòng khoan hồng khi chúng thất thế. “Việt Minh giúp cho những người Pháp chạy qua biên thùy lại cứu cho người dân Pháp khỏi nhà giam Nhật, bảo vệ tính mạng và tài sản cho họ. Đây là một nét đẹp của người dân Việt Nam. Chúng ta luôn dùng tấm lòng nhân ái, vị tha đối xử với kẻ thù”.
Nếu Pháp bộc lộ dã tâm đen tối muốn đô hộ, xâm lược ta thì ta luôn một lòng yêu chuộng hòa bình, yêu tự do. Chúng ta chỉ muốn lật đổ chế độ phát xít, xây dựng hòa bình.
Tóm lại, hệ thống lập luận mà Người đưa ra ở bản Tuyên ngôn Độc lập vừa thể hiện khả năng tư duy sắc sảo, nhạy bén đầy trí tuệ vừa mỉa mai, khinh thường những kẻ cướp nước, xâm lăng. Và hết sức thuyết phục khi tuyên bố chủ quyền của dân tộc ta.
Không chỉ mẫu mực trong lí lẽ, trong cách lập luận Tuyên ngôn Độc lập còn là áng văn xuôi chính luận mẫu mực về cách chọn trình bày dẫn chứng. Bản Tuyên ngôn Độc lập đã tuân thủ chặt chẽ những yêu cầu của văn chính luận khi đưa ra những dẫn chứng rất đa dạng, có cơ sở từ kho tàng văn học nhân loại. Đó là những nguyên lí có giá trị như một chân lí, nó gắn liền với các sự kiện lịch sử tiêu biểu.
Những dẫn chứng được trình bày rất khoa học khiến cho người nghe, người đọc dễ theo dõi. Ngôn ngữ dễ hiểu, chặt chẽ và hàm súc, tác động tích cực đến người nghe.
Tuyên ngôn Độc lập quả thực xứng đáng là áng văn xuôi chính luận mẫu mực ở những lí lẽ sắc sảo, đanh thép, lập luận chặt chẽ, khoa học với dẫn chứng được chọn lọc xác đáng. Đây cũng chính là đặc sắc nghệ thuật đã giúp Bác thực hiện thành công nhiệm vụ chính trị trước mắt, tuyên bố chủ quyền của dân tộc Việt Nam. Nó là vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền độc lập trước mắt và sau này.
Bản Tuyên ngôn Độc lập ra đời đã đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử Việt Nam. Nó đã cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc ta lúc bấy giờ và củng cố thêm niềm tin vững chắc vào thắng lợi, vào tương lai của nước Việt Nam. Nó khiến cho những kẻ thù xâm lăng phải chùn bước.
Trần Hồng Thúy
//hoc360.net/phan-tich-tac-pham-cha-con-nghia-nang-ho-bieu-chanh/
//hoc360.net/phan-tich-truyen-ngan-hai-dua-tre-thach-lam/
Related
Bản Tuyên ngôn Độc lập ngắn gọn nhưng chứa đựng những nội dung bất hủ, không chỉ có giá trị lịch sử đối với dân tộc Việt Nam, mà còn có ý nghĩa thời đại sâu sắc.
Khẳng định quyền dân tộc và quyền con người luôn gắn bó chặt chẽ với nhau
Trước hết, Tuyên ngôn độc lập đã khẳng định quyền dân tộc và quyền con người luôn gắn bó chặt chẽ với nhau bằng việc luận dẫn những lời bất hủ trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được. Trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của cách mạng Pháp năm 1791 “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”.
Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ảnh: Tư liệu/TTXVN
Chủ tịch Hồ Chí Minh trích dẫn lời hai bản Tuyên ngôn nổi tiếng thế giới là có dụng ý sâu sắc. Bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ ra đời sau khi nước Mỹ đấu tranh giành độc lập thành công. Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền cũng ra đời trong chiến thắng của cách mạng Pháp, cuộc cách mạng của những thị dân và nông dân chống áp bức, bất công. Lời lẽ của hai bản Tuyên ngôn trên tự thân đã nêu lên những chân lí và là kết quả của những cuộc cách mạng có tính chất tiên phong của những nước có ảnh hưởng lớn trên thế giới, khiến cho không ai có thể phủ nhận tính đúng đắn của chúng.
Tuy nhiên, nếu như bản tuyên ngôn của nước Mỹ và nước Pháp chỉ đơn thuần đề cập đến quyền con người như một sự tất yếu của tạo hóa thì Chủ tịch Hồ Chí Minh, bằng trí tuệ mẫn tiệp, bằng sự trải nghiệm thực tế và thực tiễn cách mạng Việt Nam đã phát triển sáng tạo, đưa ra một mệnh đề không thể phủ nhận về quyền độc lập của mọi dân tộc: “Suy rộng ra câu ấy có nghĩa là: Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do”.
Người đã đi từ khái niệm con người sang khái niệm dân tộc một cách tổng quát và đầy thuyết phục, khẳng định quyền dân tộc và quyền con người có mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại lẫn nhau. Dân tộc độc lập là điều kiện tiên quyết để bảo đảm thực hiện quyền con người và ngược lại thực hiện tốt quyền con người chính là phát huy những giá trị cao cả và ý nghĩa thật sự của độc lập dân tộc.
Tuyên bố nước Việt Nam “đã thành một nước tự do độc lập”
Trước khi đưa ra lời tuyên bố, bằng lời lẽ đanh thép, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vạch trần bộ mặt dối trá và phản bội của thực dân Pháp “lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa”.
Người đã liệt kê ngắn gọn và đầy đủ những tội ác mà thực dân Pháp đã gây ra cho nước ta trong suốt hơn 80 năm đô hộ: về chính trị, “chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do, dân chủ nào…”; về kinh tế, “chúng bóc lột dân ta đến xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều. chúng cướp không hầm mỏ, ruộng đất, nguyên liệu…”; đồng thời khẳng định sức mạnh đoàn kết của nhân dân cả nước đã “nổi dậy giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”. Đây là kết quả của cả một quá trình đấu tranh đầy gian khổ, khó khăn, đầy máu và nước mắt.
Tiếp theo đó, đại diện cho chính phủ lâm thời của nước Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên bố “thoát ly hẳn quan hệ với Pháp, xoá bỏ hết những hiệp ước mà Pháp đã ký về nước Việt Nam, xoá bỏ tất cả mọi đặc quyền của Pháp trên đất nước Việt Nam” và tin tưởng đồng thời khẳng định “các nước đồng minh đã công nhận những nguyên tắc dân tộc bình đẳng ở các Hội nghị Têhêrăng và Cựu Kim Sơn, quyết không thể không công nhận quyền độc lập của dân Việt Nam.” Tác giả tự hào nêu cao truyền thống anh hùng bất khuất chống thực dân, chống phát xít dân tộc ta và khẳng định: "Dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!".
Kết thúc bản Tuyên ngôn độc lập là một lời tuyên bố mang ý nghĩa lịch sử như một lời thề thiêng liêng, thể hiện sâu sắc khát vọng độc lập, tự do của nhân dân ta, biểu thị quyết tâm và sức mạnh Việt Nam: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.
Có thể thấy, không chỉ mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam - kỷ nguyên độc lập tự do, bản Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là sản phẩm của sự kết hợp các giá trị của truyền thống anh hùng, bất khuất và ý chí độc lập dân tộc của Việt Nam với sứ mệnh cao cả của giai cấp vô sản được đề cập trong Tuyên ngôn Đảng Cộng sản (năm 1848). Nó thể hiện rõ nét cách mạng Việt Nam là một bộ phận hữu cơ của cách mạng thế giới và giai cấp vô sản Việt Nam là một bộ phận không thể tách rời của giai cấp vô sản thế giới, có sứ mệnh lịch sử cao cả và vĩ đại là giải phóng dân tộc và nhân loại.
Bản Tuyên ngôn cũng cho thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh là người có tầm nhìn xa về sự phát triển của lịch sử, có những dự báo thiên tài về tương lai của cách mạng cũng như quá trình hội nhập sâu rộng của cách mạng Việt Nam vào phong trào cách mạng thế giới.
Trong suốt 75 năm qua, những tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945 đã trở thành sức mạnh to lớn của toàn dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thách thức, thực hiện lời thề thiêng liêng trong ngày Lễ độc lập: “Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.
Với tinh thần đó, cách mạng Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, đã giành được những thành tựu to lớn trong đấu tranh thống nhất đất nước và trong công cuộc đổi mới. Đối với mỗi người dân Việt Nam, Bản Tuyên ngôn độc lập vẫn sống mãi, không chỉ bởi giá trị lịch sử, pháp lí mà còn bởi giá trị nhân văn về quyền con người và quyền dân tộc./.
Bình Nguyễn (Nguồn: Thông tấn xã Việt Nam)